In papyrusboot over de Oceaan
'HOR HEYERDAHL
zoek naar het geheim van de pyramiden
Man van
avontuur
9 MEI 1909
WIDSCH DAGBLAD
PAGINA 33
Thor Heyerdahl, de Noorse geleerde-ont
dekkingsreiziger die 21 jaar geleden
de Kon-Tiki expeditie over de Stille Oceaan
leidde, bereidt zich voor om weer uit te va
ren. Staande onder de pyramiden, naast de
„helling" waarop zijn nieuwe vaartuig wordt
gebouwd, legt Heyerdahl uit hoe hij zijn
theorie wil bewijzen, dat de oude bewoners
van Noord-Afrika de Atlantische Oceaan
overstaken en o.m. in Mexico pyramiden
hebben gebouwd.
Heyerdahl, een krachtige en knappe man
van 54, gestoken in kledij die geliefd was bij
filmregisseurs uit vroeger tijden rijlaar
zen en een witte tropen jas is vol ver
trouwen.
Zijn nieuwe schip, de ..Ra" (Ra was de
zonnegod van het oude Egypte», krijgt al
Links een recente toto van dr. Thor
Heyerdahl, de Noorse ontdekkingsreiziger.
aardig vorm. Het wordt vervaardigd uit pa
pyrus-stengels aangevoerd uit het Tanta-
meer in Ethiopië, omdat er heden ten dage
in Egypte geen papyrus meer wordt gevon
den.
De drie bouwers van de „Ra" komen uit
de republiek Tsjaad. Het vaartuig zal 5 me
ter breed en 15 meter lang zijn; het zal
twee meter boven het water uitsteken.
„Ik wil uitvinden of er een primitieve
vaarweg kan hebben bestaan tussen Noord-
Afrika en Mexico", vertelt Heyerdahl. „Ik
heb het gevoel dat de overeenkomst tussen
Egyptische en Centraal-Amerikaanse mo
numenten niet zo maar een toevalligheid is.
Daarom ga ik met een vaartuig zoals de
oude Egyptenaren hadden. Ik heb dit soort
boten op muurschilderingen gezien. Ik
hoop eind mei de reis te beginnen", zegt
Heyerdahl. „Startplaats is Safi bij Casa
blanca. Ik verwacht dat het ons twee tot
drie maanden zal kosten om de oversteek
naar Mexico te maken. We gaan met zeven
man. De bemanningsverblijven zullen ook
van papyrus worden gemaakt".
„Ons voedsel wordt opgeslagen in aarde
werk-potten, zoals dat vroeger ook gebeurde.
Mais, vijgen, dadels, gedroogd vlees, water
nemen we mee en een goede borrel natuur
lijk".
Heyerdahls bemanning zal bestaan uit een
Rus, een Noor. een Italiaan, een Amerikaan,
een Egyptenaar, een Mexicaan, en een van
de arbeiders uit Tsjaad. „Ik heb ze zeer
zorgvuldig uitgekozen", legt hij uit. „Essen
tieel is dat zij gevoel voor humor hebben en
tolerant zijn".
..Waarom geen vrouwen?" Heyerdahl:
„Het meenemen van vrouwen zou een beet
je moeilijk worden. Als je paren bij elkaar
zou kunnen krijgen, alles goed en wel, maar
anders.
„Toen. we aan de Kon Tiki expeditie be
gonnen. had ik indirect het bewijs dat ik
gelijk had. En ik bewees dat ik gelijk had.
IH dit geval hebben we indicaties maar
geen enkel bewijs".
„Het zou me verbazen als dit vaartuig de
overtocht niet zou halen. We varen met een
klein vierkant zeil ook al weer net als de
oude Egyptenaren. We hebben IVfe ton
drinkwater, een opblaasbare rubberboot en
een radiozender voor noodgevallen aan
boord".
„Maar zelfs als we halverwege zouden
moeten opgeven, dan zou dat niet zijn om
dat de boot kapot is. De zee zal denk ik
als door een zeef door de papyrus-sten
gels lopen. Er zijn experts die volhouden,
dat het papyrus na twee weken zal gaan
rotten. We zullen moeten afwachten wie ge
lijk krijgt. Ik denk in ieder geval dat de
„Ra" het kan!"
tl ze toen wist, dat ze met Thor Heyerdahl het avontuur in haar leven had gehaald, had
moeite haar kalmte te bewaren. Vlak voor haar was haar man in een woest gevecht
Hd met een kronkelende, happende kaaiman die door het dolle heen een verloren
I zijn leven vocht in een kolkende rivier, vol met de gevaarlijke vleesetende piranhas,
h de binnenlanden van Brazilië. Zij richtte het felle licht van een zaklantaarn recht
en van de kaaiman, terwijl haar man het beest benaderde met een bijl in zijn handen.
\ne fout en Yvonne zou alleen naar Noorwegen terugkeren, een weduwe met een
fhtertje.
jerhoofd van de afgelegen
leve stam Amazone-India -
pan het touw dat om de
T de kaaiman was gegooid
nwde tegen Thor Heyer-
uj uit het water moest ko-
r de Noorse antropoloog
ringsreiziger lette niet op
puwingskreten, om niet te
later in te gaan, waar de
pinnen een paar seconden
fan zijn botten zouden vre-
roest vlak by de krokodil
hem met de bijl de dood-
mnen geven. Yvonne wilde
I man schreeuwen, dat hij
I uit moest komen, maar
k andere reden bleven de
in haar keel steken.
lachten gingen terug naar
n Oslo in 1948 toen ze door
i vrienden aan Thor
werd voorgesteld. „Yvon-
Thor Heyerdahl, de man
m-Tiki," zei hun vriend,
moest Yvonne bekennen
irwijzing naar Kon-Tiki
zei.
het hele jaar 1947 in Enge-
febracht en had de ver-
de Kon-Tiki expeditie
dat de naam Thor Heyer-
ts die toen al bekend in de
afische wereld, haar hoe-
niets zei. Maar de lange,
waarmoedige man, gra-
een ouderwetse manier
r.
yerdahl haar iets had ver
zijn reis van 4300 mijl op
n vlot van Callao in Peru
aotu waar het vlot te piet-
de riffen van het eiland
Raroira, zei ze met een glimlach:
„Wat dom op zo'n reis alleen man
nen mee te nemen. Bedenk eens hoe
nuttig een vrouw had kunnen zijn:
koken, naaien, ander huishoudelijk
werkAls je weer zo'n reis maakt,
neem dan beslist een vrouw mee".
Zij kon die avond in Oslo niet we
ten dat zij niet alleen juist die vrouw
zou worden, maar ook de vrouw van
Thor Heyerdahl
Romance aan boord
Enkele weken later reisde Yvonne
per schip af naar New York om een
tante van haar die woonde in New
Hampshire te bezoeken en. zuiver
toevallig, bevond Thor Heyerdahl
zich op hetzelfde schip op weg naar
Ne Mexico waar hij een rustig
plekje hoopte te vinden om een we
tenschappelijk rapport over zijn
Kon-Tiki expeditie samen te stellen.
Romances ontstaan vlug aan
boord van een schip en het was
geen wonder dat de aantrekkelijke
Yvonne helemaal in de ban raakte
van de blonde Noor. Thor Heyer
dahl was getrouwd geweest en had
twee zoons; toen hij Yvonne leerde
kennen, was hij nog niet lang ge
scheiden. De liefde was wederzijds.
In plaats van naar New Hamp
shire te gaan, volgde Yvonne hem
naar Santa Fé in New Mexico. Daar
trouwden ze.
„Toen Thor en ik trouwden." zei
Yvonne later, „was hy beroemd,
maar ik was niet in het minst ver
liefd op zijn naam. Ik hield heel
veel van hem en ik bewonderde zyn
rusteloze, zoekende geest en zyn on
verschrokkenheid zeer."
Het paar keerde terug naar Noor
wegen. „Mijn man," zei ze toen, „is
antropoloog en beschouwt de hele
wereld als zijn laboratorium."
In 1954 werd hij uitgenodigd in
Sao Paulo, Brazilië om een congres
bij te wonen. Yvonne liet haar doch
tertje achter in de goede zorgen van
haar zuster en ging met haar man
mee, niet wetend dat Thor Heyer
dahl in Brazilië de dood recht in de
ogen zou kijken.
De Braziliaanse regering had voor
Heyerdahl een speciale expeditie ge
organiseerd naar de binnenlanden
van de Amazone, naar een van de
meest primitieve volkeren ter we
reld, die diep in de jungle aan een
zijtak van de Amazone leven.
Thor en Yvonne hadden geen tyd
voor een goede planning van de
tocht en besloten daarom alleen te
gaan. Ze huurden een klein vlieg
tuig en vlogen naar een nederzetting
langs de Amazone en gingen van
daaruit in een kano een holle boom
stam in feite i naar de streek waar de
stam zich ophield.
Kaaiman jach t
Zij bleven twee weken by de stam
en ontdekten dat de hoofdsport van
de krijgers van de stam de kaaiman-
jacht was. Thor en Yvonne werden
uitgenodigd een dergelijke jacht mee
te maken. Onder aanvoering van
het opperhoofd en bewapend met
speren vertrok het gezelschap
Heyerdahl had alleen maar een byl
meegenomen. Zoals gebruikelijk
vertrokken de primitieve indianen-
krijgers omstreeks middernacht.
Het duurde niet lang voor de eer
opperhoofd speelden het klaar om
het vaartuig op de modderige oever
te krijgen, waarna Heyerdahl de byl
greep en in het ondiepe water
sprong. Hy riep naar Yvonne dat ze
de zaklantaarn op de kaaiman
moest richten.
„Ik was doodsbang, dat de pi
ranhas Thor zouden aanvallen." zei
Yvonne later. ,Als dat was gebeurd,
zou hy zyn omgevallen. De kaaiman
zou hem dan zeker gedood hebben,
als de vissen hem niet waren voor
geweest."
Thor kon de kaaiman drie maal
met de bijl op zijn kop slaan en toen
hij er zeker van was dat het dier
dood was, verliet hij haastig het wa
ter.
Paaseiland
Een jaar later begon Heyerdahl
aan zijn op een na belangrijkste zen
ding tot dan toe: de tocht naar het
Paaseiland. Hy had voor izchzelf al
lang theorieën opgebouwd over de
oorsprong van de Polynesische vol
keren en zyn doel op de Kon-Tiki ex
peditie van 1947 was te proberen het
bewijs te vinden dat deze volkeren in
d'e Stille Oceaan hun oorsprong had
den op het Amerikaanse vasteland
Zijn reis, zoals we weten, eindigde
bijna met een ramp voor hem én zijn
metgezellen op het Raroia rif, wat
zyn oorspronkelijke theorie niet be- i
wees, maar zeker veel gewicht gaf.
Toen de sleepboot Guardian Rio
het lompe vlot Kon-Tiki uit de haven
Callao trok en het ver in zee op drift
zette, waren er veel mensen die zei
den dat de Noor en zyn metgezellen
gek waren om zo'n waagstuk te on
dernemen.
Het poreuze balsalioucen vlot stak
bij het hoogste deel van het bamboe-
dek maar 45 cm boven het water uit
en een open bamboe hut vormde de
enige schuilplaats voor de mannen.
Thor Heyerdahl was geen zeeman,
de enige man aan boord met enige
ei-varing. had alleen maar gezeild in
kleane boten en op rustig water
Honderd dagen en 4300 myl latei-
liep de Kon-Tiki genoemd naar de
pre-Inca zonnegod op de Raroia -
riffen. De Franse schoener Tamara
die Thor Heyerdahl en zijn metge
zellen kwam afhalen, sleepte ook
het vlot terug naar Tahiti vanwaar
het werd verscheept naar Noorwe
gen, waar het terecht kwam in het
Noorse zeevaartmuseum te Oslo.
Paaseiland, op een afstand van
"000 myl van de Zuidamerikaanse
kust en 1000 mijl van Pitcairn Island,
had al drie eeuwen lang de mens
geïntrigeerd, sinds het werd ontdekt
door de Nederlandse ontdekkingsrei
ziger Jacob Roggeveen op eerste
paasdag 1722. Het eiland is letter
lijk bezaaid met monsterlijke heel
den. Maar waar ze vandaan komen,
wie ze heeft gemaakt en waarom
was altijd een boeiend mysterie ge
bleven.
Olaf beschermheer
Koning Olaf van Noorwegen, toen
kroonprins, werd beschermheer van
de onderneming en om het geld voor
de onderneming bijeen te krijgen,
leende Thor Heyerdahl een flink be
drag op toekomstige opbrengsten van
boeken en films over de expeditie.
Hy koos drie Amerikaanse weten
schapsmensen en een landgenoot uit
om hem te vergezellen in de 350-
tons trawler Christian Bjelland. De
afvaart was in september 1955. Zyn
metgezellen waren Edwin Ferdon,
van het museum van New-Mexico,
William Mulloy, professor antropolo
gie aan de universiteit van Wyo-
Thor en Yvonne Heyerdahl
vlak na hun huwelijk, dat in 1948
gesloten werd na een romance
aan boord.
ming, Carlyle Smith, een hoogle
raar van de universiteit van New
York, en Arne Skjoelsvold, archeo
loog en toen dertij d hoofd van het
vis- en jachtmuseum in Oslo.
Ze zeilden de Paaseilandbaai Ana-
kena binnen, in het noorden waar de
ste kaaiman was opgespoord. Het
opperhoofd gooide een speer, die in-
plaats van midden tussen de ogen
van de kaaiman in zyn rug terecht
kwam. Het beest sloeg woedend met
zijn staart en hapte met wijd open
bek naar zijn belagers. Om de
staart van de kaaiman had een an
dere kryger een touw geworpen,
waarvan het uiteinde was vastge
maakt aan de kano. waarin Thor,
Yvonne en het opperhoofd zaten.
Gelukkig was de kano stabiel ge
noeg: hij sloeg niet om. Thor en het
legendarische eerste koning van
Paaseiland, Hotu Matua. landde
toen hy en zyn volgelingen aankwa
men uit het geheimzinnige land Hi va
ergens in de Stille Oceaan.
Thor Heyerdahl, een man met een
prettige aard, sloot spoedig vriend
schap met de daar wonende gouver
neur van Chili en de plaatselijke
priester die de bevolking van 900
man waarvan 150 kinderen, onder
zijn geestelijke hoede had.
Lange tijd had men gedacht dat
de ongeveer 600 grimmige, langori-
ge beelden alleen maar uit hoofd en
schouders bestonden, maar toen de
opgravingen begonnen merkte de
Heyerdahl-expeditie dat de lichamen
onder de grond zaten en dat de beel
den komplete gestalten waren. Hy
vond ook een rood standbeeld zonder
hoofd en een komplete knielende fi-
Ruui. die gelijkenis vertoonde met
gelijksoortige standbeelden die wa
ren aangetroffen aan de westkust
van het Zuidamerikaanse continent.
De Paaseiland-beelden, die hij volle
dig behandelt ln zijn boek Aku-Aku,
gepubliceerd in 1958, waren van
grijs vulkanisch materiaal.
Yvonne Heyerdahl hield van dit
leven. Ze zei in Oslo- „Getrouwd te
zyn met een man als Thor is erg in
spannend maar nooit saai. De ene
dag kunnen we op Paaseiland zyn,
de volgende op krokodillen jacht in
Zuid- Amerika
Onderscheiden
In 1964 ontving Thor Heyerdahl de
Patron's medal van de Royal Geo
graphic Society in Londen voor zijn
onderzoekingen in de Stille Zuidzee.
By de aanbieding werd vermeld
„Dr Heyerdahl heeft door zijn be
roemde reis van 1947. op het vlot
Kon-Tiki en door zijn volgende expe
dities. veel toegevoegd aan onze ken
nis over het gebied van de Stille
Zuidzee."
Thor Heyerdahl speelde toen al, in
1964 met de gedachte om een reis
over de Atlantische Oceaan te ma
ken. De reis die Thor Heyerdahl
voor ogen had. zou in bepaalde op
zichten overeenkomen met de Kon-
Tiki expeditie van 22 jaar geleden
Alleen zou hij veel gevaarlijker zyr
wegens het verraderlijke karaktei
van de Atlantische Oceaan. Nu voor
jaar 1969, zal zyn plan worden ver
wezenlijkt. De overtocht in de booi
van papyrusstengeLs begint over en
kele weken.
Thor Heyerdahl gelooft dat een
papyrusboot ongeveer een jaar kan
blijven drijven en dat verschillende
proefnemingen hebben aangetoond
dat het in staat is de zwaarste At
lantische stormen te doorstaan
„We zijn van plan erachter te ko
men of de Centraal-amerikaanse cul
tuur haar oorsprong kan hebben in
de landen rond de Middellandse
Zee." vertelt dr. Heyerdahl. „De
Mexicaanse pyramiden lyken een
sterke invloed te vertonen, maar om
te bewijzen dat de Centraal-Ameri-
kanen werden beïnvloed door men
sen uit het Middellandse Zee-gebied
moet ik bewijzen dat zij in staat wa
ren de Atlantische Oceaan over te
steken en het enige vervoermiddel
dat hen toendertyd ter beschikking
stond, waren boten gebouwd uit de j
papyrus-vezel."
Kon-Tiki en Ra
In constructie zal ei* weirug ver
schil zyn tussen de papyrus-boot
„Ra" van 1969 en het balsa vlot Kon-
Tiki van 1947. De Egyptische auto
riteiten verleenden dr. Heyerdahl
toestemming om zijn boot te bouwen
in de schaduw van de pyramide van
Cheops, waai', duizenden jaren gele
den, wellicht een vrijwel identieke
boot werd gebouwd.
Heyerdahl verwacht dat de papy
rus-boot over de Atlantische Oceaan
zal zeilen in de richting van de Ama
zone-mond en West-Indië. De reis
zal tussen de twee en drie maanden
Aan de voet van de pyramide
van Cheops is men bezig met de
bouw van een boot van papyrus-
stengels, waarmee Thor Heyer
dahl en zijn medewerkers de At
lantische Oceaan willen overste
ken.
duren, zo schat men. Een en ander
is natuurlijk sterk afhankelijk van
de weersomstandigheden.
Radio in nood
De Ra zal maar een modern uit
rustingsstuk meevoeren: een radio
zender-ontvanger. maar dr. Heyer
dahl en zyn bemanning zyn niet van
plan de radio te gebruiken voordat
zij werkelyk de dood in ogen kijken.
„In oude tyden," aldus Heyerdahl,
„hadden de mensen niet zo'n uit
rusting en om zo nauwkeurig moge
lijk de oude omstandigheden die ten
tijde van de Farao's bestonden na te
bootsen, moeten ook wij het stellen
zonder moderne uitrusting."
.Als we veilig de overkant berei
ken, wat ook afhangt van waar we
landen, zouden we inderdaad een
stuk bewijs hebben geleverd voor de
theorie dat in het grijze verleden
volkeren uit het Middellandse Zee
gebied de Atlantische Oceaan over
staken en zich vestigden in Cen
traal-Amerika."
Thor Heyerdahl rechtsvlak
voor zijn Kon-Tiki-expeditie op
de foto met een bevriende Noorse
journalist.
