Wat heb ik met
och te maken?
n d f Ap Verwijten van tic CDU
tllim i aan de SPI) en van de
NPD aan Kiesinger
IENIGTE DWINGT TOT DAADLOOSHEID
Babies leren lekker zwemmen
Du i tse verk iezingss trijd
OS VAN ZICHZELF
INVLOED TV
STANDEN
Bosbranden in
Zuid-Frankrijk
onder controle
Willy Stahle wint
Europese titel
Mej. Keough over
het feestje van
senator Kennedy
[AANDAG 25 AUGUSTUS 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 13
eronclerstel, dat u morgen midden in een overvolle Breestraat of op
i druk plein een hartkwaal krijgt. U wankelt, grijpt zich naar de
rst en zinkt ineen lang» de rand van het trottoir. Verwacht u dan,
al die honderden voorbijgangers u ijlings te hulp snellen
u voor: u ligt zwaar gewond
de grote weg. Vertrouwt u dan
reddend handelen van uw
[bruikers?
ik u eens in: uw kind tuimelt
Rapenburg in, of komt in de
terecht. Gelooft u dan in het
ite optreden van altijd-wel-ie-
I die zal springen om uw kleu-
redden van de verdrinkings-
lou er niet op rekenen,
u zelf maar na. Stopt u by een
rak met een gebarende man
üt? Welnee, u hebt haast. Maar
nog een zwaar gewonde tus-
wrakstukken liggen
ipt u de man op, die u
itends vindt in een portiek?
ee, hij zal z'n roes wel uitsla-
U moet trouwens naar kantoor,
hij kan een hartinfarct heb-
-^hebt nauwelijks last van twee
van twijfel. Van schuldge-
U loopt of rijdt gewoon door
j. We laten elkaar in de steek
slissende momenten,
laters, psychologen, sociologen
i leerden het „waarom"? Hun
isies zijn weinig bemoedigend.
j juigspunt van vele weten-
pers is: de grote stad maakt
5 idenheid der mensen moeilijk
dt ertoe dat het individu ver
at van de groep. Apathie, me-
nen anderen. Onderschilligheid, zegt
i men dikwijls, of het bevredigen van
i onbewuste sadistische aandriften.
I Alle verklaringen hebben echter
I n ding gemeende onverschillige
I ooggetuige wordt gezien als iemand
I die los staat van zichzelf.
De Haagse psychiater mr. dr. F.
M. Havermans, schrijver van het
boek „vijfduizend verdachten" ziet
als diepste oorzaak van onze onbe
wuste onwil of onmacht' de agressie
die in ieder mens leeft.
„De Nederlander is op het ogenblik
erg agressief. We rijden elkaar bijna
dood op de zebra. Eerlijk gezegd, ik
rij ook nog gauw even door als ik de
kans krijg.De criminaliteit in Ne
derland neemt steeds groter vormen
aan, dat merk ik dagelijks in mijn
werk als psychiater voor de recht
bank. Dat slaat en knalt en steekt
maar tegenwoordig.. en we trekken
ons niets van een ander aan. Ieder
voor zich, is een uiting van agressie.
Waar komt die agressie vandaan?
Waren we vroeger minder agressief?
„Ik geloof, dat de democratie de
agressie bevordert", zoe meent dr.
Havermans.
Allereerst door het wegvallen van
de functie van het gezag en ten
tweede door het ontbreken van een
Een autowrak langs de grote
weg. We stoppen niet. Laat een
ander dat maar doen. Oók al ligt
er misschien een gewonde in
veiligheidsgevoel
Dat gezag. Er wordt steeds meer
aan geknabbeld, gebeiteld, tot er
niets méér overblijft dan de per
soon. Hoeveel procent van de Neder
landse bevolking is voldoende „per
soon" en bezit voldoende persoonlijk
heid om de uitoefening van dat ge
zag waar te maken? We hebben te
weinig inhoud om dat te kunnen.
Daarom vluchten we in de agressie".
„We schreeuwen veel en hard over
medezeggenschap, over eigen verant
woordelijkheid, of die nu verkregen
of genomen is. Maar we zijn er niet
toe in staat.
Wat zou u denken van de invloed
van de televisie? Niet de Bonanza's
en de High Chaparel-bewoners ma
ken de agressie wakker. Want na af
loop weten we dat de kogelgaten nep
zijn, en, dat het bloed slechts wa
terverf was. Maar wanneer een mi
nister, of een kamerlid duidelijk
wordt gekraakt, dan raakt dat niet
slecht de onevenwichtiggen, maar dat
maakt indruk op iedereen. Dat
maakt agressief. En onevenwichtigen
op wie dit wél van invloed is, blij
ven er altijd.
We leven in een democratie,
maar we zijn niet in staat die vrij
heid te hanteren. Onze agressie moet
die onmacht verhullen, zoals ook de
vlucht in een ziekte het masker is,
waarachter de mislukte werknemer
zich verschuilt. Men kan zich niet
meer waarmaken in zijn werkomge
ving, krijgt een maagkwaal of laat
zich zelf geloven dat hij hem heeft
en leeft gelukkig zonder noodzaak
van goed werk en m e t de vruchten
van sociale wetten.als wij ons
er maar uit redden. Wat de ander
doet of denkt vinden we oninteres
sant".
Het wegvallen van een veiligheids
gevoel. Dr. Havermans illustreert dat
met de duidelijke kanttekening: „Ik
weet dat het een gevaarlijke hypo
these van me is, maar ik heb er met
menigeen overgesproken en vel col
lega's onderschrijven mijn mening:
„Toen ik jong was, hadden we ran
gen en standen. De geschoolden, de
ongeschoolden, de studenten, de pro
fessoren, de middenstanders en de
grondbezitters. Iedereen voelde een
zekere geborgenheid in zijn eigen
groep. Als studentje voelde ik me wel
degelijk een nul vergeleken bij een
adellijk persoon of een minister.
Maar binnen de groep kwam je voor
elkaar op.
MÜNCHEN/ BIELEFELD DPA
AFP) Het bestuur van de CDU/
CSU in Beieren zegt in een zon
dag uitgegeven verklaring dat de so-
eiaal-demoeraten hun christendemo
cratische regeringspartner de „tota
le verkiezingsoorlog" hebben ver
klaard.
De verklaring is uitgegeven naar
aanleiding van een verkiezingsbij
eenkomst van de SPD in Essen, waar
„de SPD-ministers en hun partij-
vrienden emmers vuil naar hun
coalitiepartner hebben gesmeten"
Met „leugens, schandalige verdraai
ingen en hatelijkheden" hebben de
sociaal-democraten volgens de ver
klaring het niveau van de zakelijke
discussie verlaten.
Een woordvoerder van de libera
le) Vrije Democraten (oppositie» zei
gisteren in Bonn. dat de SPD zich
noch door beloften noch door kri
tiek op de CDU kan ontdoen van de
verantwooordelijkheid voor de ver
keerde beslissingen van de regerings
coalitie.
De voorzitter van de uiterst recht
se NPD. Von Thadden. heeft gis
teren in Bielefeld meegedeeld dat hij
een klacht tefen kanselier Kiesin
ger heeft ingediend bij de procureur-
generaal in Bonn. Hij verwyt de
kanselier, dat hij haat tegen de
NPD kweekt, onder meer door ziin
recente uitspraak dat de NPD de
misdaden van het nationaal-socia-
lisme wil kleineren.
een ander te maken? Laat iedereen
voor zich zelf zorgen". Met deze
taliteit 1 ét t e n wij een iknd verdrin
ken en laten wij een gewonde ster
ven.
Deze passieve agressie vinden wij
bijvoorbeeld ook in de Horecasector.
Men weigert eenvoudig service. Men
wil niet serviel lijken en smijt daar
om je kopje koffie voor je neus neer.
Wanneer je om de nota vraagt krijg
je een snauw: effe wachte
Mr. dr. F. M. Havermans
democratie is de boosdoener
De meeste mensen gedragen zich
aangepast. Ze verdringen hun agres
sie. Maar juist dan, wanneer het wer
kelijk nodig is, komt die agressie in
passieve vorm boven. Zonder dat we
het weten. Een agressie die zegt:
weg wezen, niks mee te maken. Laat
een ander het uitzoeken. Of er nu
iemand aan het verdrinken is, of
niet".
In de moderne democratie worden
die standen kunstmatig weggeblazen.
In de woonblokken vindt een kunst
matige vermenging plaats. De arbei
der is de buurman van de advocaat.
Maar het is waanzin te denken, dat
iedereen gelijk is. Ieder is anders, ie
dereen wil iets anders.
Wanneer Je je nu ln deze maat
schappij wilt handhaven, moet dat
uit jezelf komen, want er is geen
groep meer om je te beschermen.
En dat handhaven lukt meestal niet,
of slecht en we vluchten weer in de
agressie.
Dat betekent niet, dat we met een
bijl de straat op gaan om iedereen
eens van katoen te geven. Maar het
is toch wel opvallend, dat het ideaal
beeld van zeer vele van mijn pa
tiënten is: een huishouden van Jan
Steen om alles eens lekker kapot te
slaan. Agressie afreageren.
Passieve agressie is de onderbe
wuste instelling: „Wat heb ik met
CANNES/PARLIS (GPD) Dui
zenden vakantiegangers en bewoners
van de Cote d'Azur zijn het afgelo
pen weekeinde het slachtoffer ge
worden van onvoorstelbare bosbran
den langs de Franse zuidkust. De
branden waarvan verscheidene vol
gens d« politie aangestoken, aange
wakkerd door de Mistral, met soms
een snelheid van vijfenzeventig ki
lometer per uur, bedreigden zaterdag
avond zelfs een buitenwijk van Can
nes.
Met moeite slaagden 2.000 vrijwil
ligers, brandweerlieden en militairen
er in de brand gisteren in de loop
van de dag onder controle te krij
gen, daartoe bijgestaan door vlieg
tuigen die tonnen water in de brand
haarden loosden. Tal van villa's gin
gen verloren en vele kampeerders za
gen hun vakantie plotseling afgebro
ken door het vuur dat soms een
snelheid bereikte van een galoppe
rend paard.
Een ander probleem voor de Franse
autoriteiten doet zich voor in de
vorm van een enorme olievlek die
voor de kust van Bretagne drijft en
langzaam maar zeker de kust bij
Saint Brieux nadert. De olievlek, een
restant van de aanvaring tussen een
Franse tanker en een Israëlisch pas
sagiersschip. lag gisteravond dertig
kilometer uit de kust en had een
omvang van acht bij anderhalve ki
lometer. De Franse autoriteiten doen
alles om de vlek uit elkaar te trek
ken Voorlopig ziet het er echter nog
niet naar uit dat ze daarin zullen
slagen.
Sneeuw In de Italiaanse Alpe-
is zondag hier en daar 70 cm sneeuw
gevallen bij een temperatuur vail c
graden onder nul. De wegen zijn
snel geruimd zodat het verkeer wei
nig vertraging heeft ondervonden.
Russische missie in Djakarta In
Djakarta is gisteren een Sowjetruss-
sische economische missie an 1.'
man aangekomen om de afbetaling
van de Indonesische schuld aan d
Sowjet-Unie te bespreken. Deze
schuld bedraagt aan langlopende le
ningen 696,6 miljoen dollar, waarvan
442,5 miljoen voor wapens die onder
de regering-Soekamo van de Sowjet-
Unie zijn gekocht.
EGUBZON (ANP) Willy Stahle
heeft dit weekeinde in Frankrijk de
Europese titel waterski bij de jeugd
veroverd. Het Nederlandse meisje
kwam tot een totaal van 2940 punten
waarmee zij ruim voor bleef op de
Oostenrijkse Eva Maria Fritsch, die
tweede werd met 2022 punten.
Bij de meisjes onder 16 jaar be
haalde Nederland twee titels door
Michele van Dijk (combinatie) en
Anneke Ruerade (springen). Het
kampioenschap bij de jongens ging
naar de Zwitser Finsterwald met het
maximum van 3000 punten.
De uitslagen zijn:
Meisjes 1518 jaar:
slalom: 1. Stahle (Ned.) 31 boeien, 2
en 3 Fritsch (Oosten;-.) en Escort
(Fr.) 22,5 boeien. Springen: 1. Escot
24,25 m, 2. Anro (Fr.) 23,45, 3. Stahle
23.40. Combinatie: 1. Stahle 2940. 2.
Fritsch 2022.
Meisjes onder 16 jaar:
Springen: 1. Ruerade (Ned.) 16-55 m.
2 Van Dijk (Ned.) 15.80. Combinatie:
1. Van Dijck <Ned.i 2539 pnt., 2.
Toiraffiano (It.) 2515.
Bij hevige vechtpartijen met be
togers tegen een verkiezingsbijeen
komst van de NPD in Recklinghau
sen zijn zaterdag zevenentwintig po
litieagenten gewond geraakt. Op de
bijeenkomst was de leider van de
party, Adolf von Thadden, aanwe
zig. Het aantal gewonde anti-NPD-
b?tcgers is niet bekend. De ongere
geldheden begonnen toen tweehon
derd demonstranten de toegang tot
het gebouw waar de verkiezings-
bijeenkomst werd gehouden blok
keerden. Bereden politie probeerde
I hen te verdrijven, maar dit gelukte
pas toen een waterkanon in de strijd
werd geworpen Nagenoeg alle rui
ten van het gebouw zijn vernield.
Ook in Bielefeld is de politie gis
teren, in botsing gekomen met jon-
ge demonstranten die vuurwerk, eie-
ren en flesse wierpen naazl NPD-
1 leider Von Thadden. De politie voer-
de een charge uit tegen de onge-
veer zevenduizend jongeren, die met
stokken gewapend waren en met
j Vietcongvlaggetjes wuifden. Twee
politiemannen werden gewond. 16
demonstranten werden ingerekend.
PHILADELPHIA (AP) Een van
de vriendinnen van Mary Jo Ko-
pechne, die verdronk toen de auto
van senator Edward Kennedy op 18
juli van een brug reed, heeft zater
dag gezegd dat zij, toen zy met an
der meisjes voor een feestje was
uitgenodigd, niet wist dat er uitslui
tend getrouwde mannen zouden ko
men.
Rosemary Janet Keough, wier hand
tasje in de gezonken auto van Ken
nedy is gevonden, zei dat ze by 'n on
derzoek naar de tragedie vry willig een
getuigeverklaring zou afleggen. Mej.
Keough, die by het feesje op Chap-
paquiddick was dat aan het onge
luk voorafging, zei in een interview
dat zy „alle vragen volledig zal be
antwoorden". Mej. Keough, dochter
van 'n aannemer uit Philadelphia, zei
dat niemand haar had gevraagd haar
mond te houden over de gebeurte
nissen van de achttiende juli toen
Mary Jo verdronk. „Senator Kenne
dy noch iemand anders heeft op wel
ke wyze dan ook gesuggereerd dat
ik niet over het feestje of andere
dingen zou moeten praten". Ze zei
ook dat geruchten als zouden de me
dewerkers van Kennedy hebben gepro
beerd de meisjes op het feestje er
van te weerhouden iets te zeggen
„vals en zeer oneerlyk" zyn.
te schrik by het zien van een
tod kind, een dodelijk ver-
Seluk, maar de aanwezigheid
ii menigte werkt verlammend
handelen. Dat is het uitgangs-
«i de Amerikaanse psycholo-
M. Darley en Bibb Latané,
h in een gezamenlyke studie
in waarom nu eigenlijk een
Menigte nalaat een ander in
todsituatie de helpende hand
(eiken.
tt beginnen moet de omstan-
effen of er sprake is van een
2H&1. Proeven hebben uitgewe-
naai'm ate er méér mensen
aanwezig zijn, er minder re-
op een noodsituatie. Zo liet
i onderdeel van een onder
lier studenten via een venti-
ook in een wachtkamer bla-
^enen die alleen zaten sloe-
alarm. Toen er velen bij-
de wachtkamer zaten, wacht-
zó lang met ingrypen dat ie-
toslotte met tranen in de
'I te hoesten van de rook.
*'ij de betekenis van een si-
opalen, kijken we naar de re-
actie van andere. Is iedereen kalm-
og onverschillig, dan zyn wij dat ook.
Dat is geen slaafs meedoen, menen
de beide psychologen, maar ieder is
t bang dat hy zich zal aanstellen wan
neer hy alarm slaat en er zou blijken
I niets aam de hand te zijn.
Nog een staaltje van daadloosheid,
waartoe men door de niet- of nauwe-
j lyks-reagerende menigte wordt „ge
dwongen".
I Enkele proefpersonen werden be
taald voor een onderzoek over voor
keur voor spelletjes en puzzels. Het
werd verricht door een bureau voor
markonderzoek. Een marktonder-
zoekster ontving proefpersonen en
bracht ze naar een lokaal, waar ze
i vragenlysten moesten invullen. Ze
I zei. dat ze achter de inschuifbare tus-
jsenwand wat ging werken. Na een
I paar minuten zette ze een bandre
corder aan, waarop de proefperso
nen konden horen, dat zy op een
stoel klom. Dan een luid gekraak en
een klap. Ze hoorden het meisje val-
llen en steunen: „au, m'n voet. ..ik
I l-ryg dat ding niet weg
Zes-en-twintig maal zat er één proef
persoon alleen toen het „ongeluk"
gebeurdde. In 70 procent van de ge
vallen bood men hulp. Van diegenen
die met z'n tweeën zaten slechts 20
pet. (8 van de 40». De overige 32 re
ageerden totaal niet. Zy hadden niet
aan een ernstig ongeluk gedacht, ver
klaarden zy later, hoogstens een aan
verstuikte enkel. In een werkeiyk
noodgeval zouden ze zeker te hulp ge
sneld zyn
By een andere proef liet men 72
studenten in aparte ruimten met el
kaar discussiëren via koptelefoon en
microfoon over de persooniyke pro
blemen van de student aan een uni
versiteit in de grote stad. Tydens de
discussie liet men via een bandrecor
der één van.de niet bestaande deel
nemers aan de discussie met steeds
meer moeite spreken, moeiiyk adem
halen en tenslotte bijna het laatste
zinnetje zeggen: „ik eh-eh-kryg-uh-
uh-uh-weer-eh zo'n toev-
ehdan het geluid als van
iemand die stikt.
85 procent van diegenen die dach
ten dat ze met het „slachtoffer" al
leen waren, kwamen uit hun kamer
tje om hulp te bieden: 62 procent
van degenen, die dachten dat er
nóg een toehoorder was en 31 procent
van diegenen die dachten da er nog
vier mensen hadden meegeluisterd.
De kans op melding van het ster
ven of althans van de ernstige situ- j
tie van een mede-student was by
afzonderiyke individuen dus meer
dan tweemaal zo groot als by hen
die dachten dat er nog anderen wa
ren.
Hieruit blykt tevens dat het beeld,
dat de „homo urbanus", de gedeper
sonaliseerde ongevoelige grote-stads-
mens, die belangstellend toekykt by
de ellende van een ander, onjuist is.
De niet- handelende toeschouwer
staat onder geweldige spanning en
is wel degelijk in tweestryd met zich
zelf. Vooral staat hy onder de druk
van een menigte. Wat die hienigte
doet, zal hy ook doen. En daarom
juist blyft het by een verbijsterd naar
elkaar kyken en gezamenlyk niets
doen.
Jacques Vallet. 31 jaar oud en va
der van een dochter van vier, is
leraar aan het Franse nationale
Instituut voor lichamelijke opvoe
ding. Van hem is de uitspraak af
komstig dat zelfs heel Jonge kin
deren, vanaf de leeftijd van een
half jaar, kunnen leren zwemmen.
Zy zyn niet bang voor water, zo
zegt hy, en zy bewegen hun ar
men en benen instinctief zodat zy,
te water gelaten, terugkeren naai
de oppervlakte en daar zonder ver
dere moeite enkêle minuten lang
kunnen blyven. En dat is dan ook
wat hy dagelyks in praktyk brengt.
Dat lukt uiteraard niet zo-maar. Jon
ge kinderen kunnen het water dan
wel als een natuurlyk milieu be
schouwen, maar zy moeten wel le
ren er hun ademhaling in te be
heersen, het evenwicht te bewaren
en zich voort te bewegen. Om zui
gelingen een eindje op weg te hel
pen adviseren Vallet en zyn asis-
tenten aan jonge moeders hun kin
deren vanaf de leeftyd van twee
maanden iedere dag twee of drie
seconden lang in de badkuip thuis
onder water te houden. Heeft men
dat enkele maanden volgehouden,
dan kunnen de lessen beginnen.
In het zwembad van de Paryse
school voor lichamelyke opvoeding
hebben zeventien ouderparen hun
kinderen aan de heer Vallet toe
vertrouwd om hem in de gelegen
heid te stellen zyn theorie te be-
wyzen. Wanneer men daar de „les
sen" bywoont, ontmoet men aller
eerst de moeders, die toch ietwat
benauwd aan de kant zitten. Twee
zwemleraren zijn met de kinderen
van zes maanden tot 3 a 4 jaar
oud, bezig. Het is een verrassend
gezich vooral de heel jong ekin-
deren, die soms nog niet eens kun
nen lopen, in het water bezig t»e
De zweminstructeurs. In het midden
Jacues Vallet, de man die het ex
periment aan het uitvoeren ia.
zien. Instinctief komen zy met ar
men en benen werkend uit de
diepte weer aan de oppervlakte,
trappelen daar vrolyk rond zoals
jonge hondjes en duiken opnieuw.
Intussen hebben zy adem gehaald,
zodat zy opnieuw zonder moeite
boven kunnen komen. En al spar
telend arriveren zy zelfs aan de
kant.
Vanzelfsprekend ïykt deze methode
van zwemmen-leren in het geheel
niet op de gebruikelijke met hen
gel en luchtbanden. Maar op de
hier beschreven manier wil Jac
ques Vallet het kind leren het wa
ter te zien als een bondgenoot en
niet als een vyand. waartegen het
zich met allerlei kunstgrepen heeft
te verdedigen.
