,Ik ben geen revolutionair
55
Fallas-feesten in Valencia: Spaanse
stad week lang vrolijk gekkenhuis
ski n EYTDA--
||LU lAIKA
orpslid Fockema Andreae wil een nieuwe
lentaliteit voor studentenverenigingen
t voornaamste bezwaar tegen het studentencorps is, dat het de meest reactionaire
len van het corpslid naar boven haalt. Ook hangt het nauw samen met de maat-
ppelijke afzijdigheid van de corpsstudenten. Hun gewilde a-sociale houding heeft
•oordig zelfs niet het vleugje romantiek van voor 1900, toen de corpsleden zich
ffant voelden met artiesten en bohémiens. De Corpora hebben echter de fictie in
id gehouden, dat de student buiten de maatschappij leeft, de bekende „kille"
Schappij".
(Van een onzer redacteuren)
reldje gebeurt, mits het bijvoorbeeld wil waar
nemen, dat óe tijd van de scheiding tussen corps
leden en overige studenten voorby is.
Vooroordelen
H dan een citaat uit het blad Taboe van
acht jaar geleden, vóór het bestaan van de
de opgang van Marc use, het studenten-
en enzovoort.
tie aliteit
vereniging hebben wy ontkend, dat de
meter tegenwoordig in 15.03 minuten gere-
iano rordt: we doen alsof 15.50 nog een mooie tijd
nor deze ontkenning zijn we niet op de rea-
van vandaag, laat staan op die van morgen
d1
rer een mogelijke toekomst: „Alle verenï-
L# icbouwen staan onder beheer van een door
LI wdenten gekozen orgaan. Je krijgt dan een
.et waarvan iedereen automatisch lid
Bij de activiteiten variërend van heren
tot discobar, van roeien en rugbyen tot to-
KI
elen en teachinnen, zal men weer andere
bekenden en dus gezelligheid vinden
NUK deze structuur is de individuele vrijheid
•der universitair persoon om te doen en te
wat hij wil, maximaal."
..en nu in 1969, de vertegenwoordiger van
pkai eids Studenten Corps (de oude spelling is
loos verdwenen) bij uitstek, de Praeses
De Waard.
taat het nu met het Corps? Welke kant wil
ie gezelligheidsvereniging van de studenten
gei (jk op? Blijft het verwijt van Taboe nog
Ie? Is De Waard een eenzaam roeper in de
jn. bedreigd door de orkaan van het atu-
>test enerzijds en door de luchtspiege-
in het „Corps van vroeger" aan de andere
edenken
tegt De Waards collega F. H. Fockema
ie (33 en theologisch student in Leiden)
lorps gaat meedenken over de toekomst van
dent. Het heeft voor het eerst geen alles-
«reende bezwaren meer tegen progressie-
ten zoals die nu door de leiding van het
ontwikkeld worden, maar de leden willen
eepraten."
dan volgens hem een van de winstpunten
t nabije verleden. Men wijst niet meer bot-
if en anderzijds keuren de corpsleden ook
r meer stomweg goed. Vergaderingen,
et corps belegt over essentiële vraagstuk-
torden tegen de verwachting lm goed be
en uit de zaal komen constructieve voor-
behoudende elementen in het corps, die tra-
niet zijn weg te denken? Volgens Focke-
Indreae zijn de behoudende corpsleden op
ogenblik minder als groep te kwalificeren,
btzaam formulerend voegt hy eraan toe:
ariyk, er zijn bepaalde facetten van vroe-
nog bestaan. De zogenaamde studenten
grap wordt nog wel gemaakt, is soms zelfs be
paald geestig. Maar daarnaast wijzigt de sfeer in
da Universiteit van nu ook het studentencorps."
Als voorbeelden noemt hij het rapport Posthu
mus over een nieuwe structuur van het hoger on
derwijs, ma-ar ook de niet altijd van grimmigheid
ontblote acties van de Studenten Vakbeweging.
Oók het Leids Studenten Corps telt opmerkelijk
meer SVB-stemmen dan by vorige verkiezingen.
Oók in het Corps begint men zich bezig te houden
met Marc use, Marx en andere filosofen, die de
universitaire jeugd van nu inspireren.
De toekomst van het corps? Fockema Andreae
heeft geen pasklaar antwoord, evenmin als de po
litici dat hebben over de toekomst van de poli
tiek. Maar hy wil wèl aanduiden, dat het corps
als groep studenten belangrijk kan zijn, mits het
luistert, naar wat er buiten het enge Leidse we
Fockema Andreae: .Bepaalde vooroordelen ten
opzichte van die anderen, vooroordelen die twee
jaar geleden nog duidelijk werden vertolkt, hoor
ik nu minder. Men let minder op elkaar, begint
elkaar te waarderen en te verdragen buiten het
vroeger normale gedragspatroon van het corps
lid."
Het corps kan een toekomst hebben als het een
inbreng heeft in een groter geheel, meent Focke
ma Andreae. ,Jk zelf vind, dat alle verenigingen
In de studentenwereld moeten zoeken naar een
gemeenschappeiyke basis- Dat hoeft natuurlijk
niet te betekenen, dat iedereen op iedereen lijkt,
maar het gaat om één mentaliteit, om een open
staan voor elkaar om een dialoog op gang te
brengen, die vandaag nog kennelyk verschrikke
lijk moeityk is."
Kortom, na de inspraak ook de openheid. Het
zyn nog maar aarzelende aanzetten, maar het is
een begin. Ter illustratie mag gelden het komen
de Lentefestival waarin de sociëteit aan de Br ee
straat open zal staan voor alle studenten, die er
in willen.
Fockema Andreae gelooft, dat in de toekomst de
bewustwording van de plaats van de student in
de universiteit steeds belangryker gaat worden.
„Het gaat om je eigen belangenbehartiging. Dus
moet je wel meepraten. Ook verenigingen kun
nen gedwongen worden tot standpunten en een
politiek." Voortbordurend op de eerder gestelde
vraag naar de toekomst van het studentencorps,
die van oudsher befaamde gezelligheidsvereni
ging. zegt hy De Waards woorden parafraserend
en aanvullend: „Er moet een veel grotere moge
lijkheid komen om een open discussie te houden
over de toekomst van het studentenleven. Over
een open Leidse studentengemeenschap en hoe
die er zou moeten uitzien en welke facetten het
verenigingsleven allemaal zou moeten hebben."
Mammoet
Een open vereniging dus. een soort mammoet,
waar voor een ieder iets te vinden moet zyn. Dat
heeft wellicht ook schaduwkanten. Toekomstig
theoloog Fockema Andreae: „Ik heb één grote
angst: Dat grote geheel geeft alle leden een enor
me vryheid. Je hoeft je buurman niet meer te
kennen. Dat kan winst zyn. maar het kan ook be
tekenen. dat er voor sommigen in het geheel geen
verbondenheid zal bestaan. En dat heeft weer
tot gevolg, dat niet-specifiek gebonden mensen
Corpslid Fockema Andreae.
onder zouden kunnen gaan in dit mammoetach
tige geheel, dat de „gezelligheid" van de student
bestrijkt.
Dè,t is de zorg van F. H. Fockema Andreae. die
toetsend en tastend op weg is naar het formule
ren van een nieuwe norm voor het verenigings
leven van de studenten. Wat vindt hy zelf van
zyn activiteiten?
„Van huis uit ben ik geen revolutionair, ik ben
het ook nü nog niet. Maar als je gedwongen bent
om je met dit soort zaken bezig te houden, word
je anders. Of je nu voor je eigen gevoel progres
sief bent of conservatief, als je met de proble
men wordt geconfronteerd, moet je wel nieuwe
oplossingen vinden."
De Spanjaard, weet wel iets van jeestvieren, maar de Fallas-week in Valencia slaat
alle records. Zo'n honderd jaar geleden stelde één van de Vroede Vaderen zijn stad
genoten het volgende voor: „Valencianen, laten wij van de Fallas een zó groot en kost
baar feest maken, dat zij die het bijwonen, ons voor stapelgek zullen verklaren!"
Dit voorstel werd aangenomen en tot op de dag van heden is iedereen die gedurende
de dagen rond 19 maart in Valencia verblijft, van mening dat hij al die tijd in een
vrolijk gekkenhuis verkeert.
Ie praalwagens, beladen met de mooiste vrou
wen en meisjes van Valencia, verlenen aan deze
„cabalgata" speciale gratie.
Het uitgebreide programma van de Fallasfees
ten bestaat uit processies, openluchtbals, optoch
ten, stierengevechten, folkloristische dansfees
ten, sportdemonstraties en niet te vergeten de
dagelykse knal- en vuurwerken. Het is een stryd
tussen de beste vuurwerkmakers van Spanje wie
de toeschouwers de meeste „olé's" kan ontlok
ken mat in de lucht gebouwde vuurkastelen.
het balkon verschynt om het in de nacht gebouw
de kunstgewrocht te bewonderen.
rou wen processie
Een helse vuurgloed, zichtbaar tot kilometers In
de omtrek; een knetterend vuurwerk; ooi-verdo
vend muziekgeschetter één miljoen stapel
gekke Spanjaarden en buitenlanders die ieder
begrip van tyd schynen te hebben verloren: hon
derden monumentale kunstwerken, fortuinen
waard, die alle tegelyk in vlammen opgaan; dit
is de eind-indruk die de Fallas van Valencia ach
ter laat op de verbysterde toeschouwer. Als al
les afgelopen is, vraagt men zich duizelig van de
hoofdpijn af: „Ben ik nou gek of zyn zy het?"
Natuuriyk zyn het de Valencianen, maar die we
ten uit traditie dan ook precies hoe men op
waardige wijze gedurende een volle week volko
men gek kan zyn.
mermanswerkplaatsen waarvan er van oudsher
veel in de Levantstreek zijn. In herfst en winter,
van San Miquel (29 sept.) tot San José (19
maart), moesten de nyvere ambachtslieden in
hun kleine werkplaatsjes de arbeid by kaars
licht verrichten. Op de naamdag van hun gilde-
patroon begon het nieuwe seizoen en al het hout
afval werd op die dag verbrand. De meer artis
tiek aangelegde timmerlieden bekroonden de
stapel hout met een pop, die al gauw werd
geïdentificeerd met impopulaire figuren, zoals
een vrek of een onbuigzaam stadsbestuurder.
Kostbaar
De met de ninots opgebouwde Fallas zyn beel
dengroepen die vaak tot 25 meter hoog zijn en
een oppervlakte beslaan van enkele honderden
.Ninots"
Oorsprong
De Fallas is een onvertaalbaar woord. Alleen de
Valencianen weten eigenlyk precies wat ermee
wordt bedoeld. Een soort vagevuur, dat is nog de
beste aanduiding. Over de oorsprong van de Va-
lenciaanse Fallas zyn de geschiedschrijvers het
niet eens en zy zullen dat ook wel nooit worden.
In literaire werken uit de 15de eeuw leest men
herhaaldelyk het woord „Falla." Karei V werd
In 1522 met grote vreugdevuren door de Valen
cianen ontvangen. Ook dat waren Fallas. Vol
gens andere geschiedschryvers gaat de oor
sprong van de Fallas terug tot de tyd van de
Borghia's. een oud adellyk geslacht van Spaanse
oorsprong waarvan vele leden zich in Italië ves
tigden.
Ook nu nog zyn er in Valencia verscheidene fa
milies die de naam Borghia dragen. Paus
Alexander VI, Rodrigo Borghia, was afkomstig
uit Valencia. In die tyd was het pausdom geen
beletsel om verscheidene kinderen te hebben en
vooral zyn dochter Lucrezia had een aardje
naar haar vader. In 1501 dwong de Paus de her
tog van Ferrera. Alfonso de Este, om met haar
te brouwen. De hertog deed hetna lang aar
zelen. Lucrezia's twee vroegere echtgenoten wa
ren een gewelddadige dood gestorven en ook
haar nieuwe man verhuisde spoedig naar het
hiernamaals.
Bruiloft
Het symbolisch verbranden van onsympathieke
stad- en landgenoten werd al spoedig een tradi
tie in geheel Valencia. Het volk greep deze nieu
we traditie aan om in het openbaar personen en
toestanden te bekritiseren. Iedere Falla stelt
door middel van „Ninots" (poppen) die men tot
artistieke voorstellingen groepeert, op satyrische
wyze een wens, een verlangen of een protest
voor. Men steekt de draak met plaatselijke auto
riteiten, hekelt sociale wantoestanden en maakt
zelfingenomen personen en quasi-belangryke ge
beurtenissen belachelijk. De Spaanse humor kan
heel scherp zyn en onderwerpen zyn er genoeg.
Valencia is de Spaanse stad waar het meeste
plezier gemaakt wordt. In tegenstelling tot het
ascetische, ernstige Castilië en het zakeiyke Ca-
talonië is Valencia behaag- en genotzuchtig. De
streektaal leent zich uitstekend voor het vertel
len van moppen en grappen.
De feesten beginnen ieder jaar reeds op 12
maart; dan komen de Fallas in het openbaar. De
voorbereidende arbeid van de diverse buurtcom-
missies die een heel jaar werken aan de plannen
en die iedere week by de buurtbewoners de vast
gestelde bydrage ophalen, is dan teneinde. Van
af het stadhuisbalkon wordt de „pregon" (de in
leiding), een manifest van vroiykheid, voorgele
zen. Hierin worden de burgers uitgenodigd om
mee te doen aan de plezierigste dagen van het
jaar. Het feest valt altyd tydens de vasten, maar
dat stoort geen mens. De heilige Jozef zal in de
hemel by zyn pleegzoon wel voor dispensatie of
vergiffenis zorgen.
Het huweiyksfeest werd in Rome met veel luis
ter gevierd en is volgens sommigen de indirecte
aanleiding geweest tot het ontstaan van de Fal
las. In het Italiaanse legerkorps onder leiding
van de zoon van de Paus. Cesar Borghia. bevon
den zich veel Valencianen. Zyn persooniyke Ujf-
wacht bestond uit vroegere landgenoten. Die
troepen vierden het bruiloftsfeest op hun manier:
Zij bouwden op het St. Pietersplein van Rome
een groot houten kasteel en staken dit op de hu-
welyksavond in brand. De herinnering aan dit
grote vreugdevuur bleef de Valencianen steeds
bij. Eenmaal weer thuis, vertelden zy van hun
avonturen en gaven hoog op van de prachtige
bruiloft in Rome. Een feest is in Spanje steeds
verbonden met de één of andere heilige, want dat
is het beste excuus om de bloemetjes buiten te
zetten. De teruggekeerde soldaten kozen nu sa
men met de Valenciaanse timmerlieden de hei
lige Jozef, die ook timmerman was, als be
schermheilige voor hun vuurfeest. Ieder jaar op
de 19de maart verbrandden zy ter ere van St.
Jozef het houtafval van het gehele jaar.
Weer een andere verklaring komt uit de tim-
Falla, die de vrouwelijke ijdelheid en praal
zucht op de korrel neemt.
Kwinkslagen
Tienduizenden verdringen zich op het ruime
raadhuisplein om kennis te nemen van de pro
clamatie die doorspekt is met kwinkslagen. De
eerste voetzoekers ontploffen en tientallen vuur-
pylen gaan de lucht in. Overal klinkt muziek.
Een tweehonderd muziekkorpsen afkomstig uit
alle dorpen van de provincie komen ieder jaar
naar de stad ter gelegenheid van de Fallas. Elke
buurt krijgt een eigen muziekgezelschap toege
wezen, dat wordt begeleid door het halve dorp.
Vanaf zeven uur 's morgens marcheren die har
monieën door de straten van de stad. Op geïm
proviseerde podia, midden op straat, spelen or
kesten hun dansmuziek, 's Middags trekken de
..cabalgatas" (optochten) onder luide toejuiohln-
gen door de straten. De mooiste is de „cabalgata
del ninot." De ninots worden gemaakt van oud
papier, dat met water en lym tot een kneedbare
massa wordt verwerkt en waaruit komische kop
pen worden gevormd. Ze vertonen vaak verras
send fyne trekken van overeenkomst met de be
spotte persoon in kwestie. Er zyn zo'n driedui
zend poppen en slechts één biyft de vuurdood be
spaard. Het volk kiest deze zelf uit en deze pop
gaat naar het speciale museum ..ter leringhe en-
de vermaak" van toekomstige ninot-bouwers. Ve
in de middag van de 18de maart valt er even
stilte over de stad. Dit is de dag van Nueetra
Senore de los desampar&dos (O. L. Vrouwe der
veriatenen). Een processie van meer dan 6000
vrouwen en meisjes in de traditionele kleder
dracht met een fonkelende kam ln het hoog op
gestoken haar. dat bedekt wordt met de oer-
Spaanse mantilla, trekt naar de kerk. Daar ls te
gen de facade een stellage gebouwd waarboven
het beeld van Nueetra Senora de los desampara
dos troont. Iedere vrouw legt bloemen neer op de
stellage. Na afloop van de processie vormt een
meer dan 10 meter hoge, Indrukwekkende bloe-
menruiker aan de voeten van O. L. Vrouwe een
ontroerend bewijs van de liefde en trouw die de
Valencianen koesteren voor hum helpster ln de
nood. Het is een aangrijpende stoet die een wel
dadige rust vormt temidden van het helse la
waai.
Hoogtepunt
„De nachtioaker" een „ninot", die de
sympathie van het volk kreeg en gespaard
bleef voor de „vuurdood".
vierkante meters. Er zjjn er die meer dan 50.000
gulden kosten en waaraan een heel jaar is ge
werkt. Dit jaar zullen er op de pleinen en kruis
punten van de straten een kleine tweehonderd
Fallas verrijzen met een totale waarde van twee
miljoen gulden. Vele oud-Valencianen die elders
in Spanje of in het buitenland wonen, zenden gif
ten om deze hoge koeten te bestryden.
Op 16 maart, wanneer de zon ondergaat over de
uitgestrekte sinaasappeltuinen, begint de op
bouw van de Fallas. Een ingewikkelde verzame
ling van stukken platform, staven, balken, stof
fen en ninots worden uit alle hoeken en gaten van
de wijk byeengebracht, en onder leiding van de
ontwerpers begint men met de opbouw. Vele
buurtbewoners helpen mee en de hele nacht
wordt er doorgewerkt. By het ochtendgloren
stelt de feestcommissie zich aan het hoofd van de
muziek op en een vroiyke „pasodoble" zorgt er
voor dat iedereen haastig uit het bed komt en op
Op St. Jozefs naamdag, om twaalf uur 's nachts,
is het hoogtepunt bereikt: het begin van het ein
de, „Ia nit del foc" (de nacht van het vuur). Het
schouwspel van acht dagen krygt een wonderlij
ke epiloog door het tegeiykertUd in brand steken
van al die kostbare en met zoveel smaak opge
bouwde Fallas. Alleen de hoofd-Falla op het
stadhuisplein bewaart men tot één uur als voor
naamste attractie en sluitstuk.
Een geweldig vuurwerk wordt boven de stad ont
stoken. Heel Valencia schroeit, knettert, brandt
en rookt. Als huiveringwekkende spookgestalten
smelten en verschrompelen de ninots in de vuri
ge omarming van de Fallas die langzaam ver
teerd worden. Alle muziekkorpsen spelen tege
lijk en iedere toeschouwer zingt of schreeuwt op
zijn manier. Het ïykt wel of de hele stad her
schapen is in een gekkenhuis. Zo moet Rome er
hebben uitgezien tydens de historische brand ten
tyde van keizer Nero. Het is prachtig en angst
wekkend tegelyk. wy noorderlingen kunnen dit
alles niet geheel bevatten. Wat een verkwisting!
Voor miljoenen aan goederen en arbeid gaan er
in enkele ogenblikken in vlammen op!
Wy begrypen het karakter van de Valenciaan
moeiiyk: scheppen om te vernietigen, opbouwen
om te verbranden, ontwerpen, schilderen en
beeldhouwen om, nauwelijks nadat de kunst van
het werk is geproefd, dit in brand te steken.
Iedere Valenciaan zal u echter uitleggen dat het
vernietigen van zyn creatie te vergeiyken is met
het leven zelf. Ook by de mens ls het einde on-
verbrekeiyk verbonden aan zyn schepping en
zijn bestaan. Zoals het leven van de mens feite
lijk niet voltooid is totdat de dood zich over hem
ontfermt, zo heeft hert wonderschone bestaan van
de Fallas geen zin als ze niet zouden worden
verbrand. De Valenciaan ziet het allemaal nogal
laconiek. Hy zegt: „Het volgend jaar zal ik een
nieuwe Falla bouwen, en waarom zal ik deze be
waren als Ik de volgende keer iets mooiers kan
maken."
Weekeind bijlage Leidsch Dagblad
LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD
EXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEX
LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD
EXTR A T TW.XTR AT.DEXTRAr .DF.XTR ALDEX
LDEX I KALULAi KAUJIAUVAMJU, TRALD
EXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEX
LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD
EXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEX
LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD
Zaterdag 15 maart 1969
