FOKKERS NIEUWE TROEF
f2500,-
f4000,-
Onderzoek naar fusies"
FELLOWSHIP:
foor verkeer op
korte afstand
.ruidendokter
oudt onschuld
ardnekkig vol
)ff icier eist 6 weken
AMRQ-LENING
Groep Aarden wil parlementaire enquete
3 voorbeelden:
f 62,07 p.m. (18 mnd.)
f 118,37 p.m. (24 mnd.)
f 189,39 p.m. (24 mnd.)
GETUIGEN
KORTE DUUR
REACTIES
MKSDAG 21 JANUARI 1909
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
sa Ja
SCHIPHOL (GPD) Als de wielen van het straalvliegtuig
grond raken is het als het ware aan de baan gekleefd. Zon-
rde gebruikelijke sprongen.
get verrassende komt nog: het toestel staat stil binnen de
meter, een ongelooflijk korte afstand voor een tweemotorig
rkeersvliegtuig van deze grootte.
ADVERTENTIE
vel
aa Op Schiphol is men al met meer
rbaewd over dit bijzondere
tuig. Al meer dan anderhalf
is het bijna dagelijks in de
ht tijdens proefvluchten die
Schiphol af worden gemaakt,
is een gloednieuw vliegtuig-
t, dat dezer dagen zijn intrede
ie burgerluchtvaart zal doen
je F-28 Fellowship is de nieuwe
ff van de N.V. Koninklijke Ne-
landse Vliegtuigfabrieken Fok-
die dit jaar het 50-jarig jubi-
Za|fl viert.
de eerste week van februari zal
Rijksluchtvaartdienst het bewijs
lichtvaardigheid uitreiken en
het eerste toestel afgeleverd
de Lufttransportuntemehmen
r.ü.) te Düsseldorf, enkele dag
later gevolgd door de aflevering
het eerste van een vijftal Fel-
ihips aan de Noorse maatschap-
Braathens.
NIEUW SUCCES
Zal de Fellowship een even succes
volle carrière krijgen als zijn voor
ganger, de F27 Friendship? Want de
Friendship is een succes geworden
Niemand had dat van de naoorlogse
vl' egtu'gindu «ntrie van Nederland
verwacht. Niet minder dan 500
Friendships zijn er tot nu toe ver
kocht. De produktie bedraagt op dit
ogenblik 7 vliegu:gen per 3 maanden
en nog steeds worden er orders ge
boekt.
De Friendship is de afgelopen ja
ren al in vele toonaarden bezongen,
maar voor de fellowhip de grote
re opvolger is de lofzang reeds be
gonnen. Het kwam van de vliegers
van diverse luchtvaartmaatschappij
en. die zich enthousiast hebben ge
toond over de goede handelbaarheid
van de F28 bij lage snelheden. Er
wordt zelfs gezegd, dat er geen beter
toestel is op dit punt. Deze lage snel
heid is voor de landing van zeer
groot belang. En de zeer korte uit
loop tijdens de landing is een plus-
eli.i
DEN BOSCH (GPD) Zes
weken hechtenis: dat ivas
gistermorgen de eis van mr.
J. Peijnenburg, officier van
justitie bij de Bossche recht
bank. tegen de 42-jarige Cas-
terense kruidendokter Wil
lem van de Moosdijk, die in
hoger beroep terechtstond,
omdat hij onbevoegd de ge
neeskunst uitgeoefend zou
hebben.
De Eindhovense kantonrech
ter had de „Raspoetin van
Brabant", zoals d'e kruidenhan
delaar zichzelf noemt, vorig jaar
oktober een boete van twee-
maai tienduizend gulden opge
legd.
Eerder was Van de Moosdijk
door de kantonrechter veroor
deeld tot een boete van drie
maal duizend gulden.
„De maatschappij moet tegen
mensen als deze worden be-
johermd", zei de officier var.
Jusfc'tie in een fel requisito r.
waarin hij eraan herinnerde,
dat niet alleen de kruidendokter
In hoger beroep was gegaan,
maar ook het Openbaar Minis
terie, omdat het de door de
Eindhovense kantonrechter op
gelegde straf beneden de maai.
vond.
De president van de Bossche
rechtbank, mr. Th. Geense, wil
de gisteren van Van de Moos
dijk weten of hij inderdaad te
gen een Eindhovense cliënt, die
door de dokters was opgegeven
had gezegd: „De dokter kan u
niet beter maken. Ik kan dat
wel. Ik zad wat kruiden voor
uw kwalen halen. Uw longen
en hart zijn slecht en uw been
doet pijn".
„Dat heb ik niet gezegd",
verzekerde Van de Moosdijk de
president. Even later, toen mr
Geense bleef doorvragen, gaf de
kruidenhandelaar toe, wel iets
In die geest gezegd te kunnen
hebben.
Mr. Geense toonde de krui-
denhandelaar een krant met
een advertentie van bijna een
volle pagina, waarin de Caspe-
rense kruidenman zichzelf aan
prijst als „(Se kruidendokter"
„de wonderdokter" en „de Ras
poetin van Brabant", die voo
ieder kwaaltje een middeltje
heeft".
Aangekeken
Een andere getuige kon ae
rechtbank vertellen, dat Van de
Moosdijk haar had aangekeken
en toen had gezegd: „U hebt
veel last van pijn in de rug en
uw nieren functioneren niet
soed".
Kruidendokter W. van de
Moosdijk stond gisteren te
recht in Den Bosch.
President: „Heeft u dat toen
gezegd?"
Verdachte: „Ja".
President: „En hebt u toen
ook gezegd: u moet tweemaal
da? een kopje kruidennat
drinken, dan bent u over een
jaartje weer fit"?
Verdachte kon zich het alle
maal niet meer herinneren.
De raa dsman van de kruid en-
handelaar, mr. N. van Ba kei
uit Eindhoven, vroeg zich af
wat er toch wel te doen was
Een afgeladen publieke tribune
„Het lijkt wel of hier een roof
moordenaar terechtstaat, in
ple?Vs van een man. die op
verzoek twee zakjes met
kruiden voor twee keer vijfen
twintig gulden heeft verkocht'
Mr. Van Bakel: „Er heeft zich
een nationale hysterie van de
mensen meester gemaakt. Het
huis van de kruidenha-ndelaai
moet door de politie dag en
nacht bewaakt worden. Er is al
geschoten. Men wil zelfs met
carnaval een grammofoonplaa'
over de Casterense wonderdok
ter op de markt brengen.
Mul t.i-miljonair is Van de
Moosdijk, zeggen ze. Ik zeg u
diie man is aan de bedelstaf ge
raakt en dat is gekomen dooi
één televisie-uitzending".
De raadsman vroeg tenslotte
vernietiging van het vonnis van
de kantonrechter. Op 3 februari
doet de rechtbank uitspraak
In de montagehal van Fokker
wordt met man en macht gewerkt
aan de nieuwe troef: de Fellow
ship. Begin februari zal het eerste
toestel worden afgeleverd.
punt, dat geen enkel straalpassagiers-
vlaegtuig kan evenaren.
De F28 Fellowship is ontworpen
als verkeersvliegtuig voor de korte
afstand. Het probleem by het ge
bruik van straalvliegtuigen over kor
te afstanden is, dat de hoge snelhe
den die in de lucht worden behaald,
gedeeltelijk teniet worden gedaan,
door de tijd van starten en landen.
Fokker is er in geslaagd een goe
de oplossing te vinden waarbij in ie
der geval een kruissnelheid van 850
km per uur kan worden gegaran
deerd. Technische foefjes maken een
zeer korte uitloop bij de landing mo
gelijk..
De Fellowship, ingericht voor ver
voer van 55 a 60 passagiers kan
hierdoor op elke landingsstrop ter we
reld aan de grond worden gezet en
tot afstanden van ca. 1700 kilome
ter is het toestel zeer economisch te
gebruiken. Hiermee beantwoordt het
toestel aan de wensen van tal van j
maatschappijen en mede gezien de
prijs ruim 9 miljoen gulden
ligt het produkt zeer gunstig aan de
markt. Concurrenten zijn er niet,
of het moeten de grotere en veel duur j
dere boers zijn als de Caravelle. de I
BAC 111 en DC9.
EIGEN STIJL
De toekomst zal leren, of de ont
werpers, die zich in 1960 aan de te
kentafels schaarden, het begin
maakten van een nieuwe Fokker-
succes-story. Dat begin bestond uit
omvangrijke studies, voor een ander
deel gericht op marktonderzoek. Aan
welk type toestel bestond er behoef
te?
Anders dan sommige buitenlandse
vliegtuigfabrieken kan Fokker niet
rekenen op de eigen nationale lucht
vaartmaatschappij voor wie een ver
nieuwing van de vloot kan worden
uitgevoerd. De klanten moeten ge
zocht worden over de hele wereld.
Klanten, die twee of vijf of tien of
In een gunstig geval 20 toestellen be
stellen.
Iedere klant heeft zijn eigen spe
cifieke eisen. Maar er zijn ook ge
meenschappelijke eisen en het is
hierin dat de Fokker - ontwerpers een
basis zochten om een nieuw vlieg
tuig-type op stapel te kunnen zetten.
Het werd een ontwerp van een vlieg
tuig van ruim 27 meter lengte en een
spanwijdte van ruim 23 meter met
maximaal 60 zitplaatsen in 12 rijen
van 5 stoelen met twee RoHs Royoe-
straalmotoren aan de achterzijde te
gen de romp gemonteerd en
een staartconstructie in T-vorm.
Het toestel kreeg een bijzonder
fraaie lijn. De Fellowship moest ge
heel selfsupporting worden en ner
gens afhankelijk van gronddiensten,
zo werd een deur geconstrueerd die
ln uitgeklapte toestand tevens de toe-
gangstrap tot de cabine is.
Landen op een korte baan is mo
gelijk geworden door een uitklapbaar
staartgedeelte, dat de snelheid af
remt als bij een rempamchute het
geval is. Voorts zijn de vleugels voor
zien van remklappen aan de onder
zijde, maar ook aan de bovenzijde.
Die laatste voorziening heeft ais
prettige bijkomstigheid, dat bet
het toestel bij de landing onmid
dellijk zwaar tegen de grond drukt,
hetgeen de passagiers een veilig ge
voel zal geven.
SAMENWERKING
Het ontwikkelen van een nieuw
vliegtuig-type is een kostbare zaak.
Een voorbeeld: de voorbereiding van
het supersonische vliegtuig Concorde
heeft de Franse en Britse regerin
gen al 7 miljard gulden gekost. De
Fellowship vroeg .slechts" 230 mil
joen gulden, maar een dergelijk risi
co is één vliegtuigfabriek te groot.
Via het Nederlands Instituut voor
Vliegtuigontwikkeling kreeg Fokker
een regeringsgarantie, die later uit de
verkoop moet worden terugbetaald,
evenals dit bij de Friendship het ge-
va) is geweest Fokker zocht en vond
bovendien deelgenoten in het buiten'
I land.
j Na een mislukte poging de Sud
I Aviation (fabrikant van de Caravel
le) bij de produktie te betrekken,
vond men tenslotte samenwerking
met de vlietuigfabrieken HFB-Ham-
burg. VFW-Bremen en Short Bro
thers in Ierland. (Zowel in Duitsland
als Groot-Brittannlë namen de deel
genoten de door hen te leveren on
derdelen (de vleugels komen bijv
kant en klaar uit Ierland) zelf in
studie en ontwikkeling, waarbij eni
ge tientallen miljoenen van de voor-
bereidingskosten door deze banken,
met eigen r egerimgssubsidi es wer
den gedragen.
In 1963 kon met de technische ont
wikkeling worden begonnen. Nog
steeds ondergaat het materiaal in
de „martelafdeling" van Fokker ve
lerlei proeven. De romp wordt hier
onder enorme druk geplaatst., tal
van vitale delen worden getest tot
het punt waarop breuk of metaal
moeheid wordt geconstateerd en een
nagebootst landingsgestel heeft al
40.000 namaaklandingen goed door
staan.
PROTOTYPE
Precies volgens het schema ging
op 9 mei 1967 het eerste prototype
van de Fellowship de lucht in. Er
zijn er twee gevolgd. De drie met
meetapparatuur volgestouwde vlieg
tuigen hebben thans meer dan 1300
technische vlieguren achter de rug
Ieder onderdeel, ieder lampje,
knopje, draadje en schroefje is ge-
De nieuwe F-28 Fellowship,
het verkeersvliegtuig dat op een
zeer kleine baan kan landen. De
deur. in uitgeklapte toestand is
tevens de toegangstrap tot de ca
bine.
test, en opnieuw getest. Het resul
taat van alle proefvluchten Is ge
weest, dat de F28 ruimschoots be
antwoordt aan de verwachtingen
van de constructeurs. En naar men
hoopt straks ook aan die van de ko
pers.
In de montagehal is de seriebouw
van de Fellowship in volle gang. Er
is geen vierkante meter onbezet. Tot
op dit ogenblik zijn er 19 Fellowships
j besteld, een drietal is in optie geno
men en uit Australië is nog een or-
I der onderweg. Bij Fokker is men te-
I vreden, over dit eeTSte resultaat,
j Men heeft het volste vertrouwen in
I de toekomst.
Nadat men j ren lang niet met I
verkeersvliegtuigen aan de markt
I was geweest heeft men het in 1958 j
met de Friendship geprobeerd. De
I goede naam. die Fokker uit de be-
gintijd van de burgerluchtvaart had.
bleek niet vergeten. De Friendship
werd grif gekocht.
Nu, met 500 Friendships in de
lucht, heeft de Nederlandse vlieg-
i tuigindustrie een goodwill gekregen
I die het alleszins verantwoord maakt
de F28 Fellowship op de startbaan
I te zetten.
Elk bedrag tussen t 700,- en f 10.000,-.
In die 18 mnd betaalt u: 18 x f 62.07 f 1117,26. Dat is
f 117,26 aan financieringskosten, incl. rente, vergoeding
administratiekosten en overlijdensrisico. Dus maande
lijks ca. f 6,50.
In die 24 mnd betaalt u: 24 x f 118.37 f 2840,88. Dat is
f 340.88 aan financieringskosten, incl. rente, vergoeding
administratiekosten en overlijdensrisico. Dus maande
lijks ca. f 14,20.
In die 24 mnd betaalt u: 24 x f 189.39= f 4545,36. Dat is
f 545,36 aan financieringskosten, incl. rentevergoeding
administratiekosten en overlijdensrisico. Dus maande
lijks ca. f 22,70.
Komt u eens langs bij de Amsterdam-Rotterdam Bank
in uw buurt. (Bellen of schrijven mag ook!) Wij
vertellen u graag alles over de bedragen die u kunt
lenen (elk bedrag tussen f 700,- en f 10.000,-), over het
aantal terugbetalingstermijnen, over de kwijtschelding
bij overlijden. Een uitgebreide folder met alle inlich
tingen en tarieven ligt voor u klaar.
Als u daar de voorkeur aan geeft kunt u deze folder ook
opvragen bij Postbus 342, Amsterdam.
EEN SERVICE VAN DE AMSTERDAM-ROTTERDAM BANK
rTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTm?
DEN HAAG (GPD) De Groep-
Aarden ln de Tweede Kamer wil
een parlementair onderzoek laten I
houden naar de concentratie van I
economische macht, die in de
laatste vier jaar heeft plaatsge
vonden door de fusies in het Ne- j
derlandse bedrijfsleven.
Het voorstel, dat reeds eerder
werd aangekondigd, is gisteren bij
de Tweede Kamer ingediend. Naar
verwacht wordt zal de kamer er
zich niet voor april over uitspre
ken.
Volgens de indiener van het
voorstel moet het onderzoek een zo
nauwkeurig mogelijk beeld geven
van de wijze waarop fusies tot stand
zyn gekomen.
Vragen waarop de Groep Aarden
I een antwoord wil weten zyn om,:
wie namen de initiatieven tot een fu-
I »ie en wie waren direct bij de be
slissing betrokken? aan welke be
voegdheid ontleenden zij die be
voegdheid? wie brachten advies uit
en aan wie werd verantwoording af
gelegd?, aan wie en in welk stadium
wei-den inlichtingen verstrekt?
Als getuigen zouden onder meer
kunnen worden gehoord: directeuren
aandeelhouders van de betrokken
ondernemingen, werkgevers- en
werknemersorganisaties en banken
die fusies financierden.
De commissie van onderzoek zou
uit vijftien leden moeten bestaan en
na een Jaar verslag moeten uitbren
gen. Om het onderzoek niet langer
te laten duren zou de commissie zich
niet met alle fusies moeten bezig
houden in het jaar 1968 werden er
alleen al ongeveer 200 tot stand ge
bracht maar slechts met die,
welke tot omvangrijke concentraties
leidden.
Voorgesteld wordt het onderzoek
te beperken tot één twee geval
len in de bedrijfstakken waar het
fusieverschijnsel zich meer algemeen
voordeed.
Het aantal te onderzoeken geval
len zou dan beperkt blijven tot onge
veer 10 20.
In de toelichting wordt erop gewe
zen dat de methode van onderzoek
stellen aan de commissie van onder
zoek.
aan de commissie van onderzoek.
Het aantrekken van tijdelijke mede
werkers zoals juristen, accountants
en sociologen zal nodig zijn.
De indieners hebben de kamer
niet aanbevolen de verhoren ln het
openbaar the laten houden. Wel zou
openbaarheid de behoefte aan meer
openheid bevredigen, en brede be
langstelling voor het onderzoek wek
ken en ook zou openbaarheid de re
gering en het parlement gelegenheid
geven rekening te hou'' n met vroeg
tijdig bekend geworden gegevens.
De groep-Aarden vond echter het ge
vaar voor de belangen van de te on
derzoeken ondernemingen en de
kans dat belangrijke getuigenver
klaringen niet zullen worden afge
legd zwaarder wegen.
De fractievoorzitter van de PvdA
in de Tweede Kamer, drs. Den Uyl
reageerde gisteravond positief op het
voorstel van de Groep-Aarden„Een
goed voorstel dat alle steun ver
dient" De beperking van het on
derzoek noemde de heer Den Uyl
verstandig.
De KVP-fractie is. zo bleek uit een
eerste reactie van mr. Nelissen eco
nomisch deskundige van de fractie,
niet zo erg enthousiast. De regering
onderzoekt of er een code voor ge
drag bij fusies moet komen. Het li
de vraag of daarnaast het parlement
nog een eigen onderzoek moet Instel
len, als de kamer gegevens wenst
dan zal de regering die zeker kun
nen verschaffen, aldus mr. Nelissen,
