Allertriest stuk tragiek
EN NU
VERDER
PIERROT
CITIZEN
B. en W. brachten bezoek aan krottenbuurt
Stunt
van
Tilburg
Werkgroep ingesteld
voor Groenoordhal
Ontmoedigende
confrontatie
GERO CASSETTES
op onze weg
B. en W.Belangen van veemarkt
en sport afdoende verzekerd
VRIJDAG 25 JULI 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 3
LEIDEN In de stroom van
publiciteit rond de activiteiten
van het comité De Waard en de
krotopruiming in Leiden, is ver
schillende malen de naam van
Tilburg gevallen. In die zin dat
deze gemeente erin is geslaagd -
om de krottenproblematiek op
de juiste wyze aan te pakken.
Een van onze verslaggevers
ging ter plaatse kijken en ver
telt er in enkele artikelen over.
(Door Hans van Mierlo)
Amsterdam, die schone stad, is
gebouwd op palen. Tilburg wordt ge
bouwd cp de ruïne van 't oude Til
burg. dat tien jaar geleden nog
rechtop stond. Daarvoor moet er ge
graven worden, gebouwd, verbouwd
en gesloopt. Dat gebeurt dan ook en
het leverde Tilburgs burgemeester
mr. C. J. G. Becht de bijnaam „de
sloper op.
Tilburg, vaak het Hart van Bra-
band genoemd vervult een cen
trumfunctie voor rond 250.000 men
sen en is wat dat betreft te verge
lijken met Leiden. Voor 1961 was de
stad niettemin weinig meer dan een
aaneensmelting van dorpen, die de
naam stad eigenlijk niet eens waard
was. Nu heeft Tilburg één van de
mooiste en grootste schouwburgen
van het land, het modernste station,
grote boulevards, die de stad in alle
richtingen doorkuisen en moderne
woonwijken met veel groen en over
zichtelijke kruispunten. Dat is alle
maal in enkele jaren gerealiseerd.
Niet omdat Tilburg als zuidelijke
stad iets aan haar status wilde doen,
maai- uit noodzaak voor een gezond
bestaan.
De traditionele industriën, textiel
ontbreken van een city een belem-
en leer, brokkelden af terwijl het
mering was voor het aantrekken
van nieuwe werkgelegenheid. De
grootste moeilijkheid vormde in Til
burg, evenals nu in Leiden, de oude
binnenstad. In het opheffen van de
ze belemmerende factor ligt Tilburgs
grootste prestatie.
Het uitbreiden van een stad is een
moeilijk en verantwoordelijk karwei:
het reconstrueren van een oude, ver
vallen binnenstad is een titanenar
beid. Vooral als tengevolge van wo
ningnood en geremde nieuwbouw
onvoldoende vervangende ruimten
kunnen worden aangeboden aan be
woners en bedrijven. De oude Til-
burgse binnenstad zou echter een
natuurlijke dood gestorven zijn als
er niet op grote schaal reconstruc
ties en verkeersvoorzieningen zou
den worden doorgevoerd. Aanpassing
aan moderne eisen was noodzakelijk
en B en W. van Tilburg hebben dat
gezien.
In 1956 installeerden zij een ver-
keerscommissie onder vooratter-
schap van de directeur van Publieke
Werken. Deskundigen op verkeers
technisch, planologisch. en ste
debouwkundig gebied hadden even
eens zitting in de commissie. De
voorstellen van deze verkeer scom-
missie hebben de grondslag
gevormd voor „de stunt van Tilburg"
in de jaren na 1958.
Men stelde voor. binnen het in
uitvoering zynde stelsel van ringba
nen. een cityring aan te leggen met
een breedte van 35 meter, voor twee
banen met elk twee rijstroken over
een lengte van 3 kilometer. De voor
het verkeersplan nodige doorbraak
en saneringsplannen leverden be-
vendien terreinen op om de acco
modate in de binnenstad te kunnen
verbeteren. Er werden 8 grote par
keerterreinen aan de binnenzijde
van de cityring geprojecteerd, waar
van de capaciteit later naar behoefte
door de bouw van parkeergarages
af- kelders kan worden vergroot.
Reeds in 1958 stelde gemeenteraad
het eerste doorbraakplan vast. in
1959 volgden weer vier doorbraken
en in 1960 nog eens drie. Daar men
de plannen zo snel mogelijk wilde
verwezenlijken werd tegelijkertijd
de onteigeningsprocedure voor de te
verwijderen panden begonnen. In to
taal moesten er voor de plannen 650
panden wijken. Hiervan stonden er
270 in de „Koningswei", het verval
len stadscentrum, dat grote gelijke
nis vertoonde met „De Waard" en
dat als saneringsgebied was aan
geduid.
Op de plaats van de oude schil
derachtige „Koningwei" zal straks
een modern kantoor- en zakencen
trum verrijzen orenhoge gebouwen
met ondergrondse parkeerplaatsen
en winkels.
Niettemin streeft men ernaar in
Tilburg de bewoners in de stad te
houden. Als Nederland straks twin
tig miljoen inwoners telt. is Tilburg
eens zo groot geworden, zoals de
meeste steden, en moeten er meer
mensen leven op dezelfde vierkante
hectare. Het enige middel daartoe is
hoogbouw. Dit verschijnsel ziet men
overal en het is niet te verwachten
dat Nsderland daaraan zal ontko
men. De prijs van de grond zal er
toe dwingen. Tilburg bevestigt dit
verschijnsel. Eernstig is dat overigens
niet. Als men eenmaal bereid is ne
gen hoog te wonen, dan valt de stap
naar de twintigste verdieping wel
mee.
Stadsbouwmeesters, die grootse
plannen hebben voor de uitbreiding
van oude steden, zouden er dan ook
beter aan doen hun gedachten te la
ten gaan over de reconstructie van
de oude stadskernen. De gemiddel
de ouderdom van de woningvoor
raad in Tilburg (en Leiden.) maakt
het onafwendbaar, dat de stad in het
laatste deel van deze eeuw afgebro
ken moet worden. Wanneer de sane
ring te lang wordt uitgesteld, volgt
onherroepelijk het effect van ont
volking en verval van de binnenstad.
(Door S. Platteel)
LEIDEN „Het is allertriest":
het is een stuk tragiek, dat wij
deze middag hebben gezien". Tot
deze conclusies kwamen terug
in het Stadhuis zowel de bur
gemeester als de wethouders me
vrouw Den Haan-Groen en de
heer Piena.
Zij en ook de gemeente-se
cretaris waren juist terugge
keerd van hun bezoek aan de
Waardgracht en omgeving, het te
saneren gebied tussen Zijlsingel
en Herengracht. Het is geen op
pervlakkig bezoek geworden. Vrij
wel de gehele middag was er voor
uitgetrokken.
Ontvangen door de enkele leden
van het Waardgrachtcomité, de he
ren Otto en Walle. waarbij zich ook
later de heer Kretzschmar aansloot,
werd aan vele panden (lees krotten»
een bezoek gebracht. Rustig luister
den de leden van het college
waarbij mevrouw Den Haan steeds
nauwkeurig informeerde in welke
groep de woningzoekenden waren in-
i gedeeld (allen in de meest urgente
groep Red.» naar de vele grieven.
1 die men tegen een dergelijke bewo-
I ning had, om het volgende ogenblik
de rauwe werkelijkheid onder ogen
te zien.
Ellende
Het waren vochtige kamers, slaap
vertrekken waar ouders en kinderen
samen moeten hokken, gemis aan
ook maar het minste wooncomfort en
sanitair, dat die naam niet eens
mag dragen, gebrekkige en dus
gevaarlijke lichtleidingen, keukens
en achterplaatsjes, die voortdurend
droog moeten worden gehouden
I (geen behoorlijke afvoer) en noem
I zo maar opBovendien be-
hoefde men niet eens scherp van
geur te zijn om de stank, die in
i woonkamer en slaapvertrek hangt,
te kunnen opsnuiven.
Het was. zoals de burgemeester op
merkte, allertriest.
Mensen, die o zo graag aan woon-
beschaving zouden doen het veelal
keurige interieur verraadt in menig
opzicht dit verlangen wordt dit in
deze krotten volledig onmogelijk ge
maakt.
Hoewel de huren aan de lage kant
liggen wij spraken bewoners, die
f 2,75 tot f 4.50 per week betaalden
is men bereid om in veel gevallen
tot circa f 20,- per week te gaan.
Maar ook deze stemmen vingen
wij op: ..dan niet in een flat, doch
in een huis met een tuintje voor mijn
duiven".
De vertegenwoordigers van het col
lege hebben er zich deze middag niet
met „een Jantje van Leiden" afge
maakt. Integendeel. Meerdere malen
klauterde men naar boven om zich
ook daar van de (slechte) woonsitua
tie op de hoogte te stellen.
Mevrouw wethouder N. A. den
Haan-Groen (op de rug gezien)
is ijverig aan het noteren in wel
ke groep een woningzoekende
thuis hoort. Geheel rechts de
heer Otto en daarnaast wethou
der Piena en de burgemeester.
Afbreken
ADVERTENTIE
AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
juwelier - horloger 4
Haarlemmerstraat 181
AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
Conflict MOB
B. en W.:
bemiddelen niet
LEIDEN In antwoord op vra
gen van het raadslid W J. M. de
Vroom en <PSP> inzake het conflict
bij het Medisch Opvoedkundig Bu-
I reau in Leiden (ontslag aan de di
recteur en ontslagaanbieding door
grootste deel van de staf) zeggen
1 burgemeester en wethouders, dat het
met het oog op de aard van het con
flict niet in de eerste plaats op hun
weg ligt een bemiddelende rol te
vervullen.
Het college acht het goed functio
neren van het MOB van wezenlijke
betekenis in het kader van een goe
de gezondheidszorg in Leiden, maar
het is niet verantwoordelijk voor het
functioneren van de particuliere
stichting.
Het toezicht op de werkzaamheden
berust bij de geneeskundig inspec
teur voor de geestelijke volksgezond-
1 heid. B. en W. merken nog op, dat
j naar hun bekend is, de staatssecre-
taris van Sociale Zaken Volksgezond-
heid, vermoedelijk mede naar aan-
leiding van in de Tweede Kamer ge
stelde vragen, zich reeds met de on-
I derhavige aangelegenheid bezig
houdt.
I Zij hopen, d at de Staatssecretaris
een deskundige figuur zal verzoeken
in het gerezen conflict zijn bemidde-
I ling te verlenen.
Het comité had deze middag
slechts een willekeurige greep uit de
vele noodsituaties gedaan. Men moest
zich nu eenmaal beperken waardoor
het voor kon komen, dat een enkele
maal „vanaf de kant" de soms
dringende uitnodiging werd ge
daan" en komen jullie nu ook
eens bij ons kijken". Het was niet
mogelijk het was ook niet no
dig, want de leden van het college
zijn zich er terdege van bewust, dat
deze wijk thans zo snel mogelijk
dient te worden afgebroken.
Dit trad ook duidelyk aan de dag
tijdens de in het Stadhuis gehouden
nabespreking, waarbij ook de leden
van het Waardgrachtcomité aanwe
zig waren.
Wethouder Piena: „Laat er geen
misverstand over bestaan, het liefst
zou ik morgen met een bulldozer het
gebied intrekken"
De burgemeester: „Deze zaak moet
zo snel mogelijk worden opgelost. Ik
heb bewondering voor vele bewoners,
die er ondanks alle rottigheid toch
nog iets van hebben gemaakt".
Naar aanleiding van een opmer
king van comité-zijde: Leiden zal
krachtig stelling moeten nemen te
gen de karige budgetaire politiek van
de regering t.o.v. de krotopruiming",
werd van de kant van het college op
gemerkt. dat dit een landelijke aan
gelegenheid is. waaronder met name
oude steden als Leiden gebukt gaan.
Alle gemeenten in ons land hebben
te maken met een te krap krot bud
get".
Leiden houdt echter de vinger aan
de pols. getuige het onlangs aan de
leden van de Staten-generaal gezon
den adres „Leiden in last".
Per jaar. zo werd er verder van de
zyde van B. en W. op gewezen,
ruimen wy 100 tot 150 krotten op
In het onderhavige gebied is reeds
60% van de woningen gesaneerd. Sa
nering en huisvesting hoogst ur
gent behoren echter niet uitslui
tend tot de taak. waarvoor het colle- I
ge zich ziet gesteld. Er zyn tiental-
len facetten, waarover het college
zijn aandacht dient te laten gaan.
zoals onderwijs, sociale zorg. brand
weer. politie, wegenaanleg, verkeer
en voorts de instellingen van alge-
meen belang.
De burgemeester en wethou
der Piena (rechts op de foto) ne-
I men de woonsituatie op
I Waardgracht in ogenschouw.
Tijdens de bespreking in het
Stadhuis bood het Waardgracht
comité het college van B. en W.
de volgende boodschap aan: Na
het bezoek, dat de Leidse bur
gemeester en enkele wethouders
aan de Waardgracht en omge
ving hebben gebracht, rijst al
licht de vraag wat er nu ver
der dient te gebeuren.
Er zijn in feite twee moge
lijkheden, t w. mogelijkheid I:
Onmiddellijk wordt een begin
gemaakt met een beleid, dat er
daadwerkelijk op is gericht om
binnen een redelijke tijd een
eind te maken aan de ver
schrikkelijke woon- en leeftoe-
standen waarin de bewo
ners van de Waardgracht en
omgeving zich bevinden. De
richtlijnen voor dit beleid vindt
men terug in de Open Brief
welke de burgemeester op 14
juli j.l. in zijn woning werd
aangeboden.
Vervolgens zou het college
van B. en W. reeds een gunstig
klimaat kunnen scheppen, door
de onmiddellijke toezegging te
doen om het een en ander zo
spoedig mogelijk na afloop
van het zomerreces aan de
raad voor te leggen.
Mogelijkheid II:
Het college van B. en W. kan
zich van de zaak afmaken door
het doen van vage toezeggingen
en beloften. Bovendien consta
teerden wij reeds de neiging om
zich op .machteloosheid" te be
roepen. Wat dit laatste betreft
heeft het Comité in zijn pers
verklaring van 22 juli j.l. dui
delijk te kennen gegeven, dat
het voor dergelijke argumenten
begrip kan opbrengen, doch
daartegenover stelt het Comité,
dat de autoriteiten in de eerste
plaats de in hun handen geleg
de verantwoordelijkheid waar
moeten maken. In dit opzicht
zou het college van B. en W.,
verzekerd van de steun van
raad en bevolking, een krachti
ge houding tegenover „Den
Haag" moeten aannemen. Dit
zou als uiterste consekwentie tot
een formele afkeuring van het
regeringsbeleid inzake de door
haar gevoerde gemeentepolitiek j
kunnen leiden.
Het Comité heeft, aldus de
boodschap, vrijwel niets nagela
ten zijn stem te doen klinken.
W|j de bewoners van de
Waardbuurt hebben met de
ze actie op de deur gebonsd.
Die deur is open gegaan. Maar
wij zullen pas tevreden zijn,
wanneer onze gerechtvaardigde
verlangens zyn verwezenlijkt!
Hoewel het college uiteraard
niet op dit adres kon
reageren, gaf de burgemeester
het comité de verzekering, dat
de Waardgracht c.s. zeker nog
een punt van bespreking in het
college zal uitmaken.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Koudekerke, M. J. de
Jong, kandidaat te Goes. Bedankt
voor 's Hertogenbosch. G. H. Duy-
vendyk te Voorburg, voor Wilnis. H.
Stroeve te Lopikerkapel
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor Leerdam, Oudekerk
aan de Amstel, Maassluis. Sliedreoht
R. van Beek kandidaat te Ede.
GEREF. GEMEENTE
Beroepen te Paterson (VS) C Ha-
rinck te Utrecht.
ADVERTENTIE
Het horloge uit een
andere wereld.
Prijzen vanaf f46.85.
Huursubsidie
Toen het punt individuele huur
subsidie ter sprake kwam. merkte
wethouder Piena op, dat hij het ver
strekken van een dergelijke subsidie
zou toejuichen- De bouwdistricten,
waarvan ook Leiden deel uitmaakt,
hebben deze zaak reeds bij de minis
ter aanhangig gemaakt. Vermoedelijk
zal er z.i. in deze geest wel iets uit
de bus komen.
De burgemeester: „Dat de huren
indertyd bevroren zyn, betekende een
ramp. Velen, die meer zouden kun-1
nen verwonen, blijven nu in een
goedkoop huis zitten en dit houdt f
de doorstroming tegen".
a De Waardgracht-bewoners
voeren actie, een gezin in een
krotwoning op de Langegracht
doet dat ook. Met tienen bewoont
het drie pandjes in een rij van
acht, waarvan van enkele pan
den de vensters al zijn dichtge
metseld en de pannen van het
dak gehaald. De meeste ruiten
zijn ook uit de woning van het
gezin verdwenen. Die hebben de
bewoners nu dichtgetimmerd en
op de luiken hebben ze als cy
nisch protest tegen hun woonsi
tuatie geschilderd'- Kamers te
huur, Zimmer Jrei en Verkocht.
Het is 1969.
(Foto's LD/Holvast)
ADVERTENTIE
De heer Otto, die op 14 juli in de j
woning van de burgemeester werd
ontvangen en hem toen inlichtte
over de noodsituatie aan de Waard
gracht en omgeving, vond het „fyn",
dat enkele leden van het college deze
middag een kijkje in de wyk hadden
genomen en zich daardoor een in
zicht hadden kunnen verwerven
hoe men in dit gebied moet wonen
en werken.
Hy hoopte evenwel, dat op dit zien
ook daden zullen volgen. „Eertyds
was het ook in de Langestraat vrien
delijk wonen, doch nu trek ik er met
mijn gezin in de weekeinden op uit,
om elders, die recreatie te vinden,
die ik en myn gezin zo hard van
node hebben. Het is geen weelde,
doch daarvoor heb ik mij een auto-
tje aangeschaft".
DE MODERNE
GASAANSTEKER
Geeft 2000 x
gericht vuur. Altijd raakl
Géén versleten steentjes.
Géén nieuwe vullingen.
Géén reparatiekosten.
Leeg Gooi weg
De volgende is even goed - koopt
Voor de hendel
Le Corbeeu Zonen - Rotterdam
Nrd. Ned. Pijpenhandel-Groningen
LEIDEN Burgemeester en wethouders hebben voor de
Groenoordhal een werkcommissie ingesteld, bestaande uit de
(waarnemend) directeur van de Groenoordhal, de directeur
van de Markt- en Havendienst en de directeur van de Sport
stichting. Het voorzitterschap zal berusten bij de wethouder
van Financiën.
Dat antwoordt het college op vra-
gen van mej. A. Kappeyne van de
Coppelo (VVD» inzake de commis
sie voor de Groenoordhal. Aanvan
kelijk stond het college voor ogen de
instelling van een commissie, be
staande uit vier ambtenaren en een
bestuurslid van de Sportstichting,
onder voorzitterschap van de wet
houder van Financiën. Deze commis
sie zou als taak dienen te hebben het
voorkomen van conflicten met be
trekking tot de verhuring van de hal.
Daarnaast zou de directeur door
middel van een instructie summiere
directieven ontvangen met het oog
op conflictsituaties. De ontwikkeling
heeft inmiddels geleerd, dat, indien
by verhuring van de hal een con
flictsituatie dreigt, deze in de regel
op snelle en efficiënte wyze kan
worden opgelost door samenspreking
tussen wnd. directeur en de betrok
ken party (of soms parijen». Een
bijeenroepen van een commissie van
de aanvankelijk gedachte omvang
zou in vele gevallen stagnerend wer
ken, terwijl bovendien een aantal le
den niet of nauwelijks bij de werk
zaamheden zou worden betrokken.
De werkgroep zal periodiek by el
kaar dienen te komen om de nu in
gestelde coördinatie zoveel mogelijk
te bevorderen. Bovendien hebben B.
en W. in de (ontwerpt-instructie voor
de directeur van de Groenoordhal
Horloger - Juwelier
Maarsmanssteeg 21,
LEIDEN
Eigen
reparatie-afdeling
uitvoerig diens positie afgebakend,
zowel tegenover de directeur van de
Markt- en Havendienst als tegenover
de directeur van de sportstichting,
terwyl voorts nauwkeurig is om
schreven hoe door de directeur z&l
moeten worden gehandeld in geval
van conflicten De omtwerp-instructie
zal aan de raad ter vaststelling wor
den aangeboden.
Het ligt in het voornemen om aan
de directeur van de Groenoordhal de
bevoegdheid toe te kennen om be
slissingen te nemen met betrekking
tot de verhuur van de hal, met dien
verstande, dat ingeval van een drei
gend conflict de directeur indien
wordt verkregen met betrokken par
tijen een voorstel met betrekking
tot de verhuur zal moeten voorleg
gen aan de werkgroep en eventueel
ook aan B. en W..
De belangen van veemarkt en
sport zijn juist in de werkgroep op
afdoende wyze verzekerd, aldus het
college.
