[ees Klein bezeten van
uniek
uit 1762
Beeldhouwer
30 miljoen
vordert
lire
in een
Hervormd koor
onevenwichtig program
123
Cremers „The
late show"
late,
Ulsters minister van
Binnenlandse Zaken
Craig, is afgetreden
.SPELLEN
525 co
^nutiims
Redden van houtwurm en tinpest
die zijn goed!
CERTINAQ/
Voor bronzen deuren Domkerk 1
Concert in
Creatieve onmacht:
Onderdak in
oorlogstijd
POTTER'S
PAG 13 DECEMBER 1968
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 25
iod T
ADVERTENTIE
terland. Ik vond het wel een mooi
orgel met versierinkjes en zo, maar
als kind zie Je het verschil toch niet
zo Het ene orgel of het andere. Dat
blijft dan hetzelfde. Pas later ging ik
me afvragen waarom je van een
enorm orgel met 80 registers toch
niet zo kimt genieten als van dit or
geltje met 14 met de trammelant
meegerekend
Rijke klank
>'j
9 vajonge organist Cornells Klein is plaatsvervangend muse-
leerder en organist van het 10 eeuwen oude kerkje in
Inland. Sinds jaren zet hij zich in voor de restauratie van
^or houtworm en tinpest bedreigde kabinetorgel van de
dat dateert uit 1762 en waarvan de authentieke schoon-
fan klank en vorm door weinigen betwist zal worden.
f Bolt zegt ook, het is het derde orgel van Nederland",
-6*1 Klein zijn leermeester, organist van de St. Bavo in
jmi en één van de bekendste organisten in Nederland.
■^ostbare instrument is tegen-
30/1 veilig opgeborgen achter
deuren, zodat men een he-
nodig heeft om het te
maar vroeger was dat an-
kon iedereen zó de kerk
en op het orgel spelen,
ook goed" zegt Kees Klein,
gens kom, wil ik ook lek-
familie in Veizen. Die heeft het ge
schonken aan de kerk in Veizen. Die
wilde ook een groot bralinstrument
hebben en Wielingen was straatarm
Jacob Engelbert Tesschemac-
her heeft het in 1762 gebouwd. Die
was geen orgelbouwer, maar rent
meester van beroep. Dit is het laat
ste dat er van de door hem gebouw-
op de orgels spelen, maai- <je orgels is oveigebleven. De ande-
.g kwam ik hier en toen
Duitser rond met een
zijn hand. Dat had hij eruit
Hij blies erop en keek er-
ronde opening van
wijsvinger en tuurt daar
door).
ik vervelend. Toen heb
les gegeven dat er nie-
peer bü mocht. Het was zo'n
Viltje van hout. Ontzettend
Monumentenzorg gaat er
1 voor mij maken. Die hebben
He hout ervoor."
Verknocht
Monumentenzorg is daarmee
Bs de kous niet af. Burge-
r K. D. Dorsman wil izcb
3 vereniging laten advise
er de restauratie van de kerk.
er Is," zegt Kees Klein „ont-
aan geknoeid. Ze hebben b.v.
tekstoel gemaakt, maar die
ïrveil» hoog. Toen moesten ze een
Ichtmetselen en zijn ze daar-
|reer begonnen met drie nieu-
I) topjes. Laatst dacht 'ik: „die
moesten eens afgekrabt wor-
•e hebben wel eens een proef
tt om te kijken wat er onder
Ie verf zat. De balustrade
Die is uit de vervalperio-
TTJ/V 1900). „Het verstoort het
i de man van Monumenten-
(rlcnocht is Kees Klein aan
Krument, dat hij van het
jtaal van de kerktoren, waar
l üzlg koud is, best een eigen
zou willen maken. Wens-
'an een gepassionneerd orga-
meer doet en ook meer wil
alleen spelen tijdens de
p dienst en bij de orgelcon-
die regelmatig worden geor-
rd ten bate van het Orgelres-
lefonds.
's Nachts spelen
titers ga ik wel eens '6 avonds
aalf uur spelen." zegt hij.
•odse stilte, dat vind ik heer-
oral als er sneeuw ligt, dat
an onder de deur door. In de
hiigen de tufstenen muren
vocht. Als het vriest kristal-
it. Die muren zijn dan net
[egel, als je er langs kijkt
il tinkelt gewoon. Dan steek
kaarsen op en begin te spe-
andere orgels raak Je uitge-
tnaar dit orgel verveelt nooit.
re zijn in de oorlog Vernietigd.
We weten niet zeker, waar het ge
staan heeft. Ik ben bezig om dat uit
te zoeken. Het stadsarchief van Wup-
pertal schijnt iets te weten. De Latijn
se tekst op het orgel zegt: gemaakt
in opdracht door Jac. Eng. Tessche-
macher om te bespelen tót lof van
God, wat in tegenspraak is met de
bestemming die orgels in die Roco
cotijd hadden. Een orgel was toen
een huisinstrument voor gezellige
muziekjes. Het moest ook een prach
tig meubel zijn met schilderingen en
veel houtsnijwerk. Als meubelstuk
had het deuren, kon 't ook dicht. Na
het spelen gingen de deurtjes dicht.
Bij het begeleiden van solisten of
een klein ensemble kun je ze ook
sluiten. Is ook een kostelijk gezicht
voor de toehoorders. De grote or-
AD VERTEN" HE
Kees Klein
gels hadden ook wel luiken hoor, te
gen de vleermuizen.
In gedemonteerde tóestand is het
orgel door mijn grootvader en zijn
broer met een tjalkje naar het ei
land Wieringen gebracht. In de zo
mer van 1902 heeft hij het samen
met de dorpstimmerman opgebouwd.
Als ze tijd hadden gingen ze weer
lekker orgelbouwen. Op mijn 14de
werd ik organist van de kerk in Oos-
Bisschop verwacht
geen nieuwe
Italiaanse paus
GENEVE (AP) —Bisschop A T
Robinson, een Angllkaanse bisschop
uit Woolwich, de schrijver van het
boek Honest to God, heeft giste
ren gezegd te betwijfelen of er een
nieuwe Italiaanse paus zal komen
als gevolg van de encycliek Hu-
manae Vitae. Hij vond, dat de ency
cliek een werkelijke crisis In de ker
ken heeft veroorzaakt.
„Sindsdien is er zoveel gebeurd,
dat het onmogelijk ls de klok terug
te zetten", zei hij. Naar zijn mening
bevat de encycliek zoveel theologi
sche vergissingen, dat het gevaar be
staat, dat deze hun terugslag zullen
hebben op de kerk van Rome. Het
is mogelijk, dat veel institutionele
structuren zullen vallen.
Dat komt volgens mij, omdat de
klank van dit orgel meer rijkdom
heeft. De klank en afwerking van
het hele ding zijn zo geweldig. De
registers zijn bijzonder compleet, dat
is het verwonderlijke en er zitten
ook tongwerken op dat is iets héél
bijzonders voor zo'n orgeltje. Het
vervult de deskundigen met bewon
dering. Bolt. die hier onlangs een
concert gegeven heeft, verklaarde,
ook onomwonden: „ik heb hier niet
gewerkt, ik heb hier genoten."
Toen ik eenmaal wist, wat 't voor
een orgel was, kon ik het niet uit-
staan, dat het daar zo maar stond,
dat niemand ernaar omkeek, ik wou
dat heel orgelend Nederlnd het wist
en ervan kon genieten. Dat het is
aangetast door houtworm en tinpest,
dat is vreselijk. Iemand zei laatst te- I
gen me: „we doen wat aan die hout
worm en aan die tinpest, dan wordt
het best weer aardig. Maar het moet
niet „wèl aardig" worden. Het moet
perfect worden. Bolt vindt het eigen
lijk jammer om het uit elkaar te ha
len. Dat vind lk eigenlijk ook wel,
maar om die houtworm goed te be
srijden, moeten we het natuurlijk wel j
doen. De tinpest zit alleen maar In
het front, de prestant, die is 't mak- 1
kelijkste te vervangen. Als de wind
laden ook uit elkaar moeten, kost de
restauratie wel f 20.000. Er is
F 3.000.
Voor jou, m'n hart.
Omdat het de eerste
Kerst is die we samen vieren.
Omdat wij nu zelf
moeten zorgen in plaats
van verzorgd te worden.
Omdat jij me
zo'n groot vertrouwen
voor de toekomst geeft...
voor jou een Certina
omdat elke seconde
jou verder zet in een
nieuw leven en omdat ik
wil dat die seconden
mooi zijn.
▼oor aJ die momenten
dat je het beste wilt geven.
Concert Hazerswoude
KOUDEKERK Het Koudekerks
blazersensemble Concertino geeft,
met medewerking van het Chr. Man
nenkoor uit Bodegraven, dinsdag a.s.
een concert in de NH. Kerk te Kou
dekerk a.d. Rijn. ZuUks oJ.v. Dirk
d. Bosch.
ADVERTENTIE)
ROME (GPD) De rechtbank van Rome heeft gister
ochtend een civiele vordering behandeld die de beeldhouwer
Emilio Greco had ingediend tegen de bouwfabriek van de Dom
kerk in Orvieto, de mooiste kathedraal van Italië. Hij verlangt
betaling van een achterstallig bedrag van 30 miljoen lire voor
door hem afgeleverde bronzen deuren voor de kathedraal.
Deuren die echter nooit zijn gebruikt.
gebruikt toot het doel waarvoor rfl
bestemd waren.
Veel burgers van Orvieta wensen de
deuren tn de kerk aan te brengen.
In 1964 maakte hü een paar ont
werpen, die gezien werden door de
leiding van de bouwfabriek. waarop
deze aan de beeldhouwer opdracht
versterkte zes deuren te maken voor
de Domkerk. De middelste deur ls ge
ïnspireerd op de zeven werken van
Barmhartigheid, waarbij o.a. paus
Johannes is afgebeeld bü de voorstel
ling die handelt over het bezoeken
van gevangenen. De beide züdeuren
bestaan voornamelijk uit vliegende
engelen.
Op 8 augustus 1964 werden de deu-
OUDE WETERING In de
volle Herv. Kerk van Oude Wete
ring ls door het Herv. Koor, dat
onder leiding van A. van Solin
gen staat, een concert gegeven.
toog'
ROTTERDAM (GPD) Vier po
litiemannen hielden gisteravond in
het Rotterdamse Picolotheater een
oogje in het zeil bü de „wereldpre
mière" van Jan Cremers „The late.
late show", door het Rotterdamse
•et wel ontzettend nauwkeurig i Studententoneel^ Sars. Een verl^2
1 worden. Nu is er een con-
eweest en heeft er een kachel
1 Dan moet het zich eerst
Slemaal bütrekken tot de nor-
«nperatuur
Karaktervol
ook een enorm karakter in,
ir enkele orgels hebben. Me-
bijv. en Oosthuizen (net ge-
'd) alle plaatsen, die altijd
feest zyn, hebben de mooi-
Die hadden geen geld om
knoeien. Na de 18 de eeuw
de knoeiers. De orgels moes-
>t zün. Een soort orkestimi-
gaf niet wat eruit kwam.
was in bezit van de fami-
de Poll. Dat was een adelykc
avond ook voor hen: er was geen
enkele aanleiding voor hen om op
te treden tegen deze tamme sex-
klucht, en ook artistiek konden we
er niets van meenemen. Jan Cremer
schreef geen toneelstukje, maar een
reeks loze kreten over een afgeklo
ven onderwerp: zo statisch als de
rots van Gibraltar, vol gaten In de
handeling, met een knullige dialoog
en wat sullige humor.
Thema van deze, een half uur du
rende eersteling van de Hollandse
„beestmens" Amerikanen zün ge
frustreerde mensen, verslaafd aan
hygiëne en hun infantiele sex heb
ben ze uit een boekje, ze doen al-
ies met spuitbussen en ze hebben
nauwelijks meer iets menselijks
.Hallo Amerika" van Van Italhe
de voorstelling van Studio aan
zienlijk indringender en klemmen
der behandeld. Jan Cremer blüft vol
strekt aan de buibenkanit..
Een echtpaar komt thuis van een
party. Mevrouw trekt haar jurk uit
en zü beginnen een spuitbusorgie,
eerst nog met een redelijke aanlei
ding, maar dan steeds doller. De
séance besluit met de „late. late
show" van het echtpaar, een sadn-
het door de sopraan Lize Schoo ge
zongen echo-recitatief „Ja, ja! mein
Herz" tuit UI). Iedereen ln Oud»
Wetering weet dat deze sopraan, die
plaatsgenote is. zich een heel hoge
stemscholing heeft eigen gemaakt
Jan Koot wist zün partü een hel
dere belüning mee te geven. Wille-
brand bezit een goed vocaal begrip,
maar de stemschoonheid kan nog
winnen indien het lukt het zangvi-
brato wait te versmallen.
Vóór de pauze kwam. na Mozarts
Ave Verum en diens Laudatie Domi
nion (met sopraan solo). Baclis
„Wohl mir" uit Kantate 147 aan
bod. De organist H. v. d. Luit had
onduidelü'kheden. Zo bleek de niet I hier een zwakke plek. tegen de ko-
genoemde Jan Koot de tenor te zür raalzang in (die triolenslinger doo:
en de wel als tenor genoemde Wil-' het werk heen lükt zo bedrieglük een
dat in aanleg een gooi inhield
naar een grotere stijl, maar dat
door de beperkte middelen van
een werkelijke realisatie van de
grote stijl maar een aftekening
moest inhouden. Daarin ligt veel
waardeerbaars
Doordat men nogal veel in één
greep heeft willen presenteren geT
mengd koor. kinderkoor, orgel, klein
symfonie-orkest, koperkwartet (oJ.v.
Arie van Tol), drie solisten is
een wat onevenwichtige programma -
samenstelling tot stand gekomen
Programma en tekst vel bevatten ook
ren gegoten m het stadje Pistoia en
drie dagen later afgeleverd aan de
Dom van Orvieto. waarbü zü voorlo
pig werden geplaatst in het grote
middenschip. Paus Paulus heeft kort
daarop Orvieto bezocht en sprak tóen
de hoop uit dat de deuren spoedig
zouden kunnen worden lngewüd.
De superintendent van middeleeuw
se- en latere kunst verbood echter de
ze deuren op de bestemde plaats aan
6e brengen, omdat de voorgevel van
de betrokken kathedraal reeds tame
lijk druk is door de mozaïeken en
vooral door de prachtige marmeren
omlüsting der deuren, die het Laat
ste Oordeel voorstellen.
De verenigde Italiaanse spaarban
ken, die beloofd hadden een vrü gro
te subsidie te zullen geven voor deze
kerkdeuren, mits zü terstond op de
bestemde plaats zouden worden aan
gebracht, hebben zich thans terugge
trokken en wensen geen büdrage te
storten.
De beeldhouwer eist de betaling
van 30 miljoen lire. De advocaat die
de directeuren van de bouwfabriek
verdedigde wees erop dat het nog
j voortüdig is tot een besluit te komen
en dat er misschien nog mogelijkhe
den bestaan dat de deuren worden
Voor regering
(Vtwi onze parlementaire redactie*
DEN HAAG (GPD) Binnen af
zienbare djd zal begonnen worden
met de bouw van een .jioodzetel",
waar de regering ln geval van oor
log een beschermd onderdak zaïl vin
den. De plaats hiervoor la al vastge
steld. aldus deelde premier De Jong
gisteren mee ln de Tweede Kamer.
De minister-president maakte be
zwaar tegen het voorstel van do
heer Van der Spek (PSP) om do
mogelükheden voor burgerlijk ver
zet ln geval van bezetting te bestu
deren en de resultaten van een der
gelijke studie te publiceren. De heer
De Jong deelde mee, dat de atudie
op dit gebied reeds gemaakt s. Aan
de hand van recente ervaringen wor
den de studieresultaten opnieuw be
keken.
Tegen publikatie van de studie en
van de materiele voorzieningen
maakte de premier bezwaar, omdat
daardoor naar zün mening iedere zin
aan het burgerlijk verzet zou worden
ontnomen.
lem Hiilebrand de bas. Voor het dee'
na de pauze waren de verneder
landse teksten (niet alle) ter be
schikking met het simpel opschrift
..Kerstoratorium". Maar welk?
Dit oratorium (hoofdschotel)
bleek, na voordracht door een
spreekstem van Lucas n (1—6». in
te zetten met een (Duits) Bachko-
raal en bü het verder afwikkelen een
bloemlezing voor te stellen uit de 1
kantates I, n, in, IV en VI van
wat de ingeburgerde naam „Weih-1
nachtsoratorium" heeft verworven
voudig!). De aan de trompet gege
ven obligaatpartij kwam mooi over.
maar Bach gaf zelf aan de hobo de
voorkeur. Rathbone's Rejoice" klonk
overtuigend. Tenslotte de Kerstkan-
tate van Koos Bons. waarin de kin
deren zich aardig weerden.
V.
BELFAST. LONDEN (Reuter,
GPD) De minister van Binnen
landse Zaken van Noord-Ierland,
William Craig, is woensdag uit zijn
functie ontslagen. Hü werd be
schouwd als voorstander van. de har
de lün aan protestantse zyde tegen
over de rooms-katholieke minder-
gering en het parlement verbruid we
gens zün hardhandige optreden tegen
de demonstraties voor burgerrechten
van de rooms-katholieke minderheid.
O'Neill en een toenemend aantal
protestanten willen dat de Ierse bur
geroorlog eindelük definitief zal wor
den geliquideerd en dat er een einde
held, die meer burgerrechten eist. Het wordt gemaakt aan de politieke en
ontslag volgt op berichten over een economische achteruitstelling van het
grote kloof tussen Craig en premier r.-k. volksdeel, dat eenderde deel van
masochistisch spelletje, dat tenslotte Me( a]g dlchtertyke „1Jheid df
111 .f™ Wa^urgisnacht-aohtige rook- lnlasslng voor het kinderkoor van
wolk eindigt - het koraal „Dit is de dag die Goó
In die slotscène komen elementen on£ sohenkr m ran het authentieke
voor, die als theater niet onaardig Baoh.koor „Ere m God" (uit III,
zijn, maar z» kunnen de emdmtoik eveneens het Nedel.Iands te mid-
van creatieve onmacht nauwelUk»van al het Duits,
verzachten. Sopranen en alten waren dikwijls
In een functioneel décor met sex- heel fraai van klank, maar dat
symbolen en in passende fondant- haalden de tenoren niet. Orkest
kleur worstelden onder regie van orgel en blazers hebben niets ge-
Leonard Frank twee Jonge studen- stoord. welke vaststelling als een
ten-amateurs zioh moeizaam door positieve büdrage te rekenen valt
deze belemmeringen heen: Anneke Vooral de hobo kor. zich ondet he*-
ADVERTENTIE j O'Neill, die deze week waarschuwde,
dat de recente onlusten waarbü de
i politie bü demonstraties hard In
greep, Noord-Ierland aan de rand van
de chaos brachten.
Een soortgeüjk onderwerp is ln Hakman en René Solleveld.
den, met name bij de duetten
"UN^Tèn^P'i
en bij zware of
hardnekkige verkoudheid
POTTER'S CATARRH
PASTILLES
Alleen bij apoihekers en drogisten
de anderhalf miljoen inwoners van
Ulster omvat. Tegenover zich vinden
zü figuren als Craig, die gesteund
worden door de protestantse ultra's
onder leiding van dominee Paisley
Craig zou nog altüd kunnen reke-
Door de verdwüning van Craig ls nen op grote aanhang in de landelüke
gebieden, hetgeen gisteravond is ge
bleken toen hü spontane steun kreeg
van een geestdriftige menigte tüdens
een toespraak in Limavany, waar het
tot handtastelükheden kwam. Onder
de kans verminderd, dat de Britse
regering die volgens de constitutie
van Noord-Ierland in noodgevallen
kan ingrijpen in actie zal moeten
komen. Craig werd er door O'Neill
van beschuldigd dat hü. als hü de
toejuichingen riep hü uit: „Wü willen
kans zou krügen. de banden met baas ln eigen huis zün". Premier
Groot-Brittannië eenzüdig zou willen O'Neill voelt zich sterk wegens de
verbreken, hetgeen niet alleen poli- grote steun die hü ontving door een
tlek maar ook economisch ernstige recente radio en televisie toespraak,
'gevolgen voor Ulster zou meebrengen waarin hij opwekte tot matiging ln de
Craig heeft het bü de Noordierse re- 1 godsdienstige en politieke twisten.
