DWIGHT D. EISENHOWER
man die men kon
vertrouwen
Genegenheid van gewone man
Niets in afkomst, jengel en opleiding leek hem
voor te bestemmen tot veldheer of staatsman
hasselman en
pander haalt de
unieke
spectrum
meubelkollektie
naar leiden!
ZATERDAG 29 MAART 1969
LEIDSCH DAGBLAD
Zijn glimlach was zijn handels
merk: warm, menselijk en met een
ondertoon van humor. Maar tegelij
kertijd was hü iemand, die er in zijn
woede alles kon uitgooien, die dan
krachtige kazernetaal gebruikte en
zijn slachtoffer dagenlang negeerde.
Anderzyds was hij weer zó loyaal
jegens vrienden, dat hij hen op be
langrijke posten handhaafde ook na
dat zij in ieders ogen grondig hadden
gefaald (de minister van Landbouw,
Benson en zijn persoonlijke assistent,
Sherman Adams).
Eisenhower een man van tegen
stellingen. Hij vond zijn grootste be
wonderaar* onder de gewone mensen,
maar hij and een hekel aan menigten
en vermeed zoveel mogelijk tussen
publiek te geraken (in tegenstelling
bijv. tot De Gaulle). Het vreemde van
de politicus Eisenhower was verder
dat hü diep in zijn hart van politici
een grondige afkeer had. Een van de
dingen, die zijn dag geheel konden
bederven was het amicale gebaar van
een politicus, die een arm om zijn
schouder sloeg een toneeltje, dat
men in de V.S. elke dag kan gade
slaan.
Niet zorgeloos
Eisenhower man ook van twee
carrières Het merkwaardigste daar
bij was, dat niets in zijn afkomst,
jeugd en opleiding hem leek voor te
bestemmen tot óf veldheer óf staats
man.
Eisenhower kwam op 14 oktober
1890 in Texas ter wereld, maar zijn
jeugd sleet hy in Abilene (Kansas).
Het waren geen zorgeloze jaren. De
kinderen Eisenhower, zeven in totaal,
moesten met groenten en eieren
langs de huizen, waar zij vaak wer
den afgesnauwd. Vader Eisenhower
scharrelde in de omgeving de rest
van het kostje bijeen.
Dwight doorliep de middelbare
school, maar had toen nog geen vast-
Een beeld uit Eisenhowers
laatste jaar als president: steeds
groter ivordende druk en zorg.
omlijnd plan wat hem te doen stond.
Hij had verschillende baantjes, o.a.
als brandweerman tot hij tenslotte de i
knoop doorhakteDwight David
Eisenhower werd militair. Zeer tot
ongenoegen van zijn moeder, een
overtuigde pacifiste. Het eerste con
tact met het militaire leven werd een
grote teleurstelling. De marine-aca
demie wees hem af. Bij de leger-1
academie in West Point had hij meer
succes; in 1916 verliet hij die als
tweede luitenant. Eisenhower was j
toen 25 jaar.
Geen dromen
Hij schijnt zich nooit aan dromen j
over een grootse carrière te hebben
overgegeven. Tegen zijn broer zei hy
eens; „Als ik het ooit nog eens ver
der breng dan luitenant-kolonel zal
het me verwonderen".
Hij trouwde met de plaatselijke
schoonheid van Fort Sam Houston.
Mamie Geneva Doud. Zij waren arm, I
maar gelukkig. Zó arm, dat hij be-
sloot shag te gaan roken om een j
kleine levensverzekering te kunnen
afsluiten.
Toen in 1941 de VS met Japan en j
de andere As-mogendheden in oorlog j
raakten was Eisenhower stafchef van j
generaal Kruegers derde leger. Tot j
op dat moment was het enige bijzon-
dere feit in zijn leven geweest dat hij
als assistent onder de beroemde ge
neraal MacArthur had gediend. Over
de verhouding tussen deze twee uit
een lopende figuren, die slechts roem
en een plaats in de geschiedenis ge
meen hebben, is weinig geschreven,
maar veel gespeculeerd. Men doet.
Eisenhower geen onrecht als men
zegt dat MacArthur een kleurrijker,
fantasierijker geest was dan de me
thodische „Ike".
Eerste roem
Begin 1942 werd hij naar Washing
ton geroepen om onder Marshall op
de operationele afdeling te werken.
Korte tijd later verwierf hij zijn eer
ste roem als commandant bij de ge-
Op 7 juni 1945 tekende gene
raal Eisenhower het viermogend-
hedenverdrag betreffende de con
trole over het bezette Duitsland.
Dit geschiedde tijdens een bij
eenkomst in Berlijn van verte
genwoordigers van de strijdkrach
ten van de vier grote mogendhe
den AmerikaEngeland. Fratik-
rijk en de Soiojet-Unie
slaagde landing van Britse en Ameri
kaanse troepen in Frans Noord-
Afrika. Hij bleek niet alleen een be
kwaam organisator, die risico's durf
de nemen, maar ook een man die ge
voel had voor een politieke situatie
(en die was in Noord-Afrika met zijn
Vichy-Fransen, Darlan-Fransen en
De Gaulle-Fransen vrijwel onontwar
baar). Maar veruit zijn belangrijkste
gave was, dat hij er in slaagde Brit
ten, Fransen en Amerikanen zonder
veel wrijving te laten samenwerken.
In de eerste wereldoorlog was dat
slechts in het laatste jaar en dan nog
op zeer bescheiden wijze gelukt.
Eisenhower bezat juist die koele
nuchterheid, die nodig was om te
weten wanneer hij wel of niet het
mes er in moest zetten. Hij stuurde
een generaal onverbiddelijk terug die
het platte Amerikaanse stopwoord
„son of a bitch" op een Engelsman
van toepassing had gebracht, alleen
om het feit dat hij er „British" voor
zette. Maar een generaal Patton
handhaafde hij, hoewel die in een
Amerikaans hospitaal had huisge
houden en twee soldaten met een
shock voor lafaards had uitgeschol
den.
Eind 1943 kwam de verrassing:
Eisenhower werd aangewezen om de
invasie van West-Europa te leiden.
Zijn benoeming tot opperbevelhebber
was inderdaad een verrassing. De
namen van de Engelsman Sir Alan
Brooke (die later zulke lelijke dingen
over Eisenhower heeft geschreven
en generaal Marshall werden in dit
verband vaker genoemd. En zo vielen
de geallieerden onder Eisenhower 6
juni 1944 het westen binnen op de
landingsplaatsen Utah Beach. Oma
ha Beach, Gold, Juno en Sword Bij
na een jaar later. 7 mei 1945 teken
de Jodil in aanwezigheid van Eisen
hower de capitulatie-oorkonde in een
grauw schoollokaal in Reims. In die
tijd was de naam Eisenhower voor
iedere Nederlander een symbool
Eisenhower betekende bevrijding, be
tekende dat de dag zou komen dat
wy dingen weer zouden kunnen zeg
gen die ons op de lippen brandden
Naar karwei
Iedere generaal maakt fouten en
elke fout wordt betaald in bloed. Er
zijn tal van generaals geweest die
niet zuinig zijn geweest met fouten
(rlaig, Neville, Von Falkenheyn» en
daar onbewogen onder bleven. Bij
Eisenhower was dat anders. Toen hij
overladen was met medailles en ere
doctoraten. kon hy nog zeggen „een
naar karwei te hebben opgeknapt"
Dat is een gedachte die gewoonlijk
niet by iemand opkomt als hij een
grootse triomftocht heeft gemaakt.
En toen het Congres hem uitno
digde In zijn midden te komen om
rich te laten huldigen, toen vond hij
niet als MacArthur historische, maar
bij nader inzien theatrale woorden
(„Old soldiers never die, they just
fade away"), maar sprak hij sober
over de hartbrekende taak jonge
mensen In het vuur te moeten sturen
„iets wat nooit meer mag ge
beuren".
Zwarte baret
Tot 1948 bleef Eisenhower in het
leger. Daarna volgde een periode, die
wat onverklaarbaar was: als presi
dent van de universiteit van Colum
bia. Eerlijkheidshalve moet worden
gezegd dat de zwarte baret en bef
hem om meer dan één reden niet erg
stonden. In 1950 keerde hij terug
naar het militaire toneel, als de eer
ste naoorlogse opperbevelhebber van
de NAVO. Tenslotte riep de politiek.
Of beter, de Amerikanen riepen hem
Zy waren wat buiten adem geraakt
door de stormachtige ontwikkeling na
i945 met haar koude oorlog en kern
wapens. Was het een wonder dat in
deze verbijstering de Amerikanen
niet kozen voor de briljante, iro
nische Adlai Stevenson, wiens pun
tige gezegden misschien nog door
geen vyf procent van zijn landge
noten werd begrepen, maar voor
Eisenhower, de „vaderfiguur", met
zijn vriendelijke glimlach en oprecht
heid?
Eisenhower werd met overweldi
gende meerderheid gekozen als kan
didaat van de Republikeinse partij
Niemand weet precies waarom hij
Republikeins en geen Democratisch
kandidaat werd. Hij had vrijwel geen
politieke ideeën, die kreeg hy pas
veel later.
ïyke. maar onverzettelyke John Fos
ter Dulles. Nog fanatieker dan Eisen
hower geloofde hy dat recht en
rechtvaardigheid tenslotte ook in de
politiek zouden zegevieren. De rode
vloedgolf in Oost-Europa moest niet
alleen worden tegengehouden, maar
'ook teruggedrongen. Anders gezegd:
Oost-Europa moest worden bevrijd,
i Maar hoe dat zou moeten gebeuren,
wist ook Dulles niet. Het is moeilyk
I na te gaan in hoeverre deze poli
tiek verantwoordelijk moet worden
j gesteld voor de Hongaarse tragedie
van 1956. Zeker is dat de illusie van
de Hongaren en de politiek van Dul-
I les in november 1956 in stukken
werden geschoten. Het was toen dat
de loopbaan van Eisenhower naar
een dieptepunt toeging.
Moed
De president had toen al een hart
aanval achter de rug. die de wereld
en ir. elk geval Wall Street schokte.
Een paar jaar later kwam daar een
darm operatie bij. Men verwachtte dat
Ike het openbare leven vaarwel zou
zeggen, maar iedereen onderschatte
zyn moed en eerlyke overtuiging
een taak te moeten voltooien.
Wat dat betreft leek hy op Wood-
row Wilson, met wie hij verder ge
meen had dat hy de politici tegen de
haren instreek met zyn voorkeur al
le zaken op hoog moreel niveau te
plaatsen Tegenover vrienden ver
klaarde hy: „Ik wil de wereldvrede
al is het maai een klein beetje, des
noods maar een paar centimeters,
dichterby brengen". De vrede was
zyn hartstocht. Soms. in een slape
loze nacht, belde hy Dulles op, die
vaak evenmin kon slapen. In 1959
verloor Eisenhower zyn minister van
Buitenlandse Zaken, die tot op zijn
sterfbed bezig was met de politiek
Intussen had Eisenhower met tal
van zware kwesties af te rekenen:
de Suez-crisis, de spanning in
Berlyn, de noodzaak om troepen
naar Little Rock te sturen en de
grootste vernedering: de Spoetnik
van de Russen. Wel trachtte Eisen-
howci het feit te bagatelliseren dat
de Russen als eersten een projectiel
in oe ruimte hadden gebracht, maar
de mgedutte Amerikanen waren nu
klaar wakker. Wat was er toch alle
maal gebeurd?
Sherman Adams
Toen begon het op te vallen, dat
Ike zeer veel aan zyn medewerkers
overliet. Nog sterker, zy deden uit
spraken die hem in diskrediet brach
ten. Eisenhower reageerde niet. Hy
zat veel op het golfveld en schermde
zich van de buitenwereld af. Vrij
wel iedereen die de president wilde
spreken, noest via zyn persoonlyke
assistent. Sherman Adams, die lang-
j zamerhand de macht en positie kreeg
van een hofmeier aan het Franki-
I sche hof. Zo naar buiten leek het
meer en meer. dat Eisenhower in ve-
i le opzichten van zyn assistent af-
hankelyk was. Met de grootste te
genzin heelt Eisenhower Adams la
ten gaan toen die in een corruptie
schandaal verwikkeld raakte. En zo.
terwijl een onrustig Congres van de
begroting weinig heel liet. terwyl de
„Eisenhower-leer" voor het Nabye
Oosten niet slaagde, de koersen tui
melden en de Spoetnik omhoog vloog,
trof hem een kleine attaque. Licha-
meiyk leek hy volkomen uitgespeeld,
politiek ook. Commentators spraken
van „een vermoeide oude man".
oegejnic
ht
Op 20 mei 1952 bracht gene
raal Eisenhotver kort voor het
begin van zijn presidentschap
een bezoek aan Koningin Juliana
en Prins Bernhard m paleis
Soestdijk.
(ADVERTENTIE)
Het merkwaardige was echter «en
het getuigt van meed en geestkracht
van (ie president dat zonder Adams
en Dulles de politiek van Eisenhower
actiever en produktiever is geweest 1
dan in de zes jaar daarvoor. Hy
sprak kort na elkaar met Mikojan.
Koslow en tenslotte Chroe6jtsjow.
Hij maakte een reis naar Europa.
Afrika en Azië. Men juichte hem
overal uitbundig toe Eisenhower i
de man die onbetwistbaar de vrede
wilde.
Heeft hy zyn doel bereikt. de
vrede enkele centimeters dichterby te
brengen? Ongetwyfeld.
Zonder de ontmoeting van Eisen-
howti en Chroesjtsjow in Camp Da
vid «1959) zou de latere dool on
der zyn opvolger Kennedy niet mo-
geiyk zyn geweest. In het gesprek
Eisenhower-Chroesjtsjow brak voor
het eerst het besef door dat het niet
laneer ging om elkaar door middel
van ultimatums op de knieën te
brengen.
In het laatste jaar van zijn pre
sidentschap bracht Eisenhower een
bezoek aan het land, dat voor hem
had gecapituleerd: Duitsland En
terwijl hij door de straten van Bonn
reed, juichten de Duitsers hem toe,
als had hy hen naar de overwinning
geleid. Zijn vroegere vijanden droe
gen borden met veelvuldig daarop
vermeld: ..Eisenhower, wij vertrou
wen u".
van 28 maart tot en met
12 april, dagelijks
van 9 tot 6 uur
paasdagen gesloten
breestraat 146 botermarkt 21-2?
Een vertrouwelijk gesprek uit
1957 tussen president Eisenhower
en zijn minister van Buitenland
se Zaken John Foster Dulles, aan
wie hij de behandeling ban de
verhouding met vreemde mogend
heden goeddeels overliet.
Hervormen
Hij had ook geen Republikeinse
traditie, al had hij vaker voor die
party gestemd dan voor de Demo
craten. In wezen stond de top van
de Republikeinse partij, die 'n harde
conservatieve en isolationistische
koers voorstond, verder van hem af
dan de Democraten. Zy tolereerde
hem alleen, omdat zy dringend een
kandidaat nodig had, die kans had
te winnen.
Misschien was het wel zo dat de
partijleiding hoopte Eisenhower te
hervormen en Eisenhower de party-
leiding. Wat dat betreft heeft de
generaal aan het langste eind ge
trokken.
In zekere zin heeft Eisenhower de
Amerikanen gebracht wat hy had
beloofd. Hij bracht de oorlog in Ko
rea tot een einde, waarby het beste
dat erover gezegd kon worden was
dat het kwaad dan wel niet gestraft
maa: ook niet beloond was. Ook de
inflatie kwam tot stilstand. Het be
drijfsleven begon aan zeven vette
jaren.
Meer rast
Op het gebied van de buitenlandse
politiek kwam er in de V.S. wat meer
rust nu het State Departement (mi
nisterie van Buitenlandse Zaken» in
handen kwam van de ongemakke-
PAGINA S
Dwight David Eisenhower heeft zich altijd
mogen verheugen in de warme genegenheid
van de gewone man. Als legergeneraal, toen
hij aan het hoofd van de geallieerde legers een
einde maakte aan de Hitler-terreur en later
als president, zelfs toen de last van de laatste
functie al te zwaar op zijn schouders begon te
drukken.
Waarom?
De één zal zeggen: ..Hij was een goed mens",
de ander: „Hij was een man, die men kon ver
trouwen" en een derde: „Niemand deed meer
zijn best voor de vrede dan hij". Hoewel al
deze feiten waar zijn, is de gecompliceerde
persoonlijkheid van Eisenhower toch niet zo
eenvoudig te verklaren.
Dwight en Mamie Eisenhower.
