Russische film viert
gouden jubileum
Kruiswoordraadsel
om er ACHT-er
Het beste plekje in de zon
Pim en Pom
1
|ERPAG 7 JUNI 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 19
d de acht afwijkingen In de beide bovenstaande tekeningen
De juiste oplossing vindt u elders op deze pagina.
32. hoog aanzien
33. gek
34. adellijk persoon
35. lykvaas
37. gard
38. zijrivier van de Rhöne
39. mannelijk dier
Oplossingen onder het motto Krukt
woordraadsel dienen voor woensdag
a s. te 9 uur v.m. in het bezit te «tjn
van de redactie. Witte Singel 1 te
Leiden. Onder de goede oplossingen
stellen wij een eerste prijs van f 5 en
twee tweede prijzen van f2.50 be
schikbaar, waarnaar alleen abonnees
kunnen mededingen.
lm is de grootste macht op cultureel gebied", verklaarde van n°g geen 20 seceen groot
op een tijdstip dat de Sowjetrussische staat nog veel pril-deel van de beschikbare onbe-
ras dan de jongste der kunsten. „Film is een cultureel en J!'™ werd Ke^uUlt v?or
0 j_J;_ uj journaalopnamen. van de revolu
tiegebeurtenissen.
In 1922 tijdens de koudste winter
sinds mensenheugenis, werd in een
utionair propagandamiddel, dat in deskundige handen on
zinnelijk zou kunnen zijn".
toekomst zou de ver vooruitziende vader der revolutie
geven.
1922 formuleerde hij het nog duidelijker: „Van alle kun-
s de film voor ons de allerbelangrijkste". Dat was het
ksein voor een ontwikkeling, die de Russische cinema,
gen oor geëngageerde creativiteit en revolutionair élan,
gekomen. Om er maar enkele te noe
men: „Chapaiew" van de gebroeders
Wasiliew, de Maxim-trilogie van Ko-
zintsow en Trauberg. Eisensteins
..Alexander Newski, Dzigangs. Wij
van Konstadt", Romms Leninfilms",
Petrows „Peter de eerste" en „De ge-
onverwarmde studio, waar de leef- deputeerde van de Baltic" van Iosif
tocht uit soep van bevroren aardap- j Heifits en Alexander Zarkhi.
pels bestond, de eerste belangrijke j
Sowjetrussische produktie gemaakt..
Daarna is ook over de Russische
cinema de nacht gevallen. Overdre-
„Polikoesjka" naar een verhaal van ven tendensfilms, wurgende censuur.
Tolstoi met o.m. Moskwin als de 1 (de sprekend op hem lijkende acteur
jdlang de interessantste ter wereld deed zijn en werken I dronken lijfeigene. Twee jaar later 1 Gelowani beeldde Stalin, in sneeuw-
■rde, die drie decennia later nog tot de beste twaalf films"'«isseerde *Tot*f ;now een curieuze wit uniform uit. als een soort opper-
1 i j t» z 1 1-» „science-fiction film over bolsjewie- wezen», publieke verdoemenis van
^Aarde worden gerekend: ..Potemkin „De moe- ken op bezoek w de (autocratisch films van Eisenstein (Iwan Grozny.
augustus 1969 viert de Rus-
zjn 50-ste verjaardag.
aar geleden tekende Lenin
ringsdecreet, waarbü „alle
«he en cinematografische
VÉen produktie" onder het
jmissariaat van opvoeding
ecjeplaatst. Sindsdien vormt de
Jtak van de socialistische cul-
n, die stevig geworteld is in
de hele halve eeuw
jar gebleken staatsaarde.
_1 vroeg in 1898 had Rusland
jïmaakt met het nieuwe me-
idelsreizigers" van de uit-
broers Lumière, introdu-
de bewegende beelden en
zelf ook korte primitieve
om de belangstelling te
Niet zonder resultaat. De
zó groot, dat na verloop
ide kort tevoren in Parijs op-
II produktiemaatschappijen
I Gaumont distributiefilialen
rijk stichtten. In
W reeds een filmstudiootje
)u geopend en weldra boden
I Gaumont tegen elkaar op
van de „klassie-
ils „Anna Karine". en
boete". De eerste Rus-
lucent was een meneer
die bij de verfilming
jefaamde acteur Iwan Mos-
li in 1911 met „De val van
1" het eerste Russische
6 op zijn naam bracht.
„Een oude man en een oude
vrouw". Scène uit Russische film
van deze naam.
Vlak voor en ook in de eerste we
reldoorlog kende het land een grote
filmbedrijvigheid, maar het geprodu
ceerde was van zeer middelmatige
kwaliteit, terwijl de cinema (zoals de
Engelse documentaire filmer Tho-
rold Dickinson het heeft samengevat)
hoofdzakelijk werd gebruikt om de
gedachten van de rijken af te leiden
van de zorgen van de massa, zodat
zy. hoewel in negatieve zin. een
(by)rol heeft, gespeeld bij de bevor
dering van de revolutie.
Dickinson, die in de jaren dertig
Rusland bezocht om zich op de hoog
te te stellen van de ontwikkeling der
reeds in 1918 begonnen opleiding van
filmacteurs en -technici, heeft des
tijds beschreven onder welke krank
zinnige omstandigheden in 1918 en
ook daarna werd gewerkt. In de stu
dio te Pétrograd had men niet al
leen de gevolgen van het gebrek aan
eten, brandstof en vervoer te ver
werken, maar kampte men ook met
volkomen versleten materiaal. Vier
schijnwerpers moesten de func
tie van 40 vervullen. En de camera
mensen konden zich maai' één opna
me per scène veroorloven. Waarbij
geregeerde» bewoners van Mars en
in hetzelfde jaar werd een satire
over de bizarre interpretatie van de
oktoberrevolutie in de kapitalistische
landen („de wonderlijke belevenissen
van meneer West in het land van
de bolsjewieken"» een groot lachsuc
ces. De maker. Koeleshow, ver
raste in 1926 met het stijlvolle en
voortreffelijk gemonteerde „Dura-
lex" zoals de Pool Alexander Room
een jaar later veel indruk maakte
met zijn vrijmoedige komedie „Bed
en sofa".
Maar de vier hoekstenen van de
Russische cinema in haar gouden
periode zijn natuurlijk Sergej Eisen
stein. Poedowkin, Alexander
Dowzhenko en Dziga Vertow ge
weest. Laatstgenoemde huldigde de
theorie dat het cinema-oog nog ob
jectiever is dan het menselijk kijk-
orgaan en liet dus de camera los op
de werkelijkheid. Vertows nadeel was
dat de toenmalige camera's nog' niet
bijster geschikt waren om de reali
teit te betrappen: er moest dus
toch wel eens geënsceneerd worden,
hetgeen overigens zo realistisch mo
gelijk gebeurde. Voor Vertow lag het
enig aandeel van de kunstenaar in
de montage van het door het film
oog geregistreerde. Een boeiende fi
guur. die uiteindelijk toch op zijn
eigen theorieën is gestrand.
Belangrijker bijdrage aan de
wereldcinema nog steeds doorwer
kend heeft Eisenstein geleverd.
Deze dicht bij het futurisme staan
de regisseur van het arbeidersthea
ter der gemeenschap voor proletari
sche cultuur (Proletkult) wiens eer
ste film „Stehka" (Staking) al veel
indruk had gemaakt, leverde met
„Pantserkruiser Potemkin' '(1925»
zijn onvergankelijk meesterwerk,
waarin zijn theorieën over filmmon
tage hun praktische betekenis bewe
zen.
Poedowkin. Kozintsew en Trauberg
op niet minder belachelijke gronden,
frustratie van jongeren, die geen
kansen meer kregen. En door dat al
les een steeds verder inkrimpende
produktie. die in 1951 nog maar aoht
films opleverde.
De renaissance van de Russische
film kwam na het bevrijdende twin
tigste partijcongres. Psjoechrai's „De
41ste" en Kalatozows „Als de kraan
vogels overvliegen" waren de eerste
zwaluwen en zij maakten nog lente
óók: in 1956 werden alweer tachtig
films geproduceerd, waarvan 45 met
een eigentijds thema en vaak een
kritische inslag, die men in de Sow-
Jet-UnSe niet meer voor mogelijk
had gehouden).
En rond '60 was de jaarlykste pro
duktie van de studio's in vijftien
Sowjetrussische republieken (een
vruchtbaar werkende decentralisatie)
opgelopen tot 120 films, terwijl men
zich dank zy de toenemende kwaliteit
meer en meer op internationale fes
tivals en buitenlandse bioscoopscher
men kon laten gelden.
Dat de verlossing der cinema van
behoudzucht. botte bureaucratie
en domme censuur overigens een
tijdrovend proces is, bleek omstreeks
1962 toen de film „De vlag van II-
jitsj" niet voor openbare vertoning
werd vrygegeven, omdat het bestaan
van het hierin behandelde genera
tieconflict tussen de jonge Sowjet
russische burgers en hun vaders
werd ontkend. Vooral Chroetsjow
maakte zich bijzonder nijdig en er
gingen drie jaren over heen vóórdat
het vertoningsverbod werd opgehe
ven.
Ook nu is het nog ge~n botertje tot
de boom. Tijdens een bezoek aan
Amsterdam ter gelegenheid van de
Merkwaardig genoeg werd deze Russische filmmaand in het Stedelijk
overweldigende film in eerste instan
tie in Rusland zelf niet op zijn juis
te waarde geschat. Pas de reacties in
het buitenland (in oasu de triomf in
een betrekkelijk kleine Berlijnse bio-
scoor) openden de ogen voor de be
tekenis van „Potemkin" waar Eisen
stein (met zijn vaste cameraman
Tisse) „Oktober" en „De generale
lijn" op liet volgen.
Poedowkins naam werd onsterfe
lijk door „De moeder" (1926»
en „Storm over Azië" (1928». Dowz-
Museum klaagde de acteur Alexei
Batalow steen en been over de
traagheid, waarmee filmprojec
ten in zijn land van de grond ko
men, zowel voor de spelers als voor
de filmers een zeer frustrerende toe
stand. Het valt ook op, dat men van
veelbelovende jongeren b.v. Andrej
Tarkowski, de maker van „De jeugd
van Iwan" na hun debuut jarenlang
niets meer verneemt. En dat kriti
sche Tsjechische films als „Moed
voor alle dag" en „De liefde van een
henko's rijk talent bloeide in blondje" in het Westen wèl, maar
de tweede helft der Jaren twintig en jn de Sowjet-Unie nog steeds niet
bereikte het hoogtepunt in „Zemlia" te zien zijn geweest.
(De aarde)
Ook in de jaren dertig toen de j
FRED RAADMAN
de eindjes van oude rollen, onbelich- tiende muze inmiddels had leren j Scène uit de Russische film
te negatieffilm werden benut. Soms spreken zijn in de Sowjet-Unie itVoorzichtigautodieven"een
hadden die maar een vertoningstijd nog vele belangrijke films tot stand I moderiie satire.
Horizontaal
1. toonladder
6. katoenen voeringstof
9. watering
10. tamme loot
11. zilver populier
13. steeds
15. rivier in Schotland
16. knaagdier
17. energie
18. plantedeel
20.. heulsap
22. bede
24. verklikking
26. ontleedkundige
30. deel van een bloem
33. hummel
36. leer van maatsoorten en perio-
denbouw
1 40. spoedig
41. voorzetsel
42. godin van de dageraad
43. vertegenwoordiger
44. gemeenschappelijke grond
45. berg op Kreta
46. oudtijds beheerser van Algiers
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
Kom er ACHT-er
sifuii sfsiaui u«a JHJjs 'g
anojA u«.\ UMq
11 buioMil puKi| -9
sipni afjaSuof u*a doips *5
•*U
j^puiui |s3oa
n|d«JBd '2
•AuH njq I
47. nauw straatje
48. lans
Vericaal
1. zachte schittering
2. afgemat
3. muziek tem po
4. verrukkelijk
5. wapenstilstand
TUINTIPS
HET SPROEIEN VAN UW TUIN
Een ongekend groot aantal puzze
laarsisters) heeft zich geworpen op
de combinatie-puzzel kruiswoord -
raadsel-kryptogram. En velen met
succes!
I Als pryswlnnaressen kwamen 1
uit de sportieve strijd te voorschijn j
de dames:
Eerste prys f5 mej. Jannie Gaas- I
1 beek, 2de Groenesteeg 31, Leiden; j
prijzen van f 2.50, mej. C. J. A. den
Haan. Vliet ZZ 24. Rijnsburg en me-
vrouw K. G. Mark-Mechelse, Dr. j
Hamburgerlaan 33. Boskoop.
De prtfzen zullen aan de winna- i
I ressen worden toegezonden.
Sproei in drogetijden slechts eens per week;
maar dan ook 2 uur lano en bij voor
keur na zonsondergang. Veel planten
en bloemen verdragen namelijk geen
waterdruppels en zonneschijn tegelijk.
hand.maar gebruik
b.v.een ronddraai -
end sproeiertie
o.a in
bestaat er
voor uitdrogen
Afhankelijk van grondsoort en weers
omstandigheden hoeft er zelfs bi aanhou
dende droogte niet vaker dan óm de 4 da
gen tot om de 2 weken te worden gesproeid
I 6. renteberekeningslijst
7. bruto minus tan-a
I 8. smart gevoelen
12. telwoord
14. werkschuw
j 19. gesloten
j 21. bijbels priester
23. duw
25. oude vochtmaat
27. gevangenis
28. buitensporig
29. koude en droge noordwesten
wind in het zuidoosten van
Fiankrijk
30. nu en dan
31. godin van de jacht
Kyk eens hoe de zon schynt!
Hy schynt niet voor niets:
le-der-een ont-dekt hem.
ie-der-een doet iets.
Al-le bloe-men ko-men
uit de grond van-daan,
al-le bo-men heb-ben
nieu-we pak-jes aan.
Al-le vo-gels flui-ten.
fie-de-fie-de-wiet,
al-le kin-dë-ren sprin-gen,
ie-der-een ge-niet.
Ie-der-een wordt be-to-verd
door die gou-den bol.
In het klei-ne park-je
ls het o-ver-vol.
Gry-ze ou-de heer-tjes
zo-maar zon-der hoed.
stap-pen rond en knik-ken:
he. dat doet je goed
Op de groe-ne bank-jes
al-le-maal be-zet
lis-pe-len de men-sen:
dat is jè van het.
Def-tig als zo'n heer-tje
als een heer-tjes-kat
neemt Pom naast de men-sen
ook een zon-ne-bad.
Neus-je in de hoog-te.
oog-jes op een kier.
poot-jes on-be-weeg-lyk
spint hy van ple-zier.
Maar de jè-van-het-plek,
't mooist van ie-der-een,
die heeft Pim ge-von-den,
fijn voor hem al-leen.
Ie-der-een zit lek-ker.
maar Pim zit het best:
als een streep-jes-vo-gel
kijkt hij uit zijn nest.
MIES BOUHUYS
