Inbraak in eigen werk
Antiekbeurs in Delft laat
zien
tal van pronkstukken
BALLET VAN DEZE TIJD
KOSTBAARHEDEN EN KOSTELIJKHEDEN
spaarrente nu tot 7% bij de NMB
Ben van
Eysselsteijn
Alwin Nikolais Danstheater:
de bank waar
VRIJDAG 27 JUNI 1969 LEIDSCH DAGBLAD PAGINA 51
-^«rn—HMM—«mi—>IB m
voeren, kan ik nog niets zeggen,
omdat ik het nog niet heb gezien,
maar zijn andere werk ken ik wèl
en ik durf ongezien te zeggen,
dat ook deze produktie zeker het
aanzien waard zal zijn.
In tegenstelling tot het klassieke
ballet, dat met d'ansers werkt, die
samen een harmonische eenheid vor
men. analyseert Nikalais zün dan
sers. Hij breekt ze in stukjes, die hü
dan weer verlengt met stokken, pij
pen, linten of vermomt door ze in
plastic ballonnen te hullen of in ko
kers op te sluiten. En van al deze
stukjes bouwt hü dan een abstracte
compositie, met behulp van een aan
tal bewegende lichtstralen, spiegels,
draaiende decors en op de achter
grond soms opdringerig luid elektro
nische muziek, die door Nikalais zelf
ook al uit kleine stukjes geluid op
band tot een compositie is samenge-
plakt.
Hoewel ik vaak werk heb gezien
dat op dat van Nikolais is geïnspi
reerd, vond ik toch nooit iets in dit
eenre, dat zo doordacht was, zo on
derhoudend en vol geestige vondsten,
tn zo typisch van onze tyjd.
Nikalais vertelde me, dat hü jaren
geleden begon met het analyseren
van bewegingen van dansers om ze
kunnen opschrijven. Daarna
maakte hy op papier van deze no
tities een compositie, min of meer
wals een componist met noten doet,
maar nu heeft hy geen papier meer
nodig. Hy is zo gewend in analyse
te denken, dat hy zün gedachten
rechtstreeks op zün dansers kan
averbrengen.
Zün studio ligt in een afgelegen
volksbuurt van New York, waar hü
mededirecteur is van een theater
met de fraaie naam „Henry Street
Settlement Playhouse".
Het is een klein oud theater waar
in veel wordt geëxperimenteerd, met
daarboven een paar studio's en een
soort zolder, waar zün kantoor is
gevestigd.
Die studio's en dat theater worden
ook gebruikt om volkskinderen crea
tief bezig te houder; en het is be
paald een genoegen, deze vriende-
lüke jonge grijsaard met zün leer
lingen bezig te zien. al lükt die be
zigheid dan ook vrijwel in niets meer
op wat we later op het toneel zien
gebeuren.
De kinderen krügen bijvoorbeeld
opdrachten als: ..Jullie zün bang
voor de muren, maar jullie voelen
ook een dwang om ze aan te raken.
Ga je gang maar".
Bü de training woydt er voor ge
zorgd. dat elk stukje van het lichaam
Boksen De oud-wereldkampiien
boksen in het zwaargewicht Joe
Louis (V.S.) is gisteren plotseling
met een lichte hartaanval in eei:
ziekenhuis in New York opgenomen
Op de terugrit van de televisiestu
dio's, waar hü zojuist aan een uit
zending had meegewerkt, voelde hij
zich in de auto, waarin hü met en
kele vrienden meereed, onwel.
zich zelfstandig kan bewegen en dit
is dan weer wel In het toneelresul
taat terug te vinden.
Vaak worden er repetities op het
toneel gehouden, waar alle dansers
zelf hele korte composties maken,
voor zichzelf of voor een paar ande
ren met gebruikmaking van muziek,
handgeklap, tikken van een stok of
wat ook.
Elk fragment wordt uitvoerig be
sproken, geprezen of bekritiseerd.
Nergens heb ik jonge mensen zo
bewust met bewegingen bezig gezien
en nooit een leraar ontmoet, die zün
leerlingen zo vriendelük maar dwin
gend uit hun tent wist te lokken om
ze draana weer te nopen zich reken
schap te geven van wat ze eigenhjk
aan het doen zyn.
De groep van Alwin NiKolais heeft
als büzonderheid, dat zich binnen
die groep nog een andere groep be
vindt en wie die van Muray Louis,
de eerste dancer van Nikolais en' te
vens choreograaf van zün eigen en
semble. Deze Louis gaat aanmerkelijk
Een scène uit het ballet
„Vaudeville of the elements" van
Alwin Nikolais.
anders te werk dan zün leermeester.
Ik heb hem ir; New York diverse ke
ren de beste moderne danser van die
stad horen noemen.
Alwin Nikolais begon zün carrière
al in 1936 en maakte sindsdien niet
minder dan zeventig werken. De
groep waar hü nu mee naar ons
land komt, is in 1956 opgericht en
trad de laatste jaren niet alleen op
in de Verenigde Staten, maar ook
op allerlei festivals in Europa, zoals
Parüs, Venetië, Belgrado en Berlün.
In het Holland Festival zullen we
hem kunnen zien op 30 juni en 1
juli in Amsterdam, op 2 juli in
Arnhem op 3 juli in Rotterdam,
op 4 juli in Groningen en op 5 en
6 juli ln Den Haag.
Ben van EysselsteijnWie pleit
voor Ayolt? Leopold (Den Haag).
Ben van Eysselsteijn. schrüver van
poëzie zowel als van romans heeft
in dit nieuwe boek een gewaagd ex
periment ondernomen. Hü heeft een
figuur uit een van zün eigen ro
mans genomen en die van een ge
heel ander gezichtspunt uit gepre
senteerd. Het is een van de hoofd
figuren uit zün roman „Verweerde
Stenen", de jongste zoon van het
echtpaar Bernier en Charlotte van
Linge aan wier leven dit boek ge-
wijd is. „Verweerde Stenen" is voor
het eerst verschenen in 1955 en
behoort met „De Poort der Genade"
tot het beste werk van deze auteur
Om de situatie in het kort even
samen te vatten: deze roman speelt
ln de tweede helft van de achttien
de eeuw even voor de Franse revo
lutie. Wie zich het boek herinnert
zal nog wel weten van deze poëti
sch realistische kroniek van Drents
boeren-edelliedenleven op het een
zame huis de Rheehorst. zo boeiend
en intens getekend tegen de achter
grond van de politieke omwenteling
die op komst is. de eerste democra
tische roeringen van patriotten en
prinsgezinden. Het echtpaar heeft 2
zonen, waarvan de ouste op drama
tische wüze sterft en de tweede.
Ayolt, het huis verlaat om in vreem
de krügsdienst niet zozeer zün for
tuin als wel een gelukkiger en be
vredigender leven te zoeken.
Met deze nieuwe roman „Wie pleit
voor Ayolt?" keert dit alles terug,
maar de schrüver is nu niet door de
trotse voordeur maar door de even
interessante achterdeur naar binnen
gestept. Hü heeft deze Ayolt. de ver
oordeelde omdat hü zün plicht ver
zaakte. eens opnieuw aan een onder
zoek onderworpen en laat hem aan
het woord om zün kant van de zaak
zelf te belichten. Men zou kunnen
zeggen dat Van Eysselsteün heeft
ingebroken in zün eigen roman
teneinde de inhoud weg te slepen
en volkomen anders weer te plaat
sen Men zou het ook zo kunnen
zien. Een vader het beeld van de
auteur als geestelüke vader van
zün scheppingen en schepselen is zo
I oud als de wereld —denkt na vele,
jaren over een veroordeeld kind en
komt tot de overtuiging dat hü on
juist geoordeeld heeft. Onjuist ge
oordeeld omdat hij niet of althans te
weinig, rekening heeft gehouden met
de aard en het karakter van dat
kind. Zoals men van de echte vader
van Ayolt, de oude Bernier van
l.itcraire kroniek
door
Clara Eggink
I niet gewettigd kon worden omdat z'n
vrouw in haar krankzinnigheid wei
gert, maar waar wel 'n zoon uit voort
gekomen is. Ook keert Ayolt na het
bericht van de dood van zün moe
der naar het oude huis terug maar
alleen om zün vader te zien ster
ven en het landgoed weer te verla
ten. omdat hij weet dat hü het boe-
renleven toch niet aankan. Hier,
houdt deze nieuwe roman op. Uit de
vorige weet men wat het definitie
ve einde is. Rekening houdende met
het feit dat de figuur van Ayolt
al of niet historisch twee eeu
wen geleden geleefd heeft, is het
bewonderenswaardig hoe de auteur
erin geslaagd is hem binnen zün
eigen tüd te houden ondanks de
psychologische blik van een heden
daags mens waar hü over beschikken
I moet om deze memoires in de eerste
J persoon enkelvoud tot stand te bren-
I gen. Dit treft ook in de beschrü-
ving van de moeder van Ayolts zoon.
de geestelüke gestoorde Gertrud. Bü
haar ziektebeeld en haar behande-
I ling heeft Van Eysselsteün zich we
ten te houden binnen het pré-Freu-
diaanse tüdperk, hetwelk geen klei
nigheid geweest moet zün gezien de
gemeengoed geworden kennis van de
psychiatrie.
Linge, zou kunnen zeggen dat hij
in zün boordeling van deze zoon I
geen rekening heeft gehouden met
de eigenschappen die de jongen van
zün moeder geërfd had en nu voor
de onherroepelükheid staat, zo kan
men van de auteur zeggen dat hy
gelukkig in staat is zün eigen creatie
opnieuw aan te vatten en hoewel
niet te herroepen dan toch zün blik
richten op een andere züde. En met
die nieuwe belichting verandert de
hele omgeving natuurlük mee. Bo
vendien is 't nu Ayolts leven ver van
de Rheehorst waar men over leest;
zün leven van zwerven en vechten,
van zün ongelukkige huwelük dat
Wie pleit voor Ayolt? De vraag in
de titel heeft zün betekenis. Ayolt
pleit zeker niet voor zichzelf, inte
gendeel. De mensen met wie hy in
nader contact komt bü zün omzwer
vingen? Ook zü niet ondanks de gro
te vriendschap die zü hem geven.
Ook niet Tonnis, zün toegeweide
kracht al van huis meegenomen, die
hem kritiekloos genegen is. Ook zün
zoen niet. die hem te weinig ziet om
zich aan hem te hechten Maar is het
wel nodig dat iemand pleit voor deze
mens? Alles pleit immers voor hem
wam hij is zoals hü is; een mens
van zün tüd. En zün beste pleitbe
zorger is de schrüver zelf.
(ADVERTENTIE)
Aardewerk en Zoon (Den Haag»
heeft een paar bokalen met radgra
vure, vervaardigd ter viering van
prijzen in de generaliteitsloterü, op
loten gekocht bü A. Bakker te Schie
dam, alsmede een serie glazen met
gravures die opeenvolgende stadia
van het kuiperswerk tonen. Op een
chine-de-commande-bord staat „weg
gekke actionisten". Dat slaat niet op
zeventiende-eeuwse agerende studen
ten of kunstenaars, maar op specu
lanten.
Bü Morpurgo «Amsterdam» vindt
men uitgelezen Chinees porselein en
Delfts aardewerk, bü Bunscho
ten (Amsterdam» pre-colum-
bliaans beeldend aardewerk, bü Aal-
derink (Amsterdam» onder meer
Perzische keramiek. Een hoogte
punt voor alle tüden is de Amlash-
keramiek (Perzië». waarvan men bij
Schulman (Amsterdam» enkele
exemplaren vindt.
Büzonder stimulerend voor ent
housiaste „liftenbouwers" is de stand
van H. F. Bill (Amsterdam), met
kostelijke artikelen voor het
transformeren van interieurs, zoals
kristallen en empire-kronen en an
der pronkwerk Nüstad (Lochem»
heeft onder meer een zeer goed be
schilderd kunstkabinet en een groot
Aubussol wandtapüt met een ruimte
scheppend havengezicht. Oosterse
tapüten van hoge kwaliteit biedt Ki-
nebanian (Amsterdam». Bij Aalde-
rink (Amsterdam» zün pronkstukken
van Aziatische kunst waaronder een
grote Japanse goudlakkist en een
Hindoejavaans brons zoals er zelden
meer aan de marlet komen. De Louis
XVI-draagstoel is van Ch. van der
Heyden (Rotterdam» die uit dezelf
de periode een harp toont, Bü Bee-
ling (Leeuwarden» ziet men onder
meer een levensgrote uitgezaagde
schildering, voorstellende een vrouw
i Een zilveren oesterschotel uit
i 1651 van de Haagse zilversmid
Andries Grill.
in Hindelooper klederdracht. Het is
een haardfiguur. die in de zomer
maanden voor de open haard werd
geplaatst. Niet alledaags zijn ook
twee Kantonese guendons met kaars
lantaarns in email op koper. Beeling
heeft ook vier rijkbesneden „com-
mandeursstoelen" uit het vroegere
Nederlands Oost-Indië.
Aan beeldhouwkunst is de beurs wel
eens rijker geweest. Denüs (Amster-
dam» heeft een fragment van een
gotisch Antwerps altaar met de krui-
siging. Peters (Tilburg» heeft een
Noordfranse, rijzige Sint Maarten,
gepolychromeerd hout. vüftiende
eeuw en Dirven (Eindhoven» een al-
I basten Jacobus en een Schwabische
Anna te drieën uit het begin van de
I zestiende eeuw.
alsjeblieft
Keramiek
V t las
Frappant is ondermeer nog een Li-
moges-plaquette van Pierre Courtois
bij Peters «Tilburg», een tondo-pa-
neeltje voor Abel Grimmer bü Dou-
I wes (Amsterdam» en een mooie, in
de tüd verluchte atlas uit 1530 van
Claudius Ptolemaeus bij Meyer EI te
"Den Haag».
Dit is dan zo maar een losse greep
uit de overstelpende hoeveelheid
kostbaarheden en kostelükheden. die
j tot 17 juli in het Prinsenhof de be-
geerte van velen zal opwekken.
Uw spaargeld levert vanaf 1 juli 7% rente op
bij een opzegtermijn van 24 maanden. Deze
gunstige rente geldt automatisch voor spaar
ders die reeds een dergelijke rekening hebben
lopen bij de NMB. Als u uw spaargeld korter
wilt laten uitstaan, heeft de NMB nog diverse
mogelijkheden voor u, met naar verhouding
even gunstige perspectieven. Alle inlichtingen
bij het dichtstbijzijnde NMB-kantoor. Waar
men u prettig te woord staat, want persoonlijke
service is een ander woord voor NMB.
(Door Conrad van de Weetering)
AMSTERDAM (GPD) Van
Alwin Nikolais ivordt gezegd, dat
hij zijn dansers gebruikt om din
gen te laten bewegen, en dat hij
deze dingen weer gebruikt om ei-
zijn lichteffecten op te projec
teren.
Over „Imago", het stuk dat hij
in het Holland Festival zal uit-
i/ctrten: Breestraat 61-63 Katwijk aan Zw: Voorstraat 39. Nonrdwflk
aan Zee: Palaceplein. Sassenheim: Postwijkkade 1. Alphen a/d Rym
Julianastraat 65.
DELFT (GPD) Op de antiek
beurs in het Prinsenhof in Delft,
die dit jaar 29 deelnemers telt, is
na Amsterdam, Den Haag met
negen deelnemers het sterkst
vertegenwoordigd. Daarop volgt
Rotterdam, ditmaal met vier ex
posanten. Van een toenemende
schaarste aan oude kunst en an
tiek is op deze beurs op het eer
ste gezicht weinig te bespeuren.
In tegenstelling tot het Rijksmu
seum in Amsterdam, blijven de
verenigde handelaren dan ook
vooralsnog de art nouveau als te
jong buitensluiten. Kleine Itali
aanse renaissance-bronzen wor
den ditmaal niet geëxposeerd. Er
Een uit zilver gedreven sier-
schotel, in 1677 vervaardigd door
Claes Algers Mensma.
zijn daarentegen belangrijke
schilderijen uit bekende collecties
te koop. De artikelen variëren
verder van de voorzijde van een
Egyptische sarcofaag tot een
Louis XVI-draagstoel.
Nüstad (Den Haag» heeft onder
meer een kinderportret van Albert
Cuyp, een allegorie van Cornelis van
Haarlem, die eigendom is geweest
van Koningin Christina van Zweden,
een büzonder mooi landschap bij
maanlicht van Aert van der Neer en
doeken van de Italianisanten Dujar-
din en Berckheyde.
Schlichte Bergen (Amsterdam»
heeft aantrekkelüke zeventiende-
eeuwse stillevens en een zeer leven
dig geschilderd jongensportret van
Jacob van Oost. Ook bij P. de Boer
(Amsterdam» kan men mooie stille
vens aantreffen, een paneeltje met
ruziënd gezelschap van Jan Steen,
drie gratieën van Cornelis van Haar
lem die tegenwoordig geen miss-titel
zouden winnen, een lüdenspaneeltje
van C. Metsüs en een „Lot en zijn
dochters", een bekend werk uit de
school van Lucas van Leyden. Ook
de zeventiende-eeuwse Nederland
se landschapskunst: Van Gooyen.
Salomon van Ruysdael. Adriaen van
Ostade is vertegenwoordigd.
Cramer (Den Haag» biedt stukken
aan uit de collectie-H. E. ten Cate,
waaronder een kapitaal werk van
Guardi, dat men niet op de drukke
Antiekbeurs durft te exposeren, zo
min als het landsportret van Goya
uit de collectie-Thyssen-Bornemisza.
Wel aanwezig uit laatstgenoem
de verzameling is een grote Jan
Steen. Uit de verzameling-Ten Cate
is ook een aan Hercules Seghers toe
geschreven landschap afkomstig.
Cramer heeft eveneens fraaie stille
vens te bieden.
Castendük (Rotterdam) neemt
voor het eerst aan de beurs deel en
toont ondermeer twee portretten door
Lorenz Strauch. Uit 1596 een zeege
zicht in Grisaille van Roelof Salm
met de walvisvaarders Vrouw Leono
ra en Groenlandia. Beets en Fontein
Bennebroekis aanwezig met ze
ventiende- en achttiende-eeuwse te
keningen. waaronder een blad van
Willem van de Velde met het schip
Gorkum.
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
