Met Karl Bartli is een
geweldenaar heengegaan
Finata Bank
leent u geld.
Snel-voordelig
kamsteeg
Zijn invloed op theol.
denken was zeer groot
D'66 wil omzetting
ondernemingsraden
in personeelsraden
ADVERTEERT IN DIT BL&
D
MET EEN ENKEL WOORD
Geen discussie
uit respect
voor Paus
Sik wilde industrie
in Tsj.-Slowakije
collectiviseren
'FINATA BAN Kn.v. Hartelijk welkom! Oók op vrijdagavonden van 7 tot 9^n
a. handige jonge mensen
b. kantoorpersoneel
c. zandslraler
d. jongelui
ENERGIEKE MEDEWET
BACKER (0. N.V. -
pagina 8
LEIDSCH DAGBLAD
WOENSDAG 11 DECEMBE
(Door prof. dr. A. F. N. Lek kerker ker
Men kan Karl Barth herdenken door een opsomming te ge
ven van de vele boeken die hij gepubliceerd heeft. Een zeer
lange lijst vanaf een commentaar op de brief van de Romeinen
in 1919 (tweede druk 1922) tot en met het dertiende deel van
de dogmatiek, handelend over de leer van de doop. In totaal
zal dit alles wel een 25.000 bladzijden beslaan. Voor een men
senkind bijna teveel om het te lezen, laat staan te schrijven.
gen) wend uitgewezen. Sindsdien do
ceerde hij in Bazel. De explosieve
uitspraken van 1919 en 1922 kwamen
in de rustige banen van systemati
sche bezinning. Zijn theologie kan
men verstaan als een uitlegging in
de zin: „God openbaart zich in Je
zus Christus aan ons", waarbij de
jonge Barth sterke nadruk legt op
het god-zijn van God en de oude
Bartih vanaf 1956 is toegekomen aan
het „aan ons".
Onvoltooide
VULKANISCHE
TAAL
Verder kan men een levensbe
richt geven met vele verhalen
over zijn iverk als predikant in
Zwitserland (tot 1921). Zijn moei
zaam en aangevochten begin als
hoogleraar in Duitsland. De vele
politieke verwikkelingen met het
nationaal socialisme, zijn krach
tige uitspraken, die diep insneden
in het leven van het Duitse volk.
Zijn arbeid in Bazel (na de uit
wijzing uit Duitsland in 1935), ac
tiviteiten tijdens en na de oorlog,
zijn stralende en toenemende hu
mor.
Liever is het mij echter een po
ging te doen de binnenkant van het
werk van Barth duidelijk te maken
Da n moet ik beginnen met 't hier
boven genoemde commentaar op de
brief aan de Romeinen, na de twee
de druk van 1922 door velen be
schouwd als het tot nog toe belang
rijkste theologisch geschrift van de
20ste eeuw. Jn betekenis te vergelij
ken met de redevoeringen van
Scnleiermacher (1799) over de reli
gie aan het adres van de ontwik
keiden onder haar verachters. Beide
zijn een jeugdgeschrift. Beide gebo
ren in de situatie van de prediker
Met beide begint een nieuwe periode
in de geschiedenis van theologie en
prediking. Ze zijn eikaars volstrekte
tegenhangers en zijn juist daarom los
van elkaar niet meer te verstaan.
Verrassend is dat het laatste collego
van Barth (voorjaar 1968) handelde
over Schleiermacher, waarbij hij ver
zuchtte: „Ik ben m/g niet klaar met
hem. Straks moet ik hierboven nog
wei een paar eeuwen lang met hem
doorpraten".
Wat was het geheim van de Jonge
Barth? Schleiermacher koos als uit
gangspunt, hoe het uitgangspunt in
de religie als ervaring van het ge
moed, gevoel van eindigheid en vol
strekte onafhankelijkheid betrokken
zijn op het oneindige. Hij wist daar
over bijzonder welsprekend te getui
gen tegenover zijn tijdgenoten en
leerde hen verstaan, leefde hen vooi
wat religie is
Van zijn dogmatiek zijn tot nog
toe dertien delen verschenen. Zij is
niet voltooid, evenmin als ddt het
gevad was met de bouw van de
machtige domkerken in de middel
eeuwen. Men heeft wel gezegd dat
Barth in zijn dogmatiek een nieuwe
orthodoxie heeft ingeluid, met name
omdat hü begint bü de leer van de
drie-eenheid. Daarnaast zal men
dan moeten zeggen dat hij vanaf
1956 meer bijzonder liberaal spreekt
in zijn aandacht voor de vragen van
de mens, zijn openheid naar de cul
tuur. zijn spreken over woorden
Gods. ook van buiten de muren van
de kerk (bijvoorbeeld in het marxis
me) en zijn vragen om sociale ge
rechtigheid.
Zonder Barth
God en mens
Barth begon bij het oneindig kwa
litatief verschil tussen God en mens.
God woont in de hemel en de mens
verkeert op de aarde. Voor de wer
kelijkheid van deze God vallen al
onze begrippen en woorden door el
kaar heen als huizen en bomen op
een futuristisch schilderij. God is
eeuwigheid en de mens is tijd.
Eeuwigheid verslindt de tijd.
Er is maar één punt waar de
eeuwigheid de tijd snijdt: dat punt
heet Jezus van Nazareth. Religie is
als een toren van Ba bel. die de mens
zich opricht om in de hemel te klim
men. en over deze toren gaat het
oordeel van God als de gans andere
Geloof is iets totaal anders dan re
ligie. Anders dan ervaring, gevoel en
stemming. Een mens kan alleen
daarom spreken over God (stame
lend met woorden die over elkaar
heen vallen en elkaar dialectisch
tegenspreken. Alsof het deze God
behaagd heeft zich aan ons te
openbaren.
Barth schreef deze dingen in vul
kanische taal, die na enkele jaren
de haren van de deskundige exege-
sen te berge deed rijzen. Him kri
tiek is allang weer vergeten. Maar
het boek van de jonge dominee van
Safenwil in Zwitserland wordt nog
altijd gelezen. De theologie van dit
boek heeft een einde gemaakt aan
de machtige invloed van het libera
lisme. het modalisme in de kerk en
prediking. Maar tegelijk betekende
zij een frontale kritiek op de geves
tigde orthodoxie. Wij moeten ook
nooit vergeten dat Barth is voort
gekomen uit het liberalisme. Een
orthodoxie, die uitgaat van de vrome
ervaring van de christen, kan voor
deze Barth niet bestaan. Evenmin
één, die meent in de bijbel over een
van a tot z-stukje openbaarheid te
beschikken. Of die zomaar in Jezus
de zoon van God meent te aan
schouwen. Of die met grote vlotheid
opereert met een getal van uitver
korenen en een getal van eeuwig
verworpenen.
Door Barth Is het onderscheid
rechtzinnig-vrijzinnig zeer betrekke
lijk geworden, om niet te zeggen
achterhaald. Met name in Neder
land (waar zijn invloed zeer groot
is geweest) heeft dit een belangrijke
uitwerking gehad.
Sinds 1921 was Bartih hoogleraar
in Göttingen (Duitsland) voor ge
reformeerde theologie. Later voor
dogmatiek in Mtlnster en Bonn. tot
1935 toen hi) na een conflict met
het nationaal-socialisme (omdat h0
een eed van trouw zonder enig voor
behoud op Hitier weigerde af te leg-
Barth is bi geen enkel schema on
der te brengen. Zonder Barth zou
het verzet van de belijdenis der kerk
In Duitsland tegen het nationaal-
socialisme een theologisch onmoge
lijke zaak geweest zijn. Hij leerde de
kerk wat het is te leven aan de ge
zaghebbende woorden Gods en te
belijden. Zonder Barth zou ook het
verzet van de protestantse kerken ir
Nederland gedurende de oorlogs
jaren de echte bezieling gemist heb
ben.
De herordening van het kerkelijk
leven in de Hervormde Kerk sinds
1951 ls voor een deel aan hem te
Prof. dr. Karl Barth.
danken. Tijdelijk heeft hij zelfs grote
invloed gehad op onze katholieke
Nog maar enkele jaren geleden
maakte hij een reis naar Rome, om
daar geïnformeerd te warden over
de resultaten van het tweede Vati
caans concilie en een aantal lastige
vragen te stellen. Schijnbaar was zijn
theologie ingesteld op de actualiteit
In werkelijkheid had zijn politiek
grote invloed. Het nationaal-socia
lisme brandmerkte hij als een groter
gevaar voor Europa dan Indertijd de
islam.
In 1938 verklaarde hij openlijk, tot
woede van veile nationaal-gezinde
Duitsers, dat iedere Tsjechoslowaak-
se soldaat, die valt voor de vrijheid
van zijn land, dat doet voor de kerk
van Jezus Christus. Achteraf bleek
hij gelijk te hebben.
Geweldenaar
Zijn nieuwste uitspraken: een
scherpe bestrijding van de leer en
de praktijk van de kinderdoop. Een
herwaardering van Schleiermacher
hebben tal van discussies losge
maakt. De „oude baas" uit Bazel
heeft tot het laatst de aandacht ge
houden. Met hem is een gewelde
naar heengegaan. Een theoloog, die
r theologen, die hem erkenden als vo.- men moet noemen na Augustlnus,
waardige partner In het gesprek Thomas, Luther, Calvjjn en Sohleier-
Rome-Reform&tie. I macher.
UTRECHT (ANP) De Neder
landse bisschoppen hebben besloten
van verdere discussie over de nieu
we katechismus af te zien uit res
pect voor de Paus. Overigens zou
den de Nederlandse bisschoppen er de
voorkeur aan hebben gegeven als de
kardinalencommissie had Ingestemd
met de voorstellen tot wijziging, die
de bisschoppen zelf in oktober 1967
hadden ingediend. Als de wifcigingen
en aanvullingen, die door de kardi
nalencommissie zijn gevraagd, gepu
bliceerd zijn, zal iedere deskundige
kunnen zien. dat men over verschil
lende punten zal kunnen blijven dis
cussiëren. aldus deelt het secretariaat
van de bisschoppenconferentie mee
na de gisteren ln Utrecht gehouden
vergadering.
CHR. GEREF. KERKEN
Bedankt voor 's Gravendeel J.
Westerink te Haamstede/Kerkwerve.
BUITENLAND
Italiaanse winkelstaking De Ita
liaanse vakbonden hebben voor 21 en
22 december vlak voor de kerstda
gen, een staking afgekondigd voor al
le warenhuizen en supermarkets in
Italië. Het is een protest tegen het
uitblijven van besprekingen over een
nieuwe collectieve arbeidsovereen
komst voor het winkelpersoneel.
Anarchistische aanslagen De
Parijse politie heeft medegedeeld, dat
Jonge anarchisten verantwoordelijk
zijn voor de bomaanslagen op drie
Parijse banken en dat de 21-jarige
studente, die zaterdag werd gearres
teerd. lid is van een groep anarchis
ten.
Moordenaar veroordeeld Tot
niet minder dan 198 jaar gevange
nisstraf is de 19-Jarige Amerikaan
Puller veroordeeld wegens moord op
vijf kinderen in Charleston in de
staat Illinois. Op 27 april van dit
Jaar schoot Puller met een revolver
drie broertjes en twee zusjes van
zijn 16-jarige geliefde neer op het erf
van de boerderij van hun vader. Hij
deed dit uit woede over de weigering
van de ouders om in te stemmen met
hun huwelijk.
FRANKFURT (AP) De man
achter de hervormingsplannen in
Tsjecho-Slowakije, de in Zwitserland
verblijvende econoom Ota Sik heeft
gezegd dat zijn plannen inhielden
dat de Tsjechoslowaakse industrie
overging in collectief eigendom, zo
dat de werknemers een aansporing
kregen tot werken. Sik hoopte dat
dit systeem wellicht eens in het
Westen zal worden aangenomen.
Maai- een dergelijke hervorming
vereist een partij, die haar monopo
lie opgeeft en een intellectuele
avant-garde wordt. Gevraagd of zijn
Ideeën in overeenstemming zouden
zijn geweest met het marxistisch-
leninisme, zei hij, duidelijk doelend
op de Sowjet-Unie dat hij niet in
zag „hoe een mogendheid kan voort
gaan het monopolie voor zich op te
eisen om te interpreteren wat net
marxistisch-leninisme moet zijn".
Gevaarlijke lijm Een Antwerp
se vrouw is gestorven en vijf perso
nen zijn vergiftigd ln een woning
waar de vloeren van het beneden
huis voorzien waren van een nieuw
karpet. De politie schrijft de dood en
de vergiftigingen toe aan de lijm
waarmee het kleed vastgelijmd werd.
Buspersoneei gaat staken Het
Londense buspersoneei heeft beslo
ten op 21 december te staken om te
protesteren tegen het gebrek aan be
scherming tegen dronkaards en woes
telingen op de avondritten. Onlangs
is op een zaterdagavond een con
ducteur neergestoken. Een andere
conducteur kreeg een schop tegen
het hoofd en verloor een oog.
Geestelijk gestoord John Ja
mes, de Engelsman die 17 dagen een
politiebeleg rond zijn boerderij weer
stond is gisteren in Worcester gees
telijk gestoord verklaard en naar hel
ziekenhuis van een strafinrichting
gestuurd. Na ontslag uit het zieken
huis zal hij opnieuw moeten terecht
staan.
Beschuldiging verworpen Enge
land heeft gisteren de Russische be
schuldiging verworpen volgens welke
het de betrekkingen met de Sowjet-
Unie verslechtert en daarbij de ge
beurtenissen in Tsjecho-Slowakije a-ls
voorwendsel gebruik.
DEN HAAG (GPD) —De onder
nemingsraad moet worden vervan
gen door een personeelsraad, die
binnen het bedrijf de functie krijgt
van ondememingsparleraent.
Dat wil althans een werkgroep uit
D'66. die dit programmpunt nader
heeft uitgewerkt in een advies aan
het hoofdbestuur van deze partij.
Volgens het rapport van de werk
groep zal de personeelsraad vooral
de sociale belangen van het perso
neel moeten behartigen. De raad. die
onder voorzitterschap van een per
soneelslid zou moeten staan, zou de
bevoegdheid moeten krjjgen een on
derzoek uit te lokken naar de gang
van zaken in de onderneming (recht
van enquête), met het bestuur van
de onderneming een sociale c.a-o.
of sociaal statuut moeten kunnen
aangaan (recht van initiatief), de
ondernemingsleiding moeten kunnen
interpelleren en correcties moeten
kunnen aanbrengen op het belpid
(recht van amendement). Voor de
raad zou de mogelijkheid open moe
ten staan ln beroep te gaan bfj een
nieuw te creëren instantie voor be
drijf srech tspr aak
De werkgroep wil de personeels
raad direct kiezen aan de hand van
vrfje lijsten, waarbij iedereen die lan
ger dan een jaar in het bedrijf werkt
kiesgerechtigd en verkiesbaar is.
Voor zover geen (mede)-eigenaar
moet ook de directie het actieve
kiesrecht krijgen. De werkgroep wil
de personeelsraad verplicht stellen
voor elke onderneming met meer
dan honderd man personeel. In klei
nere bedrijven zal een door het per
soneel aangewezen vakbondsverte
genwoordiger in de rechten van de
personeelsraad moet recht op verga-
personeelsraad moet recht op verga
dering in werktijd krijgen en vrije
lijk deskundigen moeten kunnen
raadplegen. Volgpns het rapport zou
zelfs overwogen kunnen worden de
personeelsraad rechtspersoonlijk
heid te geven.
Burgerlijke stand
van Leiden
GEBOREN
Gert-Jan. z. v. G. van Delft en J.
Zwaan; Astrid Elisabeth Maria. d. v.
J. F. Kessels en M. W. Zonneveld: Aag-
le Wilhelmina. d. v. C. v. Duljn en
M van der Plas; Hendrlkus Cornells
7j. V. H. C. Llndhout en C. H. M. Tu-
renhout; Marc Henry, z. v. Y. Teissier
clu Cros en H E. Knuosen,
Roger Ramond. z. v. W. L. Pl&nle
en M. C Serdijn; Charles Edwin Ral
i mondo. z. v. C. S. Alders en S. A. Roo-
denburg; Frank. z. v H. M. P. Diep
straten en M. H. Snel; Michel, z. v. D.
G. Verboon en E. Bernard.
Caroline Eleonora. d. v. W. Buiten-
bos en A. E. Waaljer; Ingrld. d v.
C. Dekkers en H. B. Scheurwater; Be-
nlgna Christina Mathllde. d. v. R. Pi
no en H. M. Ansenk; Mathllde Adiia-
na, d v. M. J Brandsen en A. van
Rossum; Marcelis, z. v. H. F. W. Carpel
en A. F. Lambooy; Charles Theodorus,
z. v. W. Mlnke én T. Rombaut; Mar
lies, d. v. J. C. van Klink en A. G. M.
van Assema; Agatha Cecilia Maria, d.
v J. G. Pérez Pestana en H. C. M
Blok; Paul Laurens, z. v. P. O. N. van
Hagen en C. M. Kaizer; Harmke Cor
nelia. d. v A. N. Verveen en V. C. Ten-
nekes; Willem Wilfred, z. v C. KuiJt
en A. de Jong; Vera Alexandra, d. v.
P. P. de Boer en N. M. Tlmmers: Ca
rol Tracey, d. v. P. Hobson en B. Shut-
tleworth; Odette Hedwlg Maria, d. v.
P D. van Zeist en M. W. Zonneveld;
Theodorus Johannes, z. v. T. P. J. Was
senaar en W. M. den Hollander; Ida
Thea d v 'J. de Vreugd en K.
Krijgsman; Jcfcannes Hendrlkus Ber-
naraus, z. v. J G. A. Massellnk en H
H. H. B. ten Doeschot; Alberdlen Caro-
llen, d v. G. H. Koops en H. Verbeek:
Cornells, z. v. C. van der Niet en M.
J. H Nasveld; GIJsberta Cornelia, d.
v. IJ. Verdoes en M. van Duljn: Astrid
Anna Marie, d. v. J. van GiJswUk en A.
G. van der Voort.
GETROUWD
J. H. Dundas en M. M. Segaar; P.
H. A van Kampen en F. E. C. Sloos;
B. Schillemans en F. H. M. Drlessen;
M Wassink en J. M. C. Hoppenbrou
wer; S. Grooteman en M. C. Vinken; J.
A M von Scheven en M. T. T. Klei
ne; J Ouwerkerk en H. Meijer; W.
van Ravens en J. W. de la Rle; H. J.
J Vergouwen en I. M. G. S. C. Es-
sing; R. Boolj en M. R. Mol; K. Fllip-
po en M van der Wal; D. J. Buis en
A van der Gallen; J. A. van Dijke n
D J L van Driesten; G. Ossevoort en
A. M D Krabbe, H. W. van Kuljen
en LM A F. Casteleln; 8. Verberg
en M. C. Haamke
OVERLEDEN
A. Simons. 8 mnd., dochter; J. C. J.
M. Campfens, 82 Jr., vr.; T. N. Hoge-
boom. 58 Jr.. man; J. B. K. Vermei).
65 Jr.. man; E. M. Kleijn, 37 Jr.. e. v
P. L. Hakker; J. G. Schregel, 68 Jr..
man; J. Hanno, 53 Jr.. man; M. N.
M Hoogervorst, 4 jr. z.. N. J. A. Lari
73 Jr., e. v M. A. Susan: H. Smit,
74 Jr.. wed v. C. Smit; M. F. van
Rijn. 86 Jr e v. W T Nieboer; W C
Schoof. 19 1r zn T. H. A. M. Berger
3| r man; J J Abspoel. 81 |r„ man:
.7 Benschop. 61 jr., man; A. Koenis.
68 jr., vr.. H R van Motman. 14 Jr..
7.n C M Puts, 72 jr.. vr.; J. Elzinga.
17 Jr., zoon.
oen;
Voor deze belangrijke functie in
ons bedrijf denken wij aan iemand
die 25 a 30 jaar oud is.
die in het bezit is van het Prak
tijkdiploma Boekhouden en
het diploma Moderne Bedrjjfs-
Administratie (of voor dit
laatste nog studeert).
In deze functie zal hij leiding ge
ven aan een afdeling, die bestaat
uit 5 personen.
Het zal tot zijn taak behoren in
samenwerking met de Hoofdadmi
nistrateur deze administratie te
coördineren en te verbeteren.
Vestigingen te Oegstgeest,, Leiderdorp, Lisse,
J vok, Sassenheim Noordwijkerhout Haarlem
<3x).
Bij interesse voor deze functie ver
zoeken wij u een eigenhandig ge
schreven sollicitatie te richten aan
de Directie van KAMSTEEG N.V.
Geversstraat 30, Oegstgeest.
jen
r v
el u
indt
eft t
rkon
bouv
.t tv
Rktij
erna
:de
I al
t on
ook
rt d£
die
othe
de t
Is do
,g va
kken
Ie va
werp
k.
I H(
»PP>
erea
de
ninf
itigi
al
ablib
fd is
ftndf
ugde
lijt.
ids
tcha
jui
Aan welk bedrag denkt u? Driehonderd gulden? Duizend|op
Tweeduizend? Een FINATA-lening is snel en plezierig
regeld. Zonder informatiekosten. Voor alle privé-doeleinded
Iedereen is welkom bij de FINATA Bank..Voorbeeld: u leen'
f. 1.500,— en lost af in 18 maanden. U betaalt dan per maani
f. 95,97. Dat is totaal 18 X f. 95,97 f. 1.727,46. U betaal»
f. 227,46 aan financieringskosten, inclusief "rente, adminiM
stratiekosten en overlijdensrisico. Dat is slechts f. 12,63 pel
maand. Hoe de FINATA Bank u zo voordelig en snel geld 1
kan verstrekken? Omdat het Nederlands grootste en mo J
dernste maatschappij is voor privé-leningen.
IDE
Een uitgebreide folder ligt voor u klaar. Natuurlijk kimt u ook even bellen of scIlrijvelIme,
Lekten, Rijnsburgerweg 3, (01710) 52340 Haarlem, Dreef 18, (023) 15318. "tJU
UITZENDBUREAU „LUBA" N.V., vraagt voor haar
relaties
voor interessant technisch montage werk
(aantrekkelijk uurloon).
(voor hoog uurloon).
voor diverse fabrieks- en magazijn werkzaam
heden.
ir Geheel sociaal verzekerd.
ir Wekelijkse betaling.
Lage Rjjndijk 53A - Leiden
er r
bioc:
gele
gt iï
var
Ter versterking van
vragen wü een
onze debiteuren-adn
die spoedig in dienst kan treden.
Wü denken aan een jongeman van
in het bezit van het praktykdiploi
houden, studerend voor M.B.A. en mi
stelling voor programmering.
Wü kunnen U naast goede secon(
beidsvoorwaarden een aantrekkelük
salaris bieden.
Gelieve Uw schrlftelüke sollicitatie te zend
POSTBUS 68 TE LEIDEN
