„Gerrit de weerman
Win l het van het KNMI
Voorspellingen van Bodegravense
molenaar Van Vliet voor
tachtig procent juist*'
Voorspel het zelf!
KERN VAN WAARHEID IN OUDE WEERSPREUKEN
Restauratie Oud - Heidelberg
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 13
HET WEER heeft ook onze voor
ouders steeds beziggehouden. Dit
blijkt uit de (vele) weerspreuken
uit vroeger tijden, die in onze
twintigste eeuw nog steeds ge
bruikt worden zoals: „Avondrood,
mooi weer in de boot" of „Vrijdag-
weer, zondagweer".
Hieronder een greepje oud-Ne
derlandse weerspreuken:
„Komt de wind uit 't noorderland,
lang houdt dan het weder stand".
„Is februari zacht en stil. Dan komt
noordenwind in april".
„De echte staat is als april, dan
storm, dan zonneschijn en dan weer
stil".
„Schaapjes aan de hemelbaan, dui
den wind en regen aan".
„Vroege winters duren lang"
„Donder in het dorre hout, blijft de
hele zomer koud".
„De kwartel slaat, als 't regenen
gaat".
„Als de specht roept: giet, giet, giet,
komt er regen, giet dan niet".
„De heren en de aprillen, die doen
maar wat zij willen".
„Lopende wind geeft staand weer".
„Hoe wankeler wind. hoe vaster
weer"
„Margareth's regen brengt ons geen
zegen" (Sint Margriet is 20 juli).
„Komt wind voor regen, dan is er
niet aan gelegen. Doch komt regen
voor wind. berg dan je zeilen ge
zwind".
„Als de sneeuw valt in de slijk, staat
de winter aan de dijk".
„December veranderlijk en zacht,
geeft een winter daar men lacht".
„April koud en nat, geeft veel koorn
in het vat".
„Vorst met nieuwe maan. dan kun
je op de schaatsen gaan".
„Lichtmis (2 febr.) licht en klaar
geeft een vruchtbaar roggejaar".
„Wind in de nacht, water in de
gracht".
„Regen met Sinte Margriet, geeft
zes weken boerenverdriet".
„Avondrood, mooi weer in de boot".
„Vrijdagweer, zondagweer".
„Pankraas <12 mei». Servaas (13
mei) en Bonifaas (14 mei) geven
vorst en ijs helaas".
„Is oktober warm en fijn, 't zal een
scherpe winter zijn".
..Vorst met afgaande maan. houdt
meestal aan"
„Ring om de zon. water in de ton".
Spreken deze oude weerspreuken de
waarheid?
Een aantal zeker en daarbij zijn
belangrijke voor vakantiegangers. Zo
als de gezegden over Sint Margriet
(20 juli). Regent het op die dag zeg
gen alle spreuken, dan ziet het er de
komende weken niet al te best uit.
Uit een onderzoek dat zich over meer
dan veertig jaar uitstrekte bleek dat
wanneer 't met Sinte Margriet droog
weer was, de kans daarna op mooie
dagen zeven! maal zo groot was dan
waneer „Sinte Margriet piste", zoals
een weerspreuk zegt. Dan was de kans
op een aantal natte dagen vier maal
groter. In de zes weken tot 1 sep
tember na een droge St. Margriet
waren er geen weken die geheel ver
regenden, terwijl er na een natte St.
Margriet geen weken waren, waarin
het niet regende. Sinte Margriet is
dus een wel heel belangrijke dag voor
alle vakantiegangers.
„Avondrood, mooi weer in de boot".
Ja. de kans op goed weer is na avond
rood groot. Avondrood wordt namelijk
veroorzaakt door stof dat door de
vaste opbouw van de atmosfeer op een
paar kilometer hoogte blijft hangen.
En een vaste opbouw van de atmos
feer betekent ook vast weer.
„Lopende wind geeft stand weer"
of ,.Hoe wankeler wind hoe vaster
weer". Inderdaad, want winden uit
verschillende richtingen betekenen
dikwijls dat de kern van een hoge-
drukgebied in de omgeving is en een
hogedrukgebied in de buurt is meestal
vast weer.
„Morgenrood water in de sloot". Ook
deze spreuk is (meestal» waar. Een
rode lucht wil zeggen veel waterdamp
in de atmosfeer: dit kan leiden tot
onstabiliteit in de luchtlagen en dus
tot regen.
„Ring om de zon, water in de ton".
Ook deze oude volkswijsheid komt
heel vaak uit. De ring om de zon
wordt gevormd door vochtige lucht op
zo'n 8 kilometer hoogte. De ijskristal
len die hierdoor ontstaan zorgen voor
het lichteffect dat op een kring lijkt.
Het is een teken dat er een depres
sie op komst is. in ieder geval een
ander weertype, waarbij de kans op
buien uitgezonderd in de maanden
april en mei zeer groot is.
..Vrijdagweer, zondagweer". Onze
voorouders, die alleen zondags vrij
waren, bemerkten dat het weer zon
dags erg veel op dat van vrijdag leek.
Dat is inderdaad vaak zo in onze
streken, waar nogal wat depressies
zijn. Bij wisselend weer volgt de éne
depressie de andere meest met een
tijdsruimte van een dag op. Hiertus
sen is het weer dan beter. Dat bete
kent dat de spreuk „Maandagweer,
woensdagweer" of „dinsdag, donder-
dagweer" ook juist zou zijn. De juist
heid van deze spreuk zit in het feit
dat bij onstandvastig weer de kans
dat het weer zondags lijkt op dat van
vrijdag groter is, dan het weertype
van bijvoorbeeld zaterdag.
De molenaar van Bodegra
ven, de heer J. C. van Vliet.
Nieuwe uitgaven
Wie pleit voor Ayolt? door Ben
van Eysselsteyn. Uitg.: H. P. Leo-
I pold, Den Haag.
I Zwarte juli, door U. G. de Jong.
j Uitg.„Westfriesland," Hoorn.
I Wind in de zeilen. Praktische
handleiding voor de zeilsport, door
G. Grell. Ned. bewerking van E. G.
A. Doerk. Uitg.: Zomer en Keu-
nings. Wageningen.
Beter vissen, meer vangen, door
Jan Schreiner. Uitg.: Esso Neder
land N.V.
Hieronder een aantal kentekens in de natuur aan 'de
hand waarvan u uw conclusies kunt trekken met be
trekking tot het weer.
Westen- of zuidwestenwind: vrijwel zeker regen
Noorden- of oostenwind: 's winters sneeuw en vorst;
's zomers goed weer.
Zuidoosten- of zuidenwind: warme dagen op komst.
Krimpende wind (draaiend met de richting van de
zon mee): verandering ten goede.
Vederwolken (lange veren- wit, hoog in de lucht):
goede weer slaat na 24 uur om.
Laagwolken: (lange witte of grauwe strepen, dikwijls
voor de zon): binnen plm. 7 uur regen op komst.
Schaapjeswolken (plukken witte wol, hoog in de
lucht): aanhoudend goed weer.
Kring om de maan: verandering van weer 's zomers
vaak met onweer.
Morgenrood: donker van kleur brengt regen; met gele
randen storm.
Avondrood: licht van kleur brengt mooi weer, vuur
rood voorspelt wind.
Ochtendnevel en zware dauw: goed weer.
Feeling
ie
Br luisteren ongeveer een miljoen
prlanders naar het programma
Ier of geen weer" waarin de
fprofetey aan het woord komen
legt Gerrit „de weerman" Eer en-
J(50) „En uit het aantal reac-
dat wij krijgen blijkt dat ook
Tussen het eerste <weer»-
van half negen en het twee-
Bi half tien heb ik geen tijd iets
1 te bereiden, omdat de telefoon
Péén stuk door rinkelt. In hoofd-
zyn het corrigerende reacties.
Nederlanders ziin zeer indivi-
pitisch en wanneer ik gezegd
Jdat het in Oost-Voorne gaat re-
sn, Is er altijd wel een baasje dat
lV: jen zegt: „Hoe komt u daar bij,
111 Mei likdoorn steekt niet en wan-
orm. I er regen komt doet hij dat al-
f 100J
Brein de instemmende telefoontjes
Gerrit Eerenbergalias „de
weerman"
van mensen die het met ons eens
zfjn en bewijzen daarvoor aanvoe
ren zij hebben zojuist een koppel
ganzen In V-formatle richting noor
den zien overvliegen de lieden die
de eerste ooievaar hebben gezien, een
kievit hebben zien buitelen of een
zwaluw laag over het land hebben
zien vliegen. Wij zijn bijzonder blij
met deze reacties. Zij scheppen een
soort vertrouwensband.
Vaste klant
„Eén of twee dagen vóór de uit-
..De veertien jaar ja. zolang gaat
.Weer of geen weer" al heb ik
een geweldige feeling voor weervoor-
spellen gekregen, in hoofdzaak
door onze fantastische medewerkers.
Die Molenaar bijvoorbeeld, tachtig
procent wij houden dat namelijk
bij van zijn weervoorspellingen
komt uit. Nu i6 dat niet zo vreemd
Hij komt uit een geslacht van mole
naars en die konden alleen geld ver
dienen als de molen draaide, dus als
er wind was. Zij hebben van geslacht
op geslacht iedere dag op wolken en
winden gelet en bemerkt dat bij be
paalde wind en wolkenvorming een
bepaald weertype paste. Een recent
geval: De Molenaar zei dat het met
Pasen mooi weer zou zijn en dat het
daarna zeer warm zou worden. Het
KNMI verwachtte dat niet".
Noodweer
„Zelf heb ik in Spakenburg eens
meegemaakt, dat op het moment dat
wfj met een botter het IJsselmeer
opgingen een visser tegen ons zei:
opstaat „Dan is de natuur het
mooist" en dan onmiddellijk naar
de lucht kijkt. „Mijn belangstelling
kwam In hoofdzaak door mijn oom
Hein Blom. Hü stond bekend in de
wijde omtrek als een eersteklas
weervoorspeller. Zei hij: „Jongens,
laat je schaatsen maar vast slijpen,
volgende week kan je rijden", dan
was dat ook zo Dan werkte er ook
nog een oude knecht in vaders molen
in Oudewater, die alles van het weer
wist; dus je groeide op met weer
voorspellingen. Al jong ging ik ook
op de winden en vooral op de boven
lucht letten, zei dan tegen mijn
moeder hoe het weer zou worden en
het kwam meest uit ook".
„Op langere termijn voorspellen is
moeilijk, al komen mijn weekvoor-
spellingen ook altijd redelijk uit.
Maar wanneer ik 's morgen.» naar de
lucht heb gekeken, dan weet Ik voor
99 pet. zeker wat voor weer het die
dag zal zijn".
„De bovenlucht is bepalend voor
het weertype dat wy krijgen, ook in
een vast-weer-periode. Iedereen kan
het zien, je moet alleen weten waar
op je moet letten".
3d
Dc landheer van Jampol. door
Isaac Bashevis Singer. Uitg.: A. W.
Bruna en Zoon, Utrecht.
Geniet meer van uw kinderen,
door drs. J. Jordan, (Bruna).
lenjOns land heeft een aajital weervoorspellers, in wie veel mensen meer vertrouwen stellen
»5_tn in ons Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut in De Bilt. Feit is dat wanneer
söjjerrit de weerman", de molenaar uit Bodegraven, de Waterkijker uit IJmuiden, de Schipper
dscjt Sas van Gent of het Jagertje uit Loosdrecht zondagsmorgens goed weer voorspellen, het
1 onze wegen veel en veel drukker wordt. Voorspelt het KNMI echter goed weer, maar zeg-
»n de weerprofeten, „er komt regen", dan is het duidelijk merkbaar op de weg, aldus de rijks-
mJÜtie.
zending word ik ook dikwijls opge-
beid" zegt Gerrit Eerenberg, redac
teur van de VARA-gids. „Dr. Hans
Tetzner. voorzitter van de oud-inter
nationals is een vaste klant, die
trouw naar mijn weervoorspelling in
formeert. wanneer zfjn „Woudjes"
het veld in moeten. Dan verenigin
gen die iets in de buitenlucht heb
ben georganiseerd of in carnavals-
tijd mensen die een optocht in el
kaar hebben gezet".
.Het valt, vooral in de winter niet
mee vroeg naar de studio te gaan. Ik
ben geen vroegopstaander. maar ik
heb gemerkt dat het moment van
opstaan ieder ogenblik van de dag
even vervelend is. dus bijt ik even
door. Op zo'n naargeestige decem
bermorgen zei Bert Garthof. die het
fantastisch doet en een bepaalde
sfeer aan „Weer of geen weer" heeft
gegeven: „Ik geloof dat ik beter goe
den morgen dienstdoende technicus,
dan goedenmorgen dames en heren
kan zeggen, want wie zal er nu nog
luisteren0". Een half uur later kwam
de portier handenwringend bij
ons. alle telefoonlijnen waren ge
stoord. door mensen die opbelden om
te zeggen dat zy iedere zondag luis
terden"
„Zorg ervoor voor vieren terug te
zijn. dan komt er heel slecht weer
en onweer". Wij waren toevallig even
voor vieren terug en inderdaad er
begon om half vijf een noodweer zo
als je zelden meemaakt. Onweer, re
gen, windstoten. Het IJsselmeer was
een heksenketel. De Spakenbur
ger die ons gewaarschuwd had. za
gen wij kort daarna. Ik vroeg hem
hoe hij dat alles vooruit had gewe
ten. Onweer voorspellen is bijna on
mogelijk. „Door de kleur van het wa
ter" zei hü en spoog een straal ta
bakssap uit. Je gelooft het niet. maar
er zijn zelfs waterproevers, die voor
spellen het weer uit de smaak van
het water". „Onze eerste weerprofeet
was een chauffeur uit Rotterdam, die
altijd opbelt wanneer hij vroege
dienst heeft. Later zijn er uit alle
delen van ons land weervoorspellers
bijgekomen. Nadat wy hen uiter
aard eerst terdege hadden getest".
„Met Pinksteren was het veertien
jaar geleden, dat wy voor de eerste
maal „Weer of geen weer" brach
ten".
De Molenaar
Acht jaar voorspelt ,.de Molenaar"
de heer Van Vliet uit Bodegraven
iedere zondag het weer. En met suc
ces. want hy heeft een on
waarschijnlijk hoog scoringspercen
tage: tachtig.
„Als jongen had ik al veel inte
resse in het weer" zegt de graanhan
delaar, die iedere dag om half zes
Binnen half uur
„Ik luisterde altyd naar het pro
gramma van Bert Garthof en op een
keer hoorde ik Gerrit zeggen, dat het
KNMI prachtig weer had voorspeld.
Wij waren vroeg naar de kerk ge
weest en ik had onderweg tegen mijn
vrouw gezegd „Wat jammer dat het
gaat regenen, anders hadden wy
mooi met de kinderen weg kunnen
gaan". Ik zag nameiyke een diepe
zuidenwind. Ik belde Gerrit en zei:
„Binnen een half uur regent
het. Ook in Hilversum. Gerrit
zei: „Als dat inderdaad zo is, zeg ik
het voor de radio. En ja hoor, pre
cies half tien regende het in Hilver
sum. De volgende week, ik had er lol
in gekregen, belde ik weer. De Bilt
gaf de gehele dag regen. Ik zei hoog
uit een uur regen, dan wordt het
droog en biyft het droog Weer kreeg
ik geiyk. Toen ben ik vast mede
werker geworden en van Gerrit hoor
ik wel eens dat ik de beste voorspel
lingen doe. Omdat ik een molen heb,
die juist op de ïyst voor Monumen
tenzorg is geplaatst, noemt hy my
„de Molenaar".
„Ik heb veel reacties op mün voor
spellingen en vrydags bellen heel
wat mensen my en vragen veel
plaatsgenoten hoe het weer in het
weekeinde is En dan de tuinders in
Boskoop, die willen altyd weten of
er nachtvorst komt of niet Op een
i morgen vroeg de club van be jaar -
I den wat voor weer het die dag zou
I worden. Ze gingen een dagtocht ma
ken Ik heb gezegd: Tot vanmiddag
droog, daarna gaat het regenen
en blijft het regenen
„Het KNMI zou ook amateurweer-
voorspeller.s moeten inschakelen",
gaat de Molenaar verder „en niet al
leen computers moeten gebrui
ken. Ukkel, het Belgische weersta
tion doet dat ook en zyn voorspel
lingen zyn dan ook veel beter. In
derdaad. wy hebben altyd mooi
weer, wanneer wy met vakantie
gaan. Wy gaan nooit langer dan een
paar dagen achtereen, maar die zoek
ik dan ook uit
Voorspelling
Toen wij de heer Van Vliet begin
mei vroegen wat hij dacht van het
weer in de komende maanden, zei
hy: „Ik denk dat mei en juni niet
zo best zullen zijn, maar juli en
augustus zeer goed, voor ons doen. Ik
baseer dit op de winden, dus het
weer dat wü hebben gehad in fe
bruari, maart en april. Maar ik zeg
erby dat het weervoorspellen op lan
gere termyn lang niet zo zeker Ls als
het weer voor dezelfde dag en de dag
daarna".
Het oude stadsgedeelte van
de beroemde Duitse universiteits
stad Heidelberg wordt gesaneerd.
De bedoeling is van dit „museum"
een attractieve woonwijk te ma
ken. Niet dat de rond 1500 oude
huizen plaats zouden moeten ma
ken voor nieuwe doelmatige
bouwwerken, men wil alleen zo
veel ruimte scheppen in de ro
mantische straatjes dat men er
behoorlijk kan wonen. Oud-Hei-
delberg kan dus een der meest
bezochte bezienswaardigheden
van de Westduitse Bondsrepu
bliek blijven
De wereldberoemde blik van de
Philosophenweg op torens en
puntige daken, op het slot en de
oude brug foto boven) zal be-
waard blijven, evenals de souve-
nierwinkeltjes b\f de Heilige
Geestkerk (onderste foto). Stu
denten met bonte sjerp en muts
Heidelberg was dikwijls een
der onrustigste universiteitsste
den van Duitsland zullen het
stadsbeeld blijven verlevendigen
