De drie uitzonderliikste 1LD EXTRAS; Madame Tsjang Kai-sjek de jongste rivale Naar Amerika Ts ja ng Kai-s jek Eerste strijd tegen Mao Tweede wereldoorlof» Kwo Min-tang Verdreven ediploi wereld nde P 141. (Na 2 d e li tinger Ieringi eiden, boksPa<ir stond ze. Haar gebleekte gezicht leek een stukje zeldzaam porseleinde huid strak getrokken door het haar dat in een wrong in de nek was saamgebonden. Haar lange rechte zijden japon had splitten vanaf haar enkels tot halverwege haar knie- e stof ^ia<^ een zacktgekleurd bloemenpatroon. Ze zag er heel teer uit, alsof haar rstrasschouders nauwelijks het gewicht van de knopen op haar lange mouwen konden L ((>1dragen. Eerbiedige hovelingen stonden bezorgd om haar heen, alsof ze bang waren dat t siaa*e zou bezwijmen of zou vallen. omu,Zo taai als een ouwe biltong", zei een Zuidafrïkaanse journalist naast me. De vrouw lt blaWn de generalissimo, die over Formosa (nationalistisch-China) regeert, ontving de egen ipers, ze beantwoordde enkele vragen, ontweek andere handig. >nd o op kl folde Toen ze sprak over het vasteland van China, tel. het gemakkelijk zich de madame Tsjang Kai sjek te herinneren die de ongekroonde koningin a|°ver vÜflloncierd miljoen langenoten was geweest, ^Nu ze de „First Lady" is van een republiek met *0-4{een bevolking van 9 miljoen inwoners is ze toch or velen nog steeds de First Lady van Azië. ntact Hel was moeilijk zich haar voor te stellen als 3 but^e dochter van een overigens rijke kruidenier, nog moeilijker om achter dat beheerste uiterlijk e' 'vóeen telle woede te speuren over de wetenschap answidat aan de andere zijde van de Straat van For- dagnjmosa ^aar oudere zuster Ching-ling de machtigste eater vrouw in de regering van Mao Tse-toengs geha- communistische volksrepubliek is. De zusters Soong Mei-ling, Ching-ling en Eh -ling, werden in Shanghai geboren. Hun vader, een one ,voormahge kruideniersbediende, opgevoed in Ame- Obsjrika, deed goede zaken en verkreeg maatschap- na pelijk aanzien door in zijn vrije tijd in de plaat- een selijke methodistenkapel te preken. In 1897, het maBjaar waarin Mei-ling geboren werd, was hü al een invloedrijk man, door de Europese missiona- tje "'rissen geëerd als de uitgever van de plaatselijk ge- :envodrukte bijbel. Zij wisten niet dat hij op dezelfde een f persen pamfletten drukte voor dr. Sun Yat-sen 'wil 'e in Japan in ballingschap verbleef wegens een leren komplot tot omverwerpen der Mantsjoe-dynastie. Maar toen wist ook Soongs vrouw nog niet dat >ngeh haar echtgenoot, die voor zijn Europese vrienden zoeki Charles Jones heette een komplot smeedde om "buitenlandse duivels met hun grote neuzen" de verraden en te doden. t Het leven van de familie Soong verliep zo vre dig als dit mogelijk is in een gezin waar vijf uwe, kinderen, van wie drie meisjes, ravotten. Charles bi'Jones Soong's huis lag in een stadsdeel dat toen g 2jj nog een buitenwijk van Shanghai was. Madame Tsang Kai-sjek herinnert zich de groene weiden sct om het huis. Er stonden dadelpalmen en andere óntje bomen in de tuin en achter een muurtje, om de voo tuin waar de kinderen speelden, stroomde een ri- Jfreg vier. In die tuin werd Mei-ling voor het eerst vie vernederd. Eh-ling was twaalf jaar toen de nieu we eeuw begon, Ching-ling was negen en Mei- sell ling nog maar drie jaar. Toen het jongste meisje etroi nog maar nauwelijks kon lopen, zag ze haar kl twee oudere zusjeS over de tuinmuur klimmen ma| en verdwijnen in de geheimzinnige opwindende mo wereld daarachter. Ze kon niet geloven dat ze alleen maar „stoute dingen deden en de kippen van de boeren opjoe- gen" (waarvoor haar vader moest betalen). Ze was ervan overtuigd dat ze iets miste. Maar als ze zeurde of ze mee mocht spelen, dan renden de lis anderen lachend weg en lieten haar alleen ;arai lur. achter. Ze zwoer dat ze eens de belangrijkste zou zijn, "sdyi Soong dochter nummer-één. Mei-ling werd niet eren alleen ambitieus even ambitieus als haar va- nan der maar ze hield ook van haar huis en van nij 1 huiselijkheid. Als de twee oudste meisjes haar In de steek lieten, rende ze altijd terug naar het huis aan de Soochowstraat en verkneuterde zich in het veilige gevoel dat ze kreeg zodra ze binnen was. Net als haai- vader was Mei-ling dol op tuinie- ren en ze had een eigen plekje in de groentetuin j waar ze samen met hem werkte. Ze was de on- ^_.'s. handigste van de drie zusjes, maar dit maakte ze weer goed door de groente die ze kweekte te be reiden en op tafel te zetten zolang de oogst duur de, ze kon goed koken en cakes en gemberbro- Hden lukten ook heel goed als er niets uit de tuin gehaald kón worden. Later verbaasde Mei-ling haar echtgenoot met haar vermogen om zelfs een hut op een slagveld u tot een gezellige woonruimte te maken. Ze reisde altyd naar de gevechtszone met een koffer vol gordijnen, lakens en baddoeken en er stonden al- v tijd bloemen op zijn tafel ook als iedere bloem weggebombardeerd scheen. In 1903 ging Eh-ling in Amerika studeren en Mei-ling werd onder toezicht van Ching-ling ge- steld. Hun vader dacht dat het een goed idee zou Haa zijn Mei-ling ook naar de McTyiere school in en. Shanghai te sturen waar Eh-ling geweest was g®j en waar Ching-ling ook al leerlinge was. Maar edls de „baby" vond het niet prettig op McTyiere. Ze werd genegeerd door haar oudere zusjes en ge it plaagd door de andere meisjes. Na een jaar nam w haar vader haar van school en kreeg ze thuis on- lenvr derwijs. ~M~n een serie van drie artikelen vertelt Roy MacGregor-Hastie J de levensgeschiedenis van de drie meest uitzonderlijk zusters ter wereld Mei-ling, Ching-ling en Eh-ling Soong. Mei-ling is de vrouw van Tsjang Kai sjek en wordt de „first lady" van Azië genoemd. Ching-ling trouwde met Mat Yat-sen, vader van de Chinese revolutie en is nu een van de mach tigste vrouwen in communistisch- China. Eh-ling trouwde met de mil jonair Kung Hsiang-ksi en verdiende daarna zelf nog een miljoen op de beurs van Wall Street. Hier volgt de eerste aflevering van het verhaal hoe deze drie zusters in die verschillende posities en in zulke verschillende en tegenstrijdige werelden terecht kwa men. Roy MacGregor-Hastie, die het ver haal van de Soong-zusters heeft ge schreven, heeft een lange studie ge maakt van internationale en vooral van communistische vraagstukken. Zijn biografie van Mao Tse-toeng werd het eerst in 1961 in Engeland uitgegeven, kwam een jaar daarna als paperback uit en werd als vervolg verhaal in de belangrijkste kranten van de wereld gepubliceerd. Sinds dien is het boek uitgekomen in de Ver. Staten, Frankrijk, Italië en Spanje. MacGregor-Hastie heeft in 1962-1963 een grote reis door Azië gemaakt, hij heeft de oorlog tussen India en com- munistisch-China bestudeerd en is achter het „bamboe-gordijn" doorge drongen. Hij heeft ook leden van de Soong-familie ontmoet, die hem ge holpen hebben bij het opstellen van dit wonderlijke verhaal. In 1908 volgden Mei-ling en Ching-ling hun oudste zusje naar Amerika. Ching-ling kwam bij Eh-ling op het Wesleyan College voor meisjes in Macon, Georgia; Mei-ling ging naar „een depen dance voor kleine meisjes" met twee kinderen van personeelsleden. Mei-ling vond de negen jaar in Amerika heel plezierig, ze was lang niet zo „de vreemde eend in de bijt". Haar oudere zusters hadden een strijd moeten leveren om zich waar te maken en perso na grata te worden. Omdat ze nog een kind was, had Mei-ling het makkelijker en werd zelfs ver wend. In de dependance van de school begon ae aan haar lange carrière van publiciste. Ze maakte een eigen „krant" en verkocht de exemplaren voor vijf cent aan mede-leerlingen. In de klas was Mei-ling even ondernemend. Haar schoolrapport zegt dat ze een briljante leerlinge was- In 1917 keerde Mei-ling naar huis terug, naar een China dat verscheurd werd door de burger oorlog. De Mantsjoe-dynastie was door dr. Sun Yat-sen, die nu getrouwd was met haar zuster Ching-ling, omvergeworpen, maar de nieuwe re publiek was nog verre van stabiel. Dr. Sun had zich in 1912 als president teruggetrokken ten gunste van de Mantsjoe-premier Yan, die een be tere kans scheen te hebben om de nieuwe demo cratische staat te verenigingen. Maar Yan werd een grote teleurstelling; hij riep zichzelf tot kei zer uit en stierf enkele maanden daarna in 1915. na in 1915. Nu heerste er strijd tussen de pro-Sim groepe ringen in het zuiden en een aantal militaire rege lingen in het noorden. Haar zwager was druk bezig jonge mannen te recruteren, die hem zou den kunnen helpen bij de hereniging van China en bij het vestigen van een sterke, gecentraliseer de democratische regering. Haar zuster Eh-ling was met een zoon uit het miljonairsgeslacht Kung getrouwd en bevond zioh ver weg in Shansi en was bezig met de reorganisatie van de economie in dae provincie als adviseuse van de gouverneur. Mei-ling vroeg zich af wat ze zou gaan doen. Zou ze zich net als Ching-ling in de politiek stor ten en zich gaan wijden aan het slagen van de re volutie? Of zou ze met een rijke man trouwen en in een ommuurd paleis in een of andere ver afgelegen veilige provincie gaan wonen? De vragen werden in 1918 voor haar beant woord. Haar vader stierf en ze ging de huishou ding doen voor haar moeder. Haar ambities wer den een jaar of twee opzij gezet. Ze vond het heel plezierig het huishouden te doen en na een lan ge afwezigheid zich weer aan te passen aan het leven van China- Ze trok zich niet helemaal van alles terug. Zo nu en dan verliet ze het nieuwe huis aan de Seymourweg in Shanghai met het excuus te gaan winkelen. Dan wilde ze zien wat andere meisjes droegen, weten waarover ze spraken en welke vrije jongemannen er waren. Ze trok sterk de aandacht met haar Ameri kaanse schoolmeisjeski enen en gaf velen aanstoot omdat ze de eerste was die een rijbroek droeg. Ze genoot van dat schandaal. Ze nam geen genoe gen met de „tweedehands roem" die ze had als zuster van madame Sun en van T.V. Soong, haar broer, die nu directeur van het departement van Handel was bij de in Kanton gestationeerde re gering van dr. Sun. Ze was vast en stellig be sloten zelf iemand te worden. In het China van na de eerste wereldoorlog was er maar één manier waarop een meisje „car rière kon maken" en dat was een jongeman uit zoeken wiens vooruitzichten de moeite waard wa ren. Mei-ling voelde niets voor bankiers of ge leerden. Ze hield van mannen met actie, zoals de Amerikanen waarmee ze vroeger uitging militairen, ontdekkingsreizigers en sportlieden. Ze besloot haar onvrede over haar tweede plaats in de zusterrij te onderdrukken en eens te gaan kij ken wat Ching-ling en dr. Sun haar op het ge bied van potentiële bruidegommen hadden te bie den. In 1912 ontketenden de militaire bondgenoten van dr. Sun een reeks opstanden, enkele van die opstanden werden onderdrukt, maar in septem ber 1922 vlei Kanton in handen van een op standige generaal en dr. Sun werd gedwongen naar Shanghai te vluchten. Hij bracht Ching- ling en een jonge officier, een zekere Tsjang Kai-sjek mee. Mei-ling hoefde helemaal niet naar haar zuster om een veelbelovende jongeman te gaan zoeken. De opstand bracht de jongeman naar haar in Sjanghai; Tsjang Kai-sjek had nog nooit een meisje als Mei-ling ontmeet. Het was een heel mooi en heel beschaafd meisje en ze bestierde de huishouding van haar moeder op voorbeeldige wijze. Maar ze sprak vloeiend En gels en hij sprak alleen Chinees en ae kleedd® Bich heel vreemd in broeken met strakke pijpen. Madame Tsjang Kai-sjek samen met haar man. Ze was helemaal niet onderdanig zoals de Chine se meisjes die hij kende. Hü was getrouwd toen hij vüftien was, maar zag zijn vrouw en zün beide kinderen slechts zelden. Er gingen geruchten dat hy heel vaak een bezoek bracht aan twee niet zo erg respectabele vrouwen in Kanton en het zou beter zyn geweest als hy, zoals Ching-ling beweerde, met een van die twee getrouwd was. Ze hoorde van haar zwa ger dat „de jongen" stellig opperbevelhebber van de republiek zou worden, als deze eenmaal geves tigd was. Ze liet Tsjang weten dat hij de soort man was waar ze naar zocht. Ei- was geen tüd voor een vrijage. Dr. Sun stond sterk onder invloed van Borodin, de Sowjet- russische commissaris die de Chinese revolutie op weg moest helpen. Borodin verschafte de zo no dige fondsen en het aanbod om kaders in de Sow- jet-Umie zelf op te leiden. Het republikeinse le ger moest gereorganiseerd worden als het Chinese volk zijn natuurlyke wantrouwen tegen soldaten als „bandieten" zou overwinnen. Waarom dan niet de meest belovende revolutionaire officier naar Moskou te zenden om „militaire en politieke kwes ties" te bestuderen? Tsjang bleef een jaar in Moskou. Hy leerde zyn militaire lessen goed en by zün terugkeer be hoorden zyn troepen tot de beste van Azië, hoe wel de uitrusting veel te wensen overliet. Hy werd ook een overtuigd anti-communist en was woedend toen hy dr. Sun op oudejaarsavond 1923 hoorde zeggen; „We richten ons nu niet langer op de wes terse mogendheden. Onze gezichten zyn thans naar Rusland gekeerd". In feite beheerde zij de buitenlandse betrekkin gen van de republiek. Haar echtgenoot wist weinig van de wereld bui ten China en sprak geen Engels. Hy liet graag de onderhandelingen over leningen en investeringen door zijn vrouw, met behulp van haar zwager Kung en haar broer T.V. Soong, behandelen. Mei- ling kreeg het druk en ze was heel zakelijk. Ze zorgde voor goede relaties met de Verenigde Sta ten door artikelen in de pers te schrijven, spreek beurten te houden en later in haar zuidelyke ge accentueerde Engels radiotoespraken te houden. Zy was een bewonderaarster van Mussolini en „leende" zijn minister van Financiën, de Stefanie om T.V. Soong en Kung te helpen de economie te stabiliseren. Ze hield zich wat afzijdig, maar was wel vriendelijk tegen andere Aziatische re geerders, hoewel ze enkelen beledigde door de ma nier waarop deze hun vrouwen op feodale wyze bleven onderdrukken, te kritiseren. Mel-lings buitenlandse politiek werd beheerst door haat en vrees jegens het communisme. Ze wenste een welvarend, standvastig China dat in staat was het hoofd te bieden aan de „rode be dreiging van de vrijheid". Ze stond niet afkerig tegenover het gebruik van communistische leuzen, net als haar man de mi- de luchtmacht en het geven van enige troost aan de piloten. De meeste vliegtuigen hadden een foto van haar op het instrumentenbord en er was zelfs een Mei-ling eskader, dat op wonderbaarlijke wyze op volle sterkte gehouden werd, ook als hek nodig was hiertoe andere eskaders uit te dunnen. Toen de Sino-Japanse oorlog een tweede we reldoorlog werd, was Mei-ling overtuigd dat „de officiële bondgenoot, Amerika" niet alleen de oor log zou winnen maar ook de Kwo Min-tang en haar echtgenoot op het vasteland in ero zen her stellen. Toen de Sowjet-Unie aarzelde Japan do oorlog te verklaren, was ze verrukt omdat r» meende dat Ching-ling en de Chinese communis ten een figuur zouden slaan. Ze was teleurgesteld toen Mussohni In do oorlog de züde van Japan koos, maar verwijderde snel alle sporen van haar geflirt met de fasoinistischo organisaties door haar Italiaanse adviseurs naar huis te sturen. Ze werkte hard aan de zuivering van haar nationalisme, ondernüjnde Ching-ling# invloed waar ze kon en bereidde zich voor op de dag waarop ze weer de „First Lady" van Azië zou zijn. Het was jammer dat Mei-ling, die eon uitsteken de pin-up voor de buitenlandse officieren van de luchtmacht was, geen idee had hoe ze de gene genheid en het respect van de boeren, die de meerderheid van de Chinese bevolking vormden, kon winnen. In 1946 was de positie van Mao Tse- toeng en Ching-ling op het platteland zó sterk geworden, dat generaal Marshall de president van de Ver. Staten adviseerde dat de enige hoop op redding voor Tsjang Kai-sjek een coalitie met de communisten was. De tweede wereldoorlog was voorbij, de commu nisten in China waren volkomen bereid hun twin tigjarige stryd nog twintig jaar voort te zetten* met hulp van de boeren die hun doorzettingsver* mogen en eerlykheid steunden. Ching-ling ver kondigde dat Mei-ling en Tsjang de revolutie van dr. Sun Yat-sen verraden hadden en zinspeelde er op dat de Japanse successen een soort „veroar* deling van het verraad" waren geweest. Mei-ling noemde zichzelf een vurig anti-commu niste. Niemand kan zeggen in hoeverre dit ge baseerd was op haar sympathie voor Tsjang Kai- sjek, of beschouwd moet worden als een deel van haar groeiende antipathie tegen haar zuster Ching ling, die zeer vyandig stond tegen de gedachte van een mogelijk huwelyk van het jonge paar. Waarschijnlyk woog de antipathie tegen Ching- ling het zwaarst. Haar oudere zuster verbood niet alleen een huwelyk tussen Tsjang en Mei-ling, maar ze bewoog mevrouw Soong ook tot het ma ken van bezwaren omdat de man „niet alleen on- zedelük, maar ook nog een heiden" was. Maar op 12 maart 1925 stierf Sun Yat-sen. Tsjang, die belast was met het opperbevel over het leger van de Kwo Min-tang (dr. Suns volkspartij), werd vanzelfsprekend zijn opvolger. Aan het hoofd van het nieuwe leger onderdrukte Tsjang de laat ste oppositie tegen de Kwo Min-tang regering en tegen het einde van 1926 had hij het land op het slagveld herenigd. De generalissimo, zoals hy werd genoemd, ver sloeg zyn mededingers naar het leiderschap van de partij door het eenvoudige dreigement ontslag te zullen nemen. Hü wist immers dat er geen an dere militair van zün formaat of ervaring be schikbaar was. Hij elimineerde de bedreiging van rode invloeden ln zün regering door bevel te geven tot het uit roeien van alle communistische kaders die met de Kwo Min-tang (op bevel van Moskou» hadden samengewerkt. In de zomer van 1927 waren er nog maar enkele bekwame militairen en politici van de linkerzijde in leven en ze verscholen zich in de Kiangsi bergen. Hü beweerde dat men zich daar over geen zorgen meer hoefde te maken en ging in triomf naar mevrouw Soong om de hand van haar dochter Mei-ling te vragen. Zonder steun van Ching-ling, die naar Moskou gevlucht was, voelde mevrouw Soong zich niet sterk genoeg om het huwelijk tegen te houden en op 1 december 1927 trouwden Tsjang en Mei-ling met veel pracht en ceremonieel. Nu officieel „First Lady" van China, begon Mei-ling een eigen per- eoonlijkheid te ontwikkelen. litaire en politieke organisatietechnieken van de Russen had gebruikt. Ze begon een beweging die ze „Nieuw leven" noemde, een titel die ze overge nomen had van een in Moskou uitgegeven fcyd- schrift. „Nieuw Leven" moest de Chinezen „een blik op de toekomst geven". Haar echtgenoot stemde met al deze activiteiten in. Hij wist niet zeker of zijn vrouw wel gelijk had in haar sterke aandrang om de laatste over blijfselen van de communistische organisatie, ge leid door Mao Tse-toeng, in het Kiangsi geberg te te onderdrukken. Maar hy gaf toe en wijdde jarenlang zonder succes veel van de Kwo Min- tang krachten aan het bestrijden van de Kiangsi- Sowjet, waarbij hy een verlies aan populariteit in eigen huis riskeerde, omdat hy faalde de Ja panse opmars ln China te stuiten. Pas toen Mao in 1936 Tsjang ontvoerd had, werd er een anti-Japans verbond tussen de com munisten en de Kwo Min-tang gesloten op voor waarde dat Tsjang vrygelaten werd. Mei-ling was woedend. Ze had haar gezicht ver loren als vrouw van een man, die zichzelf door „rode bandieten" had laten kidnappen. En nu had de Kwo Min-tang zich met de communisten verbonden tegen de Japanners en zou ze haar zuster Ching-ling weer moeten ontmoeten en haar als bondgenote tegemoet dienen te treden. Met de terugkeer van Ching-ling in het openbare leven van „het officiële China" verloor Mei-ling een groot deel van haar macht over het volk. Ching-ling was de weduwe van Sun Yat-sen, de vader der revolutie. Mei-ling was wederom de jon gere zuster, de vrouw van dr. Suns pro tégé, „iemand van weinig gewicht". Mei-ling was nooit een vrouw geweest, die lang over een verloren zaak treurde; ze dook weer in allerlei activiteiten, zowel thuis als in het buiten land- Ze ontwikkelde b.v. een persoonlüke belang stelling voor de luchtmacht en nam de zorg op zich voor de Amerikaanse piloten en andere vrü- willigers die de Chinese kadetten opleidde, en pro beerde uit te maken of zich geen communisten onder de kadetten bevonden. Was zü politiek niet erg succesvol, ze was voor de luchtmacht een even goede huisvrouw als ze al- tüd voor haar echtgenoot geweest was. Toen de Japanners langzaam terrein wonnen op het vas teland van China en de hulpbronnen van de vrije Chinezen verminderden, boekte ze een opmerke- lyk succes bü het verkrygen van uitrusting voor Alleen door de Kwo Min-tang te zuiveren en on der beheer te stellen van een door een communis* geleide coalitie zou de vlek van het verraad uit gewassen kunnen worden. Voor Mei-ling was di* een ondenkbaar voorstel. Tegen eigen beter we ten in, volgde Tsjang Kai-sjek de raad van zün vrouw en zette de oorlog voort, dit keer weer te gen de communisten. Binnen drie jaar was de Kwo Min-tang van het vasteland verdreven en war de oorlog verloren. En zo heeft Mei-ling sinds 1949 ln ballingechap op Formosa gewoond en deze situatie is gedeelte lijk aan haar eigen koppigheid te wijten. Ze ie natuurlijk te stijfhoofdig om dit toe te geven. Ze heeft voor haar echtgenoot op Formosa een ge rieflijk huis ingericht, maar beweert nog altijd dat dit even tijdelijk is, als de huizen, die ie op zovele slagvelden voor hem heeft verzorgd. Eens zal het vasteland heroverd worden en zal zjj weer op haar „troon" hersteld worden, aldus haar rede nering. Madame Tsjang Kai-sjek, de vroegere Soong Mefc- liny, is een van de weinigen die hierin nog ge loven. Al was het alleen maar ter vermijding van een nog groter debacle tegenover haar oudere zuster, moet ae het wel geloven. Weekeindbijloge LeidscH Do^blod LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD EXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEX LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD EXTR A T .nF VTR A T .DF.XTR A T .DKXTR ALDEX T ■DEXT'K'.AI.IJK-X.twa I .IIICAT^M I .i XTRALD EXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEX LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD EXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEX LDEXTRALDEXTRALDEXTRALDEXTRALD 1 februari 1969

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1969 | | pagina 9