VOOR
VAN HET REVE
Waar men zijn dichters opsluit
Films
Men
Uniek handelscentrum
in twee havensteden
Geniale
Cliaplin
M*ANDag~
cks. drank en Dooddeze drie: maar
el meeste van deze is de Dood
Burgemeester Rotterdam:
Amsterdam voorbarig
GELD
UNIEK
Opvallend
In „Circus"
29 AUGUSTUS 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 15
ADVERTENTIE
LggPTEMRCf, tÊsEPTpMnCn ÊMsEPTfMRPD MÊ^PTEMBER
OPENINGSTIJDEN ALLE BEURZEN VAKBEURS VERLICHTING
werkdagen van 9-18 uur maandag 1, dinsdag 2 en woensdag 3 sept.
zondag 31 aug. van 10-18 uur ook van 19-22 uur
voordelige trein-toegangbiljetten op de stations verkrijgbaar
ER DECOR BERNHARDHAL-MARUKEHAL VERLICHTING MARGRIETHAl
Door Reg teil Zijthoff
(GPD) Deze week ontving Gerard Kornelis
het Reve de P.C. Hooftprijs voor zijn gehele oeuvre. Een
terechte bekroning van een schrijver, die in 22 jaar schrij-
(hij debuteerde in 1947 met De Avonden op 23-jarige
ij ddoorlopend in het middelpunt van een heftige discussie
t gestaan en dat ondanks een uiterst kleine produktie (1
an. 3 novellen, 2 verhalenbundels, twee bundels brieven,
toneelstuk en een twintigtal gedichten), maar dank zij een
kwaliteit en controversiële stellingname.
rumoer rond Gerard Kornelis i bekommerend om reputaties of ver
Reve (toen nog Simon, zoals] trouweiykheden. Waarbij briefgeheim
meeste auteurs) dateert van 1947] en andere heilige huisjes met een
cijn debuut De Avonden, waarin] verbijsterend gemak werden geschon-
lezers en kritiek een destruc- j den. Zo ver is Van het Reve nooit ge-
eld wordt gegeven van de toen- gaar:. Maar zijn scheldkannonades te-
je jeugd. De 23-jarige Simon van j gen Al gr adie hem op grond van on.
leve werd een (onrijp) literair! redelijkheid de regeringssubsidie wil-
t niet ontzegd, maar een bekro- de afpakken, en Van Dis. die een al-
was wel zeer misplaatst volgens, gemene en zeer hypokriete kruistocht
lublieke opinie. Aanstoot gaf! voerde (en voert) tegen zijn werk en
vooral de magisch-realistisohe persoon, zijn var: een allesvernieti-
nwereld var: de hoofdpersoon gende kracht. Toch is het typerend
Egters. die „op weg naar het1 voor de barok van een man als Van
een hele roman blijft rond-! het Reve dat hij daarna rustig om
en in de verveling van zyn eigen slaat, de brieven uit Nader tot U te-
Hij schept zich een „Umwelt" gen Algra vergeet en in 'n interview
n perversie, sadisme en maso-j verklaart: „Algra is mijr: tegenstan-
tegenover zijn tegenspelers der maar niet. mijn vijandAlgra
vrienden, voorbijgangers)
•lijk herkenbaar zijn. Elementen
ten seksualiteit die Van het Reve het communistisch schrikbewind be-
is in de Nederlandse politieke arena
mijn tegenstander, maar tegenover
schouw ik hem als myn medestander
en bondgenoot
in zyn brieven (Nader tot U) zal
uizen met. Revistiese Seks en
me. Dat Revisme is een sleu-
jrip van zijn werk en hij om-
jft het als volgt:
et Revisme is die bepaalde vorm
liefdesverlangen, waarin de be-
r:e aan het object van zijn lief-
derde persoon (of personen)
jeven Het revisme bevat, als
inddelen, het sadisme en het
ichisme, maar is een derde, nog
erieuzer vorm van het seksueel
erie, en is de voltooiing van een
geheimste drievuldigheid van de
De Revistiese Seks is in de
plaats een droom, een ideaal,
I heimwee, een innerlijke ervaring,
ils God."
als je over God spreekt bij Van
Reve stuit je automatisch op
Want God en Dood kunnen als
wee grote mysteries in zijn werk
tkkelijk verwisseld worden. Ver-
lelijk zijn ze dezelfde. In ieder ge-
:yn het twee parallelle groothe-
Volgens Van het Reve begint het
gelie (zoals bekend is hy in 1966, 0
is-katholiek geworden) met de ^on zichzelf blijven, goed geld verdie-1 Reve is de goochelaar van de Neder.
Ook over geld bestaan er bij Van
het Reve geen misverstanden. Zijn
worsteling met de uiteindelijke vorm
van zijn literaire werk is altijd de
grootste commerciële handicap voor
hem geweest en hy heeft daar vaak
bitter over gepraat en geschreven. In
een gefingeerd interview voorafgaan
de aan de bundel Tien vrolyke verha
len (1961 r:iet een van zyn sterkste
werken doordat de thematiek aan de
oppervlakte blijft) zegt hij: „Een ver
haal van zeg veertig pagina's, dat be
tekent voor mij minstens vierhonderd Hij spreekt van zyn Loodgietendi
pagina's schrijven, doorhalen, weg- Schat (Brief in een fles gevonden»,
smyten, enzovoorts. Dat is een con- Geheime Delen. Ondoorgrondelijke
stante kwelling, een gruwelijk tijdver- Orde, Geheime Rechtvaardigheid,
liesAardkerk der Duisternis en het Mvs-
i tieke Lichaam van Satan'. Zijn woor-
De brieven, die hij op verzoek var. j <jen en begrippen bevatten een sterk
zijn uitgever Geert van Oorschot in gecultiveerde angst en magie Het
Tirade ging publiceren bleken de fi- bovennatuurlyke duikt in iedere re-
nanciële en artistieke oplossing. Ti- gej 0p ook aj gaat het over geld. po-
rade voer er jvel bij enJVan^ het Reveütiek of fysiek verlangen. Van het
loers op zou zyn. Vraag je hem naai einde, de apotheose van Frits Egters
zijn thematiek dan komt de schitte- zijn laatste periode waarin „geen nor-
rende, bezwerende kreet: „Seks, drank
en Dood, deze drie; maar de meeste
van deze is de Dood." Een „bijbelse"
formulering, die je ook tegenkomt in
ironische mythologiseringen als .,'t
grote Zomerfeest van de Verscheuring
van het Kleed" (Nader tot U). Van
het Reve bezweert in de taal van een
evangelist, maar ontneemt er onmid
dellijk het plechtig-archaïsche karak
ter aan door kleine ironische vond
sten en zinswendingen.
ige: In den beginne w:as de Dood,
Dood was by God, en de Dood
God: deze was in den beginne bij
Dat is wat de chemie een cycli-
verbinding noemt. God en Dood
tn als synoniemen een steeds cir-
innige dans door het werk van
het Reve. Ze vormen het verlan
en het heimwee. Als zijn eerste
lel brieven je kunt ze ook ro-
noemen Op weg naar 't
e heet, dan is dat hetzelfde the-
lan verval waarvar: ook sprake is
Avonden, De laatste jaren van
grootvader en De ondergang van
imilie Boslowits. Stappen op weg
de Dood of naar God of naar
Einde of r:aar het Begin. Verwis-
re essenties die nu niet duide-
iid over het Godsbegrip by Van
Reve in de hand werken,
lar duidelijkheid is iets waarnaar
ird Kornelis van 't Reve alleen
refeefcl heeft inzake het engage-
de neventhematiek, ir: zijn
n Zoals de nadrukkelijke homo-
laliteit in zijn brievenbundels, die
zif de provocatie en oprechtheid
zijn bekentenissen waarschijnlijk
heeft, gedaan voor integratie en
(schappelijke aanvaarding van de
loseksueel in ons land dan het
en de NVSH. En ook zijn hou-
tegenover tegenstanders heeft
t iets aan helderheid te wensen
gelaten. Zo nam hij in 1956 wraak
de constante negativiteit van 't
soordeel (gesteund door een
rderheid in de dag- en weekblad-
iek» door aar: te kondigen voort
in het Engels te schrijven. Het
r.en en toch dingen schrijven „zonder landse literatuur, die iedere keer weer
dat Superego de kroontjespen uit de andere Prysdieren en kwetsbare za-
hand sloeg", zoals J. J. Oversteegen j ken or zyn hoge hoed tovert. Vanuit
in een essay schrijft. In plaats van de j Greonterp of Amsterdam dirigeert hij
meer dan twintig versies die een ver-zyn- iezers_ Geeft hun genoeg voedsel
haal of roman vroeger eisten deed j om de belangstelling wakker te hou-
Var; het Reve de „spontanebrief- den en schrijft ondertussen al zo'n
maal mens voorkomt." zoals hij zelf
zegt. De Violette Periode, die gevolgd
is op de Grijze Periode.
Gerard Kornelis van het Reve is
een uhieke figuur in de Nederlandse
literatuur. Een busleske vechter voor
dat waar hij in gelooft en waar hij
van houdt. Hij heeft volmaakte tek
sten geschreven, maar op zijn tijd het
publiek ook holle vaten aangeboden,
die nog harder klonken door het la
waai van de omstanders. Maar er is
op het ogenblik niemand in de vader
landse literatuur die de staatsprijs
voor letterkunde, de P. C. Hooftprijs,
meer verdient dan hy, die er jaren
op heeft moeten wachten.
Als voorbeeld en eerbewijs van wat
hy als auteur kan. citeer ik hier het
beroemde slot van De Avonden waar-
Gerard Kornelis van het Reve.
in het Muiderslot, met zijn P. C.
Hooftprijs.
voor staan. Hij trok de borstel uit
de mond. ,.Ik. leef", fluisterde hij,
„ik adem. En ik beweeg. Ik adem.
ik beweeg, dus ik leef. Wat kan er
nog gebeuren? En kunnen ram
pen komen, pijnen, verschrikkin
gen. Maar ik leef. Ik kan opgeslo
ten zijnof door gruwelijke ziek
ten ivorden bezocht. Maar steeds
adem ik. en beweeg ik. En ik leef."
Hij liep terug naar de keuken,
voltooide het poetsen en betrad
zijn slaapkamer. „Konijn", zei hij
het konijn op de arm nemend, „je
AMSTERDAM (GPD) In plaats
van een wereldhandelscentrum Am
sterdam of Rotterdam komt er een
Nederlands wereldhandelscentrum
met vestigingen in beide steden. Het
zwaartepunt komt te liggen in Am
sterdam, waar begin volgend jaar
met de bouw kan worden begonnen.
De Amsterdamse wethouder voor
Economische Zaken, G. Hamm, zei
gistermiddag als lid van het be-
stuur v. d. Stichting Wereldhandels-
j centrum Amsterdam, dat Rotterdam
heeft toegezegd mee te zullen wer
ken by de totstandkoming van een
Nederlands wereldhandelscentrum,
Deze toezegging is gekomen na het.
overleg van de beide steden met de
ministers van Economische en Bin
nenlandse Zaken. In dit overleg heb
ben de ministers op een vorm van
samenwerking aangedrongen, waar- I
bij er één management komt.
Burgemeester Thomassen van Rot-
terdam heeft de Amsterdamse me- j
delingen over het Wereldhandelscen- i
trum gisteravond voor de televisie
voorbarig genoemd. Hy zei dat een
overleg dat nog gaande is er door
is doorkruist.
De bedoeling was dat dit over-1
leg ertoe zou leiden dat een stich- i
ting Wereldhandelscentrum in het j
leven geroepen zou worden waarin
zowel Amsterdam als Rotterdam
vertegenwoordigd zouden zyn.
„Amsterdam heeft de minister voor
het blok gezet", zei de heer Thomas
sen. Hij betreurde het dat voor de
persconferentie in Amsterdam geen j
Nieuwe uitgaven
Sam Sinclair Baker De aan
vaarde leugen, Uitg. Bosch en Keu-
ning.
Van een boek met als titel „De
aanvaarde leugen" zou men op zyn
minst mogen verwachten dat het de
waarheid 'het volle pond geeft. Dat
zou dus moeten betekenen dat een
poging gedaan wordt een zo veelvul
dig mogelyk beeld van het behandel
de onderwerp (de reclame) te geven.
Dit is geenszins het geval.
In „De aanvaarde leugen", ach
ter de schermen der reclame, laat
Sammy Sinclair Baker, naar eigen
zeggen oorspronkelyk zelf in de re- I
clame werkzaam, een volledig verte-
kend en éénzydig beeld zien. Met
enige kritische zin lezend zal men,
ook zonder meer dan oppervlakkige 1
van de reclame te hebben.
vertegenwoordigers van Rotterdam
uitgenodigd waren om de Rotterdam
se plannen uit de doeken te doen.
„Wij zyn met de voorbereidingen
net zo ver als Amsterdam".
vorm af met zeven of aoht versies. En
in een interview verklaart hij: „Ik
probeer viytig te werken en myn tyd
goed in te delen en het voor grof geld
te verkopen." Een andere uitspraak, het slotakkoord van de weg naar het
op dit vlak ls: „Je moet reclame ma-1
ken. want je hebt een winkel."
Toch zit er iets van tragiek ir: het!
feit dat hy om commerciële redenen
tot de briefvorm heeft moeten over
gaan en dat pas daarna ook zyn an
dere werk goed is gaan lopen. (De
Avonden is de 17e druk al gepas-1
seerd). De brieven z(jn „direktere ro-
mar.'s" waarin via de gemakkelyke i
zelfexpressie tegenstanders noemen j
dat denigrerend exhibitionisme) meer
aan de oppervlakte wordt gebouwd
De dieptewerking is by lange na niet
straf is ingetrokkengezien je gro
te verdiensten voor de zaak." Hij f"
zette het dier op de schrijftafel. *?nc"V,v*" VI
sloot de gordijnen en begin zich al n,e,rken dat te.™-
uit te kleden Toen hij gereed was ken h'elt een volledlg «e
trommelde hij zich met de vuisten tMerde ««f? ran werk *<*n
op de borst en betastte zijn su"es haeft kunnfn maken
li. de hoofdfiguur Prits Egters tot een lichaam .Alles is voorbij." tluis- Bovend'e" "omt naar voren dat de
belangrijke mate van bewustwording terde hij. ..het is overgegaan. Het schl'Üver zelïs van de elementaire be
komt. Simon Vestdijk zei in 1947 al jaar js er njet meer. Konijn, ik g^PP611- doelstellingen en technie-
van dit stuk prozaVan dit zeldzaam fren levend Ik adem. en ik be- ken geen beSriP heeft Het is dan
navrante slot. dat de gehele romar. toeeg, dus ik. leefIs dat duidelijk? 'ook zonder meer duidelyk waarom:
draagt, is geen denkbeeld te geven. Welke beproevingen ook komen. de reclame heeft (moeten?) ver
men moet het gelezen hebben het ik leef." Hij zoog de borst vol laten
behoort tot het aangrijpendste wat adem en stapte in bed. ..Het is ge- Van de vertaling tenslotte kan
my in de letteren ooit onder de ogen zien", mompelde hij. „het is niet men °P best zegge*1 dat die n>et
kwam. onopgemerkt gebleven". Hij strek- storend slecht is al wordt „permis-
u te zich uit en viel in een diepe sible" (geoorloofd) vertaald met
Het slot van De Avonden slaap. „aanvaard", hetgeen nu net de ver-
Met grote passen liep hij naar Amsterdam, zondag 18 mei 1947. tekening inhoudt waaraan het gehele
de spiegel in de gang en ging er' iboek mank gaat.
negen jaar aan het grote boek dat
alle andere boeken overbodig moet
maken: Boek van het Violet en de
Dood. Het is zyn definitieve project,
F. M. Lorda Alaiz. Dichters
buiten zichzelf. Bloemlezing
uit de hedendaagse Spaanse
poëzie. 1936-1967. De Bezige
By. Amsterdam.
Van de zesentwintig hier verza-
De samensteller van deze bundel christenen te worden. De tweede re- taal van de verdrukte, de woedende
Nederlandse verzen in het Spaans.
Het is misschien interessant te we
ten dat we nog twee uitgeweken
Spaanse wetenschappelyke gastar
beiders herbergen: Francisco Car-
rasquer die nagenoeg hetzelfde werk
doet en ook dezelfde bekroning heeft
gekregen, doch nu in Leiden werkt
en Josefina Vidal. docente aan de
universiteit in Groningen.
zo gaaf als ir: zyn meest „totale" boek i melde dichters zitten of zaten er
Werther Nieland. een geconcen- j welgeteld zes in de gevangenis. Tel-
treerde, bygeslepen Frits Egters j len we hierby nog de iets oudere do-
waarin de magie sterk in de diepte j de Federico Garcia Lorca en de
werkt en het verzwegene omhoog eveneens dode Miguel Hernandez,
brengt. Zoals Simon Vestdyk, als een 1 dan komt men op ruim een kwart,
van de weinige critici die direct het Dit is in de ogen van de mensen van
grote talent in De Avonden herken-1 heden behalve in de eerste plaats
den, schrijft over de figuur Frits Eg-1 een tragisch ook een merkwaardig
ters: „De liefde wordt als een gevaar-i verschynsel. Sedert in west-Europa
lyk spook verzwegen; en het komt mij de Duitse bezetting achter de rug is.
voor, dat dit voor de ware strekking j komt het hier niet meer voor dat
van de roman van iets meer gewicht dichters de bak ingaan tenzy ze ver
is dan het verzwijgen van de oorlog." dovende middelen vervoeren of ver-
De briefvorm maakte voor Van het kopen. Men moet vooral niet denken
en enige) resultaat daarvan] Reve uitstalling var. al het ver- dat dat zo is. omdat de verzamelde
de briljante bundel verhalen The wegene n0odzakelyk en toegegeven, regeringen nu plotseling hebben in-
>bat and other stories, in een ge- daarvoor schiep hy een briljante,gezien dat men respect moet hebben
riseerde vertaling van Hanr.y afgeronde artistieke vorm. Het resul- voor poëten of omdat het vrye woord
ïaelis in ons land verschenen als js VOOral maatschappelyk door hier opeens heilig zou zyn. Dat is ze-
Wintervertellingen, het jaarge-j de i0SgeW0elde discussie, uitlopend in i ker de reden niet. Men ziet gewoon
ri waaruit Van het Reve by uitstek Kamervragen, tot het beruchte God-de macht van het woord niet ener-
magie en mystiek put, zoals ooki Ezeltjesproces van 1966 (tot en met zijds en anderzyds is de hedendaag-
Avonden, een winterverhaal, al jggg) De brieven betekenden een se dichter zozeer teruggekeerd tot
&eeft j wjg in conservatisme van de Ne- ,het cultiveren van zyn eigen tuintje
R ANfïïNF^ derlandse seksuele en religieuze huis-1 dat er vanwege zyn verzen geen re- grote inleiding
l\/ll lij Uil EiO houding en zyn als zodanig van een] den is om hem de mond te snoeren, niet alleen een verantwoording is
niet te schatten belang geweest. MaarHoezèer verschilt deze houding voor de keuze, maar tevens een
artistiek zitten er toch veel zwakkevan die van de jonge Spaanse dich- goed en beknopt overzicht geeft van
plekken in, die we in zyn andere werk ters Van het werk hier in vertaling j de Spaanse geestelijke situatie. En
nauwelyks tegenkomen.
heet F. M. Lorda Alaiz. Hy is uit den die hy geeft, is het kunstmatig
Spanje gevlucht en medewerker van samenvoegen van de landen van het
de Wereldomroep Nederland, lector Iberische schiereiland; kunstmatig,
in de Spaanse literatuur in Amster- omdat de bevolkingsgroepen daar
dam en bekroond met de Martinus I part noch deel aan hadden. De
Nyhoff-prys voor het vertalen van mythe van eenheid beschouwt Lorda
Literaire kroniek
door
CJara Eggink
Alaiz als de basis van de burgeroor
log van 1936. althans van het feit dat
het een burgeroorlog was.
Gezien deze gegevens is het duide
lyk dat we te maken hebben met
heftig geëngageerde poëzie. De sa
mensteller zegt dat hy die dichtende
mannen en vrouwen uitgekozen heeft
aan wie hy zich ethisch-politiek ver
want voelt. Opvallend is de opmer
king die hy in dit verband maakt
n.l. dat hy zich niet op de hoogte
heeft kunnen stellen of de politieke
houding die hy de gekozen dichters
toeschryft ook aan de realiteit beant
woordt. omdat in Spanje niemand
zyn politieke denkbeelden kan uit
spreken. Voor zover die twyfel niet
gebaseerd is op het begrip gesple
tenheid van de kunstenaar, vindt ik
Van de hand van Lorda Aliaz is de hem eigenaardig. Ik zou zeggen dat
Een inleiding die het merendeel van deze verzen er
waarachtig niet om liegt! Het is eer-
rancunes van Gerard Kornelis
het Reve tegenover publiek, coi
l's. critici en rechtstreekse tegen-
Iders als de Kamerleden Algra en _TO
Dis zUn minstens even berucht SLOGAIMo
üem^Frederik Hermans,g die de Sinds zyn sprong naar de brief-1hun gezamenlijk vierluik-onderwerp: j dat de verscheurdheid van Spanje
echter nog gerichter aanpakte vorm heeft Gerard Kornelis var: het het volk waartoe zy behoren, het wezen al dateert van het moment
met oïip middelen" tot persoon- Reve zyn hele oeuvre omgeven met land dat hun land is. de vryheid die waarop de Moorse heerschappij zyn verzen van de opstand m de ruimste
ïeklsvernietiging overging ir. schitterende barokke slogans en ver- ze niet hebben en de dood die hen einde vond en de Moren en Joden betekenis van het woord Ieder vers
Marynen op Zwavelzuur, zich niet klaringen waar iedere copywriter ja-I wacht. Iverdreven werden of gedwongen [welhaast spreekt de hartstochteiyke
gepubliceerd, is geen vers ouder dan eigenlijk ook van de Spaanse ge-
1936 het merendeel is van veel jon- schiedenis voor zover die met die si-
ger datum. Maar allen spreken over tuatie verband houdt. Hy wyst erop
der zo dat de Spaanse dichters van
het moment af dat zy zich bewust
zyn geworden van het verderf in
hun land. de materie die hen tot hun
geëngageerde verzen brengt, voor
het opscheppen gevonden hebben,
hetzy in sociale, hetzy in algemeen
menselijk filosofische zin. Dit zyn de
en de lydende mens. De mens die
het niet langer neemt en eindeiyk de
stem gevonden heeft die over de
grens van de dood heen klinkt.
De verzen die alle verzetspoëzie
van de beste soort zyn, maken in
vertaling een wat geiykvormige in
druk, iets dat, ik zeg het nadrukke-
lyk, geen enkel bezwaar oplevert.
In wezen zeggen ze ook alle hetzelf
de hoewel met individuele stem.
Zonder ook maar iets te willen zeg
gen over de vertalingen dat zou
ik niet kunnen zal dit toch wel
komen, omdat ze er in het Neder
lands staan. Met een variant op de
aloude leuze kan men zeggen dat de
kreet van deze poëzie is „Proleta
riërs van Spanje verenigt u en sta
op!" Een halve eeuw later dan in de
rest van west-Europa. Men zegt wel-
eens dat verzen een voorspellende
geest hebben. Als dat zo ls dan zal
een nieuw Spanje van de middel
eeuwen een ieder die het Spaanse
platteland kent zal het woord mid
deleeuwen billijken —zo in de 4jd
van na de maanlanding stappen
Hoe dat zal moeten, is enerzyds een
raadsel, maar anderzyds heeft net
het voordeel dat het zich aan de
rest van Europa kan spiegelen en
zodoende veel mislukking overslaan.
De uitgevery De Bezige By die het
initiatief heeft genomen tot deze
bloemlezing heeft maar weer best
werk gedaan. Persoonlyk spUt het
my dat de Spaanse tekst niet naast
de Nederlandse is afgedrukt en dat
de auteur de belangryke en uitvoeri
ge noten niet in de tekst van zyn in
leiding verwerkt heeft.
STUDIO Ter gelegenheid
van zyn 80ste verjaardag heeft
Charles Chaplin een van zyn
oude films uit het stof gehaald.
Opnieuw kan Nederland en
ook Leiden kennis maken met
„Circus", gemaakt in 1930 en
nog werkelyk springlevend.
Charlie zelf is de artiest om
wie deze film draait, zyn „gags"
zyn verbluffend fris gebleven.
Er zyn momenten, dat het vak
manschap van Chaplin de be
zoeker byna de adem afsnydt
en het gevoel geeft dat onze
eigen clown Toon Hermans het
nooit zo zal leren als de grote
leermeester Charlie. Het verhaal
ls gauw verteld. De zwerver
Charlie belandt in een niet ren
derend circus, komt per ongeluk
in de piste terecht en biykt een
topsucces. Hy wordt verliefd op
de artistiek minder begaafde
maar o zo lieve stiefdochter van
de circus-eigenaar uiteraard
een beul van een man), maar
zy op haar beurt wordt ver
liefd op een fraaie koorddan
ser. Van dat moment af gaat
het met clown Charlie bergaf
waarts. maar het eind is uiter
aard toch „gelukkig", ook al
heeft Chaplin zelfs hier een wat
minder verwachte draai aan het
geheel gegeven.
Voor de liefhebbers van de
film uit de Jaren twintig, toen
het sterrendom van Hollywood
nog komende was, voor de sup
porters van Koning Charlie is
Circus iets, dat gezien moet
worden. Want de by zyn le
ven tot legende geworden clowr:
Charlie Chaplin bedacht veer
tig jaar geleden al de grappen,
waar artiesten van nu nóg ver-
twyfeld naar zoeken. Tenslotte
een curieus feitje: de oude
maestro zingt zelf de titelsong
van deze film. Het is niet mooi,
maar wel byzonder.
Prolongaties
Alleen in het kleine theater
aan de Steenstraat dus een
„nieuwe" film, al kan men ei-
genlyk moeiiyk van nieuw spre
ken by een reprise uit de Ja
ren twintig.
Voor het overige is het allemaal
prolongatie, wat de klok slaat
in Leiden. Niet minder dan vyi
cheaters houden dezelfde film
op het programma.
CAMERA „Repulsion" van
Roman Polanski. Een indrin
gend verhaal van een meisje
'Catherine Deneuve), dat lang
zaam waanzinnig wordt. Een ge
voelige filmische belevenis.
LUXOR „Le cerveau" (Het
brein) met Jean-Paul Belmon-
do en David Niven. Een koste
lijke komedie gemaakt van dt
Britse treinroof.
RLX „Graaf Porno und sein
Madchen" (Sex-detective), een
jetterlyk en figuuriyk weinig
om het lyf hebbend filmpje.
TRIANON „The sound c
music", Zoete musical-ro-
mantiek in een melodieuze oni
lysting met in de hoofdrol
Julie Andrews.
LIDO „You only live twice'
De zoveelste James Bond me
de enig echte Sean Connery l|
nog in „Zyn" Bond-creatie
