Prins Charles
leert Welsh
Worsteling
van heden
en verleden
Kunst
sport
jacht
„GEEN
CLOWN'
3 bijzondere
aanbiedingen
OP 1 JULI PRINS VAN WALES
In de ziel van Wales
Liefhebber van
Avondje uit voor
prijzen uit 1894
fltlJDAG 27 JUNI 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 29
(Door Arnold Lissauer)
ke ochtend staat een groep-
psvrouwen met boodschap-
assen dicht opeen gedrongen
e portiek van de universiteit
Aberystwyth om Prins Char
lie daar gedurende het zo-
trimester Welsh en de ge-
>denis van Wales studeert,
e juichen. Om half elf schiet
groene MG-coupe met een
ijfeur aan het stuur het
ce achterstraatje in.
t heeft lang geduurd voordat
Velsh een openlijk teken van
[drift voor de op 1 juli plaats
ende inauguratie van de En-
kroonprins Prins Charles
>rins van Wales gaven, maar
veranderde op slag toen de
zich door de radio liet in
ternen en vooral toen hij op
bijeenkomst van de Nationa-
\che Jeugdliga een daveren-
oespraak in het Welsh hield.
Men ontdekt bij hemterwijl er
een prettige rust van hem uitr-
gaat, dezelfde gevatheid en spitse
geestigheid als die welke zijn va
der Prins Philip kenmerken.
Speciaal toen hij in zijn speech
zinspeelde op een satirische top
hit waarin hij als „Carlo" (de ge
bruikelijke naam voor honden in
Wales) in de maling ivordt geno
men. Toch heeft Prins Charles
gezegd blij te zijn als zijn inhuldi
ging voorbij is, omdat hij tegen
wil en dank 't middelpunt vormt
van een controverse.
De Nationalisten van Wales be
schouwen de hele zaak als een
aanfluiting voor Wales dat zijn
eigen „ondenverping" aan Enge
land viert. Zij boycotten en ne
geren de plechtigheid en een aarv-
tal gemeenteraden is door hun
voorbeeld aangestoken.
Het voornamelijk uit studenten
bestaande Welsh-taalgenootschap
onder voorzitterschap van de 25-
jarige Dafydd Iwan, architect en
popzanger, protesteert eveneens.
„We hebben niets tegen de prins"
zegt Iwan die de genoemde sa
tire schreef, „maar hij bezit niet
het morele recht om hier te ko
men. De inhuldiging is een bele
diging en bovendien een slag in
de lucht". Het genootschap is te
gen geweld en heeft reeds
een zit demonstratie in het BBC-
gebouw in Cardiff gehouden en
maakt algemeen gebruikte En
gelse plaatsnaamborden met verf
onleesbaar.
Bedenkelijk zijn de activiteiten
van de terreurgroep]es die zich
Free Wales Army" (Leger van
het Vrije Wales) en van het „Ncu-
tionaal Patriottische Front" noe
men, waarvan waarschijnlijk de
meeste fanatici achter slot en
grendel zitten, omdat de politie
bijtijds wegens illegaal wapenbe
zit toesloeg, hoewel de daders
van het opblazen van allerlei in
stallaties nooit konden wor
den opgespoord. Eén van de lei
ders, de 23-jarige Keith Grif
fiths, had zijn geestverwanten
opgeroepen om op 1 juli „tegen
elke prijs het kasteel Caernarvon
te veroveren!"
Behalve de politieke is er
financiële kritiek. De inauguratie
kost 200.000 pond. In Wales en
daarbuiten vraagt men zich ook
af of door deze pseudo-middel-
eeuwse vertoning de monarchie
zich belachelijk dreigt te maken.
Want dit is allerminst een tradi
tionele ceremonie en, hoewel op
historische gegevens gebaseerd,
een uitvinding van Lloyd George
in 1911, toen de tegenwoordige
Hertog van Windsor als 17-jarige
in Caernarvon tot Prins van Wa
les werd uitgeroepen.
Voordien gebeurde dit geduren
de vele eeuwen vrijwel ongemerkt
in het Hogerhuis. Het standbeeld
van Lloyd George die uit Caernar
von kwam, staat voor de kasteel
ruïne.
De gebeurtenis heeft altijd iets
weggehad van een politieke stunt.
Ook nu beschouwen velen de hele
zaak als een verkapt gebaar te
genover de nationalisten.
Het kasteel Caernarvon alleen
de muren staan nog overeind
behoorde tot een reeks vestingen,
die de Engelsen bouwden om de
Welsh eronder te houden, die
zich twee eeuwen lang met een
guerrilla tegen de indringers ver
zetten. De laatste opstand was in
1400 onder de beroemde Owen
Glendowerdie men ook uit
Shakespeare kent.
Llewellyn II, de laatste van de
inheemse prinsen, werd in een
gevecht met de Engelsen in 1282
gedood. De Welsh wilden geen En
gelse prins. De legende wil dat
Eduard I, koning van Engeland,
I de Welsh in 1284 een prins aan-
I bood die geen woord Engels ken-
I de en alleen Welsh zou spreken.
Hij was met de in venoachting
zijnde Koningin Eleonor naar
Caernarvon Castle gegaan en zo
dra de baby ivas geboren, toonde
hij tot hun grote verrassing de
verzamelde baronnen het kind
als hun nieuwe prins van Wales,
die juichend door hen werd aan
vaard en m 1301 als zodanig werd
uitgeroepen.
Op het geïmproviseerde balkon
van de kasteelruïne zal Koningin
Elizabeth haar zoon in navolging
daarvan met een edel gebaar
eveneens aan het volk aanbieden,
nadat zij in 1958 had aangekon
digd dat Charles Prins van Wales
zou worden. Engelse kroon
prinsen worden dit namelijk niet
automatisch. Het besluit was on
getwijfeld een poging om het ncv-
tionale gevoel van Wales te stre
len, want dat is de betekenis
van deze uitroeping. Hoewel een
prins van Wales natuurlijk geen
wonderen kan verrichten, zal hij
als woordvoerder van het land
kunnen optreden. Prins Charles
is reeds voorzitter van de orga
nisatie ter bescherming van het
natuurschoon van Wales en hij
heeft beloofd vurig op de bres
voor het Welsh te zullen staan.
Zijn raadgevers wordt echter
verweten dat Prins Charles die
over vier maanden 21 wordt tot
voor kort Wales links heeft laten
liggen.
(Door Arnold Lissauer)
De Welsh zijn Intelligent ge-
weg om te beseffen dat ook
lun politiek nationalisme niet
n muf parochiaal gedoe mag
rerzanden. Vandaar dat dr. G.
1 Jones de propagandaleider
ran de reeds in 1925 opgerichte
Velsh Party „Plaid Cimru" in
en gesprek met ons zijn natio-
alisme internationaal fundeer -
le. Hij ziet een onafhankelijk
Vales als één van de noodzake-
jke bestanddelen van een
Iroot-Brittannië dat onvermij-
leljjk deel van de EEG zal gaan
itmaken. Hij denkt dan ook
een confederaal Europa,
laar Wales wil liefst voor het
jver is, zich evenals Schot-
ind, internationaal doen gel
en en met slechts varen in het
ielzog van Londen, speciaal nu
tjn oude welvaartsbron steen
ooi bezig is op te drogen, of
Ithans sterk in te krimpen.
Ut verlangen naar een eigen
kt met een eigen diploma-
eke n consulaire vertegen
oord igmg is voor een goed
Eel een overcompensatie voor
tn eeuwenlang door de Engel-
gekweekt minderwaardig -
eidsgevoel.
Wales staat voor en groot
ilemma. Zijn bevolking bezit
sn diep heimwee naar het ro-
antische verleden. Het cultu-
le nationalisme is mede een
I otest tegen de ook de samen-
- zing in Wales bedreigende
rtechr.'ocratisering van het
staan.
Het politieke nationalisme
aren tegen wil die technische
idernisering juist binrienha-
Het is vooral een protest
;en het feit dat Wales, dat in
vooroorlogse crisisjaren, zo
tzettend heeft geleden en dat
steeds een werkloosheid
die ver boven het gemid-
lde ligt, in' het grote Britse
heel niet aan zijn trekken
mt.
Eén van de grieven is ook dat
dende posities in handel en
iustrie nog veelal in handen
Engelsen zijn. Wales is
foderschoon, maar het is,
oral op het platteland arm,
ar de kleine boeren het erg
«eilyk hebben en er vaak an-
werk by moeten doen om
hoofd boven water te hou-
Daarbij komt dat de vroe-
"e zware industrie, zeker wat
uïkracht betreft, aanzienlijk
ingekrompen. De uitgemer-
1de mijnen worden afgedankt
de nieuwe moderne kunnen
t door automatisering met
!l minder mijnwerkers stel-
i, dan vroeger.
■Door
>r de automatisering heeft
k de staalindustrie minder
fonsen nodig. Maar Wales pro-
nog altyd meer dan
kwart van alle in het Ver
enigd Koninkrijk gemaakte
staal. Bovendien vervaardigt
het een derde van het Britse
aluminium. Anglesey krijgt een
nieuwe zink-aluminiumsmeltin-
richting. die goedkope elektrici
teit zal gebruiken van de kern
energiecentrale in Wylfa.
Er werken thans 56.000 perso
nen in de mijnen tegen 250.000
in 1913. Een derde van voorma
lige mijnwerkers is tewerkge
steld in de textielindustrie,
schoenfabrieken, de metaalnij
verheid, olieraffinaderijen, elek
tronica en ohemische bedrijven.
Olieraffinage heeft nieuw
economisch leven in Zuid-Wales
gebracht, speciaal dankzij één
der mooiste en grootste natuur
lijke diepzeehavens ter wereld
reeds door Shakespeare be
zongen Milford Haven, die
jaarlijks 30 miljoen ton" ruwe
olie ontvangt en dankzij bagge
ren en uithollen van de rotsbo
dem binnenkort by elk getij
schepen met een diepgang van
ruim 20 meter en 275.000 ton
deadweight kan herbergen.
Men bestudeert reeds de moge
lijkheid om tankers van 500.000
ton te kunnen opnemen.
Het nadeel van deze haven is
dat het geen belangrijk econo
misch achterland bezit. Een
raffinaderij in Swansea betrekt
echter nu al zijn olie via een
buisleiding van Milford Haven.
Omdat de tankers echter steeds
groter worden, maken de Euro
pese buitenhavens zoals Mil
ford Haven een steeds betere
kans.
De havens van Zuid-Wales in
clusief Cardiff, Newport en
Port Talbot worden ook steeds
belangrijker voor het stukgoe-
derenvervoer naar en van de
Midlands, dat sterk bevorderd
is door de opening in 1966 van
de op twee na grootste hang
brug in Europa, die over de
Severn en door de uitbreiding
van het wegennet, dat in Wales
in het algemeen nog primitief
as.
Werkgelegenheid is ook ge
schapen in nieuwe moderne
laagbouwfabriekscomplexen zo
als de Treforest Trading Estate
dat met zijn bomen en beplan
tingen de atmosfeer van een
villadorp ademt. Hier zet de
Britse regering voor eigen re
kening kant en klare fabrieks-
ruimten neer, die tegen een no
minale som kunnen worden ge
huurd.
Het was de vroegere Prins
van Wales de tegenwoordige
Hertog van Windsor die diep
werd getroffen door de ellende
en die heeft geprobeerd de ge
wetens van de autoriteiten wak
ker te schudden. Het is niet
toevallig dat het Treforest-com-
plex reeds in 1936 werd opge
richt. Maar uit alles blykt dat
Wales economisch en technisch
op Engeland is aangewezen.
Prins Charles neemt zijn inhul
diging kalmer op dan zijn voor
ganger die doodzenuwachtig was
en het allemaal verschrikkelijk
vond. De aanstaande Prins van
Wales is tenslotte vier jaar ouder
dan zijn oud-oom David toen
deze in Caernarvon werd geïn
stalleerd. bovendien zal ik mij
niet kleden als clown", aldus
Charles, zinspelende op de bizar
re uitdossing die de tegenwoorr
dige Hertog van Windsor destijds
moest dragen.
Prins Charles zal de pompeuze kle
derdracht van zijn voorganger wor
den bespaard en in plaats daarvan
een militair uniform dragen'. Op het
hoogtepunt van de plechtigheid zal
hem een met hermelijn afgezette flu
welen toga worden omgedaan.
Toen Harold, de laatste van de
Saksische koningen in 1066 in Has
tings sneuvelde en Engeland aan de
voeten lag van de Normandische
veroveraar, heerste er grote vreug
de in Wales dat nog altyd de Rode
draak in zijn wapen voert. Drie jaar
tevoren had Harold de keltische
Prins Griffith verslagen. Uit wanhoop
werd deze prins door zijn eigen volk
onthoofd en bood het Harold als te
ken van onderwerping het bloeden- -
de hoofd aan.
De vreugde over Harolds dood
L-
hij moest op last van zijn ouders het
geld teruggeven.
Er heerste nationale opschudding
toen men de 14-jarige Charles drin
kende in een pub aantrof. Hierover
zegt hij thans: „Ik wilde eigens in
een restaurant gaan eten. Toen ik
aan tafel plaatsnam, werd ik door
honderden toeristen, die hun neuzen
tegen de ruiten platdrukten, aange
staard. Ik dacht dat ik gek werd. Ik
stond op en rende de zaal uit. Ik
vluchtte een bar binnen en bestelde
het enige drankje waarvan mij de
naam te binnen schoot: een cherry-
brandy". Maar nauwelijks had hij
het aan zijn lippen gezet of, zo zed
hij, „de hele wereld leek te ontplof
fen". Een detective sleurde hem
weg.
Eenmaal kreeg hij in Gordonstown
een pak slaag met het beroemde
rietje. Toen hij zestien was, sohoot
hij zijn eerste hert. Hij is dol op de
jacht. Maar het moderne Engeland
sputtert hoe langer hoe meer tegen
de bloed sport, zodat opnieuw de
wenkbrauwen werden gefronst. Men
nam Charles deze faux-pas niet kwa
lijk, maar verweet wel diens omge
ving dat ze beter op hem moesten
letten
Prins Charles bezit een artistieke
inslag. Hij speelt cello en ook trom
pet en heeft beslist aanleg voor to
neel. Op school speelde hy Macbeth
was van korte duur. Want de Fran-
In Amsterdam
se Willem bleek voor Wales een nog
gevaarlijker vijand dan de Engelse.
In de volgende twee eeuwen varen
de heersers van Wales en Engeland
nauw met elkaar verstrengeld. Wa
les bezit de oudste koninklijke stam
boom in Groot-Brittannië.
De machtigste Keltische Koning
Rhodri Mawr of de Grote die 1100
jaar geleden over Wales heerste en
veertig daarop volgende generaties
verbinden hem met de nieuwste 21-
ste prins van Wales.
Prins Charles bezit een innerlijke
eenvoud en houdt er niet van gevleid j
of opgehemeld te worden. Zijn ou- 1
ders zorgden ervoor dat de leerling
koning van zyn prilste jeugd af niet
in' de koninklijke watten werd gelegd.
Hij was de eerste Engelse kroon
prins, die naar school ging eerst
naar een kostschool en daarna naar
i Gordonstown in Schotland de be
roemde karaktervormings- en avon-
turenschool, oorspronkelijk in Salem
in Duitsland gesticht door de idea
list dr. Kurt Hahn. Toen Hitier aan 1
de macht kwam, werd de school
naar Schotland overgeplaatst. Het is
de school waai- ook Prins Philip zijn
opvoeding kreeg.
Cherry-brandy
Op de lagere school kreeg Charles
slechts een pond zakgeld per trimes
ter. Hij voelde zich zo beroerd dat hij
eens zijn autogram verkocht, maar
Het Caernarvon-kasteel in Wa
les waar Prins Charles zal worden
geïnstalleerd.
en in de recente revue maakte hij
furore door zijn „vuilnisman" met
bijbehorende liedjes m Londens dia
lect en andere persiflages.
Om hem nog meer te harden, werd
hy een trimester naar een school in
de Australische wildernis gestuurd,
welk land onmiddellyk zyn grote
liefde opwekte omdat het menseiyk
contact daar zoveel opener is dan in
Engeland. Hier voelde hy zich voor
het eerst volkomen ontspannen te
genover vreemden.
Passie
Aan Trinity College in Cambridge
studeert hy thans archeologie, waar
voor hy een passie bezit, zyn do
centen prijzen hem omdat hij hard
werkt, vyf of zes boeken per week
leest en om de snelheid waarmee hy
de kennis absorbeert. Naast archeolo
gie doet hy antropologie en geschie
denis. Hy vindt zUn studie belangrij
ker dan het sociale leven in Cam
bridge en beperkt zich tot gesprek
ken met medestudenten op zyn ka
mer en aan de maaltyden. Het was
niet gemakkelijk voor hem. want er
waren protesten dat zyn kwaliteiten
voor de universiteit onvoldoende wa
ren. Daarom wilde hy aantonen dat
hy wel degeUjk iets presteert, het
geen hy by zyn eerste examen tot
opluchting van zyn professoren be-
wees. Hy is even verzot op polo als j
zyn vader. Verder is hy een veelzy- j
dig sportman, surfriding, zeilen en
skieën doet hy het liefst.
ADVERTENTIE
Grandiose Alfa aanbieding!
Leuke Italiaanse kurkmuil, met
leer bovenwerk. Zomerprijs
AMSTERDAM (GPD) Het 75-
jarig bestaan van de Stadsschouw
burg in Amsterdam zal op originele
wyze worden gevierd. Er komt geen I te danken aan zyn aangeboren imi-
Edward Mill ward, zyn leraar
Welsh en vice-voorzitter van de Na- i
j tionalistische Party van Wales, is
I naar deze ons zei, onder de indruk
van de vorderingen en vooral J
de goede intonatie van zyn konink- j
ïyke leerling.
Dit resultaat heeft de Prins mede
officiële genodigden aan te pas, of lie
ver gezegd: alle Amsterdammers zyn
uitgenodigd. Van 15 t/m 22 septem
ber zullen zy toneel-, ballet- en ope
rettevoorstellingen kunnen by wonen
tegen pryzen die ook in het ope
ningsjaar 1894 golden, namely k van
30 cent tot 3 gulden en in de pauze
zullen in de schouwburg kraampjes
staan opgesteld waar men consump
ties kan krygen, eveneens tegen pry
zen uit 1894.
tatie-vermogen. zodat hy de moei-
lyke tonggymnastiek van het Welsh j
en ook het rythme van die taal spoe- i
dig meester werd.
Sinds zyn achttiende jaar ontvangt
Prins Charles jaariyks 30.000 pond
(255.000 gulden) en op zyn 21ste zal j
hy over fondsen ter waarde van
250.000 pond (ruim 2 miljoen gulden)
beschikken, maar de Koningin heeft i
beslist dat hy slechts éénnegende
van de opbrengst van de kroondo-
Het toneel wordt verzorgd door de meinen in Cornwall zal ontvangen
Nederlandse Comedie, die hiervoor De rest van het geld gaat In het
Shakespeares „Storm" heeft gekozen.overheidspotje waaruit de koninkly-
Het Nationale Ballet heeft een fees- te salarissen worden betaald. De
Pet|I^ochka Prins wordt namelyk tegeiykertyd
a* xr».,! Hertog van Cornwall.
Pi"Ins Charles heeft gezegd dat hy
en de Nederlandse Operastichting zal
de operette „Die Fledermaus" uitvoe
ren.
Na de voorstellingen zal er in de
foyers gelegenheid zyn tot dansen.
Voor ouderen is er eer: strykje,
maar de jongeren vinden er beatmu-
ziek met beat-demonstraties door le
den van het Nationale Ballet.
r:a zyn studie waarschyniyk een
loopbaan by de strijdkrachten zal
volgen. Indien dat zo is, zal hy on-
getwyfeld lange perioden in het Ge
menebest doorbrengen.
A. L. LISSAUER I
Rotterdam Binnenweg 10, Nieuwe Binnenweg 379 Groene Hiiledijk 262
Putselaan 230 Katendrechtse Lagedijk 428,
Schiedam Hoogstraat 2 Vlaardingen Liesveld 16a
Dordrecht Voorstraat 262. Breda Karrestraat 27, Tilbui Heuvelstraat 53
Den Haag Spuistraat 14, Leiden Haarlemmerstraat 70
