TUNESIE
PARADIJS
onder de rook
van Europa
Landvoorde rz
verwende toerist
Wout Bergers I
Tekst en foto's
W. Dijkman
TOERISTISCHE BIJLAGE LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAO 22 JANUARI 1969 PAGINA 4
Wie zo langzamerhand zijn plannen voor de a.s. vakantie gaat voorbereiden en
in de bekende Europese vakantiegebieden zoals Spanje, Italië, Zwitserland,
Oostenrijk en Portugal reeds meerdere malen is geweest, zal er wellicht
toe komen eens wat verder te gaan dan de grenzen van dit werelddeel.
Begrijpelijk, dat ook de landen aan de zuidkant van de Middellandse Zee reeds lang
hebben begrepen, dat met het steeds sneller worden van de vliegtuigen hun landen
meer en meer binnen het bereik komen van de vakantiegangers uit de landen van
West-Europa.
Gesteld mag worden, dat het vooral president
Bourguiba van Tunesië is geweest die dit zo'n jaar
of zes geleden heel goed heeft gezien. Hij had
daarvoor het duidelijke voorbeeld van zijn collega
ran Spanje. Generaal Franco, waarin in nauwe
lijks tien jaren een toeristenindustrie is opge
bouwd met gevolg een ontzagwekkende inbreng
van harde munt, waarvan volk en staat in ruime
mate profiteren.
Zover is het stellig nog lang niet in het land
van Bourguiba, maar niet ontkend kan worden, dat
ook ln Tunesië de toeristenstroom van Jaar op
jaar aanzienlijk toeneemt. Duidelijk heeft het in
ternationale toerisme de mogelijkheden die dit bij
zonder interessante land biedt reeds ontdekt.
Vliegreizen
Zonder meer mag dan ook worden gezegd, dat
Tunesië van de Noordafrikaanse landen het meest
geschikt is voor de Europese toeristen. Het is een
rustig land met een heerlijk klimaat, al kan het
er natuurlijk vooral in de zomermaanden zeer, zeer
warm zijn. Het land heeft meer dan 600 km prach
tige zandstranden waaraan op tal van plaatsen
hypermoderne en van alle comfort voorziene ho
tels als paddestoelen uit de grond zijn verrezen en
nog verrijzen. Want het tekort aan hotelruimte
vooral in de topmaanden juni, juli en augustus
is ook in Tunesië groot.
Wie dit land dan ook voor dit jaar als va
kantieverblijf heeft uitgekozen of dit van plan is
te doen, zal er wel goed aan doen zioh zo spoe
dig mogélijk het zij rechtstreeks met KLM of reis
bureau in verbinding be stellen voor het boeken
voor de vliegreis en hotels in Tunesië.
Voor de vakantiegangers, die hun vrije weken nu
niet bepaald alleen met hoe heerlijk dit overi
gens kan zün luieren aan het een of ander
strand willen doorbrengen is Tunesië het vakantie
land bij uitstek.
By de nadering van het vliegveld Tunis zal het de
reiziger opvallen, dat hij in een ander werelddeel
terecht komt. Deze indruk wordt nog versterkt als
men kennis gaat maken met het land. Na de vrij
strenge maar overigens gebruikelijke controle door
de douane en de politie men vergete vooral niet
direct dinars in te wisselen aan de bank van de
vlieghaven wordt men per luxe bus naar zijn
hotel gebracht, hetzij in een der kustplaatsen of in
Tunis zëlf-
Luxe hotels
De luxe hotels aan de kusten en stranden van
Bourguiba's vakantieland bieden de meest verwen
de hotelgasten alle comfort die men zich maar
wensen kan. Van een zwembad, enkele zelfs voor
zien van een bar aan de rand van het basin, tot
souvenirwinkels, daar „souk»" genoemd. Rondom
het zwem basin zijn ln ruime mate gemakkelijke
ligstoelen aanwezig, die een zeer gedienstige ne
gerbediende graag voor u uiteet en klaar maakt.
Deze man zal u wat. de door u gewenste drankjes
betreft ook verder op a4 uw wenken vlot en haastig
bedienen. De kamers zijn alle eveneens zeer
luxueus Ingericht en van alle comfort voorzien.
Vrijwel alle hotelkamers bezitten aircondition.
waardoor men in staat is de warmte zo die er al
mocht zijn, in de snelst mogelijke tüd te doen
verdwijnen. oT,
Wie na enkele dagen heerlik aan een der stran
den geluierd te hebben, toch wel eens wat meer
van het land en de bevolking wil zien wage zich
eens aan een excursie door het land. Men kan zich
daarvoor in alle hotels laten inschrijven zowel voor
een ééndaagse als tot een achtdaagse tocht toe
Met een tocht van zes dagen trekt men vrij
wel door het hele land inclusief een bezoek aan het
prachtige eiland Dj er ba De overnachtingen
worden vrijwel alle gemaakt in de hotels van de
S.H.T.T. ook wel afgekoiTt „Tourafric" waarvan
het hoofdkantoor gevestigd is in Tunis Avenue
Bourguiba.
Dergelijke excursies zijn bijzonder in trek, omdat
men daardoor vergezeld van voortreffelijke gidsen
in een ook al weer van aircondition voorziene 'luxe
autobus door het land kruist.
Tegenstellingen
Op deze tochten vallen de tegenstellingen in hei
land wel heel duidelijk op. Aan de ene kant de
opvallend luxe hotels en restaurants en op vaak
nauwelijks een steenworp afstand de dicht opeen
gepakte inlandse bevolking, die zo op het oog nau
welijks ruimte genoeg heeft om adem te halen,
voor hele woonwijken saneren en de bewoners
Begrijpelijk, dat president Bourguiba ook hierin
tracht verbetering te brengen. Zelfs laat hü daar-
overbrengen naar meer comfortabele woningen,
waarin douches en ook betere woon- en slaapge
legenheden.
Een voorbeeld daarvan is het dorpje Franceville
in de nabijheid van 8i<fi Bou Said noordelijk van
Tunis waarvan de bewoners enkele honderden
zeer kinderrijke gezinnen zijn overgebracht uit
hun bouwvallige woningen naar een geheel nieu
we woonwijk, die Bourguiba voor hen heeft laten
bouwen.
Ook maakt men op deze excursies kennis met de
oudheid van het land. Het land waarom immers
de Romeinen reeds hebben gevochten en die zich
er daarna vele jaren hebben gevestigd. De talrijke
overblijfselen en bouwwerken uit die dagen getui
gen daar nog van. Vooral in Carthago vindt men
nog tal van voorwerpen uit de Romeinse tijd
Een amfitheater uit die dagen is thans nog in
gebruik en de bewakers er van proberen de bui
tenlandse bezoekers maar wat graag voorwerpen,
kleine beeldjes mi zg. Romeinse geldstukken voor
echt te verkopen, tegen heel wat millimes of zelfs
dinars.
Even voorbij Carthago, maar nog voor Sidi Bou
Said bevindt zich het prachtige paleis van de
president met een bijzonder fraai uitzicht op de
Middellandse zee.
V rouwenemancipatie
Met de trein of per auto over de mooie geasfal
teerde autoweg rijdt men langs het paleis van
Bourguiba naar Sidi Bou Said, een prachtig tegen
een hoogte aangebouwd stadje van ongekende
schoonheid. Hier wonen de rijken van het land
die het goed kunnen betalen. Tal van huizen en
straatjes zijn al een bezienswaardigheid op zich
zelf. De woningen hebben vrijwel allen gietijzeren
beschermingen voor de ramen die nog tot voor
kort. dienden om de vrouwen van het huis geen
kans te geven zich al te duidelijk naar buiten te
vertonen. Dat recht immers kwam destijds alleen
de heer des huizes toe. Hoewel er ook in dit op
zicht reeds veel aan de emancipatie van de vrouw
is gedaan, moet men natuurlijk niet denken, dat
de vrouw in Tunesië nu overal al gelijk gescha
keld is met de man. In het noorden, de stad Tu
nis inbegrepen, heeft de vrouw zich reeds flink
geëmancipeerd. Vooral de jongeren voelen kenne
lijk wel meer voor de progressieve gedachte,
iets wat vooral tot uiting komt in de kleding. Lo
pen de moeders nog in de bekende witte lange
gewaden met een punt van het kleed als sluier
voor de mond, de dochters verkiezen een wat meer
aangepaste kleding en zullen ook spoedig de pret
tige dracht van minirokken wel ervaren.
In Sidi Bou Said kan men nog in een echt
Turks café echte Turkse thee genieten, waarin
een soort van zonnepitten is vermengd, die, naar
onze reisleider vertelde, een bijzondere opwek
kingskracht bezitten.
Per vliegtuig maakten wij de oversteek naar het
eiland Dj er ba waar wij juist voor de landing at
tent werden gemaakt op de enorme richtingspeilen
die op de bodem van de Middellandse Zee langs
de kust. zijn aangebracht om het aanvliegen van
de toestellen naar het betrekkelijk kleine vliegveld
zo gemakkelijk mogelijk te maken.
Op Djerba kozen wij hotel Tanit met zijn bun-
galowkamers direct gebouwd aan het eigen strand.
Heerlijk om er enkele dagen te vertoeven, maar
voor een langere duur bepaald niet goedkoop. Im
mers als men naar dit bijzonder boeiende land
komt alleen voor de zee en de stranden, kan men
beter een rustig strand op Menorca uitzoeken,
waarmee men dan tevens óe helft aan kosten kan
uitsparen.
Vandaar ook, dat wij besloten met een der zes
daagse excursies mee te gaan, waaraan tevens een
tocht op drommedarissen was verbonden door de
Sahara vanuit Nefta, gelegen in het zuidwesten
van Tunesië.
Wij werden bij een gezelschap Franse toeristen
Ingedeeld, die van Djerba op weg waren naar
Gaf sa. Tozeur en Nefta. met meerdere stop
plaatsen onderweg. In Gaf sa werd gelogeerd m
het mooie Jugurtha Palace hotel, dat als een
droom midden tussen de woeste en kale bergen
is gelegen, omgeven door een prachtige tuin met.
duizenden vruchtbomen. Vooral dadelbomen zajn
hier bijzonder in trek. Het hotel is aan de rand
van een oase gebouwd. Het is voorzien van een
eigen zwembad, terwijl men vanuit alle kamers
een overrompelende blik heeft over het berg
landschap.
Van Gaf sa ging het naar Tozeur en vervolgens
naar het einde van de weg by Nefta. Daar stelde
iedere toerist zich in het bezit van specifiek Ara
bische kleding, de een al kleurrijker dan de an
der, welke kledingstukken voor een of meerdere
dinars gekocht werden van een der talrijke luid
kwetterende kooplieden, die in hun eigen taaltje
of wat gebroken buitenlands hun textiel aan de
man en of vrouw trachtten te brengen. Afdingen
vaak tot de helft van de gevraagde prijs heeft
meestal het gewenste succes.
Van Nefta ging het naar een Bedoeïennederzet
ting. waar werd deelgenomen aan een folkloris
tisch nachtfeest met originele negerdansen en
Berbermuziek. Op de grond zittend, werd een
maaltijd genuttigd van gebraden schapenvlees met
een soort van zg. cous cous. dat is een mengsel
van sla, uien, knoflook en enkele andere niet te
definiëren ingrediënten. Dit feest duurde tot diep
in de morgen, waarna in de Bedoeïententen
werd overnacht. Al met al een belevenis apart.
De andere dag stond een tocht per drommedaris
op het programma, opnieuw in nationale kleder
dracht.
Deze tocht is een gebeurtenis die feitelyk elke
toerist, die Tunesië bezoekt, moet hebben meege
maakt. Rustig werd de kilometers lange tocht met
„het schip van de Sahara" ongehinderd gemaakt
Oase in de woestijn bij Gafsa. Water is
duur in dit Afrikaanse gebied.
en niemand van het gezelschap heeft ook maar
enige last. noch van zadelpijn, noch van woestyn-
ziekte gehad.
By een oase werd gestopt en de drommedarissen
kregen gelegenheid wat te rusten aleer de tocht
werd voortgezet. Terug gekomen in Nefta. ging
het daarna weer terug over Tozeur naar Gafsa.
Vandaar trokken de Franse toeristen midden door
het land over Sbeitla en Le Kef naar Tabarka,
vanwaar zij de oversteek per schip maakten naar
Frankrijk.
Vanuit Gafsa ging onze reis terug naar Tunis
per trein, waarvoor wy om kwart voor acht reeds
vanuit Gafsa vertrokken met een plaats in de
eerste klasse, dit omdat de bevolking in de twee
de klasse vaak met allerlei gevogelte en kleine
huisdieren placht plaats te nemen. Wat voor de
mede-reizigers nu niet zo heel prettig is. Met de
ze treinreis over een afstand van ruim 360 kilo
meter is de gehele dag gemoeid, met dien ver
stande dat men in Sfax enkele uren tijd krijgt
voor wat verpozing.
Hammamet
Hammamet is een stadje dat men vanuit Tunis
over een prachtige vierbaans autosnelweg bereikt
en dat prachtig gelegen is aan de Middellandse
Zee. Er staan enkele byzonder mooie hotels, ook
al eigendom van het staatsbedrijf „Tourafric".
Het is een eeuwenoude stad met nog vele over
blijfselen van de oude wallen om de stad. Wat
meer zuidelijk ligt Sousse, een flinke stad en daar
ongeveer 25 kilometer ten zuiden 'ligt de geboor
teplaats van Bourguiba het mooie Monastir. waar
de president nog steeds gedurende de zomermaan
den regelmatig ln zijn zomerresidentie verblijft
en waar men hem dan ook vaak kan aantref
fen in een der talrijke gezellige restaurants. Wat
het eiland Djerba betreft, kan nog worden gewezen
op de marktplaats Houmt Souk, het is daar alle
dagen markt en men kan er de vreemdste kleder
drachten van het eiland bewonderen. Voor foto
graferende toeristen is het hier echter oppassen
geblazen als zij de Berber-vrouwen ongevraagd
willen fotograferen. Ons overkwam dit toen wij
waterkruiken torsende vrouwen in haar kleurrij
ke kleding op de gevoelige plaat wilden vastleg
gen. Een regen van scheldwoorden en later ook
bedreigingen werd ons deel, toen wij ondanks al
les. hen voor de tweede maal vereeuwigden op
nieuw zonder dit te vragen. Gelukkig kwam kort
daarna onze autobus voor de terugreis naar het
hotel
Bij Houmt Souk maakten wij kennis met een
oeroude manier van water ophalen uit de bodiem.
Dit gebeurde met behulp van een drommedaris,
die een kabel van minstens 25 meter lengte uit een
bron moest optrekken aleer er een lederen zak met
enkele tientallen liters water aan de oppervlakte
was gehaald. Dat beest doet ddt zo ongeveer de
hele dag; zijn baas bevloeit met het water het
land.
Op de markt van Houmt Souk wordt allerlei
koopwaar aangeboden, waarbij ook veel aardewerk
zoals de bekende kannen en kruiken. Ook man
keert het er niet aan textiel en kleding van de
bekende modellen.
Wij kregen, evenals dit het geva'l was in de ove
rige steden van het land. de indruk, dat over het
algemeen de oudere mannen een broertje dood
hebben aan werken. Uren zitten velen van hen
in de hurkzit op straat met elkaar te praten,
over allerlei zaken het dorp of de streek betref
fende. Werken is er niet bij Wel bedelen; vooral
de jeugd maakt zich daaraan schuldig. Wee. de
toerist die. uit medelijden of om die mooie zwarte
kijkers van het meisje of de jongen die vragend
zijn hand ophoudt, dit kind wat heeft gegeven
Men kan er van verzekerd zijn, dat in een mini
mum van tijd tientallen kinderen om hem heen
zwermen, allemaal met diezelfde smekende en
vragende uitdrukking in hun ogen. Men vindt
het bedelen heel gewoon en ziet er niets verne
derends in. Immers ln de Kcran wordt bede
len beslist niet verboden; integendeel.
Jasmijnstad
Tunis wordt vaak wel eens de stad van de jas
mijn genoemd, welriekende bloemen die men daar
tegen een prijs van enkele tien millimo stukjes
kan bemachtigen. De mannen dragen deze heer
lijke. dikwijls in vijgenbladen gerolde, boeketjes
achter de oren en de vrouwen drukken het bos
je voortdurend onder de neus.
Zit men in Tunis op het een of ander terras,
dan kan men er van verzekerd zijn. dat minstens
eenmaal op een avond een koopman met scha
penvachten langs komt. die niet rust vóór men
zijn „laatste" vacht heeft gekocht waarvoor hy
een prijs vraagt van anderhalf tot twee dinars
(ongeveer f. 12,50). Het wonderlijke is, dat hy tel
kens weer met zijn „laatste" vracht opduikt zodat
er aan zijn voorraad geen einde schijnt te komen.
Iedere avond ziet men dan ook tal van toeris-
Luxe hotels rijzen in Tunesië als padde
stoelen uit de grond. Op deze foto het Hotel
d'Orange in Hammamet, met zwembad.
ten met een opgerolde huid onder de armen het
hotel opzoeken.
Wat lang niet iedere bezoeker van Tunesië weet
is, dat men ook van stad tot stad kan reizen met
een z.g. nouasetocht: dat gebeurt dan niet perso
nenauto's. Ergens op een vastgestelde plaats in
Tunis staan de eigenaren met hun auto's, waar
op biljetten zijn bevestigd waar zij die morgen
naar toe ryden. In de volgende stad, bijvoorbeeld
Hammamet staan weer andere autobezitters die
naar een volgende stad ryden. Zo kan men, als
men geluk heeft, voor veefl minder dinars dan
by voorbeeld met autobus of taxi toch verre rei
zen maken. Want reizen is in dit land een kost
bare zaak. Het huren van een auto bijvoorbeeld
zonder chauffeur kost alleen al minstens f. 75,-
waar dan nog de benzine bijkomt etc. Trouwens
het aanschaffen van een auto kost ook al niet
weinig en nog altijd minstens het dubbele van wait
de personenauto's in Nederland kosten.
Prijzen
President Bourguiba stelt zich op het standpunt,
dat iemand die een auto wü hebben, daarvoor zo
veel iiwoercnechten moet neerleggen, dat de min
der bedeelden in het land het wat lichter krijgen
Want naast onmetelijke rijkdom, heerst er in het
land van Bourguiba ook ongelofelijke armoede.
Vooral als men het binnenland intrekt, komt men
deze bittere armoede maar al te vaak tegen. Man
nen en raak ook vrouwen die slechts ln wat
lompen zijn gehuld, proberen al bedelend enkele
geldstukken te bemachtigen, waardoor zij dan
een stuk brood met wat wyn kunnen kopen.
President Bourguiba laat niets na om de op gang
gekomen toeristenstroom zo mogelijk uit te brei
den, ten voordele van land en volk. Om dit te
bereiken kan men overal, vooral langs de hon
derden kilometers lange kustlijn, nieuwe hotels
als paddestoelen uit de grond zien verrijzen. Het
een nog mooier en luxer dan het ander. Men zal
er echter voor te sterke opvoering van de prijzen
moeten waken, want anders kon het de Tune-
siërs wel eens precies zo vergaan als de Fransen
aan de Franse Rivlèra. waar de vorige zomer in
tientallen hotels de helft van de hotelkamers leeg
bleef omdat de gasten wegbleven vanwege de veel
te hoge prijzen. Een in allerhaast opgezette ad
vertentiecampagne in het laatst van het seizoen
kon dit verlies niet meer goed maken.
De prijzen voor vol pension bedragen in Tune
sië in de meeste hotels nog altijd per persoon zo
om en de bij 3 %tot 6 dinars per dag, wat neer
komt op f. 25.- tot f.50,- in Nederlandse guldens.
De consumpties die men naast de maaltijden ge
bruikt, zijn veelal ook al niet goedkoop, f. 1.50 tot
f. 2,- voor een flesje frisdrank aan de bar van het
hotel is niets bijzonders. Wil men er dan nog iets
pittigs in hebben, dan wordt de prys wel het
dubbele. In Tunis zijn evenals in de andere gro
tere steden echter tal van goedkopere eetgelegen-
heden, waar men voor een halve dinar een be
hoorlijk middagmaal voorgezet krijgt en waar
bij het kwart litertje wijn ook niet ontbreekt.
Aan zeer veel dingen in vrijwel geheel Tunesië is
duidelyk te zien, dat het land wat het toerisme
betreft in opkomst is. Vrijwel nergens bijvoorbeeld
kan men kleurenfilms kopen of laten ontwikke-
le. Een duidelyk bewijs, dat er nog wel het een
enander ontbreekt. Ook zwart-wit films en foto
papier zijn vrijwel niet te krijgen.
Voor kleding en schoeisel moeten gepeperde prij
zen worden neergeteld, dat mede veroorzaakt
wordt door het feit, dat zeer veel moet worden
geïmporteerd.
De lonen zijn over het algemeen aan de lage
kant. Zo verdient een douanebeambte op het
vliegveld niet meer dan f 60.- per week, een loon
waarvoor ook een politieman de hele week zijn
werk moet doen. evenals de conducteur bi) de
spoorwegen en de bestuurders van de treinen. Het
grootste deel van de bevolking moet het nog met
veel minder doen, wat hen dan ook wel ls aan te
zien.
Niettemin kan Tunesië als een toeristenland wor
den gezien, dat waard is door velen te worden be
zocht. Het is een interessant land met een oude
geschiedenis, waarvan men de sporen nog over
al in het land aantreft. Het is bovendien een
rustig land, waar de toerist van harte welkom is
en overal op zijn wenken wordt bediend.
Tenslotte willen wij de toekomstige bezoekers-
isters) van Tunesië nog één raad geven: drink
beslist geen water en blyf zoveel mogelijk van
consumptie-ijs en geschepte citroenlimonade af,
wil men niet overvallen worden door vaak zeer
hinderlijke darmstoornissen met alle gevolgen van
dien.
SPORTVRIEND Lk
HflflRL.5TR.232 TEL:2«81 L-
RJNSB WEG 4ZI TEL:50007 LEIDEN
