Getroffen door
gedrag van de
moedig
Biafraanse
vrouw
Doktoren leiden
strafinrichting
Geld broodnodig voor
operatie-luchtbrug
MEVROUW MIDDELKOOP KONING
Witte jassen en „zware jongens"
Wereldluchthaven tussen zee van huizen
eATERDAG 8 MAART 1969
jjjg LD EXTR
meest gezaghebbende. En dat heft de naijver
dan weer een beetje op. Toch hebben we wel eens
meegemaakt, dat twee vrouwen elkaar de oren
van het hoofd hadden gevochten om een man.
In Oemoeahia maakten we kennis met meer ont
wikkelde \Touwen die polygamie absoluut niet
meer wilden. In elk geval niet meer openlijk. De
schone schijn werd opgehouden. Met deze vrou
wen kon je veel leuker praten. Ze hadden ge
studeerd in Amerika. Engeland of Duitsland. Ik
voelde me daar niet zo leeggezogen, het praten
was niet alleen geven, ik leerde ook een heleboel
van ze".
Piloten
Ze vervolgt: „In Oemoeahia was ik gastvrouw
voor al onze werkers en voor de buitenlandse
gasten, die 's nachts naar Biafra kwamen. Elke
nacht komen er tussen de tien en dertien vlieg
tuigen binne. Die piloten zijn werkelijk helden.
Zitten tussen de vijandelijke toestellen in de
lucht en hangen soms zonder licht met z'n ze
venen boven het kleine vliegveldje van Oeli, om
dat ze dan niet kunnen landen. Soms nodigden
we wel eens een piloot uit en dan zei ik: Kom
nou eens kijken waarvoor je het doet. En dan
liet ik ze de kampen zien. Eentje zei eens: „Me
vrouw. de jongens gaan misschien weg, maar de
mannen blijven!"
„Als er eens een nacht geen vliegtuig is geweest,
komen de mensen angstig op je af: Mevrouw
we hoorden vannacht geen vliegtuigen. Ze stop
pen toch niet? Dat is hun grote angst. Van het
geld, dait we in augustus hebben opgehaald, is
al het lokale eten opgekocht. Met het eten, dat
Mevrouio C. Middelkoop-Koning
dagelijks werd binnengevlogen, was dat i
doende om de volwassenen en de kinderen vr
een beetje tot leven te laten komen. Je zag I
meteen: door dat kleine beetje stokvis en
melkpoeder verdween het oedeem en hun hai
werden weer zwart".
Moedige vrouiven
„Nu gaat er een moeilijke tijd aanbreken,
zijn geen yams (knollen) meer te koop. En
houdt in, dat er grotere vliegtuigen moeten w
den ingezet, of dat ze meer moeten gaan vl
gen. Het beste zou zijn, dat er een bestand
worden afgekondigd. Elke keer dachten we: i
Pasen, met Pinksteren: met Kerstmis is het
gelopen".
Mevrouw Middelkoop kondigde aan, dat ze w
spoedig zou teruggaan. „Tot augustus. Dat
nog veel pijn doen en niet makkelijk gaan, m
ik ben aan het land en zijn bewoners verkna
geraakt. Door het lijden hebben we mense
contact met ze gekregen. Alle tegenstellinj
vallen daardoor weg en ze zijn ons nu volle
als hun vrienden gaan beschouwen".
Weet u wat me heeft getroffen? Het moed
vechten van de vrouwen, die soms al hun kin
ren hebben verloren. Die geen besef hebben 1
wereldpolitiek en die daar toch staan te koken
de gaarkeukens en hun beste krachten inzet:
De oorlog wordt gemaakt door een handvol 1
ders, maai- wie er lijdt, dat is de bevolking,
zijn de scholieren en de studenten, die al
maanden geen les hebben gehad. De vroiw
die niet weten waar hun mannen zijn en de k
deren die niet weten waar hun ouders zijn."
Waarom wordt een misdadiger, die een
jarenlange tuchthuisstraf uitgezeten
heeft, toch een recidivist? Waarom ver
grijpt zich bijvoorbeeld een seksuele
misdadiger, na vijf jaar uit de gevange
nis ontslagen, reeds in de eerste dagen
van zijn herwonnen vrijheid opnieuw
aan vrouwen en zelfs aan kinderen?
Sinds lang werken psychologen en psy
chiaters er gemeenschappelijk aan, in de
Duitse Bondsrepubliek een aan de tijd
aangepaste tenuitvoerlegging van straf
fen te verwezenlijken.
Het kernprobleem, waarop de aandacht van cri
tici van de conventionele tenuitvoerlegging van
straffen zich richt, luidt als volgt: In hoeverre
zjjn gevangenis- of tuchthuisstraffen überhaupt
ln staat, de misdadigers in de ware zin des
woords te „beteren?" Het eenstemmige ant
woord van de psychologenOp een bepaalde
groep delinquenten, in het bijzonder de seksuele
misdadigers, werkt de strenge tucht in onze
strafinrichtingen, verbonden met vrijheidsbero
ving en afzondering van de maatschappij, als
een zwaar vergif, dat het „misdadige" in hen
op gene wijze uit de weg ruimt, maar ze, zodra
zij weer op vrije voeten zijn, tot nieuwe misda
den aanzet. Want dit „misdadige" wortelt moge
lijkerwijs veel dieper dan wij vermoeden, name
lijk in een aangeboren, overerfelijke aanleg, die
door treurige, negatieve belevenissen in de
Jeugd of door overeenkomstige invloeden van de
wereld rondom hen versterkt wordt.
Proef in Homburg
In West-Duitsland neemt men op het ogenblik de
eerste proef, waai'bij doktoren als leiders van
moderne strafinrichtingen worden ingeschakeld.
In Hamburg werd een zogenaamde bijzondere
sociaaltherapeutische inrichting in het leven
roepen, die niet meer door ambtenaren van
rechterlijke macht, maar door doktoren var
psychiatrische universiteitskliniek in Hamfc
wordt geleid: drieëndertig zorgvuldig uitgeü
misdadigers, van wie negen seksuele misdi
gers, zijn de eerste bewoners. Met het oog op!
streng geregelde dagindeling onderscheidt i
proef inrichting zich door niets van de and
Geheel nieuw is echter de doorlopende „bel
deling" van de delinquenten, die indivtó
plaatsvindt en waarbij drie heterogene
zlngsmethoden worden aangewend: Ten et
de psychotherapie, ten tweede antidepre»
middelen, ten derde de als tranquilizers
duide driften afremmende middelen.
Genezen
Zowel met de methoden van de psychothffl
de psychoanalyse daarbij inbegrepen, als
langs medicamenteuze weg wordt dus getril
het „misdadige" in de veroordeelden niet
te „beteren," maar medisch te genezen. Dal
bij deze werkmethode niet om een utopie P
wordt door reeds aanwezig ervaringsmaWi
van een soortgelijke experimentele inrichtini
Denemarken duidelijk bevestigd. Daar kon
dank zij een systematische medische behandi
„genezen," en wel in 75 procent van de ge**
Onder „genezing" kan men daarbij verstaan,
de vrijgelatenen niet meer in hun oude k»
vervielen —en „het misdadige in zichzelf
altijd konden overwinnen.
Mocht de Hamburgse inrichting tot soort#
resultaten leiden een andere is in de dee*
Baden-Württemberg gepland dan zal de P
voor 1970/71 te verwachten hervorming van
strafrecht de invoering van zulke sociaal®
peutische inrichtingen voor het hele gebied vit
Bondsrepubliek wettelijk vastleggen.
„Wilt u een stukje oude-wijven koek? Dat is echt Gronings. Mijn man en ik hebben
elkaar in Groningen leren kennen en we doen nog altijd een beetje sentimenteel over
alles wat Gronings is", zegt mevrouw Cor Middelkoop-Koning (41), terwijl zij koffie
met een plak koek bij ons neerzet.
Mevrouw Middelkoop is de echtgenote van dr. Herman Middelkoop, die voor de her
vormde zending in mei 1962 met vrouw en drie kinderen naar het dorp Intigidi in
Oost-Nigeria vertrok, „omdat dat politiek gezien zo'n uiterst rustig land was". Dat
zelfde Oost-Nigeria, bij ons beter bekend als Biafra, is sinds 1967 het strijdtoneel van
bloedige gevechten tussen Biafranen enerzijds en Jozoeba's en Naussa's anderzijds.
eerste bommen vielen buiten het terrein. Bin
nen tien minuten was het hele dorp verlaten.
Als nuchter mens vlucht je dan een paar hon
derd meter de bossen in, maar deze mensen niet.
Die rennen in paniek zo'n drie..vier kilometer
en vallen dan van uitputting als een blok in
slaap. Als ze zoveel uur later wakker worden,
verkeren ze in een soort verdoving. Ze weten he
lemaal niet waar hun familieleden zijn en vaak
vallen de families door deze ongeremde vluchten
uit elkaar. Naderhand komt daardoor de een in
dit kamp en de ander in dat kamp terecht.
Het echtpaar Middelkoop heeft zich de laatste
maanden in Nederland bijzonder voor de Bia
fraanse zaak ingezet. „Toen ik van de zomer hier
was, kreeg ik het idee, dat niemand wist wat
Biafra nou precies was. Vlak voor Pinksteren
ben ik toen door Brandpunt voor de televisie ge
haald. Langzamerhand zijn er allerlei acties op
gezet en werd er een comité gevormd. Zelf be
zocht ik Tweede-kamerleden. Ook hebben we het
Rode Kruis voor Biafra kunnen interesseren.
Daarna zijn mijn man en ik vier weken rond
getrokken: naar Amerika. Canada, Duitsland, en
Engeland. Het was vreselijk vermoeiend. Steeds
weer stonden we voor televisie, radio of grote
zalen. En overal kreeg je van de regeringen te
horen: Mevrouw, dat is een binnenlandse aan
gelegenheid, daar kunnen wij ons om politieke
redenen niet mee bemoeien, dat ligt allemaal zo
moeilijk. Voor mij is dat grote onzin. Het is een
koloniale erfenis en er wordt met wapens uit
Westerse landen gevochten Maar er spelen na
tuurlijk allerlei zakelijke belangen mee. Als de
oliemaatschappijen bemiddelend waren opgetre
den, had er veel ellende kunnen worden voorko-
Operatie luchtbrug
Desondanks bracht de grote landelijke actie van
kent. Ik heb reuze bewondering voor ze. Fan
tastisch flink zijn ze.
De omgeving van Intigidi is een landbouwgebied.
Dat is het werk van de vrouw. Ze hakken bo
men om en daar lopen ze dan mee op het hoofd.
Soms ook dertig liter water of hele trapnaai-
machines. Die vrouwen zijn kei, kei sterk!"
Ze zegt het op een manier, dat wij denken met
gorilla's te doen te hebben en vervolgt: „De vrou
wen hebben zich daardoor in een onafhankelijke
positie kunnen plaatsen. Als de Biafraanse vrouw
Iets niet zint. pakt ze haar boeltje en gaat weg.
En dan moet manlief maar zorgen, dat-ie aan
zijn kostje komt. Hij gaat dan natuurlijk eerst
bij haar familie soebatten, want hij krijgt een,
twee, drie niet een hardwerkende vrouw terug.
Maar lukt het niet, dan gaan ze allebei dood
leuk naar een ander. Zowel de man als de vrouw
is nog polygaam. Ze sluiten dan ook liever een
adat-huwelijk dan een officieel huwelijk in de
kerk. De gesprekken met de jonge leiders en leid
sters in het dorp die ik eens in de week op
woensdagmiddag had, gingen dan ook voor drie
kwart over liefde, sex en huwelijk. En verder
Telefoon staat niet stil
Op het dressoir zwerven lege enveloppen van
allerlei hulporganisaties uit Binnen- en buiten
land, allemaal volgekrabbeld met haastige aan
tekeningen. Op een rond tafeltjes een stapeltje
boeken: Huub Oosterhuis: Bid om vrede en in
het voorbij gaan, J. J. Buskes: God en mens als
concurrenten, H. Werner: Mattijs Mooi-muziek.
Omdat de telefoon om de haverklap rinkelt, heb
ben wy even tijd om een en ander in ons op te
nemen.
„De mensen van wie wij dit hebben gehuurd, zijn
reuze aardig. De telefoon staat bij hen in de
winkel en het is natuurlijk lastig voor ze ons tel
kens te moeten waarschuwen. Maar ze doen het
elke keer weer even vriendelijk. En er wordt
nogal eens gebeld.
Meestal voor mijn man. Hij is nu weer terug
naar Oemoeahia. In de tijd, dat hij hier sinds
Kerstmis was deed hij zo'n beetje het werk
van coördinator. Zowel bij de protestantse ker
ken als bij de roomse kerk komen lange lijstten
binnen met aanvragen voor allerlei medicijnen.
Meestal zijn die door verpleegsters opgesteld. Een
medicus, die met de nood terplaatse bekend is,
kan echter beter bekijken, waaraan wel en
waaraan wel een waaraan geen behoefte bestaat.
Dan zit-ie in Londen, dan in Genève om die lijs
ten met diverse organisaties door te nemen".
Moeder en lerares
Mevrouw Middelkoop zit, gekleed in een met een
grote zwarte strik gegarneerde zwart-witte blok
jesjurk en een beige maillot tegenover ons in een
pluche fauteuil. Zy is lang en slank, heeft een
niet-onknap, charmant gezicht en peper- en
zoutkleurig springerig haar. In Intigidi gaf zij
haar kinderen zoon Peter van dertien en doch
ters Afke (tien) en Henriette (zes) zelf les
met behulp van een correspondentiecursus. Een
goede cursus en een goede „onderwijzeres", want
Peter kon zonder toelatingsexamen naar het Ly
ceum in Almelo en de twee meisjes hebben op de
lagere school ook niet de minste moeite.
„Toen Intigidi vorig jaar mei in handen van de
federalen viel, vonden wij, dat de kinderen naar
Nederland moesten. Vrienden van ons in Marke-
lo hebben toen aangeboden de kinderen in huis
op te nemen. Daarom zij wij nu ook hier ver
zeild geraakt. Op deze manier kunnen de kinde
ren hun scholen blijven bezoeken".
Bom ba r dement
Aan het werk van dokter Middelkoop in Intigidi
kwam op zaterdagmiddagmiddag 24 februari een
eind toen de federalen het ziekenhuis bombar
deerden. „Van die ziekenhuizen moet u zich niet
veel voorstellen. WIJ waren er dolgelukkig mee.
maar die gebouwen zijn qua bouw niets waard:
een paar stenen muren met een zinken dak.
Twee keer vlogen er twee toestellen over. De
9 augustus zich de laatste maanden in Nederland
dertien miljoen gulden op. „Dat is allemaal naar
de operatie-luchtbrug gegaan, die verslindt mil
joenen. Eten is er eigenlijk genoeg, dat ligt hoog
opgetast. Maar het geld is broodnodig voor de
landingsrechten op het vliegveld van Sao Tomé,
voor de havengelden van de schepen, voor vlieg-
tuigbenzine en voor dieselolie om de lorries in
Biafra te laten rijden van het vliegveld naar de
kampen, waar de duizenden vluchtelingen hun
toevlucht hebben gezocht".
Met een zachte stem vertelt zij over haar bevin
dingen. Wij zitten in het gemeubileerd gehuurde
achterhuis van "een stoffenwinkel aan de Elsener-
straat in het landelijke Rijssen-
De kamer wordt overheerst door een prachtige
grote mahonie dekenkast, die bijna tot het pla
fond reikt. Aan de muur hangt een reproduktie
van Chagal's „Het rode huis". Kast en reproduk
tie vallen een beetje uit de toon bij de verder
eenvoudig ingerichte kamer die op een binnen
plaats uitkijkt.
Op die bewuste middag was aan onze kant van
de Cross-river alleen het ziekenhuis verwoest.
Maar aan de overkant stond het hele dorp in
lichterlaaie. Die huisjes zijn van leem en in die
huisjes branden vuurtjes om te koken en te roos
teren. U kunt zich voorstellen hoe gauw zoiets
weggevaagd is De bewoners waren dan ook vol
ledig ontworteld. Alles wat ze verdienen, wordt
omgezet in een radio, een fiets, potten en pan
nen of een kist met kleren en doeken.
De bank zegt ze nog niets, dus daar werken ze
niet mee. En om dan alles ineens in rook te
zien opgaan. De federalen zijn toen gekomen en
hebben het dorp bezet en wij zijn voor hen uit
gevlucht naar Oemoeahia.
Emancipatie
„Ik zeg wel eens tegen mijn man: Hier heb ik
•geleerd wat de emancipatie van de vrouw bete-
over geld, onderwijs en macht. Ze denken: als ik
maar een opleiding heb, dan krijg ik macht.
Naastenliefde, humaniteit kennen ze niet. „Mijn
familie, daarvoor zal ik vechten".
Van vreemden mag je gappen is hun moraal.
Maar bij de man komt er ook bij dat-ie met
z'n potentie wil pronken. Hij wil een soort he-
man zijn. Als je bij ons de advertenties over
bier leest, staat er „bier, gezellig". Maar daar:
Beer makes you strong". (Bier maakt je sterk).
Dat is ook eigenlijk het enig zaligmakende voor
ze. Een fiets is beslist belangrijker dan een
vrouw. Ze maken zich geen problemen over de
sex en niet over de kinderen die daaruit voortko
men.
Vroeger leefden er officieel zo'n vijf vrouwen op
één kombout. De man kreeg dan de ene dag te
eten van mevrouw A en de volgende dag van me
vrouw B. Meestal is de jongste zijn lievelings
vrouw, maar de oudste is door haar leeftijd de
Als enige wereldluchthaven ligt de West-
berlijnse luchthaven Tempelhof midden in
een zee van huizen van een miljoenenstad.
De bijzondere ligging -maakte de installatie
van moderne vliegveiligheidsnstallaties
noodzakelijk, zodat zij tot de best geoutil
leerde en veiligste van de wereld behoort.
Met het afhandelen van meer dan vier mil
joen passagiers schoof Tempelhof tijdens
de laatste jaren naar de topgroep van de
Europese luchthavens. Alleen al in het da
gelijkse lijnverkeer van de luchtvaartmaat
schappijen PAA en BEA noteert Tempelhof
dagelijks ongeveer 200 starts en landingen.
Ook als de Franse maatschappij Air France
er straks nog bij komt deze maakt tot
nu toe gebruik van de tweede Westberlijnse
luchthaven Tegel zal dit voor de lucht
haven nog geen moeilijkheden geven. Maar
dan zal de capaciteit van de startbanen en
de passagiersaccommodatie op het vroegere
exerceer- en paradeveld uitgeput zijn.
