Toekomst grauw, dor, dood
Na vijf jaar
praten en
schrijven
„Werkelijke redenen
zitten ergens anders'
Prof. Kuerten op discussie-avond
over elektriciteitscentrale:
Gemeentebestuur en JVaardgracht
W eg verbreding
Komend seizoen in
Leidse schouwburg
Kerkelijk Leven
Jeugd en open
jeugdwerk"
INDERDAG 14 AUGUSTUS 1969
LE1DSCH DAGBLAD
PAGINA 3
houdelijk en industrieel afval. Het
huidige doorspuiïingssysteem van
Rijnland i s evenwel zodanig, dat
men er tot dusver in geslaagd is de
grote meren min of meer schoon te
houden, zodat zfj geschikt zijn voor
de watersport (zeilen, zwemmen). De
vestiging van een elektrische centra
le met koelcircuit zal het huidige
doorspuiïngssysteem grondig wijzi
gen en een zekere homogenisering
van de waterkwaliteit leiden. De ho- 1964 maart: Ir. Y. Ykema Ste
gere temperatuur van het koelwater delijke Fabrieken van gas en elektri-
zal het ongemak van de verontrei- citeit) deelt mee dat er een nieuwe
niging sterker doen gevoelen, daar I centrale gebouwd moet worden, denk
de biochemische processen sneller aan vestiging in Leiderdorp i.v.m.
zullen verlopen. Vandaar, dat men koelwatercircuit via de Dwarswate-
van „thermische verontreiniging" 1 ring en de Does
spreekt, ook als aan het opgewarmde j mei: B. en W. van Leiden delen
effluent geen enkele schadelijke stof j mee, dat bouw van centrale in Lei-
wordt toegevoegd. derdorp niet mogelijk is om planolo-
De enige conclusie, die ik uit de gische redenen, nieuwe vestigings
mij ten dienste staande gegevens I plaats ten zuiden van Rijn wordt
heb kunnen trekken is, dat de norm I gezocht.
van 30 gr. celsius als uiterse grens november: Ontwerpwet verontrei-
voor de temperatuur van het niging van oppervlaktewater,
effluent van een elektrische centra-
LEIDEN De aantasting van onze eigen leefruimte schrijdt
log steeds voort. Luchtverontreiniging en insecticidengebruik
lemen hand over hand toe, terwijl de laatste decennia ook de
erontreiniging van het oppervlaktewater een belangrijke rol
;aat spelen. De Rijn is „dood" en fungeert als riool van Europa,
j )oor dit alles lijkt de conclusie gewettigd, dat momenteel het
conomisch voordeel op korte termijn prevaleert boven werke-
ijk goed doordachte plannen op lange termijn. Wij zullen het
wel redden, maar de toekomst is grauw, dor en dood als de
louding van de mens tegenover zijn milieu niet radikaal ver-
mdert.
Woorden van deze strekking zal
1 rof. dr. D. J. Kuenen spreken op
\e dinsdagavond in de collegezaal
'tationsplein 12 te houden infor
matie-discussie-avond over de
t lannen tot stichting van een
lektriciteitscentrale in de omge-
ing van Leiden, georganiseerd
oor een voorbereidingscommissie
1 n de Leidse Biologenclub. Prof.
l] xienen is één van de drie Leidse
oogleraren, die in het voorjaar
v n een brief aan de gemeenteraad
<t nstemming betuigden met een
)pen brief van vijf leden van het
wetenschappelijk korps van de
eidse universiteit. Hierin wordt
bezorgdheid uitgesproken over de
u üannen om het koelwater uit het
R .eidse merengebied te gebruiken
ils koehoater voor de nieuwe cen-
rale.
Deze twee brieven maken deel uit,
fan de informatiemap „Meren be-
Ireigd", die de organisatoren met
lorg hebben samengesteld. De infor
matiemap is bij het bureau van het
I Leidsch Dagblad verkrijgbaar.
Uit de map citeren wij hierbij een
lantal conclusies van de deskundi-
gen, die wij van belang achten voor
iet probleem, zoals de in de aanhef
'eergegeven woorden van prof. Kue-
ïen ,die een somber beeld van onze
ikomst weet te scheppen.
Voorzitter en discussieleider op de
ililnformatie-avond is prof. dr. J. W
Tesch. voorzitter van de Gezond
heidsorganisatie TNO.
verstrekkende consequenties voor de
omgeving, maakt dat de studie van
deze aspecten en de afweging van
betrokken belangen bijzondere aan
dacht krijgt voor en tijdens de for
mele procedure van de ruimtelijke
ordening.
Biologisch niet
aanvaardbaar
Dr. C. den Hartog, hydrobioloog
in Leiden en één van de onderteke-
Kagerplassen, recreatie- Gezegd kan worden dat de koelwa'
gebied bij uitstek, spelen een rolterpositie van ons land voor de elek
in de plannen voor de stichting
van een elektriciteitscentrale
1967 april: definitieve verzoek aan
de gemeenteraad van Leiden aan
gaande de bouw van een elektrici
teitscentrale van 800 MW met uit
breidingsmogelijkheid tot 1400 MW.
De eerste eenheid van 400 MW zou
- T-. t t.— I in 1973 klaar moeten zijn, de twee-
li Dr. K. Keiler SEP-KEMA Am- 1 de in 1974. Als vestigingsplaats werd
hemgedacht aan de Barrepolder, gemeen-
le, die voor dc koeling gebruik
maakt van een gesloten circuit in
stilstaand water, dat ook andere
openbare functies te verzorgen heeft,
van een biologisch standpunt be
zien niet aanvaardbaar is.
I te Zoeterwoude.
(Foto LD/Holvast)
naars van de open brief aan de
Leidse gemeenteraad
Het openbare water van Rijnland
heeft naast een eventuele functie als
koelv "vter nog zeer vele andere
functies te vervullen, die gewoon
doorgaan, of er een centrale komt of
niet. Als een gevolg hievran is het
water belast met allerhande huis-
t t mei: Aankoop 19 h.a. grond in de
triciteitsvoorziening tot het jaar 2000 garrepolder
niet ongunstig is. maar dat wel met augustus:' B. en W van Leider-
zorg alle potentiele mogelijkheden 1 d vernemen van de heer Ykema
uitgebuit zullen moeten worden. De l dat centrale waarschijnlijk in Barre-
elektriciteitsbedrijven zullen de stu- polder gebouwd gaat worden. B. en
die van het koelwatervraagstuk 1 yj van Leiderdorp werd een aantal
krachtig voortzetten. problemen voorgelegd t.a;v. koelwa
Ir. H. de Groot, hoogheemraad- j tercircuit. Men noemde als mogelijk-
schap van Rijnland: heden voor koeling, koelmeer met
Het groene hart van Holland eist koeitorens, koeltorens alleen, koel-
goed water als milieufactor, voor het meer aneen, koelcircuit via Does en
bereiken waarvan onvermijdelijk of
fers zullen moeten worden gebracht.
Niet specifiek
Leids
Ir. Y. Ykema, directeur stedelijke
fabrieken van gas en elektriciteit.
Leiden
De vestigingsplaats en het in de
centrale op te stellen produktiever-
mogen is bepaald door de eisen, die
voor een bedrijfsveilige en economi
sche elektriciteitsvoorziening van dc
gehele provincie moeten worden ge
steld. De bouw van een centrale in
de omgeving van Leiden is dus geen
specifieke Leidse zaak.
'Wat de waterverontreiniging be
treft, het is mogelijk de tempera-
tuurverhoging in de centrale van het
koelwater zodanig te beperken, dat
bij de uitlaat een bepaalde tempe
ratuur niet overschreden wordt. Het
is mogelijk het zuurstofgehalte van
bet koelwater aan de uitlaat te con
troleren.
Ir J. H. Bakker SEP-KEMA Arn
hem:
Om de bouw van een bepaalde cen
trale te kunnen beschouwen dienen
niet alleen de plaatselijke omstan
digheden te worden bekeken maar
moet het tot stand brengen van deze
centrale ook worden bezien in 't ka
der van hetgeen er in totaal in Ne-
derlan d voor elektriciteitsvoorziening
moet geschieden. Deze toenemings-
cüfers houden in dat in een periode
van 8 jaar ongeveer evenveel nieuw
vermogen moet worden geïnstalleerd
in de voorgaande jaren in totaal
uiteindelijk is tot standgekomen. Ni
moet om aan de behoefte van elek
triciteit te voldoen niet alleen nieuw
produktievermogen worden opgesteld
doch ook zijn hiervoor nodig koppel-
pn transmissieverbindingen en dis
tributie-inrichtingen.
Het gaat er niet om op de meest
economische wijze elektriciteit op te
wekken doch om dit op de meest eco
nomische manier in de verbruikscen-
tra beschikbaar te krijgen, hetgeen
impliceert dat men de som van de
kosten van opwekking en transport
moet bezien.
Prof. Kuenen, eén van
sprekers op de informatiediscus
sie-avond.
(Foto LD/Holvast)
Ir. M. P. Oosterkamp-Provinciale
Planologische Dienst in Zuid-Hol
land
Het incidentele en ingrijpende van
een groot belangrijk object als een
elektriciteitscentrale, met vele en
LEIDEN In verband met weg-
verbreding geldt op rijksweg 4 toe
de brug Leiderdorp een inhaalver-
bod. Er zal vertraging optreden in
de spitsuren. Na 14 dagen worden
de afritten Zoeterwoude afgesloten
en het verkeer omgeleid via Leiden.
Deze regeling geldt ook in de week
einden.
Uw berichtgeving over de hearing
over de Waardgraoht-misstanden
verzuimt helaas in te gaan op de1
werkelijke achtergronden van dezt
kwestie.
Formeel gezien zit er in het eer
ste argument van loco-burgemeester
Menken voor het wegblijven bij de
hearing al een tegenspraak. Immers maar van werkelijke belangenpro-
hij zegt eerst dat wethouders niet gramma's worden samengesteld. Op
zaró ócltrLjcen
Burgerlijke Stand
van Leiden
GEBOREN
Lodewijk H. z, v. C L Oudshoorn
en G. M van der Werf, Pleter W. zn.
v. G. Kant en D. C. Peute, Arendje J.
dr, v. P. Kraaijenoord en G. Harteveld
Monique J. S. d v. W. J. P. M. Steen-
dam en W. Labordus. Tjeerd z. v, S
C. Stroo en A. Breeuwer, Yolanda Ma
thilda Wilhelmlna d v. C. J. Huig-
sloot en M A. J. M. Genang.
Yvonne, d v. J. J. Kortekaas en
G Hopman; Baradina Catrina, d. v
M. van der Zwan en S. Zandvliet; Pa
trick Maurice, z. v B W. de Bruijn
en A. S. P Herst; Timotheus Serva-
tius, z. v. E. W. Boekhout en I. van
Rookhuizen; Mirande Collete José. d
v. J. C. A de Vos en I. J. L. den Duik
GETROUWD
R. Koole en W. H. M. Hockx.
OVERLEDEDEN
P S. Nauwen 54 jr. echtg. v L de
Wit, C van der Boon 62 jr. wed. v P
van der Bent. M. C. Stikkelorum 66 jr
echtg v. J. J van Hooven. E O.
Holmberg de Beckfelt 66 Jr. man. L
Nljholt 69 jr. man, H. S W. van Oort
38 jr. vr., J. M. Voerman 66 Jr echtg
v. H E Swankhuisen, J. de Goeij 44
jr echtg. van P. A van der Burg, P
J. Clauzing 44 jr man, S. Martens 96
Jr wed. v. Y. Greijdanus. J. S. Klein
59 Jr. man.
M. C. van der Valk, 74 jr.. man:
G A M De Coster, 80 Jr.. geh. gew.
m. J van Zonneveld; P. Vogelaar.
66 Jr., man; A. J. van Hoven. 80 Jr.,
geh gew. m H Dronkers Delsaine;
D. van der Reijden, 67 jr., man; A
H. Hartgrink, 75 jr., man; H. H. Pi
ket, 85 Jr., geh. gew met P. Velthuij-
sen; J. van der Weijden, 64 Jr., man.
kunnen vanwege fractievergaderin
gen. in tweede instantie wordt ge
constateerd dat enkele PvdA-ledeo
wel aanwezig zullen zijn omdat hun
fractievergadering op vrijdagavond
wordt gehouden. Waarom PvdA-wei-
houder Plena, die uitgenodigd was
niet komt, blijft in de mist hangen
De werklijke redenen voor het
wegblij ven van Leid ens bestuurders
zitten echter ergens anders. Loco
burgemeester Menken is zo hautain
te constateren dat er al genoeg in
formatie over deze kwestie is ge
weest en dat in het licht van de
interpellatie van PSP-fractievoorzit-
ter Aimptmeijer maandag in de raao
daar niks meer bij hoeft te komen
Dit argument is de <op zich zelf ook
al weer formalistische) vlag die de
werkelijke lading dekt. Want wat
autoriteit Menken in feite wil zeg
gen is dat de bevolking van de rest
van Leiden niet meer met die van
de Waardgracht hoeft te gaan pra
ten omdat de gemeentelijke overhe
den zich al met de kwestie bezig
houden. Juist de Waardgracht-actie
spontaan gegroeid na gemeentelijke
vernielingen in de wijk. heeft aan
getoond. dat die gemeentelijke over
heden wat dat betreft weing capabel
zijn.
deze wijze zou de democratie weer
teruggebracht worden bij wie en
voor wie zij werkelijk hoort: de be
volking.
Eigen positie
Spontaan
Overal waar acties als deze worden
gevoerd blijkt het falen van de
autoriteiten om werkelijk democra-
Het is niet verwonderlijk dat de
politieke partijen ter zake van het
ter discussie stellen van dit plan
krampachtig de boot hebben afge
houden: immers zoals nu ook weer
bij deze Waardgracht-kwestie blijkt
hebben zij geen belangstelling voor
werkelijke democratie en is het hun
er alleen maar om te doen de eigen
positie te handhaven, te verdedigen
Wie wel eens met raadsleden over
dat soort kwesties heeft gesproken
kan constateren dat de werkelijke
LEIDEN De Leidsche Schouw-
burgvereeniging organiseert in het
komend, toneelseizoen twee series
van aoht voorstellingen. Maandag 21
en dinsdag 23 september komt Cen
trum, maandag 13 en dnsdag 14 ok-
tishc te werk te gaan. Niet alleen tober Globe, maandag 1 en dinsdag
in de Waardgracht. waar de bevol- 2 december Theater, maandag 26 en
king spontaan haar eigen problemen dinsdag 27 januari Globe, maandag 9
ging aanpakken, maar ook in Voor- en dnsdag 10 februari de Haagse
schoten (comité Boschgeest), Rot- comedie, maandag 2 en dinsdag 3
ter dam en Amsterdam, moeten de maart Centrum, maandag 6 en dins-
beslissingen niet worden genomen in
de openbare raadszitting, maar ir. kopen,
allerlei soorten commissietjes, die
een besloten karakter dragen. Zoi.
der in details te willen treden moet teressante artikelen over koelproble-
gezegd worden dat dat ook deze keer matiek.
weer is gebeurd
Onze maatschappij is gelukkig in scientific American" worden biolo-
beweging en wie niet wil zal achter- gische probiemen aangaande koeling
blijven. Leerlingen, studenten, arbei- meren en in riVieren behandeld,
ders eisen inspraak voor alle gele-, april; De heer ykema deelt mee
een aantal door de heer Hennipman
(bioloog) gestelde vragen aangaande
LEIDEN De geschiedenis van de Leidse „elektri
citeitscentrale-affaire" begint in 1964, maar men kan ook
starten in 1941, toen de N.V. Elektriciteitsbedrijf Zuid-
Holland werd opgericht met als bepaling dat de EZH
zelf geen elektriciteit mag leveren en dus zelf geen cen
trales bouwen. Terug naar het eigenlijke begin en verder
puntsgewijs de geschiedenis:
nen beantwoorden. Minister van
Economisohe Zaken beslist dat bouw
van elektriciteitscentrale in Barre
polder niet doorgaat. Beslissing ge
baseerd op negatief advies van Lan
delijke Energie commissie, Provincia
le Planologische Dienst en Hoog
heemraadschap van Rijnland. Als
nieuwe vestigingsplaatsen worden ge
noemd: Hoogmade. Alkemade, Lei
derdorp, Braasemermeer. Leiderdorp
schakelt plaats ergens aan de Zijl
uit omdat daar enige jaren gele
den over gezegd is: hier geen cen
trale, dit gebied heeft recreatieve
bestemming. Vier biologen en een
biochemicus sturen een „open brief"
aan de gemeenteraad van Leiden
waarin een aantal problemen i.v.m.
de te bouwen centrale genoemd
wordt.
mei: Vragen in de Leiderdorpse
gemeenteraad over de nieuwe plaats
van de centrale. P.v.d.A. fractie stelt
schriftelijke vragen aan B. en W.
van Leiden naar aanleiding van de
open brief. Gesteld wordt de unieke
plassen te ontzien. Weer worden als
alternatief een koelmeer of koelto
rens genoemd. Deze blijken echter
2 3% duurder te zijn dan koeling
via een koelcircuit. Gesprek van de
5 briefschrijvers met wethouder
Harmsen. Brief van de hoogleraren
Quispel, Kuenen en Van Steenis aan
de Leidse gemeenteraad. Gemeente
raad vergadert. Wethouder Harm
sen: Centrale niet in Zoeterwoude,
naar alternatieve plaats wordt ge
zocht. Postieve toezegging over koe
ling in gesloten koelsysteem kan niet
gedaan worden. Het is economisch
niet verantwoord als het via de plas
sen kan. Er is al een nieuwe plaats
gevonden die de boezem van Rijn
land niet beinvloedt. Er worden nog
proeven genomen te Delft (TNO) en
Voorburg (R.I.Z.A.).
juni: De heer van Aken (PvdA)
wenst interpellatie over de elektri
citeitscentrale. Hij vraagt: Is de ver
traging in de bouw van de elektri
citeitscentrale thans zo groot dat het
niet waarschijnlijk is dat in 1973 de
eerste produktieeenheid klaar is, en
is het imverband hiermede niet no
dig de opdracht tot de bouw in te
trekken? Wat zijn de consequenties
van het niet accepteren van de struc
tuur wijziging der E.Z.H. door de
Haagse gemeenteraad? Na be ant-
Dwarswatering. Gesprek van B. en
W. Leiderdorp met Hoogheemraad
schap Rijnland: elk koelwatercircuit
dient onafhankelijk te zijn van
Rijnlands boezem.
1968 oktober: Voorstel van B en
W. Leiden tot bouw van elektriciteits
centrale van 800 MW aan de ge
meenteraadsleden gestuurd.
november: Voorstel in behandeling
In gemeenteraad, er wordt nog geen
beslissing genomen. Raad wil voor
gelicht worden door ir. Ykema. Ver
volgens voorstel voor tweede maal in
behandeling. Na langdurige behan
deling wordt het voorstel met 28 te
gen 4 stemmen aangenomen. Ver
der wordt besloten weilanden en een
woonark in de Barrepolder aan te
decemberKoelwaternummer van
„De Ingenieur" verschijnt, veel in-
dingen en op alle niveaus. De
Waardgracht- en de Voorschotensc
Bosohgeest-bewegingen zijn vertak
kingen van hetzelfde proces.
E F. W. M. SLOTBOOM
Meerburgen-kade 63. Leiden.
(Van redactiewege ingekort).
1969 maart: In het tijdschrift woording door wethouder Harmsen
dient de heer Van Aken een mot-ie
in waarin voorgesteld wordt de bouw
opdracht terug te geven aan
de E.Z.H. Wethouder Harmsen vindt
dat iemand anders de elektriciteite-
zaken dan maar van hem moet over
nemen. Motie wordt ingetrokken.
de te bouwen centrale niet te kun-
NED. HERV. KERK
Beroepen te Blauwkapel-Groene-
kan: J. J. Verkade te Nieuwe Tonge.
Aangenomn naar Curacao (Ver
enigde Protestantse Gemeente, va
cature S. J. Gerbrandy): J. B. van
Hieerden, predikant voor buitenge
wone werkzaamheden koopvaardij -
predikant voor Hervormde Zee-
mansraad te Singapore).
Bedankt voor Hollandscheveld: T.
J. Kamerbeek te Rouveen; voor We-
zep (Gld.)J. Smit te Putten. dit
tevens bedankte voor Waddinxveen
Ovaacture J. Verwelius)
LEIDEN Dankzij de hon
derden personeelsleden van de
NZH die één uur loon voor deze
actie hebben afgestaan, zijn 450
gehandicapte kinderen vandaag
met tien grote gele NZH-bussen
een dagje uit geweest. Vanochtend
om half negen ,toen de zon al een
goede dag beloofde, vertrok de
kolonne vanaf Holiday Inn rich
ting Rhenen, waar het dierenpark
werd bezocht. Ook de honderden
klaargemaakte broodjes vonden
daar een gretig onthaal. Om
streeks één uur vertrok men naar
Westerbouwing voor een bezoek
aan de speeltuin en een boot
tochtje naar Arnhem.
Het initiatief voor deze actie
die gevoerd is onder de naam
fijne bus blije kinders", is af
komstig van de heer J. H. Ie Fèvre
uit Haarlem. Hij ivist al snel
enthousiasme te wekken voor zijn
idee bij zijn collega-chauffeurs en
het andere NZH-personeel. Met
elkaar brachten zij f 3000 op, ter
wijl de directie van de NZH zich
prompt garant verklaarde voor
een eventueel tekort. Nog vóór
men van start ging, verklaarde de
heer Le Fèvre ons bij Holiday Inn,
dat zijn actie zo was ingeslagen
bij iedereen, dat hij zal streven
naar een jaarlijkse herhaling.
De 450 kinderen, die. vanoch
tend tot de Hoge Rijndijk uitge
leide werden gedaan door twee
motorrijders van de Leidse politie
gaan school in Haarlem, Voorburg
en Leiden. Een dergelijk uitstapje
laadt vanzelfsprekend een zware
verantiooordelijkheid op de
schouders van de initiatiefnemers,
maar zij hebben hulp gekregen
van het onderwijzend personeel
en revalidatie-instellingen. Ook
het Roode Kruis heeft zich niet
onbetuigd gelatenen zond tien
mensen mee.
(Foto LD/Holvast)
gemeentelijke bestuurders niets heb
ben van de door de bewoners zelf
gewilde bestuurlijke eenheden. Juist
de effectieve en directe wijze waarop
deze de problemen aanpakken doei
hun schrikken van eigen falen. Een
reactie waarbij het schaamrood niet
op de kaken komt, maar de neus
wordt opgetrokken.
De sleutel voor dit zich willen
onttrekken aan die verantwoordings
plicht en dat kan gewoon niet vaak
dag 7 april Studio en maandag 27
en dinsdag 28 april Theater.
99'
LEIDEN Het bestuur van de
genoeg gezegd worden, ligt bij hei stichting open jeugdwerk Leython
falen van de gemeentejjke democra organiseert als opening van het sei-
tie, waarvan de politieke partijen de
'dragers zijn en het college van B
en W. slechts een, zij het hinderlijk
blinde, exponent is.
In uw krant heeft het Comité
Leefbaar Leiden zich herhaaldelijk
uitgesproken voor het doorbreken
van „politieke-belangstelling-frustre-
rende" structuren door het ontwer
pen van een alternatief: de total:
zoen op donderdag 28 augustus in
het gebouw Levendaal 101 een forum
avond met als onderwerp „Jeugd en
open jeugdwerk". In het forum heb
ben zitting drs, A. Broek, Directeur
GJR, ds. A. J. Lamping, landelijk
voorzitter CJV, J. W. van Raay, af
deling jeugdzaken van CRM, P. M.
Riemens, leider van FAMOS, Am-
democratie vanaf de basis via desterdam, en G. Steinbach. directeur
wijkcomité's en regionale raden, die van de LJA Als voorzitter zal optie-
door de bewoners niet op grond van den ds. C. H. Bijl, jeugdpredikant
wat vage politieke programma's in Leiden. 1
