Hoge
prijs
voor feest
drankenseruke
NPD'ers
niet naar
Haarlem
DAJAN
VOELT
ZICH
GEPAS
SEERD
Radicale zuivering in Praag
Guldens Goedkoper
In heel de Randstad
NIET UIT ORDE DER JEZUÏETEN
m
pNDERDAG 10 APRIL 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA
ADVERTENTIE
Sinds de dagen van No
wotni (foto) lijkt maar wei
nig veranderd
(Van onze correspondente
An Salomonson)
KEN 'GPDi „Als we niet mo-
fD zeggen en sein-ij ven wat we
enken dan zwijgen we liever". Dat
de motivering waarmee de
6jechoslowaak.se schryversvereni-
ing haar congres, dat zaterdag
ju beginnen, heeft opgeschort,
at congres had oorspronkelijk
m protest-meeting moeten wor-
tn tegen de in de herfst inge-
lerde „zelfcensuur", tegen de wei-
jende politiek van Doebtsek en
mik en vooral tegen de vrees-
htigheid van de eigen bevolking,
at was tenminste de bedoeling ge-
eest voordat op 28 maart de rel
tor het gebouw van Aeroflot be-
m. De Tsjechoslowaakse schrtf-
jsvereniging heeft al eens eerder
■men de gangmaker van initel-
ctueel Tsjeoho-Slowakije te zijn.
et gedenkwaardige schrijverscon-
es in juni 1967 gaf de eerste
»t tot een openlijke oppositie
jen de stalinist Nowotni. Dé
Liehm, Klima en Katsoe-
werden als represaille voor hun
en gehouden redevoeringen uit
communistische partij gestoten,
chteraf gezien is de dag waarop
it gebeurde als eigenlijk begin
m de liberalisering te beschou-
en.
protesteren valt er nu, na de
imst van de Russische divisies,
et meer. Dat is inmiddels ook tot
»t roekeloze brein van deze schrij-
rs doorgedrongen. Een hele rij
n hun beroemdste vertegenwoor-
igers zijn het afgelopen weekeinde
staande voet ontslagen: Hoch-
ann van „Reporter", Jungmann
n „Listy". Swoboda van „Politi-
'en Vatsoelik, de auteur van het
lanifest. van de 2.000 woorden",
oér maar een paar te noemen,
hebben drie maanden salaris
Wan ld gekregen en moeten ver
maar zien hop ze zich er door-
tn slaan. Behalve „Reporter",
weekblad van de journalisten,
nu ook het blad van de schrij-
rs „Listy" (opvolgster van het
amde Literarny Lsty) verbo-
zich de laatste jaren tot
n bolwerk van het onafhankelij-
ewoord had ontwikkeld.
Verboflen muziek
Praag begint men te bevroeden
at Doebtsek in zijn rede voor de
levisie heeft bedoeld met de „ho-
prljs" die Tsjecho-Slowakije
oor het ijshockeyfeest zou moeten
(talen: een radicale zuivering on-
fr de rebelse journalisten en een
(tale kneveling van de massame-
ia. Hoe ernstig deze campagne
'ordt opgevat bewijst o.m. 't vrij-
ilüge aftreden van de leider van
e censuur en de benoeming van
lawlin tot zijn opvolger. Jozef
'lin is onder Nowotni verant-
oordeüjk geweest voor de keihar -
e maatregelen tegen de studenten
oktober 1967. Die maatregelen
f®ren niet alleen onmenselijk riiaar
leken tactisch bovendien een
tonder te zijn. waardoor de val van
lowotni aanzienlijk is versneld.
Ion van de eerste maatregelen, d'ie
kwlin zojuist na zijn benoeming
Keft genomen, is het overhandi-
m aan de radiodirecteur geweest
»n een lijst van popliedjes en
irotestsongs. die voortaan verho
len zijn. Ook mogen er geen arti
kelen en commentaren uit de Roe
meense en Joegoslavische kranten
neer worden geciteerd.
de voorcensuur inmiddels
'orkt, blijkt uit het feit dat de
hJdag ondernomen poging tot
(lfverbranding van een 38-jarige
®rt(jfunctionaris pas dinsdagmid-
k? is uitgelekt. Geen enkele krant
Keft er ook maar met. één woord
>n gerept. Dit betekent, dat de
ontrole op de redacteuren nu weer
Ven streng is als in de tijd van
towotni. Geen manuscript mag
de drukkerij als het niet het
tekende inde stempel draagt ten
K^ijze dat de censor het heeft
°edgekeurd. Het afschaffen van
toe voorcensuur was één van de
erete grote daden van Doebtsek,
darmee hy onder de bevolking
net één klap populair werd. In
let actieprogramma van de hervor-
ners in de lente van 1968 stond de
üjheid van meningsuiting bo-
enaan. Na de invasie is er op eis
an de Russen een zogenaamde
^-censuur ingevoerd. Op elke
mdactie werd één redacteur daar-
belast. Hy las de „ruwe" krant
,oor en als hem iets te riskant
p overlegde hy met de betref-
lende verslaggever en kwam dan
"jet hem tot een vergelijk. Alleen
115 dat niet lukte werd het cen-
tole censuurbureau om een oordeel
gevraagd. Deze centrale gaf als
Witlijnen (let wel, niet „bevelen")
Tolgende punten:
niets over de schade die de be
kende troepen aanrichten;
,et woord „bezetting" niet gebrui-
ten;
leen kritiek op de vyf orthodoxe
partner van het Warschau-pact; i
geen polemiek met de pers in de
betreffende vyf landen.
Terugtocht
Natuurlijk werkte dit systeem slecht j
en naarmate de druk van Moskou j
sterker werd functioneerde het nog
minder. Men ontwikkelde een on
gelooflijke vaardigheid in het
formuleren van dubbelzinnigheden,
van teksten die voor verschillende
uitleg vatbaar waren. By na alle
bladen gingen rustig door met het
analyseren van de politieke ont
wikkeling, met het leveren van
kritiek op alle maatregelen die vol
gens hen tegen het actieprogram
ma van de hei-vormers indruisten.
Er verschenen, satires en karikatu
ren. alleen voor ingewijden begrij
pelijk, waarin op dodelijke wijze
de spot met de grote broer werd
gedreven. Het leek er op. dat het
laatste stukje democratie dat de
Tsiechoslowaken nog hadden kun
nen redden, zich in de pers had
verschanst. Maar het was een chro
nische terugtocht. Steeds vaker de-
ze winter kregen journalisten een
schryfverbod, werden nummers i
met „brutale inhoud" in beslag ge- I
nomen of mochten bladen ge- j
durende enige wekeh of maanden
helemaal niet verschijnen. Dezelf
de leiders, die een jaar geleden de
persvrijheid als wapenspreuk op
hun banier hadden geschreven,
verweten nu de redacteuren dat
ze geen begrip hadden voor de si
tuatie en dat de pers de politiek
van het centrale comité niet vol
doende ondersteunde. Herhaalde
lijk oefende ook het Russische par
ty presidium by monde van de
Prawda kritiek uit op de Tsjecho
slowaakse journalisten omdat ze
de „anti-Sowjetrussische en anti
socialistische krachten" niet effec
tief genoeg bestreden.
De kans om hun stemmen voorgoed
te laten verstommen bood zich op
28 maart aan, waarbij de journa
listen zelf niet zijn vrij te pleiten
van schuld.
„Zij lieten hun hart in stukken op
het ys liggen", „voor de tweede
keer kregen wij de wereldkam
pioenen op hun knieën". en ze
hadden voor de tweede keer te ge
hoorzamen". Dit soort koppen sier
de de Tsjechoslowaakse voorpagi
na's na de 4—3 overwinning in
Stockholm. Een beter excuus om in
te grijpen had men de Russen niet
kunnen toespelen. Zo is de
Tsjechen en Slowaken het vrije
woord, dat hun het zelfbewustzijn
had hergeven, weer ontnomen. De
bezetter vreesde dat woord meer
dan wat anders. En dat is geen
won dei- in een land. waar een ty
pisch intellectuelen-blad als „Lis
ty" een oplage kon bereiken van
300.000 exemplaren, op een be
volking van 14 miljoen zielen.
HAARLEM (GPD) He over
grote meerderheid van de Osna-
brücker gemeenteraad is van oor
deel dat de beide N.P.D.-leden
Schirmeyer en Borowiski geen recht
hebben om deel uit te maken van de
delegatie die eind mei in het kader
van de steden verbroedering een be
zoek brengt aan Haarlem.
Dit besluit werd tijdens een bij
zondere vergadering genomen. De
N.P.D.'ers waren de enigen die te
genstemden. Zij zullen echter niet
naar Haarlem komen. De achter
grond van de nu voorgestelde op
lossing is dat de uitnodiging voor
het bezoek aan de fracties van de
CDU. SPD en PDP was gericht en
met aan de NPD. die op dat mo
ment nog geen zetels had in de
raad.
De NPD'ers hebben tegen deze be
slissing al eerder geprotesteerd. In
een brief aan burgemeester Kelch
deelden zij mee dat niet de NPD
verantwoordelijk is voor het feit dat
men in het buitenland de indruk
heeft dat het nazi-spook zijn kop
weer heeft opgestoken in Duitsland.
Een zich republikeins noemende
jeugdorganisatie in Duitsland heeft
het bestuur van de Party van de
Arbeid inmiddels bericht dat zy de
monstraties in Haarlem zal houden
als de NPD-leden alsnog komen.
Daarbij werd tevens opgemerkt, dat
deze beweging elke vorm van demo
cratie dus ook de .andere par
tijen afwijst.
Het gemeentebestuur van Haarlem
heeft z:ch ten aanzien van de NPD-
affsire tot dusver in stilzwijgen ge
huld.
VOORSCHOTEN
Veurseweg 214
tel. 01717-4512
WODKA KASOFF CRYSTAL CLEAR
LONDON DRY GIN HARTFORD
WHITE JAMAICA RUM FLEETWOOD
8.25
DEZ5WÊ8K
Volzoete KERSEWIJN met Per -f ~7 C
JONGE JENEVER "Schiedam" literkruik I
VIEUX "BUIV^NT"
(Fluweelzacht) per literfles: of
JONGE JENEVER "SCHIEDAM"
(zeer zacht) per literkruik:
8.75
VRUCHTENBRANDEWIJN
citroen - aardbeien - sinas -
abrikozen - kersen - frambozen - "7 ~7C\
alle zoet Per literkruik t \J
DUBBELE LIKEUREN
Gherry brandy - Triple sec - apricot Brandy -
persico - crème de cacao - anisette - crème de
banana - curapao - parfait d'amour - manderin -
crème de menthe
(ALLE 20ET)per fles
7.70
FRANSE COGNAC-LIKEUR a l'orange Napoléon of
SCHOTSE WHISKY-LIKEUR WHISKY-CREAM
(import) beide zoet, per fles /JWfS5 9.95
ADVOKAAT van verse eieren l FRANSE LANDWIJN
en brandewijn berg Qfjj Rood
grote fles i
2.85
niet zoet
Wit-licht zoet 2 flessen
SHERRYPaledryof Mediumdryl COLA of UP drink
per fles 3,95. A O 2 A 7Q
3 voor IU. gezinsflessen \Jm C/
ITALIAANSE VEMOUTH
"MANZOLA" rood of wit
I BEAUJOLAIS A.C. 1964
I per fles 2,95
Pef LITER3Ftoor 8.30 allesVen v"obr7.50
2,95
_L_
ROSE D ANJOU A.C.
(lichtzoet)
2.75
MOSEL PERLE demi-sec
(lichtzoet)
2.25
ZELLER SCHWARZE KATZLIEBFRAUMILCH 1964
1964'(lichtzoete) beroemde (zacht) beroemde zoete
Moezel wijn 4.25' Rijnwijn
per fles
I per fles
3.25
GINFIZZ of WODKA ORANGE "Screwdriver"
2 vorstelijke longdrinks met zuiver q Qr
vruchtensap per fles O.v/O
Bestellingen boven de f 50,- worden gratisbezorgc
VATICAANSTAD (AP) Het
hoofdkwao-tfl&r van de orde der Je
zuïeten heeft de in sommige bladen
versohenen berichten ontkend, dai
twee hoge functionarissen uit de
sociëteit ontslag zouden hebben ge
nomen omdat zy zich niet konden
verenigen met het ontslag dat on
langs gegeven werd aan de twee
Amsterdamse studen tenpastores
Volgens berichten in Romeinse
dagbladen zouden pater Marius
Schonenberger, assistent van de ge
neraal der Jezuieten voor de „Ger
maanse landen", en pater Jan Her
mans, provinciaal van de Neder
landse orde, uit de orde zijn getre
den omdat zij het niet eens waren
met de handelwijze van de pater
Arrupe.
Pater Iaino Ganzi, één der asiss-
tenten van Arrupe, heeft deze be
richten ontkend „zowel in die zin
dat deze twee paters ontslag zouden
hebben gevraagd, als dat hun ge
vraagd zou zyn af te treden".
Volgens waarnemers in Rome zijn
de berichten waarschijnlijk ontstaan
door het feit dat Schonenberger zo
wel als Hermans de activiteiten van
de Amsterdamse studen tenpastores
met sympathie tegemoet traden.
Deze activiteiten zonden hen, vol
gens deze bronnen, niettemin in
strijd hebben gebraoht met hun
plichten als lid van de orde.
Vijfvoudige moord Gisteren is in
de buurt van Pulda in West-Duits-
land. een 29-jarige man gearresteerd,
die gezocht wordt in verband met een
moord, op paasmaandag, van zyn 26-
jarige echtgenote en zijn vier kinde- i
ren. wier leeftijd varieert van ander- j
half tot acht jaar.
Asiel gevraagd Zeventien Tsje-
Choslowaken, die met Pasen een be- j
zoek brachten aan Denemarken, heb
ben om politiek asiel verzocht, omdat
zy vrezen, dat hun vaderland terug
keert naar èen regime van de harde
lijn.
Onlusten in Nepal Vyftien per
sonen zyn gedood en meer dan 1000
gewond tijdens de onlusten in Tau-
lihwa. 240 km ten zuidwesten van
Katmandoe (Nepal). De politie ver
richtte 200 arrestaties De demon
stranten protesteerden tegen een ver
plicht spaarprogramma van de rege
ring.
M o s j e D af a n
uittreding dreigt
Mosje Dajan heeft Israels
Arbeiderspartij in rep en roer
gebracht. In een uitvoerige rede
voor de studenten van de tech
nische hogeschool in Haifa heeft
by in feite de leiding van het
machtige vakverbond van de Is
raëlische arbeidersbeweging het
vertrouwen opgezegd door te
verklaren, dat hij ziin status
daar grondig beu was en ernstig
overwoog uit de partij te treden.
Dajan is behalve generaal en
bewindsman van formaat ook
een socialist in hart en nieren
en er moeten dus wel gewichtige
motieven voor zijn opstandig-
he d zijn. Die motieven dragen
deels een politiek-organisatorisch
deels een persoonlijk karakter
De gedachte, dat er voor de par
lementsverkiezingen in het na
jaar geen interne verkiezingen
voor de hoogste bestuurscolleges
van de Arbeiderspartij zullen
worden gehouden, is voor hem
om zijn eigen term te gebrui
ken ondraaglijk. De stichting
van deze overkoepelende orga-
nisatie. vrucht van jarenlange
moeizame onderhandelingen,
heeft het politieke toneel in Is
raël grondig veranderd.
Van een fusie van Mapai. Ach-
doet Ha'awodah en Rafi kan
men eigenlijk moeilijk spréken,
al doet men dat wel. De drie
socialistische partijen hebben
weliswaar de handen ineen ge
slagen om een gezamenlijk front
te vormen tegen het extremisme
van links en rechts, maar dat
betekent nog niet. dat zij ook
ideologisch gestroomlijnd zijn. al
stoelen alle partners op de wor
tel van de sociaal-democratie.
Dajan vond. dat bij een derge
lijke ingrijpende evolutie vrije
verkiezingen voor de leidende
partij-organen niet hadden mo
gen uitblijven, maar de oude
garde van de vroegere Mapai,
die in de Arbeiderspartij de
toon aangeeft, was overigens
niet ten onrechte bang. dat
zij dan het onderspit zou delven
en wist haar haan eens te meer
koning te doen kraaien.
In het persoonlijke vlak acht
Dajan zich de ï'isee van diezelf
de partij veteranen. Hij beticht
hen ervan, dat zij hem opzet
telijk niet kennen in belangrijke
beslissingen over het partij-
beleid, dat zij achter zijn rug om
agiteren met de bedoeling hem
verdacht te maken en zijn po
pulariteit te ondermijnen en dat
zij hem bejegenen op een wijze,
die zich met socialistische ka
meraadschap niet laat ï-ymen.
Premier
Dajans gevoel „buitenspel te
staan" is geen verbeelding. De
oude garde van de vroegere Ma
pai had inderdaad allang alles
bekokstoofd om Dajan de weg
te vei-sperren naai1 wat zij als
zijn hoogste ambitie beschouw
de. Het premierschap. Een
maand of acht geleden werd de
vroegere Achdoet-Ha'awodah-
Door
S. Hamburger
leider, Jugal Allon, op voorstel
van minister -president Esj-
kol door de regering tot vice-
premier benoemdEen be
noeming die na Esjkols
doodd oor het oveigangskabinet
werd bekx-achtigd. Esjkol werd
daarbij geïnspireerd door de
oude Mapai-elite. aangevoerd
door de tegenwoordige minister
presidente Golda Meir en de
huidige secretaris-generaal van
de Arbeiderspartij Pinchas Sa-
pir. De bedoeling lag voor de
hand%Allon, in veel mindei-e
mate een politieke lastpost,
zou. als de oude gai'de „uitge
rangeerd" was, haar traditie als
regeringshoofd moeten voortzet
ten, of met andei-e woorden:
met uitsluiting van de Rafi-
man Dajan voor voortzetting
van het conservatieve politieke
beleid moeten zorgen.
Maar dat was verre toekomst
muziek. Voorlopig ging het er
bij het „ancien regime" om Da
jan en zyn jonge geestverwan
ten tot wie hier ook de 82-ja-
rige Ben Goerion wordt ge
rekend te dwarsbomen in
zijn streven naar het leider
schap van de regering.
Hun angst was uiterst reëel.
Een paar maanden geleden had
zich spontaan een beweging ge
vormd, die zich bij het Is
raëlische publiek had aange
diend met lijsten ter tekening,
die het opschrift droegen „Da
jan als minister- president".
Dajan zelf bleek voor deze doel
stelling niet ongevoelig. Toen hij
kort geleden voor een vijftien
tal kopstukken van de Arbeiders
partij verscheen om zijn rede in
Haifa nader toe te lichten, ver
klaarde hy, dat hij weliswaar
de actie niet zelf had uitgelokt,
maar dat hij er niet over dacht
zich van haai- te distantiëren.
Ook op andere punten gaf
Dajan zich niet het air van de
berouwvolle zondaar tegen de
partijdiscipline. En inderdaad
had hij alle reden om op aijn
oudere collega's gebeten te zijn.
Daar was allereerst de reeds ge
noemde hinderpaal op de weg
naar het pi-emierschap, in de
pei-soon van Jigal Allon. Maar
er was ook nog iets andei-s. Da
jans populariteit als hoogst
succesvol administratem- van de
bezette gebieden was sinds lang
een doorn in het oog van ziin
politieke tegenstanders.
Zij bewerkten daarom, dat de
bestuurszaken met betrekking
tot die streken in handen wer
den gesteld van een speciale mi
nisteriële commissie. Hij zelf
maakte natuurlijk deel daar
van uit. maar voor het oog van
de wereld wa6 het nu niet uit
sluitend Dajan meer, die over de
bezette streken de scepter zwaai -
de, maar een kabinetslichaam,
waarin hy niet meer dan de eer
ste onder zijn gelijken was. Da
jan voelde dit begrijpelijkerwijs
aan als een vernedering en een
opzettelijke beknotting van zijn
Golda Meir
oude garde
persoonlijk gezag en beschouwde
de commissie als een instrument
om hem bij zijn beleid op de
vingers te kijken.
Nog iets anders krenkte hem.
Kort geleden bleek uit persbe
richten, dat vroegere Mapai-be-
st.uurders pogingen hadden on
dernomen om onder de officie
ren van het leger politieke pro
paganda te voeren door mid
del van „voarlichtingskringen",
waarbij de informatie zich
uiteraard beperkte tot wat in de
kraam der oude garde te pas
kwam. Daarmee was gebroken
met. het essentiële beginsel, dat
het leger buiten de politiek dient,
te blijven. Dajan. naar wiens
oordeel over deze gevaarlijke in
filtratie niet gevraagd was en
die als minister van Defensie
daarvoor nooit zyn toestemming
zou hebben gegeven, beschouw-
de de zaak als een nieuwe slag
in zijn gezicht. Men mag veilig
aannemen, dat dit de druppel
was. die bij hem de emmer deed
overlopen en hem ertoe bracht
met. een drastische stap als uit
treding uit de Arbeiderspartij te
dreigen.
Nieuwe partij
Zal hij zijn woorden in daden
omzetten? Zo ja, dan ziet het e<r
voor de Arbeiderspartij somber
uit. Het is namelijk zo goed als
zeker, dat in dat geval een nieu
we Arbeiderspartij zou ontstaan,
die de consolidatie van de Isra
ëlische Arbeidersbeweging, zoals
die zich na de stichting van de
Arbeiderspartij manifesteerde, op
losse schroeven zou stellen. Aan
de andere kant zou dit ook voor
Dajans politieke status ongun
stige consequenties kunnen heb
ben. Want Dajan moge dan als
minister en politicus grote po
pulariteit genieten, het. is de
vraag of hij het buiten het be
staande politieke verband zou
kunnen bolwerken. Natuurlyk
zou hij kunnen trachten zyn po
sitie te versterken door contact
op te nemen met het rechtse
kamp en meer in het bijzonder
met Gachal, de door Menachem.
Begin geleid ecombinatie van ex
treme nationalisten en een deel
van de liberalen. Maar als door
gewinterd socialist is zo iets bij
hem nauwelijks voorstelbaar.
Dajan heeft de wijste weg ge
kozen en een slag om de arm
gehouden. Hij heeft zijn volge
lingen laten weten, dat hy zijn
uiteindelijke beslissing „op tijd
voor de komende verkiezingen"
bekend zal maken. Zy, die in
de Arbeidersparty aan de touw
tjes trekken, doen intussen td
het mogelijke om hem te ont
moedigen heen te gaan. Naar al
le waarschijnlijkheid zullen zij
het eens worden over een com
promis, dat althans enigermate
aan zijn eisen tegemoet komt.
Het is echter de vraag of die
concessies voldoende zullen zyn
om Dajan te bevredigen en hem
het. gevoel te geven, dat hij «r
ook by hoort.
e##.';»
Bij ideaal vliegweer heeft het
Britse prototype van het super
sonische passagiersvliegtuig Con
corde gistermiddag een 22 minu
ten durende eerste vlucht ge
maakt, die volkomen slaagde. Het
toestel steeg van het vliegveld
Filton bij Bristol op. Vijf weken
geleden vond de eerste vlucht van
de Franse versie van de Concorde
in Toulouse plaats.
De Britse Concorde vloog dit
maal niet sneller dan ongeveer
300 mijl (480 km), eenvijfde van
zijn snelheidsmogelijkheid. De
maximale vluchthoogte was voor
deze proefvlucht op ongeveer
3.000 meter gesteld. Het vliegtuig
is berekend op 140 passagiers.
De werknemers van British Air-
1 craft Corporation, die met de
Franse vliegtuigfabriek Sud Avia-
I tion aan het Concorde-project
iverkt, hadden een vrije dag. Ve-
■I
len waren op het vliegveld om
„hun" werkstuk in de lucht te
zien. Aan het eind van de proef
vlucht maakte de Concorde een
perfecte landing op de Britse
luchtmachtbasis in Fairford, 80
km van Bristol. De snelheid werd
daarbij door middel van een pa
rachute afgeremd. Zoals bekend
is de Frans-Britse Concorde be
doeld als concurrerend project
voor Amerika en Rusland,
