KERSTBOMEN:
Het groene wond van
Zweden
De kunst-kerstbomen van Florence
ft
[ERSTBIJLAGE 1968 VAN HET LEIDSCH DAGBLAD
ioms voel ik amart als ik eraan denk
it ik nooit een tropisch oerwoud of een
iinese tempel zal zienmaar ik heb al-
veel dichterbij: een Zweeds meer met
ekvogels in het voorjaar; glinsterende
merse inhammen tussen groene sche-
n; winterse zon over de sneeuwblanke
rgheide in Lapland; van dit allea en
ig veel meer zal ik nooit genoeg kunnen
in, er nooit dicht genoeg bijkomen, er
Ij nooit genoeg in verdiepen
:t ls de Zweedse schrijver Sten Selander
weest die op deze wijze onder woorden
acht welk een indruk de ongerepte Zweed-
natuur op hem maakte.
voor wie ooit een reis door Zweden
eft gemaakt, trekkend door 225.000 vier-
mte kilometer natuurschoon, met woest
romende bergbeken, glooiende gletscher-
illingen, eindeloze naaldwouden waarvan
it frisse groen tot een grijze streep wordt
n de horizon, en boven de boomgrens de
imetelijke grote heidevlakte en mosvelden
et rendierkudde heeft gezien, hij zal de
hrijver gelijk geven.
ïakespeare deed de middernachtzon eer
in, maar moeilijk valt te beschrijven hoe
«tisch men kan worden gestemd in de nu
i dan beklemmende verlatenheid van de
usachtige bossen, bij het imponerende
houwspel van de nimmer ondergaande zon
ssen de eindeloze bergtoppen.
nier: een manier van werken die erom
vraagt gefilmd te worden en die behendig
heid en zwemkunst vereist.
Kwekerijen
Zou men menen, dat in een land zo vol met
bossen het vinden van een kerstboom de al-
,3 Halsingland: akkers langs de
rivier en beboste heuvels in de
mHnni verte.
lereenvoudigste zaak van de wereld is, dan
heeft men het toch lichtelijk mis. Speciale
kwekerijen in het midden en zuiden van het
land zorgen voor de aanvoer voor huisge
bruik en zij kunnen de behoefte van de grote
steden Stockholm, Gothenburg en Malmö
volledig dekken. De moderne techniek
heeft in deze kwekerijen haar intrede gedaan.
De jonge boompjes worden tegenwoordig
met de machine geplant. Voor hun weten
schappelijke kennis kunnen deze bedrijven
terugvallen op de bosbouw-hogeschool van
Stockholm die verschillende kerstbomenex
perts herbergt. De resultaten daarvan zijn
duidelijk; in enkele jaren is het Zweedse
boompje voller en mooier geworden. Veel is
bereikt in het versnellen van de groei. Had
men vroeger in twee jaar een hoogte van 20
centimeter bereikt, nu produceert men in
dezelfde tijd een- boom van ruim één meter.
Daar kunnen, zo vinden de grote warenhui
zen in Stockholm zelfs de fabrikanten van
plastic kerstbomen niet tegenop en het is
dan ook geen wonder dat dergelijke imita
ties in Zweden nauwelijks te koop zijn. Echte
kerstbomen komen in Zweden twee meter
hoog op een bedrag tussen de tien en vijf
tien gulden. Er worden er honderdduizenden
van verkocht en de kwekerijen vaak in de
bossen, en meestal uitgerust met reusachti
ge plastic kassen voor het plantgoed wer
ken in weerwil van hun hoge kosten met
winst.
En wie niet kopen wil, maar zagen? Dat kan
natuurlijk, 's avonds laat of 's morgens
vroeg. Maar verboden is het wel. De contro
le van de zijde van de politie vindt regelma
tig plaats, en kerstbomen op autodaken zijn
in de weken voor Kerstmis dan ook veelvul-
Boven de Indalsalven-rivier in een land-
schap van onafzienbare naaldwouden.
dig het onderwerp van de interesse der die
naren van Hermandad. Kan men geen kwi
tantie laten zien die bij aankoop normaler
wijze wordt verstrekt, dan wacht er een rui
me boete.
Villa-eigenaren laten dikwijls de boom bui
ten staan, op de plaats in de tuin waar hij
groeit, en versieren hem daar. Compleet
met lampjes en de kleine geel-blauwe
Zweedse vlaggetjes die elk rechtgeaard
Zweed in zijn kerstboom heeft.
Het kerstfeest in Zweden vertoont grote
overeenkomst met het Duitse Weihnachten
en de Engelse Christmas, inclusief de kerst
man.
Tegen de overdadige kerstviering, zoals die
overigens de laatste jaren gebruikelijk was
in Zweden, met overvloedige maaltijden en
superdure geschenken is men nu overigens
in het geweer gekomen. Anti-kerst-acties
hebben alle grotere Zweedse steden al ge
schokt. Maar de kerstboom is in ere gehou
den.
Hoe zou het ook anders kunnen in een land
waar de reusachtige naaldwouden meer dan
50 pet. van de oppervlakte in beslag nemen?
TT*
De hemel boven Toscane is nog blauw. Niet van het trillende blauw zoals de toeris
ten het in de zomer kennen, maar stiller en met een vleugje weemoed. Diezelfde he
mel koepelt zich boven Florence, knooppunt van de wegen naar Livorno, Bologna en
Rome hoewel, hoewel: veel van het doorgaande verkeer neemt de grote bocht van
de autostrada om de stad heen en mist zo de schatten van het verleden in dit centrum,
zo goed als het beeld van de moderne bedrijvigheid. Maar voor de schatten van het
verleden ben ik er nu niet en eigenlijk voor de moderne bedrijvigheid óók niet
eigenlijk niet, maar feitelijk wèl, want ik ben naar Florence gekomen om er de kerst
bomen te zien.
Ieleven is
feden is een land, rijk aan natuurschoon,
et is een ongeëvenaarde belevenis om te
innen reizen door zich honderden kilome-
rs uitstrekkende naaldwouden, waar nog
rgens mens of moderne techniek zijn iri-
ede heeft gedaan.
ïnuit deze wouden, die voornamelijk zijn
vormd door dennen en sparren, worden
arlijks duizenden bomen geëxporteerd
lar landen en steden over de gehele wereld,
irschillende Nederlandse steden die
iendschapsbanden onderhouden met ge-
een ten in Zweden, worden elk jaar weer
'deeld met een of meer exemplaren. Zo
ijgt bijvoorbeeld Den Haag elk jaar een
usachtige kerstboom van de gemeente
Ockholm.
et merendeel van de export-kerstbomen is
fkomstig uit midden- en noord Zweden, een
ibied dat met zijn ongerepte natuur onge-
fijfeld zal worden tot een natuurreservaat
het Europa van de toekomst.
noord-Zweden kan men dagenlang door
bossen dwalen zonder een menselijk wezen
ontmoeten; in midden Zweden liggen her
der in de wildernis en dan nog voorna-
lelijk in de kuststreek houtverwerkende
ibrleken verscholen. Sparren en dennen die-
en niet alle ter opluistering van het kerst-
ïest, maar uit de enorme houtvoorraad van
et land wordt door jaarlijkse kap 2,5 mil-
len kub. voet verwerkt en geëxporteerd,
datgene wat iedereen dan ook vrijwel weet
an Zweden hetgeen vergelijkbaar is met
te Nederlandse klompen, molens en kaas
5 de rijkdom van de bossen en de grappige
lanier waarop tot voor kort het hout werd
etransporteerdhet houtvlotten,
ond 30 pet. van alle stammentransport
tadt heden ten dage nog plaats op deze ma-
Ik zie ze, de sparren van Toscane, de spar
ren van Florence, de echte de laatste mis
schien? Ze staan in de tuin van de fabriek
die ik moet bezoeken, wat kaaltjes en onre
gelmatig na de zware zonnegloed van de Flo
rentijnse zomer. De fabriek is beroemd om
zijn sparren, maar ik word er bedremmeld
van wanneer ik deze zo zie staan, armetierig
en toch trots, en ik vraag ze bijna om ver
geving wanneer ik naar de grote glazen deur
ga.
En ik verbeeld me dat ik niet alleen naar
die deur ga, maar dat om mij heen met on
hoorbaar geruis de dennenfeeën wieken, de
schutsen van de jonge sparren die rond kerst
in de huizen worden gehaald om symbolisch
te zijn voor al wat weerstand biedt aan
sneeuw en ijs. En dat zij onder elkaar fluis
teren van de vrolijke lichtjes in de bomen,
van de opsmuk aan de takken en de ge
schenkjes erbij en van het grote vuur
waarin alle bomen die waardig bevonden zijn
het feest luister bij te zetten straks geza
menlijk zullen opvlammen, de vertolking van
het verlangen der mensen naar warmte en
lente en nieuwe vreugde.
heel nauwkeurig omwoeld met een bruine
kunststof, net echte takken, zie je wel. En de
kleur! De naalden zijn niet hardgroen, zoals
bij de goedkope soorten, maar bespoten met
een witte zilverige stof. Dat geeft een aardig
winters effect, voel je wel? Nou ja, deze zijn
dan Siberisch, maar hetzelfde doen we-met
Scotchpine en Alpen-pijnbomen".
Onbrandbaar
Wond van bomen
We gaan door de deur en staan in een grote
lichte hal. En in een woud van bomen. Mijn
feeën zijn er stil van geworden. Er zijn bo
men van enkele decimeters, maar ook van
meters. Ze staan met honderden en honder
den dicht bij elkaar, roerloos en glanzend,
perfect symmetrisch. En dit moet mijn
feeën wel zeer schokken volstrekt geurloos.
Grote mannen komen door een zijdeur en
wat hun zware stemmen zeggen, moet in ie
der geval een feeënwereld geheel ineen doen
storten. „Dit hiér zijn onze mooiste. Het is
een type dat we dit jaar voor het eerst op
de markt brengen, we hebben er het Siberi
sche model voor genomen, dat toont mooi
vol. En kijk maar eens: de ijzerdraadjes zijn
„Brandbaar, vraag je? Maar meneer, brand
baar". Al onze bomen zijn gegarandeerd
onbrandbaar en dus volkomen ongevaarlijk.
We gebruiken er het beste polyvinylchloride
voor. En kijk nu eens hier: een paar bomen
van een grote Amerikaanse fabriek, mooi
hoor, daar niet van, want ze weten in Ameri
ka ook zo het een en ander van plastic. Maar
nu moet je ze eens gaan opstellen en straks
weer afbreken: ieder takje los in de stam, al
lemaal uit de doos en in de doos en buigen
doen ze niet, dat is toch niet echt, meneer".
„Nee, onze takken zijn buigzaam, zó zie
je wel? Geeft een fijne persoonlijke noot, dat
geeft cachet, dat maakt zo'n boom, precies,
meneer, u zegt het al dat maakt zo'n
boom veel natuurlijker. En gemakkelijk, mak
kelijk! Daar kan geen echte boom tegenop.
Net als een paraplu, floep open en floep
dicht. Die ziel uit ijzerdraad en iedere tak
en twijg zijn terdege aan proeven onderwor
pen, aan de zwaarste, meneer! Zo'n boom
we hebben het proefondervindelijk bewezen
vouw je 1500 keer dicht en open en er
breekt niet één takje".
De bomen in de hal luisteren roerloos toe. Zij
bewegen niet in de wind er is geen wind
om in hun twijgen te stoeien en de naalden
aan het ritselen te brengen.
Kunnen plastic naalden ritselen? Aardige
vraag, voor een tv-quiz. Ik houd het erop
van niet. Ze kunnen ook niet geuren, dus rit
selen zal er ook wel niet bijzijn. En waarvoor
zouden ze ook? Hun kunstrijp kunnen ze er
toch niet mee afschudden stel je voor: dat
zou de fabriek nooit goedvinden.
Mensenleeftijd mee
Er komen nieuwe mannen tezamen in dit
kerstbos, onder de hoge glazen ramen. En de
zware stem gaat verder. „Wij zijn hier, in
Florence, wel niet de enige fabriek van plas
tic kerstbomen in Europa, maar wel de groot
ste. Van Europa, begrijpt u wel, niet van Ita
lië alleen. Er gaan per jaar alleen al naar
Frankrijk zo'n half miljoen bomen. En naar
Duitsland bijna 300.000. Ja, ik weet het: je
zou je afvragen of ze in Duitsland dan niet
genoeg bomen hebben, echte, begrijpt u wel.
Natuurlijk hebben ze die en ze mogen er
nog gekapt worden ook, anders dan hier,
waar het ministerie van Landbouw een al
geheel kapverbod heeft uitgevaardigd. Maar
toch kopen de Duitsers onze bomen. Ligt
aan de prijs, want een spar uit de natuur is
duurder en die gaat tenslotte maar één keer
mee. Wij leveren voor vijfduizend lire (nog
geen dertig gulden) een boom van drie meter
en die kun je meer dan een mensenleven ge
bruiken floep open, floep dicht".
Mijn feeën moeten hoog en breed verdwe
nen zijn, wanneer ik een trap op ga en in
een mateloos grote en rrette kantoorruimte
kom waarvan twee wanden geheel uit glas
bestaan. Ik zie neer op een bedrijf waarin
bomen worden geboren in uiteenlopende ma
ten en waar guirlandes, ballen en sterren
worden gefabriceerd. Ik verneem dat die he
le bedrijvigheid niets meer te maken heeft
met Kerstmis-1968, omdat de kerstcampagne
voor het lopende jaar hier eindigt in septem
ber en onmiddellijk daarna de produktie voor
het volgende jaar wordt aangevat.
Absolute stilte
Ieder daar beneden en er zijn driehon
derd man personeel, veel jonge vrouwen
gaat stil en zwijgend zijn gang. Gesproken
wordt er niet. Dat is overeenkomstig stren
ge voorschriften uitdrukkelijk verboden.
Zelfs in de eetzaal mogen gesprekken slechts
fluisterend worden gevoerd. En zingen mag
helemaal niet. Het is alsof ook de mens een
kunstmatig wezen is
Wanneer ik buiten kom, is de Toscaanse he
mel nog onverstoorbaar blauw. In de tuin
staan de sparren, de echte, de scharminke-
lige, haveloos. Ik knik ze schichtig toe, mom
pel een verontschuldiging. Ach, lieve, goeie
mormels, aanfluiting van een koninklijke
traditie uit majestueuze wouden.
Dan ga ik door het hek, de straat op.
