de illusie
Aangename
van
REMONTAGE VAN
ONZE MORAAL
Kerkdiensten Leiden en omgeving
riber
Bij
Walenkamp
en
Heiuff
Merktekens
van
bezinning
Denken op papier
PAGINA 10
LEIDSCH DAGBLAD
LEIDEN ,.Het aangename van
de illusie" zou de aantrekkelijk
heid van de twee ogenschijnlijk
zo uiteenlopende tentoonstellin
gen in galerie Walenkamp (Lei
den) en kunstzaal Heuff (Wasse
naar) genoemd kunnen worden.
Het. woord ruim te-ka lkula/ties voor
het werk van Gribling bü Walen
kamp is een wydse benaming voor
felgekleurde plastic strips die zo
danig gevouwen zijn dat daardoor
een perspectief-illusie ontstaat. Mees
tal zijn het platte strips maar soms
komen omgebogen vlakken uit het
reliëf te voorschijn. Het is frappant
hoe snel het oog geneigd is de toch
uiterst concrete platte reliëfs te ver
talen in driedemensionale vormen.
De wand waartegen ze gehangen zijn
neemt min of meer de functie over
van het beeldvlak bij een schilderij
en de reliefs worden een „afbeel
ding". Plotseling realiseert men zich
echter dat het gewoon stukken ge
keurd plastic zijn. Hun grote ver
dienste is dat ze ook dan hun aan
trekkelijkheid behouden. Terwijl de
platte reliëfs een ruimte suggereren,
die zich uitstrekt van de toe
schouwer &f, bepalen kalkuleren?)
de objecten, die uit het platte vlak
naar voren stekende vlakken bevat
ten, de ruimte waain men zich be
vindt in zoveiTe dat zij vlakken aan
duiden. welke die ruimte verdelen.
In dit opzicht zouden zij misschien
in de architectuur toe te passen zijn.
De kunstliefhebber kan zich bij Wa
lenkamp tot 13 juni op plezierige wij
ze laten misleiden.
Foto boven:
De illusies van Van Tongeren
bij Heuff.
Foto onder:
De illusie van Gribling bij
Walenkamp.
Ten onrechte wordt wel ge
zegd dat alle mensen gelijk
zijn als het er op aan komt.
Een bezoek aan één van onze
Leidse musea waar de geschie
denis van oude volken, de cul
tuur en leefwijze van mensen
over de gehele wereld wordt
uitgestald, brengt tot andere
gedachten.
Er zijh voor iedere tijd, voor
leder volk. voor iedere cultuur
bepaalde merktekens. Deze zijn
diep ingegrift. Zoals we bij af
zonderlijke mensen spreken van
een karakter, dat betekent een
innerlijk stempel, een persoon
lijk merkteken, zo zijn volken,
culturen en tijden verschillend
van aard en verschillend in
hun uitingen.
Waarom zouden we zo ge
makkelijk zeggen: alle mensen
komen in grote trekken over
een? Wellicht omdat we graag
ons eigen patroon overbrengen
op anderen. In elk geval bekij
ken we de wereld en de mensen
dichtbij en ver weg vanuit onze
persoonlijke gezichtshoek.
Het kost moeite de particu
liere kijk op volken, culturen en
levenswijzen of levensovertui
gingen te verbreden. Daarvoor
geven onderwijs vanaf kleuter
school tot universiteit, de open
heid van ouders voor him kin
deren vanaf het eerste levens
moment, de pmgang van men
sen onderling in de verscheiden
heid van kontakten een belang
rijke bijdrage. Wie door studie,
ook de meest eenvoudige cur
sus, leert dat ook andere moge
lijkheden en omstandigheden in
naaste omgeving en in verre
landen naast onze eigen denk
beelden en levenssfeer aanwe
zig zijn, wordt voorzichtiger
om alle mensen naar innerlijk
en uiting gelijk te stellen. Hoe
langer hoe meer hebben we in
omgang met elkaar, in de ver
houding ouderen/jongeren, in
het onderwijs, geleerd om de
ander met de eigen merktekens
en karaktertrekken te erkennen
en ruimte te laten voor zich
zelf. Dat deze openheid en er
kenning nog lang niet voldoende
zijn verwerkt in onze systemen
van onderricht en samenleving,
blijkt uit de protesten en weer
standen die overal in onze tijd
langs geleidelijke weg of via
heftige uitbarstingen tevoor
schijn komen.
Godsdienstig komen wij moei
zaam verder in het herkennen
van bepaalde merktekens. De
erkenning van eikaars opvattin
gen en overtuigingen is nog
slechts in een beginstadium. Nu
de kerken elkaar aarzelend en
onwennig ontmoeten, is het de
vraag of kontakt tussen de
godsdiensten wel ooit binnen af
zienbare tijd verwezenlijkt zal
worden. Terwijl de kennis van
elkaar op cultureel, weten
schappelijk en technisch ter
rein steeds sneller voortgaat.
Kerken en godsdiensten zijn
vanwege hun aard en doelstel
lingen nu eenmaal langzamer
ln verandering en aanpassing.
Terwijl juist religieuze organi
saties in het algemeen, bijzon
dere sterke krachten hebben.
Het is verbazingwekkend hoe
bepaalde religies ondanks aller
lei schokkende veranderingen
in de historie en ondanks cultu
rele en technische revoluties
vrijwel onaangetast bleven.
Dwars door de vele wisselingen
hebben godsdiensten zich weten
te handhaven. Hoe lang echter
nog in de komende tijd? Voort
bestaan in het verleden is geen
blijvende garantie voor de toe
komst. Maar afgezien hiervan,
de merktekens van besloten
heid. van eigen karakter niet
verliezen, bovenal de speciale
overtuiging van eigen groep of
organisatie zonder meer over
brengen op anderen, zonder re
kening te houden met merkte
kens in het leven en de denkwe
reld van de ander, vervagen. Ve
len geeft dit zorg. Zij vrezen
verzwakking van getuigenis en
geloof. Gezien de verscheiden
heid ook in de geestelijke we
reld is verbreding van kontak
ten en openheid voor elkaar
een blijk van het herkennen en
erkennen van diep ingegrifte
merktekens.
Dr. P. L. Schoonheim,
predikant Experimenteel
Kerkewerk Hervormde
Gemeente Leiden.
De expositie van Jan van Tongeren
bij Heuff bestaat voor het grootste
deel uit stillevens. Met het perfec
tionisme dat een tekenleraar eigen
ls heeft de kunstenaar exact geschil
derde vazen, flessen, blik en trom
mels, schelpen planten en vruchten
gerangschikt op frontaal geplaatste
tafels. De achter grond is vaak met
geometriche patronen bedekt. Met
eindeloos geduld heeft Van Tongeren
gestreefd naai- een zo natuurgetrouw
mogelijke weergave van vorm, liefst
reflectie en stofuitdrukking. Door de
restriotdes. die hjj zioh zelf heeft op
gelegd wat betreft ruimte, vorm en
klem-, krijgen zijn werken, ondanks
alle driedimensionale illusie, het ka
rakter var; nauwkeurig afgewogen
composties in het vlak. Omdat hier
in de grootste kracht van zijn werk
ligt, doet het merkwaardige feit zich
voor dat de natuurgetrouwheid, waar
mee hij de kijkers eerst in zijn II
heeft gebracht, nu haast irriteri
gaat werken. Is bij Gribling de i)
sie inherent aan de objecten zeil»
daardoor verhelderend, bij Van Tc
geren versluiert zij de aard van i
werk. Fred Leemej
ADVERTENTIE
KOELKASTEN
DIEPVRIEZERS
WASAUTOMATEN
AFWASMACHINES
1 IEBHERR NEDERLAND
N V 020 946287 AMSTERDAM
.IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHttllllltlllHltllllllllltlllltHlllllllllIHflllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!1
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
Wy worden in tal van opzioh-
ten gedemonteerd. De landen
van mensen met levensbeschou
welijke organisaties worden ge
demonteerd. Wat goed en
kwaad is. waaide en waarheid,
hart en ziel, zin en inhoud van
ons bestaan, weten en voelen
wij dat nog? Kerkelijke en poli
tieke organisaties weten het
ook niet altijd. Ook zij worden
gedemonteerd. En wanneer zij
het wel weten, dan brengt het
geen zij ons te zeggen hebben
ons zelden uit onze comfortabe
le stoel. Doorgaans geloven wij
het wel. Onze cultuur ontplooit
zich. Maar die ontplooiing is
ook verbrokkeling, is ook de
montage van wat eens een ge
zamenlijk bewaard besef over
dat goed en kwaad, over waar
de en waarheid, hart en ziel. zin
en inhoud van ons bestaan was.
En wij treuren er doorgaans
niet over. De meesten van ons
zitten nog goed in elkaar. Wij
tremen niet over deze demonta
ge, omdat wij voelen dat er on-
danksalle leegheid van ons men
selijk bestaan verhuld door
ons het-druk-hebben en ver
sierd door amusement en tech
nische apparaten toch een
nieuw mens-zijn gedemonteerd
wordt. Een remontage van onze
levensinstelling uit oude en
nieuwe brokken menselijkheid.
In deze nieuwe rubriek zal
van tijd tot tijd een stukje den
ken op papier worden geboden
over dit remontageproces. Een
klein groepje mensen vormde
een jaar geledep een werk
groep Remontage die wil aftas
ten of en hoe er uit oude en
nieuwe brokken menselijk gelo
ven, denken en voelen iets
nieuws ontstaat. In maart begon
dit groepje een maa ndelijkse
sirene-lunch te organiseren in
het clubgebouw van de WSL
aan het Rapenburg. Op de eer
ste maandag van de maand
laat de BB haar sirenes proef
draaien. De werkgroep Remon
tage hoopt, dat een toenemend
aantal mensen zich door de si
renes zal laten oproepen om
van 12.30 tot 1.30 mee te denken
over een aspect van dit remon
tageproces. In maart sprak se
nator Van Riel op de eerste si
rene-lunch over „veranderende
fatsoensnormen." In april
kwam pater J. Vrijburg van de
studentenparochie in Amster
dam praten over een nieuw
soort priester-zijn, dat zich aan
kondigt in de moeilijkheden
rond het celibraat. Op 5 mei
sprak ikzelf over de onrust on
der studenten, de betekenis van
het onbehagen over onze maat
schappij dat zich daarin toont
en de mogelijke onechtheid van
veel van ons warmlopen voor
.goede zaken."
Prof. dr. Sikkel en dr. Van
Urk waren op 2 juni uitgeno
digd tot een gesprek over het.
onderwerp .Abortus provoca-
tus". Waarom abortus provoca-
tus? Het onderwerp is actueel,
omdat een wijziging van de wet,
die a.p. strafbaar stelt in voor
bereiding is. Maar niet alle ac
tuele onderwerpen leveren be
langrijke gegevens over het re
montageproces.
Abortus
Abortus Provocatus: wat is
eerbied voor het (menselijk) le
ven? A.p. is het opzettelijk af
drijven doden en verwijderen
van de vrucht bi) een zwan
gere vrouw. A.p. k strafbaar
(drie jaar gevangenisstraf).
Wie zich er uit hoofde van zijn
beroep een arts aan schul
dig maakt, wordt in ver
hoogde mate strafbaar geacht.
En tot voor kort vond vrijwel
iedereen dit heel gewoon. Voor
al artsen blijken deze instelling
tegenover a.p. nogal vanzelf
sprekend te hebben gevonden.
Hun hele opleiding is erop ge
richt hun niet alleen medische
deskundigheid bij te brengen,
maar ook een houding. Ken
merkend voor de h ouding van
de dokter moest zijn dat hij
zich in zijn denken, doen en la
ten allereerst de behoeder van
het (menselijk) leven toomt.
Daarom erkende de wet. en het
geweten van de arts. toch ook
dat er omstandigheden kunnen
zijn waardoor a.p. toelaatbaar
wordt. Wanneer zwangerschap
onherstelbare schade aan de
gezondheid van een v rouw
dreigt toe te brengen. dó.n was
a.p. geoorloofd. Onder alle an
dere omstandigheden beoordeel
de men a.p. als het doden van
een mens. En de zekerheid dan,
dat een ongeboren kind als een
lichamelijk en/of geestelijk vol
slagen abnormaal wezen ter
wereld zal moeten komen b.v.
of verkrachting, of de zekerheid
dat een vrouw geestelijk het
moeder-zijn van (nog) een kind
absoluut niet aan zal kunnen?
Zulke omstandigheden kunnen
soms aan de regel welke a.p.
verbiedt een enigszins wreed
aspect verlenen. Maar het mag
nu eenmaal niet. men doodt
geen menselijk leven, ook niet
wanneer het heel moeilijk is om
het ongeboren kind te aanvaar
den.
Ook deze zekerheid blijkt aan
demontage onderhevig. Zyn wij
dan tegenwoordig geen eerbied
voor het (menselijk) leven
meer verschuldigd? Dat zijn wij
natuurlijk wél. Misschien leeft
die eerbied tegenwoordig zelfs
sterker in ons dan tot dusverre
onder mensen ooit het geval is
geweest. Wij laten weliswaar
nog altijd met een zekere gela
tenheid miljoenen zinloos en on
nodig sterven. Toch begint het
voor het eerst tot ons men
sen door te dringen dat de hon
ger en de nood van medemen
sen iedereen aangaat. Waarom
raken dan toch steeds meer
mensen de zekerheid kwijt dat
a.p. ongeoorloofd is? Omdat zil
anders gaan voelen en denken
dan hun voorouders.
Nog steeds behoren voor heel
veel mensen sexualiteit en
voortplanting bij elkaar. De ge
drevenheid van man en vrouw
naar elkaar toe was gericht op
voortplanting en eigenlijk al
leen „goed" wanneer die sexua
liteit daaraan dienstbaar was
Die vanzelfsprekendheid heeft
niet altijd en voor iedereen ge-
rolden. Primitieve mensen heb-
>en zelfs niet altijd geweten,
dat sexualiteit en voortplanting
iets met elkaar te maken had
den. Vooral de kerken hebben
de mens dit besef bijgebracht.
..Het kind heiligt de sexuali
teit." Ook de kerk heeft a.p
niet altijd veroordeeld. Maar
aanvaarding zou ook betekenen
dat sexualiteit „goed" is. zelfs
wanneer de mogelijke gevolgen
ervan zó drastisch worden ver
worpen. Eeuwen lang is de kerk
niet aan deze erkenning toe ge
weest.
Maar halen wij er zo niet
iets bij wat er in principe niets
mee te maken heeft? Het gaat
toch om eerbied voor het men
selijk leven! Dat is Juist de
vraag. „Men" is het er niet
over eens of er eigenlijk al wel
van menselijk leven gesproken
kan worden bij een vrucht van
b.v. 12 weken oud. Waarom
eerbiedigen wij menselijk le
ven? Laten we daar niet over
theoretiseren. Ieder normaal
mens ondergaat onder normale
omstandigheden dat hij van een
ander mens moet afblijven. Niet
alleen van zijn leven, wij moe
ten elkaar onze waarde en
waardigheid laten. Wij zijn
mensen, met onze waarde en
waardigheid, met wat zelfres
pect, omdat wij voor elkaar
mensen zijn. door elkaar als
mensen erkend en herkend
worden. En daarom is een
vrucht van 12 weken niet het
zelfde als een baby. niet het
zelfde als een mens waar ooit
iemand „jij daar. ik houd van
je" bij gevoeld heeft. Biologen
kunnen uitermate interessante
dingen zeggen over het ogen
blik wanneer zich bij het onge
boren kind de mogelijkheden
ontwikkelen om menselijk te
zijn. Toch is in verscheidene op
zichten die biologische ontwik
keling minder belangrijk dan
het ogenblik waarop een vrouw
haar kind voelt, een „hé. ben je
daar" herkenning heeft. Dans
er in elk geval een mens
haar leven gekomen. Mal
daarvoor? Daarvoor draagt
vrouw, en is er voor een vroj
en doorgaans naar men mi
aannemen ook voor een man j
een belofte van mens-zijn. Wai
neer die belofte niet wordt
voeld dan is het problematic
of men aan de vrucht van enkj
le weken menselijk leven mol
toekennen. Mag de maatsïhaj
pij dan eerbied voor mensell
leven eisen? Er is het eet J
ander voor te zeggen dat dk
alleen nog maar sprake is J
een nawerking van de a
slachtsgemeenschap. Erg^
gedurende de zwangerschi
wordt een bijprodukt van
geslachtsgemeenschap tot m
mens. Het hangt in sterke mé
van de vrouw in kwestie
wanneer dat het geval is. I
Er mag heel veel tegen da
redenatie in te brengen zjf
Sommigen zal zij tegen de bojE
stuiten. Maar veel menace
naar men mag aannemen, be»
ven dit nu eenmaal zo. Enn
zijn ethisch geen dwingende ir
gumenten tegenin te brengt
Het is geen amorele belevit
Hierin toont zich een „remon 1
ge" van onze moraal.
Dr. A. W. Cran
Rem. predikant in Leid
r;
LEIDEN Herv. Gemeente
Pieterskerk 10 ds P. Kloek H A. 7 u
Bevestiging door ds A. J. Lamping, In
trede ds C. H. Bijl.
Hooglandse Kerk 10 u dr P. L. Schoon
heim. Marekerk 10.30 kand. P. Vroeg-
indeweij. Delft.
Bethlehemkerk Drlftstr. 10 u ds
W. G. Meyering.
Maranathakerk Lage Morsweg 10
u ds P. Swagerman, Voorburg.
Bevrijdingskerk, Montgomerystraat.
10.30 u ds Joh. Poort.
(Gezlnsdienst
Koningskerk. Koningsstraat 10 u ds
L. Kievit.
Vredeskerk Burggravenln 10 u ds
A. J. Lamping (jeugdkapel 10 u dhr
J P. van Duinen, Alphen a. d Rijn).
Egllse Wal lone, Breestr. 10.30 uur
Pasteur Mme M Hegeman-Hubatka.
Academisch Ziekenhuis 10 u ds P
J. D. van Malssen.
Diaconessenhuls 10.30 u dr W. van
der Zwaan.
Geref. Kerk Zulderkerk 10 u ds J.
Drost, hoofdlegerpred. Rijswijk. 5 u ds
E. Haverkamp, Assen (Dienst met be
langstellenden)
Petrakerk 10 u dr Dronkert (beves
tiging van ds Hortensius) 7 u ds
Hortenslus (Intrede).
Oude Vestkerk 10 u E. Harkamp. 5
u ds Brederveld
Beloftekerk 10 en 5 u ds Bovenberg
Bevrijdingskerk 9 u dr v. d. Zwaan
6 u dr Dronkert.
Groenhoven 10 u ds Brederveld.
„De Mirt" 10 u Ouderendienst dhr.
Bakker.
R K Kerk (H. Lodewljk) (zat. av.
7 uj 8.30. 9.45. 11. 12.15 en 6 u. (He
rensingel z.av 7 u, 8, 9.30, 11, 12.15
en 6.30 (H. Petrs) (zat. av. 7 u). 8,
9 15. 10.45, 12 en 6 u (Hartebrug) (za-
terdagav. 7.30). 7.30. 9. 10.15, 12 en
7 (H. Leonardus) (zat. av. 7 u, 8. 9.
10 40 12 15 en 7 u. (H. Antonlus) (zat.
av' 7. 9.30. 11.30 en 6.30 u (stud, pa-
rochle) (zat. av. 7.30 u) en 11.46 u.
Christian Science (Steenschuur 6).
10.30 u dienst.
Oud Kath. Kerk (Cronesteinkade 2)
8 4Vr(JeH Ksth. Kerk (Vreewijkstraat)
10ChrU Geref. Kerk 10 en 6 u da J. H.
Caügér des Hells 10 u Helltngsdlenst
7AO u verlossingssamenkomst.
Geref. Kerk (vrijgem.) 10 en 6 ds
Nieuw Apostolische kerk (Hoge Rljn-
dllk 24) 9.45 u dienst.
Rem. Gem. 10.30 u ds H. R. Postma.
R'dam.
Evang. Chr. Gem. (Middelstegrt 3)
10 en 5 u dhr. Dikkes.
Doopsgezinde gem 10 u S Cleslak.
Evang. Luth. Gem. 10.15 u ds J
Happee.
Baptistengem. 10 u ds R. Relling.
Geref. Gem 10 u leesdienst 6.15 u d
H. Rijksen (Dinsdag 7.30 u ds F Ha-
rink)
Aarlanderveen Herv. Gem 10 u ds
Heymans te Boskoop 7 u ds G. van
Doorn. Geref. Kerk 10 u en 6.30 u ds
F. de Jong te Alphen aan den Rijn.
Chr. Geref. Kerk 9 30 uur Dienst des
Woords 7 u ds G. de Vries te Rijns
burg.
Abbene* Herv Gem. 9.30 u dhr.
Prinsen, van Amsterdam. Beinsdorp:
Dorpshuis Venneperweg 10 u dhr D.
Laansma. van Santpoort.
Alphen aan den Rijn Herv Gem.
Adventskerk Julianastr. 9.30 u ds P A.
Lefeber 6.30 u ds J. van Vliet te Zet-
ten-Andelst voor de G.Z.B. Kruiskerk
Gouwsluis 9.30 u ds D van der Ent
Braat voor de G.Z.B. Opstandingskerk
9.30 u ds M Hanemaaijer 6.30 u ds P.
A. Lefeber. Gebouw Nabij 9.30 u Jeugd
kapel dhr J B. H. Lefeber Zaal Up-
standlngskerk 9.30 u Jeugdkapel dhr.
C Geeriof. Martha-Stlchting „Rijn
stroom" 10.30 u ds I. J. Walpot. Kerk
gebouw Oudshoornseweg 10 u ds Ca-
dée Gezinsdienst-Bloemendlenst. Sions
kerk 9.30 u ds J. van Vliet te Zetten
Andelst. 6.30 u in Kerkgebouw Ouds
hoornseweg ds H. Koudstaal. Gebouw
Onderweg 10 u ds H. C. van Itterzon
te Gouda. Aula Noord 9.30 u ds H.
Koudstaal. R.K. Aula Noord Sterren
laan 10 u ds M J Elfferlch te Voor
burg. Geref. Kerk Maranathakerk
Raadhuisstr 10 u drs M van Krimpen
te Dordrecht 6.30 u ds D L Averes te
Lelmuiden. Salvatorlkerk W. de ZwiJ-
gerln. 10 u ds A. C. Kersten te Den-
Haag- Escamp 6.30 u drs M van
Krimpen, te Dordrecht De Goede
Herderkerk 9 30 u ds G. O. N Veenhui-
zen 6 45 u ds A. C. Kersten ten Den
Iinag Aula School Parelstr 10.45 u ds
G O. N. Veenhuizen Geref. Kerk
(Vrijgem.) Kantine Sociale Werkplaats
Chr Geref. Kerk Jeruzalemkerk Grlj-
pensteinstr. 9.30 u dienst des Woords.
2 30 u ds A C. van der Ent te Kat
wijk aan Zee Oud Geref. Gem. Kerkge
bouw Hooftstr. 240 9.30 en 4 u lees-
dlensten Rem. Geref. Gem Van Man-
dcrsloostr u ds W O verdiep te
L'recht. Bantisten Gem. 10 u J H
Kits Jr.. 6.30 u A. v. d. Sande Volle
Evangelie Gem. (gebouw van Kinder
vreugd) 10 en 7 u dienst.
Bodegraven Herv. Gem. 't Anker
9 en 10 30 u ds J. H. Cirkel 6.30 u
kand. v d Akker. Monster. Salvator-
kerk 10 u ds Balke. 6.30 u ds Van
Harten Geref.Kerk 10 u ds C. J. Tis-
sink, A'dam. 6.30 u ds Schoep. Geref.
Kerk vrijgem 9 30 en 4.16 u ds H.
Scholte Gerei Gem. 10 en 6 lees
dienst Evangeluth. Kerk 10.30 u ds J.
Bregman, Gouda Evangelisatiekring 10
u eredienst 6.45 u Jb Klein Haneveld.
R.K. Kerk (zat.av. 7) 8. 10„ 11.30. 5.30
en 7 uur.
Boskoop Chr. Geref. Kerk 9.30 en
6 u ds J Manni. Geref. Gem. 9.30 u
Leesdienst 3.30 u ds A. F. Honkoop uit
Moerkapelle. Gerei Kerk 9.30 u ds H.
Dijkstra 5 u ds B Koekkoek uit Wad-
dlnxveen. Ned. Herv. Kerk 9.30 u ds A.
de Leeuw 6 30 u ds G. C. Tromp uit
Adam (Jeugddienst). Aula Chr. Mave-
school in Snljdelwijk (Maranatha-
school) 11 u ds A, de Leeuw. R.K. Kerk
(zat.av. 7). 7.30. 9. 11 en 5.30 u. Vrljz.
Prot. Geloofsgemeenschap 10 de heer
j P v d. Laar6e.
Ilazerswoude Herv. Gem. 10.30 en
6 30 u ds L. Boer Geref Kerk 9 en 5 u
I ds Brink.
Illllegom Herv. Gem. 10 u ds Kara-
1 ma, van Oegstgeest; 7 u ds J. Brons-
I geest. 10 u Jeugdkapeldleust in kantine
i Leeuwenstein, Pastoorsin. 10 u Dorps
huis Venneperweg dhr D. Laansma te
Santpoort. Geref Kerk 10 en 7 u ds
W H. Pouwels. Chr. Geref. Kerk 10 en
u kand. Moerdijk v. Apeldoorn. Vol
le Evangeliezending Samenkomst 10 u
in Evangelisch Centrum Leiden. Zijl
singel 2a, Evang. J P. H. Zijlstra, dins-
dagav. 8 u wekelijkse samenkomst. R.K
Kerk St Joseph (zat.av. 7) 8.30, 10.
1130 en 7 u Beinsdorp 8.30 u. St.
Martinus (zat. av.) 7. 8 30, 10. 11.30.
12.45, 5.30 en 7 u
lloogiuude Herv. Gem. 10 u ds J.
A Eekhof te Leiden.
De Kaag Herv. Gem. 10 kand.
H. B. van 't Hof. Nieuwerkerk a d IJ.
R.K Kerk 7. 8. 10 en 7 u. Hoogmis
Katwijk aan den Rijn Herv. Gem.
Dorpskerk 9.30 u ds P. J Mackaay te
Oegstgeest; 6 u ds J. Batelaan te Den
Haag; Ontmoetlngskerk 10 en 6.30 u
ds A Baas (H.A.)Gym lokaal Otto B.
v Wassenaer van Catwljckschool 10.30
u ds J. H Bogers te Alphen aan den
Rijn; Gerei Kerk 9.30 u ds F Pijl
man te Katwijk aan Zee; 7 u drs W.
Bakker te Katwijk a Zee; R.K Kerk
(za. av. 7) zo. 7, 7 45. 9 30. 11 15 en 7
u De Wllbert za av 6 30. zo av 6.30
uur.
Katwijk aan Zee Herv Gem. Nwe
Kerk 10 u ds W. Vroeglndewey 6 u d«
J. P. van Roon. Oude Kerk 10 u ds A.
Vink 6 u ds W. Chr. Hovius. Ichthus-
kerk 10 u ds Jac. de Vos 5u ds G. Boer
Pniëlkerk 9.30 u ds W. Chr. Hovus. 6
u ds W Kool. Groen van Prinsterer
school 10 u ds A. L. van Melle. vloot-
pred. te Hilversum. Ziekenhuis Over-
duin 2 u ds Jac de Vos Wijkgebouw
,,De Hoeksteen" 10 uur Dovendlenst.
Zeehospitium 8.45 u ds A. L. v. Melle.
Geref Kerk Vredeskerk 9.30 u ds R.
de Vries 5 u ds F. Pijlman Triumfa-
torkerk 9.30 u ds W. Bakker en 5 u ds
R. de Vries. Chr. Geref Kerk 10 u en 5
u ds H. C. van der Ent. Geref. Kerk
art 31 8.3Ó en 7 u ds H. van Ommen.
10.30 en 5 u is C. J Breen. Geref. Ge
meenten (Remlstestr.) 10 en 5 u ds
v. d. BUI.
Koudekerk Herv Gem 10 u ds
Quak 7 u ds Vons uit Kethel (Jeugd
dienst). Geref. Kerk 10 u ds J Suvey
Katwijk a. Zee 7 u ds Pijlman uit Kat
wijk a. Zee
Leiderdorp Herv. Gem. Hoofdstr.
10.30 u ds C. M Krijger Den Haag. 5 u
ds Schoch Jr Den Haag Jeugddienst.
Schepplngskerk 11 u ds J. P. Honnef.
Geref. Kerk Hoofdstr 9 u en 6.30 ds
J. van Drie Schepplngskerk 9.30 u en 5
u ds J Hartkamp Hillegom R.K Kerk
9. 10.30 en 12 u.
Lelmuiden Herv. Gem. 9.30 u ds
P L. J. Wapenaar Pnlël 7 u ds P. L.
J. Wapenaar Geref. Kerk 9.30 u ds D.
Averes en 7 ds G O. N. Veenhui
zen te Alphen a. d. Rijn.
Lls*»e Herv Gem. Grote Kerk 9
en 7 ds J. van der Velden Helv. Kapel
10.30 u ds J. van der Velden. Geref.
Kerk 10 en 7 u drs A. E, van der Wou-
de. Chr. Geref. Kerk 10 en 4.30 u ds L.
H. Biesma. Geref Gem 10 en 4 u ds
W. Suyker. Geref. Kerk Vrijgem .10
en 4.30 u ds J J. Verleur. Oud Gerei.
Gem. 9.30 en 3 u Leesdiensten Ned
Prot. Bond (Witte Zwaan): 10 15 u ds
E H. Boer, van Driehuls R.K, Kerk
St. Agatha (zat.av. 7 u) 8.30, 10.15,
11.45 en 7 u. St. Agatha (zat. av 6.45)
8.45 en 11.45 u. Maria Kerk (zat. av.
7). 8.30, 10.30. 12 en 5.30 u. H.H. En
gelbewaarders 7.30. 8.45. 10.45 en 5 45
Nieuwkoop Herv Gem 9.30 u ds
H R. J. Reijenga te Zevenhoven 6.30
u ds G A. Alma te A'dam. Geref. Kerk
9.30 ds R. J. A. Hanenburg. 3 u ds
R. J. A. Hanenburg met spr. mr. D. W.
O. A. Grosheide te A'dam. Rem. Ge
ref. Gem. 10 u ds L. van Os te Maas
sluis. Chr. Geref. Kerk 9.30 u en 6.30
u dhr J. van Leeuwen
Meuwveen Herv. Gem. 9.30 u ds
J Gebraad. 6.30 u ds A Vink te Kat
wijk aan Zee Geref Kerk 10.45 u en
6.30 u ds M. J. Mulder te Badhoeve
dorp.
Nieuw-Vennep Herv. Gem. 9.30 en
7 u ds J. L. Keyzer Dorpshuis Venne
perweg 10 u dhr. D. Laansma. van
Santpoort. Geref Kerk 8.45. 10.30 en
4.30 u ds Boelens van A'dam. Chr. Ge
ref. Kerk 9.30 en 3 u ds W de Graaf.
R.K. Kerk (zat.av. 7), 7.30, 9 en 11 u.
N'oordwijk-Blnneii Herv. Gem. 10
dr J. G. B. Jansen 7 u ds J. de Vos
(Katwijk aan Zee) Geref. Kerk 9.30
u ds H. Lijesen 7 u ds W. Dekker Van
den Berghstlchting 11 u ds H. Lijesen.
Ned. Prot. Bond 10.30 u ds H. W.
Bloemhoff (Heiloo). R.K. Kerk (za. av.
7), 8, 9.30. 11.15 en 5.30 u.
NoordwIjk aan Zee Herv. Gem.
10 u ds J, P. van Roon (Katwijk aan
Zee) 7 u dr J. G. B. Jansen. De Rank
10 u Jeugdkerk Ger. Kerk 10 u ds W.
Dekker 7 u ds H. Lijesen. Herv. Ger.
Evangelisatie VGLO-school. School-
str. 2) 10 u dhr. M. de Vos (Katwijk
aan Zee) 3.30 u ds W. Ch Hovius
(Katwijk aan Zee). R.K Kerk (za.av.
7). 7.30, 9. 10.30, 12 en 7 u
NoordwlJkerhout Herv. Gem. 10 u
ds A. H. Smits. R.K. St. Viktor (zat.
av. 7 u) zondag 8, 9.30, 11 en 6 u. R.K.
St. Jozef (zat. av 7) zondag 7.30, 8.45.
10.15. 11.30 en 7
Oegstgeest Herv. Gem. Groenekerk
10.30 u ds C R H. ter Haar Ro-
meny (Jeugddienst). 7 u ds J. Irik.
(Pauluskerk 10 en 7 u ds H. P. Huis
man en ds H. K. Jonkman. Zendings
kapel 10 u mej. A Koning, Ver. van
Vrijz. Herv. Gemeentecentrum10.30
u prof dr. A. J. Rasker. Geref. Kerk 10
en 7 u ds Vegter. Geref. Kerk vrijgem.
(Jullanaln. 1) 8.30 en 3 u ds J. v. d.
Haar (H.A R.K. Kerk (zat. av. 7 u)
9, 10.30, 12 en 6.30 u, Bonaventuraka-
pel (zat av. 6.30 u). 8 en 10 u.
Oude M etering Herv. Gem. 9.30 u
ds J. Lalleman. Geref. Kerk 9.30 u en
6.30 u de H. Post te Oegstgeest. Rem.
Geref. Gem. 10 u dr A. W. Cramer
Kljnsaterwoude Herv Gem. 9.30
en 7 u ds Ph. J. Leenmans. Chr. Ge
ref Kerk 9.30 u dienst des woords. 2.15
u ds G. Bouw te Schevenlngen.
KijiislMirg Herv. Gem. Grote
Kerk 9.30 en 5 u dienst. Bethelkerk
9.30 en 5 u dienst. Geref. Kerk Petra-
kerk 9.30 u ds Bosma. 5 u ds Bijle-
veld. Maranathakerk (voor kerkgangers
Rapenburg) 8.45 u ds Byieveld. 4.30
u kand H. C. Verdun uit Canada (tij
delijk Den Haag). Maranathakerk 10.30
u ds R de Vries, Katwijk. 6 u ds Bos
ma Geref. Kerk vrijgem 10 en 5 f
K D. van Dijk (H.A.).
Sassenhelm Herv. Gem 9 en 10.30
u ds A. Westra. 7 u Open-Deur-Dienst
ln „Ontmoeting" Geref. Kerk 9.30 en
5 u ds H van der Berg. 7 u dienst ln
de Herv. Kerk te Voorhout, ds H van
der Berg. Chra Geref. Kerk 10 en 6
u ds L. S. den Boer. R.K. Kerk (zat.
av. 7), 8, 9.30, 11 en 5.30.
Valkenburg Herv. Gem. 10 u en
6.30 u ds G. Zonneveld. Ger Kerk 9.30
u kand H. C. Verdun. Den Haag. 6 30
u ds H. J. van Duinen. Voorburg. Ge
ref. Kerk vrijgem. 8.30 en 3 u ds C. J.
Breen (HA).
Voorhout Herv. Gem. 10 u Oe
cumenische Dienst geleld door kapelaan
Nijmans van Voorhout en ds A. Os
kamp. R.K. Kerk 7.30. 9. 10.30, 11.45
en 5.30 uur
Voorschoten Herv. Gem. Dorps
kerk 10 u ds Saraber (H.D 19 u ds
Walvaart, Gennep. Rijndijk 10 u ds
P. P. Sarabar. Abcoude. Hulp en Heil
10 u ds Verheule Remonstr doopsge
zinde kring (cult, centr.) 10.30 u ds S.
Verheus te A'dam. Geref. Kerk 9 u;
10.30 en 5 u ds Modderaar. Geref.
Kerk Vrijgem.: 10 en 5 u prof.
J. Kamphuis R.K. Kerk Laurentius
(zat. av 7) 7,30, 9, 10,30, 12 en 5 u.
Moeder Gods (zat.av. 7 u) 10, 11.30 en
6 u.
Waddlnxveen Herv. Gem. 9.30 u
ds J. R. Cuperus 6.30 u ds J. van den
Heuvel Herv. Wijkgeb. 9.30 u ds J. van
den Heuvel, 6.30 u ds T van 't Veld.
Bethel 9.30 u ds T van 't Veld 5 u
ds J. R. Cuperus. Immanuelkerk 9.30
u dr A. van Haarlem 7 u ds Cnossen
A'dam (jeugddienst). Ger. Kerk 9 en
10 30 u ds B. Koekkoek 6.30 u ds Dijk
stra, Boskoop Chr. Afgesch. Gem. 9.30
en 5 u ds A P Verloop. Rem Kerk 10
u ds G. A. Hooijkaas. Oud Ger. Gem.
10 u en 6.30 u leesdienst. Jeh Getui
gen 15.30 u openbare toespraak. 16.30
wachttorenstudie. R.K. St. Victor (zat.
av, 7) 7.15. 9, 11.00 u. St. Petrus kapel
(zat. av. 7) 8.30, 11.15 en 5.30 u.
Warmond Herv. Gem. 10 u mej.
ds J. de Ruyter te Rotterdam. 7 u J.
M. Snijders (H.A) R.K. Kerk 8. 9 30.
11.30 en 7 u.
Wassenaar Herv. Gem Dorpskerk
9 u toerlstendienst; 10 en 7 u dr Th. C
Frederlkse; Klevietkerk 9 u Jeugdkerk;
10 u ds H. Beker, Den Haag; Messias-
kerk 10 u ds J. A. G van Zanten.
Dorpscentrum 10 u kinderdiensten. Ge
reformeerde kerk Bloemcampln. 10 en
7 u ds L. Bech; Zyiln. 10 en 7 u ds
D. van der Meulen. Ned. Prot. Bond
De Burcht 10.30 u ds D. A. Werner.
Johannahuis 10.30 u ds A. Ch. Duiker,
Rotterdam. Herv Geref. Evangelisa
tie Dorpshuls 10 en 5 u ds J. Boezer,
Eethen.
Zevenhoven Herv. Gem. 9.30 u drs
R. Oost te Driebergen. Geref Kerk 9.30
en 7 u kand H Rooze te A'dam.
Zoeterwoude Herv. Gem. 10 u
dhr E. Loerakker. R.K. Kerk (zat. av.
7). 8.45 10.30 en 12 u.
Zwammerdam Herv. Gem. li
ds Gerbrandy te Utrecht (H.A.). I
u ds M. Hanemaaijer te Alphen
den Rijn (H.A.). Geref Kerk 9.30 c
6.30 u ds A. B. W. M. Kok te f
Gebouw Leger des Heils\
Leiden.
(Foto LD/Holv™
