ieza Fr id (65) wil nog
liets van
rust weten
In Face to face
revolutienog
vorm moet krijgen
DAF33
sterk,
zuinig,
betrouwbaar
Mannenkoor zong
de Missa Brevis
■M mijn beroepen
ik uitoefenen"
HET KORT
Britse
regering
tegen verzachting
marihuana-straf
Meeslepend werk van Manthouïis
EEN MAAGD
VOOR
DE PRINS
HANG
'EM HIGH
Films
in Leidien
NAAKT OM
TE LEVENn
DIEVEN-
CARNAVAL
DR. ZJIVAGO
LIJDAG 24 JANUARI 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 19
f?m
WTTWVYTVrVY
OEN HAAG (GPD) „Alle vier mijn beroepen blijf ik uit-
fenen. Componist, pianist, recensent, pedagoog". Het is één
de eerste dingen, die Geza Frid zegt. Het is tekenend voor
n vitaliteit.
pm half elf in de ochtend ben ik geboren. Als ik zaterdagavond
te spelen, ben ik dus vijfenzestig jaar". Ik heb tegen ze gezegd: „Je
ifcf de a.o.w. niet af, hoor", vervolgt hij lachend.
li kind speelde hij piano in het vaart en de dodecafonie. De ruimte
vaart is mogelijk geworden doordat
men de middelen vond om zich te
onttrekken aan de zwaartekracht
van de aarde Schönberg doet iets
dergelijks- Hij onttrekt zich aan de
harmonische wet van de opeenvol
ging van tonica, subdominant, do-
l, dat spelen bu Tolstoi. Ik heb minant. De muziek gaat zweven",
construeerd, dat het In 1910 -Lang niet alles wat er op het
ziin geweest, vlak voor zijn 1 ogenblik wordt gemaaat. is waarde-
dus, want ik weet nog dat die ™1. Maar Jt zdt in de lucht er ge-
tische letters mij vreemd voor- b««t iets. Twee zaken vind ik teleur-
van Tolstoi. Zijn aanleg voor
Instrument ontwikkelde hij onder
ng van zijn vriend en leraar Be-
Bartok. Hij studeerde compositie
Zoltan Kodaly en onderhield een
ite vriendschap met Maurice Ra
men. Ik heb moeten kunnen le-
Veel weet ik er niet meer van,
i ik heb daar wat zitten spelen,
itoi kon ook een beetje pianospe
en hij gaf me een thema op,
rop ik heb geïmproviseerd. Ik
op zijn rug gezeten en we heb-
er gegeten. Ik denk wel, dat het
een goed deel aan hem is te
ken, dat ik muziek ben gaan stu-
ta. Mijn vader was niet muzi-
I, de aanleg heb ik van mijn moe-
eza Frid werd op 25 januari 1904
uren in Maramarossziget. een
ptadje, dat toen Hongaars was.
919 Roemeens, in 1940 Hongaars,
1945 Roemeens. In een gesprek
hem vallen voortdurend de na-
van de heel groten uit de ra
te muziekgeschiedenis.
stellend. In de eerste plaats, dat niet
de baanbrekende figuren Bartok en
Strawinskv als voorbeelden worden
genomen, maar Webern, die voor mij
de Kafka van de muziek is. Afbreken
negatief, eenvormig. En ook dat Va-
rese en Yves zo en vogue zijn op het
ogenblik. Ze waren hun tijd vooruit,
maar nu blijkt het toch wel dilettan
tisch te zijn. Het is kunstzinnigheid
in plaats van kunst".
Ballade
Gisteren wijdde de AVRO een ra
diouitzending van een uur aan Geza
Frid en aijn werk. zaterdag speelt
hij in Amsterdam de première van
zijn „Ballade voor gemengd koor,
strijkorkest, piano quatre-mains en
slagwerk". Het is opus 71a, een nieu
we versie van het werk. dat hij vier
1| fr I jaar geleden voor harmonie-orkes-
F ten schreef. En voor de toekomst: op
treden met het trio dat h\J met. Dick
Dp de hogeschool voor muziek In en christiaan Bor heeft gevormd,
dapest heb ik ook meegewerkt lournee door Israël, compositieavond
het onderzoek, dat Bartok en York. ensembles geven aan
daly instelden naar de authentic
Hongaarse volksmuziek, maar Je
et je daar geen verkeerde voor-
ng van maken. Die speurtoch-
werden ondernomen door maar
heel klein groepje. Het waren
zeer geïsoleerde figuren, die
ir weinig medewerking kregen,
daly ïeeft nog meegemaakt, dat
werk de belangstelling kreeg
rop het recht heeft. Bartok, die twee weken daar hebben een diepe
945 overleed, niet".
'oen Kodaly in 1962 tachtig jaar
hebben zyn leerlingen in het
enland Dorati, Erly. Par tos.
ss en ik een variatiewerk
orkest op een thema uit een
kkwartet van hem geschreven,
is ons daarna allemaal komen
leken. Ik was de laatste, dat was
tetober 1967. Een half jaar later
leed hij".
eza Frid, beweeglijk en driftig si-
etten rokend, verteld gemakkelijk,
een slechts licht accent.
Ia mijn eindexamen heb ik veel
nées gemaakt met de violist
:an Szekely, die in Nijme-
woonde. Toen ik mij ergens wil-
gaan vestigen, aarzelde ik tussen
ijs, Brussel en Amsterdam. Het
d Amsterdam in 1929 en ik heb
ooit spijt van gehad",
isdien is er een aanzienlijke
reelheid composities van hem
«komen. In alle genre's, behalve
bnuziek
het conservatorium in Utrecht, be
geleiden van de sopraan Erna Spoo-
renberg wat hij al twintig jaar
doet en componeren.
„In 1966 ben ik na zo'n vijftig jaar
nog eens teruggeweest in mijn ge
boorteplaats. Het huis, dat door mijn
vader js gebouwd stond er nog. Er
woonde nu een oude notaris. Die
indruk op mjj gemaakt. De ideeën,
die ik door dat weerzien kreeg wil
ik verwerken in een stuk voor groot
orkest. Iets als „memoires symphoni-
ques". om een aanduiding te geven.
Een rustige zomer en eenzaamheid,
dan ga ik daaraan werken".
Ruimtevaart
Sommigen zeggen, dat de melo-
lorming in mijn werk herinnert
de Hongaarse volksmuziek. Het
je afstamming verloochen je
Wat er aan Hongaarse, Tsjechi-
De Friese cabaretier Tetman de
Vries uit Leeuwarden heeft gister
en Roemeense muziek is ont- J avond uit handen van Phonogram-
t is van een ongelooflijke melo-
tnrljkdom. Het was dan ook geen
tht, toen Bartok en Kodaly zich
ir deze muziek lieten inspireren,
een teruggrijpen naar oer-
chten. Maar volksmuziek is al-
tonaal en echt tonaal kun je niet
schrijven. Het is voor mij geen
val, dat Einstein en Schönberg
dezelfde generatie zijn Er is een
deljjke parallel tussen de ruimte
vertegenwoordiger Rolf ten Kate een
hoge onderscheiding uit de amuse
mentswereld ontvangen: „De Gouden
Geza Frid „er gebeurt iets".
Concert in Sassenlieim
SASSENHEIM Sassenheims
Mannenkoor heeft in 1968 geen jaar
uitvoering gegeven. Toen we gis
teren in de Geref. Kerk nieuwe ge
zichten in de gelederen aantroffen
oe gr epen we wel, dat er een nieuw
zoeken en nieuw oriëëënteren nodig
was geweest.. Job de Vries heeft met
zijn mannen altijd de ideële rich
ting gekozen en dat. demonstreerde
hij weer door het te wagen met
Haydn's Missa Brevis.
De vertolking daarvan, die zonder
«neer uiterst sympathiek aandeed,
heeft, nu niet. helemaal kunnen vol
doen. Maar ten dele heel beslist wel!
Met een jaar oefenen zal de oude
homogeniteit ongetwijfeld terugge
wonnen zijn.
wy weten, Job's koor heeft
altijd de goede strijd gestreden. Aan
Job de Vries is dat toevertrouwd,
als harde gewetensvolle werker die
zijn vakmanschap nooit beschaamt
David Stein, een 34-jarige Britse
falsaris, die bekend heeft een tien
tal verzamelaars 41 nagemaakte
sohllderijen van grote meesters ver
kocht te hebben eai daarvoor in hei
geheel een bedrag van 165.000 dol la*
ontvangen te hebben, is gisterer.
door een Newyorkse rechter veroor
deeld tot een gevangenisstraf van
vijf jaar en een boete van 6000 dol
lar. Stein heeft 33 Chagalls, 7 Pi-
oasso's en één Matisse nagemaakt
Sommige van zijn nagemaakte schil
derijen waren zelfs door deskundigen
van formaat niet als vals herkend.
„Le prix des deux Magots", groot
Tulp". Deze ereprijs is nog nooit 1.000 franse francs, die elk jaar in
eerder aan een Nederlandse artiest
ten deel gevallen, en is in het ge
heel slechts tweemaal uitgereikt,
namelijk aan de beroemde Ameri
kaanse orkestleider Billy Vaughn en
aan de Canadese zangeres Lucillede Bnssac
Star. i pleur Joie".
een bekend artiestencafé in de Pa-
rijse wijk St. Germain des Pres
wordt toegekend door een jury van
dichters, prozaïsten en journalisten,
is voor dit jaar gegeven aan Elvire
voor haar roman „A
(ADVERTENTIE)
De beste propositie onder de vijf mille
Prijs 4.295,— (inclusief BTW 4.810,40)
Stuur mij tnformali» over DAF33. DAF44. DAF44 Stationcar. OAFSfc
DAF55 Coupé. DAF55 Stationcar. (Ondaratrcpon wat u wenst
B
Adraa:
*n van dat vakmanschap ook blij
ken liet in de in het programma
toegepaste harmonisatie, alsmede in
«tjn eigen Hymne.
Behalve de Mis zong het koor o.a.
gezangen van Bortnianski. Haydn.
8chumanii, Mendelssohn en Haydn's
gutige .An die Frauen".
Interessant was het In Haydn's
Missa om de prachtige begeleidings
partij op orgel te volgen, die vooral
in het Kyrie voor noordelijke be
grippen wel eens naar het frivole
tof loopt maar volkomen past in de
luchtige speelse krullenornamentiek
van de Oostenrijkse kerken. De koor
partijen zelf hebben daar niets van
Als orgelmedewerker was Johann
Th. Lemckert aangezocht, opvolger
vatn de Katwijker Johan Zweers in
de Ryswijkse Oude Kerk: een oon-
sciëncieuse jongeman die op zijn
gebied ook de goede Strijd strijdt
Daarvan hebben zijn solo's ge
tuigd: Partite diverse sopra tl cho
rale „Ach was soil ich Sunder ma-
chen" en het. 3de Choral van Cécar
Franck, dat wegens de wat flauwe
registerkleuren van het orgel te
weinig contrast en klankenopbouw
deelachtig werd.
Nanne de Vries, een over een mooi
geluid beschikkend koorlid, heeft
zijn stem verder gecultiveerd en liet
ditmaal de Messias-aria .jSchalltWie
Posaune'" horen met recitatief, waar
naar men ongetwijfeld met harte
lijk genoegen zal hebben geluisterd.
Wel leek het, dat voor de eisen van
déze aria de ademtechniek iets te
kortschoot. Veel tonen zaten goed,
maar enkele moesten worden gefor
ceerd. Daar stond echter voldoende
vergoeding tegenover.
V.
LONDEN AP) De Britse rege
ring heeft gisteren de aanbeveling
van een regeringscommissie van de
hand gewezen om de straffen op het
rokeii of verkopen van marihuana te
verminderen. „Omdat wij een aantal
sociale kwalen op het ogenblik ki
ons land hebben, zou het louter ma
sochisme (zelfkwelling» zijn om onze
moeilijkheden te vergroten door een
wet waardoor het voor de mensen
gemakkelijker wordt er nóg een in
te voeren", zo verklaarde de minis
ter van Binnenlandse Zaken Callag-
han in het Lagerhuis.
Callaghans verklaring werd met
gejuich op de Tory-banken ontvan
gen. Aan de kant van Labour schijnt
er echter nog twijfel over deze zaak
te bestaan, maar de regering hoedt
zich er natuurlijk voor dat. men haar
In de schoenen schuift dat zij zou
Instemmen met de nieuwe bandeloos
heid op dit en ander gebied.
Minister Callaghan zei echter wel.
dat er, hoewel hij het gebruik van
marihuana niet wilde isoleren van
het algemene gebruik van verdoven
de middelen, wat de toepassing van
de straffen betreft binnen de be
staande maxima voor de rechterlijke
j macht een belangrijke speelruimte
aanwezig is.
STUDIO —Er bestaat een te
grote overeenkomst tussen Pri
ma della van de Italiaan Berto-
lucci en Manthouïis' „Face tot
face" deze week in Studio
om een recensie over deze laat
ste film niet te beginnen met
een vergelijking tussen beiden
Allereerstzowel .Prima della
revoluzione" als „Face to face"
zijn gemaakt door regisseurs uit
landen waar de wieg van onze
cultuur heeft gestaan: Grieken
land is een dictatuur, Italië
staat voortdurend op het punt
het te worden.
Deze feiten als uitgangspunt
nemend ontkomt men niet aan
de boodschap van beiden: revo
lutie (werkelijke ingrijpende
verandering» alleen maar moge
lijk wanneer breuk tussen mil-
lieu en persoon volkomen is.
wanneer de identificatie met het
algemeen belang volkomen is.
Beide films houden zich dan oök
niet simpel en alleen bezig met
een milieuschildering maar met
een historische vergelijking de
dagen voor de revolutie in het
perspectief van die er na.
„Face to face" is dan ook
geen La Dolce Vita, zoals de
monsterlijke Nederlandse betite
ling „Sex en Society" doet ver
moeden. Het is een film over
het geestelijk rijp worden voor
geweld dat door het doel ge
rechtvaardigd wordt. Manthou
ïis confronteert ons daarvoor
met een absurde episode uit het
leven van de Engelse leraar Di-
mitri (gespeeld door Costa Mes-
saris» in het Athene van vlak
voordat de kolonels de dictatuur
vestigden. Dimltri wordt door
een rijke familie in dienst ge
nomen als privé-leraar voor
hun beeldschone dochter. Oog
in oog met zijn vijanden, Diml
tri is stiekum Jinks", bezwijkt
hij voor hun gemakkelijke
levenswil ze en sneuvelt 'bijna
letterlijk» voor de charmes van
zijn aantrekkelijke leerling en
haar moeder. Voor hen is Dimi-
trl iemand van achter de andere
kant van de lijn waar je bang
voor bent maar die je, in de
hoop op afstomping, kost wat
he»t kost dan maar met sex tot
je slaaf dient te maken. Bijna
lukt hen dat.
Het probleem van Dimitri. het
probleem van het. engagement
en de verhouding ls hetzelfde als
hij vele jonge intellectuelen in
andere zelfs meer stabielere de
mocratieën. Het antwoord wat
Manthouïis er op geeft is dat
van Bertolucci in zijn .Prima
della revoluzione": de mens kan
pas werkelijk met verandering
beginnen als hij zidhzelf heeft
veranderd. Deze boodschap
wordt verpakt in een uiterst
meeslepende film meeslepend
niet om zijn vaart maar om zijn
krachtige dialogen vofl van een
prachtige symboliek, acteerwerk
en cameravoering.
CAMERA .Pen maagd voor
de prins" is een kleurig stukje
filmwerk van de Italiaanse re
gisseur Pasquale F est a Cam
panile dat qua genre het best
het label ..Br was eens kan
worden opgeplakt Op het witte
doek ontrolt zich een bij
na sprookjesachtig en irreëel
verhaal over een nogal schreeu
werige prins die via „driemaal
scheepsrecht in een hemelbed"
moet bewijzen, dat hij niet die
Impotente man is waarvoor het
volk hem algemeen houdt.
Om het wettig en overtuigend
bewijs te leveren krijgt hij in
bed gezelschap van een knap
weesmeisje (Virria Lisi», dat
niet alleen volgens de dieren
riem. maar ook naar andere
maatstaven gemeten een maagd
ls. Wanneer de prins in de der
de en beslissende ronde ls be
land de eerste twee zijn door
cW verplichte aanwezigheid van
een vierkoppige Jury bij het
bed in het water gevallen
volbrengt htf wjn taak als
man.
Tevens verkrijgt hij daarmee
het recht om In het huwelijk
te treden met een rijke adel
lijke dame. Prettige bijeenkom -
stigheid is. dat zij een flinke
bruidsschat meebrengt waardoor
de prins In staat wordt gesteld
om de schatkist die al akelig
leeg was geworden weer wat bij
te vullen.
De film „Een maagd voor de
prins" blinkt beslist niet uit
door vaart en spanning. Inte
gendeel. Het verhaal is vrij
langdradig. Wanneer het er
op begint te lijken dat er toch
nog een climax inzit is de film
al afgelopen. Slechts een aan
tal komische scènes, waar
mee het verhaal is gelardeerd,
kan voorkomen, dat de film be
neden de rode streep terecht
komt.
LI DO Clint Eastwood, de
ster van „Voor een handvol
dollars", is ditmaal te bewon
deren in „Hang 'em high'
(Hang ze hoogt. Ook in deze
wildwestfilm van het betez-e
soort strijdt hij voor de recht
vaardigheid. Zijn „taak" is in
deze produktie van L. Freeman
wel wat gemakkelijker, aange
zien hij als sheriff de wet ach
ter zich heeft. Hierdoor kan
hij gelegaliseerd wraak nemen
op negen marmen, die hem ten
onrechte beschuldigden van
moord en veediefstal, hetgeen
hem bijna het leven kostte Bij
zijn speurtocht naar zijn bela
gers wordt sheriff Cooper (East
wood) gesteund dooi' een grete
bewonderaar: rechter Fenton.
De rechter ls een eerlijk maar
ook gevreesd man, die vaak
de strop zijn werk laat doen.
Daarvoor is een hele stellage
gebouwd. De ophanging bete
kent dan ook voor veel inwo
ners een feest. Successievelijk
maakt Cooper zijn belagers on
schadelijk. Enig oponthoud
hierbij krijgt hij door een vee
diefstal. Een tweede vertraging
komt op rekening van zijn be
lagers. die een aanslag op hem
plegen. Dank zij de assistentie
van een mooie en Jonge wedu
we weet de sheriff dit goed te
doorstaan. De toewijding van de
weduwe verandert in liefde,
hetgeen bij Cooper in goede
aarde valt. Voordat beiden een
nieuw bestaan gaan opbouwen,
moet Cooper zijn „taak" ver
vuld hebben. Een taak die hij
tot een goed einde brengt.
„Hang 'em high" is een span
nende film. waarin de liefheb
bers van realistische' wildwest-
films zeker aan h un trekken
komen.
imiiittttiHwiitwiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiHiiiiinNiiiiHiiiiHiniiiiiiiniii
WMNtlllllillllllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllHllllllllllllllllHII
REX „Naakt om te leven"
ls een genre film dat enkele ja
ren geleden nogal opgang be
leefde ondw titels als „Mondo
Oane" en „De wereld bi) nacht":
een serie aaneengeschakelde
stripteases. In dit geval loopt er
aS en toe. als het ware ver
dwaald, ook nog een stukje
doodgewoon variété doorheen en
dat is bepaald nog niet eens het
slechtste deel van de film. Het
aardigste fragment ls dat waar
in een scène uit de middeleeu
wen wordt afgebeeld: een rid
der keert na drie jaar terug van
een kruisvaart, waar zijn echt
genote al vol ongeduld op hem
wacht. Helaas is hij niet bij
machte onmiddellijk aan haar
verlangen* te voldoen, want zijn
harnas ls vastgeroest en hij ziet
geen kans het van zijn lichaam
te verwijderen. Als hem dat ten
slotte na veel gepeuter toch lukt,
staat hi) voor een nieuwe ramp:
Hij weet niet meer waai- hij de
sleutel van de kuisheidsgordel
van zijn vrouw heeft gelaten
Het meest smakeloze stuk is on
getwijfeld het catch-as-catch-
can worstelen van een vier
tal vrouwen. „Naakt om te le
ven" is een matig, slordig in el
kaar zittend werkstuk, dat
nauwelijks iets nieuws te bieden
heeft.
Dimitri (Costa Messaris)
wordt door een geheel naak
te Barbara (Irena Costakos)
onder druk gezet.
LUXOR In „Dievencarna-
val" wordt het weer eens dui
delijk dat het levensgevaarlijk
ia een vrouw in „zaken" te be
trekken. Ex-gangster Peter
Churchman (Stephen Boys) leidt
in een Spaans vissersplaatsje
een rustig bestaan als hotelei
genaar. Zelfs met de politie is
hl). daar hij af en toe eens
een cheque uitschrijft - de
beste maatjes. Plotseling duikt
het vrouwelijk lid van de bende
Angela in het plaatsje op. Ze
heeft geld nodig om haar lu
xueuze leventje voort te kun
nen zetten. Een overval op de
bank In Pamplona lijkt haar
een heel goede oplossing. Het
tijdstip is heel gunstig, want m
de kluis van de bank liggen de
Juwelen die de madonna's uit
heel Spanje tydens een proces
sie in het stad je zullen dragen.
Op deze juwelen heeft Angela
het gemunt. Peter voelt hele
maal niets voor dat plan, maar
Angela dwingt hem. Zij heeft
ook de andere bendeleden naar
het plaatsje laten komen. Alj
de hele bende bij elkaar is wordt
"n plan opgesteld. De grote car
navalsoptocht is voor de bende
een unieke gelegenheid de kluia
te openen en de Juwelen onge
merkt naar buiten te krijgen.
Peter die helemaal niet geluk
kig te met de roof heeft «yn
vriendin Grace (Yvette Ml-
mieux) de hele geschiedenis
verteld en zy besluit hem te
helpen. De manier waarop is
voor iedereen een volslagen ver
rassing.
..DlevenoarnavaT' is een ge
zellige film. geen wilde achter
volgingen of knokpartyen. maar
wel spannende momenten en
een technisch volmaakte bank
roof.
TRIANON „Dokter Zjivago"
ls terug. David Leans met Oscars
behangen spektakelstuk, waar
van het verhaal werd ontleend
aan Boris Pasiernaks met een
nobel prijs bekroonde roman.
Men vergtese zloh niet. Lean
heeft het boek van Pasternak
niet verfilmd. Hy heeft xich
voornameiyk geworpen op da
liefde van één man voor twee
vrouwen. Het verhaal ls derhal
ve een nogal zoetig romanne
tje geworden, maar liet moet ge-
zegt Leand heeft dat op bij Don
der knappe wijze filmisch ge
stalte gegeven. Het aantal won
derlijk mooie plaatjes, dat hy
in felle kleuren op het brede
doek weet neer te zetten, ie le
gio. Fascinerende filmbeelden
van het Rusland in het begin
van de revolutie. Maar helaas
heeft hij niet de gevoelige schet»
van dat bewogen tijdperk kun
nen geven, die Pasternak ervan
maakte. Lean is biyven steken
in een machtig prentenboek,
waarin vaak owrdaad schaadt.
Zoals bijvoorbeeld met het heer
lijke melodietje, dat terecht gro
te bekendheid heeft verkregen.
Het ls gewoon een fyn liedje.
Maar in de film ls men het na
de twintigste keer toch wel
beu.
Dat alles neemt niet weg. dat
er nog veel te genieten biyft
by deze monsterproduktie.
waarin Geraldine Chaplin. Ju
lie Christie en Omar Sjarif de
hoofdrollen spelen naast het
fraaie Russische landschap.
Trouwen, dat wordt wel bewe
zen door deze reprise na een
langdurige eerste vertoning
