„VOEDSELSITUATIE
STERK VERBETERD'
Artsen en
re-animatie
Peter Stuyvesant
Meren NW-Overijssel
sterk verontreinigd
Kamerlid Cornelissen terug uit Biafra
LDC heeft kritiek
op VVD-democratie
VAKBEWEGING
OVERWEEGT
PRIJZENACTIE
Op grens tussen leven en dood
U weet hoe het gegaan is. Wij wilden
Peter Stuyvesant in prijs verlagen.
Maar het mocht niet. Nü mag het wel!
Vanaf dinsdag 1 april:
dus nog maar 3 dagen
...méér in de breedte
Peter Stuyvesant nü 25 King Size
dus 5 méérvoor f 1.75
of...
...méér in de lengte
de nieuwe "gouden"
Peter Stuyvesant Luxury Length
(véél langer dan King Size)
20 voor f 1.75
U kunt nu kiezen:
Peter Stuyvesant 25 King Size óf
Peter Stuyvesant 20 Luxury Length.
Dinsdag 1 april dan is het zover.
Dan is hij overal te koop -
Europa's meest bekende Filtersigaret
De originele Peter Stuyvesant,
die op de hele wereld gerookt wordt
omdat hij zoveel béter is.
...U geniet zoveel méér!
Meningen
Onthersenin*»
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 9
I ADVERTENTIE)
Biafranen slecht bewapend zijn, maar wel grote vechtlust heb- wel 10 000 aan de honeer zouden ster
ben. Ze schijnen nu hier en daar terrein te heroveren. Ik acht "drUk
echter een militaire overwinning door de Nigerianen in enkele
maanden niet uitgesloten."
(Van onze parlementaire redactie) terd. Hebben deskundigen een poos-,een voedselvoorraad van 11.000 ton
je geleden nog voorspeld dat in klaar lag voor transport naar
DEN HAAG (GPD) „Ik heb de indruk gekregen, dat de maart en april dagelijks misschien Biafra. ontkent dat er ergens ook
'"ggg maar voedselvoorraden liggen te
verrotten. „Een groot deel van het
voedsel is de dag na aankomst in
Biafra al op de plaats van bestem
ming.
Per nacht wordt 250 tot 300 ton
voedsel naar Biafra gevlogen. Vol
gens het Nederlandse Kamerlid zal
het tekort aan koolhydraten vanaf
juni a. s. zijn opgeheven. Ir. Cor
nelissen heeft overal in het land
grote aanplantingen gezien, die
's nachts bewaakt werden. De Bia
franen zullen volgens hem nog wel
heel lang veel te weinig eiwitten heb
ben.
Aldus het KVP-kamerlid ir. P. A.
VI. Cornelissen, zo juist teruggekeerd
ran een bezoek van een week aan
Biafra op uitnodiging van enkele
van de wapenaanvoer?
„Ik ben een hele nacht op de lan
dingsbaan bij Oelie geweest. Ik heb
er niet meer dan
enkele tientallen zyn.
„Maar", voegt hij er haastig aan
toe. „Het staat en valt met de aan
voer van voedsel. Als er een nacht
een paar vliegtuigen uitvallen zitten
de mensen zonder eten. De situatie
gezien dat er kisten met wapens van j blijft onzeker door de bombardemen-
Vulpverleningsorganisaties. De heer boord gehaald werden. Die kwamen ten op het vliegveld. Tot nu toe is
Cornelissen is onder de indruk geko
men van de wilskracht van de Bia
franen. „Biafra ligt niet op sterven,
Eoals sommigen zeggen, maar Bia
fra wordt geboren".
Ir. Cornelissen, die vrijdagmorgen
ninister Luns van zijn bevindingen
op de hoogte heeft gesteld, heeft op
lijn rondreis ook met overste Ojoek-
woe gesproken. Zijn indruk van de
Biafraanse leider: „Hij preekt. Hij
is zeker een half uur lang aan een
»tuk aan het woord geweest. Volgens
mij stelt Ojoekwoe onredelijke eisen.
Het enige wat hem hoog zit is in
feite de wapenaanvoer.
Hij klampt zich nu helemaal vast
san het plan voor een tweede vlieg-
uit vliegtuigen die er net zo uitzagen het nog wel meegevallen. Maar en-
als de voedselvliegt-uigen. Volgens i kele piloten hebben er al de brui aan
GRONINGEN (GPD) Het Libe- zingsprogramma.
raai Democratisch Centrum, de voor-
«ld even ten noorden van Biafra, uitstrevende stroming in de VVD,
roor de voedselvoorziening. Ik heb heeft kritiek op de eanf yM1 „,ken
trouwens de indruk gekregen, dat
hij al een tweede vliegveld achter de dat de jeden onvoldoende medezeg- j peus bezig met een aantal huishou-
hand heefi" - - -
mij worden wapens aangevoerd uit
Libi'eVille".
Volgens het KVP-kamerlid is de
voedselsituatie in Biafra hard verbe-
gegeven, omdat ze het vliegen op
Olie te gevaarlijk vonden".
Ir. Cornelissen, die zich in Sao
Tomé heeft laten vertellen dat daar
Ir. Cornelissen gelooft dat een Ni-
geriaanse overwinning een bloedbad
zou betekenen, omdat de Biafranen
waarschi/nlijk over zullen schakelen
op een guerilla. Daarom wil hij een
politieke oplossing: stopzetting van
bombardementen op burgerdoelen,
totaal wapenembargo aan beide zij
den. een staakt het vuren en onder
handelingen tussen beide partijen.
„Ik vraag me af", aldus ir. Cor
nelissen, „of bij voortzetting van de
bombardementen de Verenigde Na
ties zich afzijdig kunnen blijven
houden. Het grote probleem is ech-
genschap hebben en wil hen meer deltfke zaken en met het beleid van ter dat er vooral van Afrikaanse en
betrekken en inspraak geven bij de het hoofdbestuur. ook van zuid-Amerikaanse zijde groot
meningsvorming over politieke Dat gebeurde in een nogal rom- verzet bestaat tegen het op de agen-
in deze party. Het centrum vindt,
De algemene ledenvergadering
van de VVD hield zich gisteravond
na de politieke rede van mr. Toxo-
Geen voorraden
vraagstukken.
Dat blijkt uit een rapport dat het
LDC gisteravond het partijbestuur
van de VVD heeft aangeboden op de jmtiek had, sprak
„Poolse landdag".
algemene ledenvergadering in Gro
ningen. Het centrum wil de politie
ke lijn voortaan laten vaststellen
UTRECHT, (ANP) Dc vakbe- j door de algemene ledenvergadering
weging overweegt de mogelijkheden en de kamerfractie belasten met de
van acties als de prijzenslag niet uitvoering.
melige en carnavaleske stemming, da plaatsen van de kwestie Biafra'
waarbij de sprekers zich nauwe- In één Nigerië gelooft ir. Corne-
lijks vei-staanbaar konden maken, lissen nauwelijks. De vei-schillen met
Een der afgevaardigden, die daarop Biafra. dat hij „een mijn van in-
zelfs van een tellect en energie" noemt, zijn te
groot.
door de regering wordt gewonnen.
De voorzitter van de by het N.V.V.
aangesloten Algemene Nederlandse
Agrarische Bedrijfsbond. de heer Sa
ke van der Ploeg, zinspeelde gister
middag tijdens een vergadering van
de vakgroep zilivelbewerkers van J
ayn bond op dergelijke acties bin- I
toen de kring van het N.V.V.
Als mogeiykheden zijn reeds ge
noemd een demonstratieve byeen-
komst in Den Kaag, proteststakingen
van een dag of van enkele uren of
openbreking van de collectieve ar
beidsovereenkomst.
Als de prijzendruk aanhoudt, moe
ten we niet weer de kant van loon-
toeslagen op, zo meent de heer Van
der Ploeg. By de uiteindelyke
standpuntbepaling zal volgens de
heer Van der Ploeg veel afhangen
van hetgeen de regering in septem
ber laat weten over hetgeen haar in
1970 voor ogen staat.
Als er in het najaar een golf
van looneisen ontstaat, is de re
gering daarvoor verantwoordelyk,
omdat zy de pryzen tot nu toe niet
in de hand heeft gehouden, ondanks
herhaalde waarschuwingen van de
vakbeweging, aldus de heer Van der
Ploeg.
Heeft ir. Cornelissen iets gemerkt
Net als by D'66 wil het LDC voor
congressen organiseren, waai-op re
soluties kunnen worden geformu
leerd, waarover later de algemene
ledenvergadering een beslissing
neemt.
Ook wordt het party bestuur aan
geraden, door middel van enquêtes,
de mening van de party te peilen en
de afvaardiging naar de algemene
ledenvergaderingen te baseren op
het stelsel van evenredige vertegen
woordiging.
Het LDC wil voorts de Kamerle
den meer binden aan het verkie-
ROTTERDAM (GPD) Een
brand bij de N.V. Pharbit in Rot
terdam heeft vrijdagmiddag een
schade van één tot anderhalf
miljoen gulden aangericht. Een
grote hoeveelheid aan medicijnen
ging in de vlammen op of werd
door de zware rookontioikkeling
aangetast. De oorzaak van de
brand is onbekend.
In het bedrijf worden'farma
ceutische artikelen van verpak
king voorzien. Een opslagwagen
brandde geheel en een kelder ge
deeltelijk uit.
De brandiveer was het vuur bin
nen drie kwartier meester.
ZWOLLE (ANP) De wate
ren van noordwest-Overijssel
iyn op vele plaatsen zo sterk
verontreinigd, dat ze als zwem
water volkomen ongeschikt zyn.
Er zijn te grote aantallen ver
se darmbatceriën in aangetrof
fen, niet alleen in de zomer-
naanden, maar ook in het
voor- en najaar.
Slechts op twee plaatsen in
het noordwest-O ver ysselse me
rengebied werd het water ge-
sdicikt geacht om er in te zwem
men. Dit blij'kt uit een gisteren
verschenen rapport van de
Overijsselse Waterstaat.
De resultaten van onderzoe
kingen in 1967 en 1968 zyn
in dit rapport vastgelegd. Langs
de oever van de meren wordt
het rioolwater ongezuiverd ge
loosd. Om deze lozingspunten
heen hebben deskundigen
9terke concentraties van levens-
kracntige darmbatceriën aange
troffen en wel tot zestien maal
zoveel als voor zwemwater toe
laatbaar wordt geacht.
Als het water sterk in be
weging is. worden deze bac
teriën tot. op grote afstan
den verspreid. De enige plaat
sen. waar geschikt zwemwater
werd aangetroffen, waren het
cuidelyke deel van het Giet-
hoornsemeer (met uitzondering
van de vaargeul) en voorts langs
de noordelyke oever van het
Beulakerwiede.
Het rapport concludeert, dat
het de hoogste tyd is, dat in
dit gebied ondanks de zeer hoge
kosten rioleringen worden aan
gelegd en uitgebreide zuiverings-
technische maatregelen worden
genomen.
(Van onze medische medewerker)
Toen de schrijver Jan de Hartog, die in Amerika woont,
enkele jaren geleden een oorlogsslachtoffertje uit Vietnam in
zijn huis opnam, werd hem tijdens een televisie-uitzending
gevraagdof het zin had om dat ene kind te redden van de
vele duizenden. „Stel u voor dat u dat ene kind was", luidde
zijn antwoord. Deze uitspraak komt steeds in mijn herinne
ring terug, wanneer de problemen van de re-animatie en eutha
nasie aan de orde komen. Het zijn deze problemen waarmee de
geneeskunde de afgelopen 20 jaar steeds meer in aanraking
kwam, omdat het uiterste overgangsgebied tussen leven en
dood steeds toegankelijker werd voor actief medisch ingrijpen
en behandelen.
PEIER
STUWESANT
Europa's meest bekende Filtersigaret
Aan de andere kant geldt hetzelfde
voor de periode tussen de bevruchting
en de eigenlyke geboorte, waarin de
arts een steeds groter aandeel krygt.
Geboorteregeling, het voorkomen van
aangeboren afwykingen en nu weel
de eventuele uitbreiding der aboi-tus
provocatus zyn hiervan enkele voor
beelden.
Euthanasie, letterlijk vertaaldgoe
de dood, is een probleem waarover
misschien even veel (ongelyke) me
ningen geuit kunnen woi-den als het
aantal mensen die samen erover gaan
disputeren. Destyds werd de re-ani
matie in een dagblad-artikel scherp
veroordeeld, waarbij de schryver het
aan een uit artsen, juristen en gees-
telyken bestaande commissie wilde
toevertrouwen om te beslissen over
het al dan niet uitvoeren en voort
zetten ei-van. In feite dus een beslis-
j sing over de dood van de patiënt, een
doodvonnis, waarvoor een dergelyke
commissie, noch over enige ethische.
medische, juridische of religieuze
i grondslag zou kunnen beschikken
Toch wordt de arts, zowel de huis
arts als de meeste specialisten, niet
zelden geheel alleen voor deze op
dracht geplaatst wanneer het van zijn
kennis, zyn diagnose, zyn ervaring en
zyn opvattingen afhangt welke be
handeling hy in n' bepaald geval in
stelt. welke maatregelen hy neemt, of
wanneer hy dit alles nalaat of be
ëindigt.
Die taak wordt aan hem toever-
ti-ouwd op het ogenblik dat zijn pa
tiënten zich aan hem toevei-trouwen,
of hy nu byv. huisarts, chirurg, of
anesthesist is, of een internist die „de
kraan van het infuus dichtdraait" zo
als dit zo dikwyls dramatisch wordt
beschreven. Het sterven gebeurt heus
niet zoals het in films en op het to
neel wordt voorgesteld, waarby de
zieke nog tot het laatste moment met
zyn omgeving spreekt, of zelfs een
aria zingt. Er komt meestal een ogen
blik waarop de arts de naderende
dood herkent en zyn medische taak
hier niet langer van nut acht. Dan
laat hy de stervende sterven, hy laat
hem in diens alerlaatste levensfase
met z'n familie en met de geestelijke
die een eigen taak heeft te vervullen.
Zo is het echter tegenwoordig niet
altyd meer. omdat er regelmatig ge
vallen voorkomen In dat overgangsge
bied, waarbij de arts niet inactief
mag blyven zoals bij de „gewone ge
vallen". Wanneer een der ontelbare
vei-keersslachtoffers zwaar gewond In
een ziekenhuis wordt binnengebracht,
bewusteloos en met ernstige vex-won-
dingen. bestaat de behandeling deels
ook uit re-animatie, die vaak lang
moet worden voortgezet. Soms duurt
die bewusteloosheid weken, zelfs
maanden, en bestaat er een kans dat
deze patiënt, indien hy weer bij be-
wustzyn komt, ernstig gehandicapt
zal byiven. Kunstmatige voeding, be
ademing en alle andere medische
maatregelen vergen dag en nacht een
staf van ai*tsen en hulpkrachten.
En zo zyn er legio andere voor
beelden van dit randgebied: by po
lio. hersenziekte, nier- en hartziek
ten. na grote operaties, waarbij de
artsen zich het als een plicht reke-
nen om alles te doen waartoe de mo
derne geneeskunde hen in staat stelt
teneinde de patiënt in het leven te
houden. Bestaat er een grens tot
waar de arts in deze gevallen mag
en moet gaan om door zyn medisch
handelen dit leen kunstmatig te
rekken? Heeft hij het recht hiertoe
en de plicht? Op welk moment zal
hij zyn pogingen moeten opgeven.
I en welke criteria moeten hier voor
hem gelden?
Er zyn mensen die hun arts ®n
hun naaste familie opdragen om hen
in een dergelijk geval te laten ster
ven zeker wanneer zy door een aan
doening worden getroffen waardoor
zy een hulpeloos wrak kunnen wor
den en niet meer zouden lyken op
de mens die zij tevoren waren
Wel bestaat er een verschil tussen
de diep-bewusteloze patiënten en de
genen die by bewustzyn langdurig
moeten lijden, terwijl beiden kunst
matig in het leven worden gehouden
Ei- komen aandoeningen voor waar
by alle onderzoekingen aantonen dat
de hersenfucties volkomen nihil
zyn geworden en welke gevallen het
leven alleen dank zy byzondere
hulpmiddelen nog in stand wordt ge
houden zonder uitzicht op herstel.
Een dergelyke situatie ontwikkel
de zich na de noodlottige narcose by
Mia Versluis, op 14 april 1966.
Er worden in ons land dagelyks
honderden, misschien zelfs duizen
den operaties onder narcose ver
richt. die tegenwoordig byna uitslui
tend door specialisten-anesthesisten
worden toegediend. Zy hebben een
uitvoerige wetenschappelyke voorop
leiding genoten voordat zy tot dit
specialisme werden toegelaten. Toch
kunnen ook zy niet verhinderen, dat
er van tyd tot tyd complicaties,
zelfs dodelijke, optreden, soms. zo
als een zeer vooraanstaand deskun
dige op het gebied der anesthesie
uitdrukte „plotseling als een donder
slag by heldere hemel"
O
SINDS 1966 was het grensgebied
tussen leven en dood nog veel vaker
betrokken In de medische praktyk.
ook de toestand van „onthersening"
waarin Mia Versluis kwam te verke
ren. In haar uitspraak liet het Hof
nog gelden dat „de inzichten zich in
'n stadium van ontwikkeling bevin
den en nog allerminst zyn uitgekris
talliseerd", daarbij doelende op ,.de
problemen omtrent 't tijdstip van het
sterven en omtrent de rechtmatig
heid van het ingrypen in het sterven
in het interbalium tussen leven en
dood".
Wel heeft het Hof alle begrip voor
de inzichten en gevoelens welke aan
een zodanig ingrypen ten grondslag
kunnen liggen, althans het respec
teert deze. Daarby wordt een ook
voor de geneeskunde zeer belangry-
ke teerste) juridische uitspraak ge
daan op het gebied der re-animatie.
Afgezien van de menselyke proble
matiek rondom de tragedie van Mia
Versluis, waaraan het Hof ln zyn ar
rest een relatief korte beschouwing
wydt. kan dit arrest van positief nut
zijn voor hen die zich in de toekomst
over de problemen van re-animatie
zullen moeten bezinnen.
