Uitvinder Mans heeft
ucces met „generator
oopvaardij in maalstroom der evolutie
Kerkdiensten Leiden en omgeving
FINANCIEEL
WEEKOVERZICHT
Preekdienst
Belangstelling
van Duitse industrie
Twee keer
overreden
Woord van
bezinning
)AG 9 NOVEMBER 1968
te Ifl!
a w T(
B w ril
LEIDSCB DAGBLAD
PAOINA 15
[EM (GPD) Uitvin-
Mans uit Arnhem gaat
ihten plukken van ja-
proberen, zoeken, den
enen. Zijn vinding, een
ie is gebaseerd op een
nder principe dan de
,onele motoren, is klaar
ddels in licentie ver
in een Westduitse ma-
iriek.
t een nieuwe G.M.B.H. op-
aarvan Mans mede-direc-
t. Zün generator is in eers-
bedoeld als stationerings-
joor industrieën,
r is de heer Mans achter
u thuis met zijn motor be
st. „Zestien uur per dag",
rouw.
r geleden was hij bij de
t. Toen was het plan om
e motor te creëeren al ge
rommelde wat, maakte be-
i. Collega's zagen hem ge-
bezig en toonden belang-
Ze werden enthousiast.
»iden ze, „Mans, daar moet
rgaan!
n uitvinder die zich werpt
euwe motor, kan dat niet
zijn normale dagtaak. Hij
er met enkele mensen, met
leuren. „We zijn hier toch
ian", werd er gezegd. Bin-
en dagen lag er 50.000 gul-
a.
•majoor Mans kreeg eer-
De combinatie die voor
lad gezorgd, betaalde hem
Bergen werk
een generator I. een
een nummer in en een
iber 1962 bewees de heer
collega's met een eenvou-
ïlatie. waarin zijn geheime
iCferlfras verwerkt, dat doorgaan
Ze bleven hem steunen.
herzette bergen werk. Hij
m de een prototype en vroeg
Op de uitvindersbeurs
verwierf hij met zijn spec-
hnding een eerste prijs. De
WOI%on zich te interesseren.
;ote ondernemingen in Ne-
jlden er meer van weten,
r zat de moeilijkheid. Juri-
lans. Want wanneer een
mde uitvinder te veel
an hij wel inpakken. Juist
uitwisselen van zijn re-
varingen moest hij oppas-
'besprekingen met Rolls-
ren afgesprongen openden
je tfwe Perspectieven in West-
Met de toezegging dat zijn
licentie zal worden ge-
mededeling dat hij mede
van een op te rich-
H wordt („ik zou graag wil
de vennootschap Macol
een stapeltje contracten
terug.
rkeerd gelezen
heer Mans er gekomen is?
eens in een Duits geïllus-
bladerde, las ik wat
Jto" bladerde, las ik wat
almotoren. Ik begreep toen
ütsers een straalmotor had-
orpen zonder turbine en zon
nnische compressor. Maar
ik verkeerd. Want toen de
jagers er kwamen zag ik
met turbines waren uit-
SL. - k
Uitvinder W. Mans
gerust. Inmiddels was ik er over aan
't piekeren gegaan. Voor mezelf had
ik een oplossing gevonden.
„Toen ik die straaljagers zag
dacht yc: ik ga aan mijn idee wer
ken. Nu, nu ben ik jurist, zakenman,
tekenaar, ik houd lezingen aan de
universiteiten. Ik doe het werk van
een team".
Menig zweetdruppeltje is er op het
bureaublad van uitvinder Mans ge
vallen. Het begint er op te lijken dat
het niet voor niets is geweest.
Leiden Hervormde Gemeente
Pieterskerk 10.30 u. ds. A. J. Kret
(Jeugddienst).
Hooglandse kerk 10 u. dr. P. L.
Schoonheim.
Marekerk 10.30 u. ds. H. W. Hem
mes. 5 u. ds. A. J. de Jong.
Bethlehemkerk Driftstr. 10 u. ds.
H J. van Achterberg
Maranathakerk Lage Morsweg
10.30 u ds. D J. Vossers.
Bevrijdingskerk Montgomerystraat
0 u. ds. P. Kloek. 7 u. ds. H. Perdok
te Oegstgeest.
Koningskerk Konlngsstr. 10 uur
ds. Joh. Poort.
Vredeskerk Bruggravenln. 10 uur
ds. H. Aalbers te Oegstgeest. 7 u. dr.
P L. Schoonheim.
Ver. Vrljz. Hervormden Aula As-
serstr. 10.30 u ds. H. W. Bloemlioff te
Heilo.
Eglise Wal lone Brèestraat 7 uur
Pasteur A. Richardot.
Academisch Ziekenhuis 10 u. ds. P.
J. D van Malssen.
Diaconessenhuls 10.30 u. ds. J. de
Wit.
Jeugdkerk L.HJ.-Gebouw Leven
daal leugddlenst In de Pieterskerk
Lutherse kerk 11.45 u. dr. W. van
der Zwaan (studentendienst)
Geref. Kerk Zuiderkerk 10 u. ds. T.
L. H. Pieterse te Culemborg 5 u. ds.
Kronemeijer.
Petrakërk, Surinamestr. 10 u. ds.
Brederveld. 5 u. dr. v. d. Zwaan.
Oude Vestkerk: 10 u. dr. v. d. Zwaan
6.50 u. ds. A J. G Dronkert te Gees
téren. (Dienst met belangstellenden).
Beloftekerk 10 u. ds. Kronemeijer. 5
u. ds. Brederveld. Bevrijdingskerk. Ae-
rent Bruunstr 10.30 u. dr. Dronkert. 5
u. ds. Bovenberg.
„Groenhoven" 10 u. ds. Bovenberg.
NI J VERDAL (ANP) Op de
Poggenbeltseweg in .Haarle is gister
morgen de 66-jarige J. Marsman uit
Haarle naast zijn fiets op de weg
aangetroffen. Een automobilist uit
Heeten heeft nog getracht de aan
dacht van passerende automobilis*-
ten te trekken, doch dit is niet ge
luk. Tweemaal werd het slachtof
fer door een auto overreden. Hy is
ter plaatse overleden.
Kerstbijeenkomst
in Noordwijkerhout
NOORD WIJKERIIOUT Vrij
dag 20 december wordt door de in
terkerkelijke commissie een geza
menlijke kerstbijeenkomst georgani
seerd voor alle inwoners van Noord
wijkerhout.
Deze avondviering zal plaatsvinden
in de St. Victor Kerk. die na de ver
bouwing voor dergelijke bijeenkom
sten uitermate geschikt is. Dit jaar
zullen alle plaatselijke koren teza
men één groot koor vormen, dat on
der leiding zal staan van dirigent J.
Postma. Ook zullen de kerkkoren
van de St. Jozef- en St. Victorparo-
chie medewerking verlenen.
De Stichting Christelijke Blinden
hulp „De Fakkels Byeen" houdt van
1119 november in Katwijk aan ZEE J
haar jaarlijkse collecte.
De oliebollenactie, georgani-
seerd door de Chr.Gem.Zangvereni-
ging „Looft den Heer" in Lisse, he
netto f 1800 opgebracht.
De verkoopdag, georganiseerd
door de hervormde dameskrans „De
Opbouw" in Hillegom ten bate van
het hervormd jeugdhuis „Weltevre- I
den", bracht f 1.544,65 op.
De naam predikant, voor een
protestants geestelijke, ver
raadt meteen dat de preek een
van zijn belangrijkste opdrach
ten is, of althans als essentieel
wordt gezien. Het valt te - ber
twijfelen of deze vrij eenzijdige
benaming voor het werk van
een geestelijke en het zo cen
traal stellen van de predik
dienst in onze tijd nog langer
verdedigd kan worden. Het
werk van een geestelijke, ook.
van een predikant, is veel meer
dan preken alleen. Wil men de
prediking zien als een belang
rijk en onmisbaar element van
de verkondiging van het evan
gelie in ruime zin akkoord.
Daarmee is dan tevens de ver
kondiging bedoeld in persoonlij
ke contacten via huisbezoek en
spreekuur en het groepswerk in
catechisatie en kringen.
Een ander punt, dat bi) een
preekdienst echter meteen in
het oog springt, is de kwestie
of de preek van een kerkdienst
het middelpunt is waaromheen
de overige gedeelten van de li
turgie worden gerangschikt.
Een protestantse dienst kan
een zeer sober karakter heb
ben. Een inleidend gebed, s a-
menzang. lezen uit de bijbel,
daarop aansluitend de preek,
het al dan niet gezamenlijk bid
den van het Onze Vader en het
uitspreken van de christelijke
belijdenis, samenzang en de ze
gen of zegenbede ten afscheid.
In grote groepen van de chris
tenheid wordt een dergelijke
vorm voor een kerkdienst als
juist beschouwd. Anderen ech
ter zijn tot een tegenovergestel
de gedachte gekomen. Zij gaan
uit van de dienst. Deze dienst
bestaat uit samenzang, zo mo
gelijk koorzang, gebeden waar
bij voorganger en gemeente el
kaar antwoorden, een uitgebrei
de liturgie zoals men dat ge
woonlijk noemt. In dit geheel
neemt ook de preek een belang
rijke plaats in. maar deze
wordt niet tot het bepalende
middelpunt gemaakt waarbij de
liturgie ondergeschikt wordt.
Over de stijl en de vorm van
de prediking zelf is in onze tijd
veel discussie. Op andere ter
reinen naast of buiten de kerk
blijkt de redevoering of de le
zing weinig aandacht te ontvan
gen. Wij kunnen nu eenmaal
niet lang geconcentreerd luiste
ren. Korter preken is geen op
lossing, omdat daarmee een be
knotting van de inhoud en een
vervlakking van de zeggings-
kracht kan optreden. Korter be
tekent in dit geval compacter.
Veel inhoud in weinig woorden.
Ook in de prediking zijn infor
matie en onderricht steeds be
langrijker. Hoewel dit een oud
kenmerk van de prediking is.
Men spreekt immers van de
leer, die in de prediking wordt
gegeven. In oatechismus-predi-
king die zich op enkele plaatsen
weet te handhaven, komt dit
duidelijk tot uiting. Naast in
formatie is echter de bezielen
de kracht van de prediker van
hoge waarde. Hierin schuilt een
fundamenteel bijbels element,
van de Heilige Geest, die sinds
de apostelen en eerste evange
lieboodschappers de onmisbare
stoot wil geven, ook aan de he
dendaagse predikdienst.
Ds. P. L. Schoonheim,
Predikant Experimenteel
kerke werk,
Hervormde Gemeente,
Leiden.
„De Mirt" 10 u. Ouderendienstde
heer Bakker.
Christan Science (Steenschuur 6)
10.30 u. dienst.
Oud-Kath. Kerk Cronestelnkade 2)
9.45 u. H.M.
Vri|e Kath. kerk 10.30 H M.
Chr. Geref Kerk 10 en 5 u. ds. J.
H. Carller.
Rem. Gem. 10.30 u. ds. G. Winkel-
Boot
Leger des Hells. 10 u. Helllglngsdlenst
7.30 u. verlossingssamenkomst.
Baptisten gem. 10 u. ds. R. Relling,
5 uur dhr. Ge bel.
Geref. Kerk (vrUgem.) 10 en 6 u.
ds. J. v. d. Haar.
Doopsgez. Gem. 10 u. ds. A. G. van
Gllse te Eindhoven.
Evang. Chr. Gem. Middelstegrt. 3)
10 u. Martin Plomp, en 5 u. dhr. Th.
Dikkes.
Evang. Luth. Gem. 10.16 u. ds. J.
Happee.
Geref. Gem. 10 en 5 uur leesdlenst
(donderdag 7.30 uur ds. K. de Gier te
Den Haag
Aarlanderveen Herv. Gem. 10 u.
ds. Brecht te Terhelde aan Zee. 7 u.
ds. G. van Doorn. Geref. Kerk 9.30 u
en 6.30 u ds. W. Maaskant te Ledden.
Chr. Geref. Kerk 9.30 u. en 7 u. ds.
J. H. Carller te Lelden.
Alphen aan den Rijn Herv. Gem.
Adventskerk Jullanastr. 10 u. ds. H.
Roelofsen te Zeist voor de G.B. 6.30
u ds. 1. J. Walpot. Kruiskerk Gouw-
sluis 10 u. ds. P. A. Lefeber. Opstan-
dlngskerk 10 u. cis. J. H. Bogers. 6.30
u. ds W. Verweij Vering Heilig avond
maal Gebouw Nabij 5 u. ds. J. H. Bo-
gers Open Deur cl lenst. Zaal Opstan-
dingskerk Jeugdkapel de heer W. da
Geus. Martha-Stlchting 11 u. ds. I. J.
Walpot m.m.v. De Lenteklokjes. Cock
de Jeu Trompet en Dick Samsam drum.
21 u. cis. I. J. Walpot Viering H A.
Krrk Oudsho:ornseweg 10 u. mej. C. E.
Jolles Oud-voorgangster NP.B. te Soest.
Slonskerk 9.30 u. ds. A. J. Jorls6en te
Amersfoort 6.30 u. dhr. G. van der
Kamp te Den Haag. Gebouw Onder
weg IQ u. ds. J. E. L. van der Geest
te Voorschoten. Aula- Noord 11.15
u. mej. C. E. Jolles Oud-voorgang6ter
te Soest. Geref. Kerk Maranathakerk
Raadhuisstr. 10 u. ds. G. O. N. Veen-
hulzen. 6.30 u. ds. F. de Jong. Salva-
torlkerk Willem de Zwijgerln. 10 u. ds.
F. de Jong 6.30 u. ds. G. A .Wester-
veld. Alp hen aan den Rijn Noord:
Goede Herderkerk 10 u. ds. G. A. Wes-
terveld 6.30 u. ds. G. O. N. Veenhuizen
Geref. Kerk (vrygem.) 9.30 en 6.30 u.
ds. H. Scholte Chr. Geref. Kerk Jeru-
zalemkerk Grijpensteinstr. 9.30 en 5 u.
ds. S. van der Molen te Middelburg.
Oud Geref. Gem Kerkgebouw Hoofd
straat 240 9.30 u. en 4 u. leesdlenst.
Rem. Geref. Gem. Van Mandersloostr.
10 u. ds. W. Knoppers te Utrecht. Bap
tisten Gem. 10 u. ds. Gravendeel, 6.30
u. stud. Boeschoten. Volle Evangelie
gemeente Volksbelang) 10 u. dienst.
Bodegraven Herv. Gemeente ("t
Anker) 9 en 10.30 u. ds. C. A. van
Harten (H.D.). 6.30 u. ds. W. Balke.
Salvatorkerk10 u. ds. Van Drenth,
Ede (H. Doop) 6.30 u. ds. G. Zonne-
berg te Scheveningen. Geref. Kerk 10
en 6.30 u. A Borman te Alphen aan
den Rijn. Geref. Gem. 10 en 6 u. lees
dlenst. (dinsdag 7.30 u. Stud. Th. Stuy
venberg) Geref. Kerk (vrijgem.) 9.30
en 4.15 u. ds. H. Scholte.
Evang Luth. Kerk 10.30 u. ds. B. G. te
Winkel. Evangelieaatiekrlng 10 u. ere
dienst 6.45 u. J. van Storm broek te
Buseum.
Boskoop Chr. Geref. Kerk 9.30 en
4.30 u. ds. J. Manni; Geref Gem. 9.30
en 6 u leesdlenst; Geref. Kerk 9.30 en
5 u. ds J. P Boer uit Arnhem; Herv
gem. 9.30 u ds. W L. Heljmans. 6.30
u. ds. J E. van Veen uit VIaardingen
(Jeugddienst); Aula chr. mavoschool
(Snijdelwijk) 11 u. ds. W. L. Helj
mans; Vrijz. Prot. Geloofsgemeenschap
10 u. cis J. T. Mackenzie uit Leiden.
Hazerswoude Herv. Gem. 9 u. dB.
M. Hanemaaijer te Alphen aan den
Rijn. 7.30 u. dhr, E. Loerakker te Zoe-
terwoude. Goref. Kerk 10.30 en 5 u. ds
I. de Graaf te Voorbuig.
Hoogmade Herv. Gem. 10 «is.
H. van Gosliga te Rijnsburg.
Kaag Herv. Gem. 10 u. ds. Keu-
ning te Noordwijk. 7 u cte. A. H. Smits
te Noordwijkerhout.
KatwUk aan den Rijn Herv. Gem.
(Dorpskerk) 10 u. ds. A. Makkenze; 6
uur. ds. H. P Swets te Limiteren (Ont-
moetlngskerk) 10 u. ds. H. A. Visser
te Amsterdam; 6.30 u. ds. A. Makkenze;
(Gym.lokaal school Narclsstr.) 10.30 u.
dhr. J Vink te Katwijk aan Zee; Ge
reformeerde Kerk 9.30 u. dre. W. Bakker
te Katwijk aan Zee; 5 u. ds. A. Lan-
geler te Valkenburg (Z.-H.).
KatwUk aan Zee Herv. Gem. Nieu
we Kerk: 10 u. dr. G. P. van Itter-
zon. van De Bilt, (oppasdienst) 6 u. ds.
C. v. d. Bergh. Oude Kerk: 10 u. ds.
G. Boer 6 u. ds. A. Vink. Ichtus-
kertc: 10 u. ds. W. Chr. Hovlus (op
pasdienst) 5 u ds. Jac. de Vos.
Pniëlkerk9.30 u. ds. A. Vink (op-
I pasdienst) 6 u. ds. G Boer Groen
van Prlnstererschool 10 u. ds. W. Kool.
I Kapel Ziekenhuis Overduln 4 u ds J.
G. van Ieperen Wljkgebouw „Da
Hoeksteen": 10 u. Bovendlenst. (In de
morgendienstendankstond voor ge
was. arbeid en vteserU). Geref. Kerk
Triumfatorkerk 10 u. ds F. Pijlman;
5 u. ds. A. C. van Beek. Vredeskerk
10 u. ds. A C. van Beek. 5 u drs W
Bakker. Zeehospitium: 8.30 u. ds F.
Piilman. Chr. Geref. Kerk 10 en 5
ds. H. C. van der Ent. Geref. Kerk
(vriigem.) 8.30 u. ds. van Tongeren te
Maasdijk. (HA). .10.30 u ds C J.
Breen. 5 u. ds. C. J. Breen. Ger. Gem.
(Remisestr.) 10 en 5 u. ds. P. van
der Bijl (woensdag: Dankdae-dien- Woubrugge Rem. Geref Gem
sten 3 en 7.30 u. ds. van der Bijl). dienst
Koudekerk Herv Gem 10 u de
heer Louwrakkers Zoeterwoude) 7 u
ds. Quak. Geref. Kerk: 10 uur ds.
Makklnga 7 u ds Pauwels Hille
gom)
Leiderdorp Herv. Gem. (Hoofd
straat) 9 en 10.30 u ds J. P Honnef
(H.A.). (Scheppingskerk, Kapel) 10.30
u. dhr. J. Kool. te Lelden. Geref. Kerk
(Hoofdstr.) 10 u. en 6.30 u. ds. F. Min-
nema (HA.). (Scheppingskerk) 9.30 u.
en 5 u. ds. J. van Drie (H.A.). Ver,
Vrijz. Herv. (Gebouw LindeLn. 12a) 7
u. ds. J. van Rossum te Voorburg.
Leimulden Herv. Gem 9.30 u. en 7
u. ds. P. L. J. Wapenaar. Geref. Kerk
9.30 u. ds. r. Averee. 7 u. ds. SJ. Tle-
mersma te Zwammerdam.
Lisse Herv. Gem. (Grote kerk) 10
ds. J. van der Velden (HD.) 7 u ds.
II. G. Oostlnga; (Helv. kapel) 10 u. ds.
H. G. Oostinga; Geref. Kerk 10 en
5 u. drs. A. E. van der Woude; Chr.
Geref. Kerk 10 en 4.30 u. ds. D. H
Biesma; Geref. Gem. 10 en 4 u. ds. W.
Suyker; Geref. Kerk (VrUgem 10
en 4.30 u. ds. J. J. Verleur; Oud Geref.
Gem. 9.30 en 3 u. Leeecilelisten, (dins
dag 7.30 u. ds. Toe6) Ned. Prot. Bond
geen dienst.
Nieuwkoop Herv. Gem. 10 u. ds.
A. Llndenburg te Ter Aar. 6.30 u. cis.
J. Poot te Lelden Geref. Kerk 9.30 u.
en 6.30 u. ds. Rinse J. A. Hnnenburg.
Chr. Geref. Kerk 9.30 u. en 6.30 u. dhr.
J. van Leeuwen. Rem. Geref. Gem. 10
u. ds. T. Elders-Mayer.
Nieuw veen Herv Gem. 9.30 u. en
6.30 u ds. G. J. Voortman te Oud-
Voasemeer. Geref. Kerk 9.30 u. en 6.30
u. ds. H. G. A. Meinders.
Noordwijk aan Zee Herv Gem. 10
u. ds„ J Dok. (De Rank) 10 u. Jeugd
kerk. 5 u. dr. J. G. B. Jansen. Geref.
Kerk 10 u. ds. H. A. van Bottenburg
(Voorburg) 5 u ds. H. LIJesen Sole
Mio 10 u. ds C. Warner. Herv. Ger.
Evangelisatie (VGLO-school Schoolstr
2) „10 u. en 3.30 u. de heer C. Res
ting (Dlrksland).
NoordwUk-Binnen Herv. Gem. 10
u. ds. A. L. Lapré, 7 u. ds. J. van Dok.
Geref .Kerk 9.30 u. ds. H LIJesen 5
ds H A van Bottenburg (Voor
burg) (Van den Berghstlchting) 11 u
ds. H. Lljesen. Ned. Prot. Bond geen
dienst
- Herv. gem. 10 u.
Oegstgeest Herv .Gem. (Groene
kerk) 10.30 u. ds. J. Irlk (Jeugd
dienst) 7 u prof dr E. Jansen Schoon
hoven (Pauluskerk) 10 u ds H P
Hulsman (HA.) Vrijz. Herv. (Gem.
centrum) mej. dr. C. Boer te Arnhem.
Geref Kerk 10 en 7 u. ds. Relnders.
Geref. Kerk (vrygem.) (Rijnlandsly
ceum) 8.30 en 5 u. ds. H. J. de Vriee
(Julianaln.) geen opgave ontvangen.
Oude Wetering Herv. Gem. 930
u. ds. Laileman. Geref Kerk 9.30 u.
ds. S. Hoekstra. 630 u. ds. D. Averes te
Leimulden. Rem. Geref. Gem. geen op
gave ontvangen,
Rijnsaterwoude Herv. Gem. 9 30
u. en 7 u. ds. Ph. J. Leenmans. Chr.
Geref. Kerk 9.30 u. Dienst des Woords.
2.15 u. ds. G. de Vriee te RIJusburg.
Rijnsburg Herv. Gemeente. (Gro
te kerk) 930 u. ds. G. Zonneveld (uit
Valkenburg) 5.00 u. ds. J. Batelaan (uit
Voorschoten) (Bethel-Kerk) 9.30 u. d6.
J. G. van Ieperen (uit Katwyk aan
Zee) 5.00 u. ds. I. J. Wisse. Chr. Geref.
Ktrlc 10 u. en 5 u. leeedienst. Geref.
kerk (Vrijgem.) 10 u leesdlenst, 5.15
u ds F de Vries uit Groningen Geref
Kerk Petrakerk: 9.30 u. ds. Bosma. 6
u. ds. BijlveLd. Maranathakerk (voor
kerkgangers Rapenburgkerk) 8.45 u. ds.
Byieveld. 4.30 u. ds. v. d. Linde. Mara
nathakerk: 10.16 u. ds. v. d. Linde. 6 u.
ds. Bosma.
Sassenheim Herv. Gem. 9 en 10.30
u. ds. A. Weetra (10.30 u. HL.). 5 u.
D. Huisman te Oegstgeest; Geref. Kerk
10 en 5 u. ds. w. Baas te Amster
dam; Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u. da.
A. Bikker te Utrecht.
Voorschoten Herv. Gem. (Dorps
kerk) 10 u. ds. Meljering. 7 u. ds. Sa-
raber (zangdienst) (Hulp en Heil) 10
u ds. Kluaener (A'fort) (Ryndijk) 10
u. hr. V. Til (R'dam). Geref. (vrijge
maakt) 10 en 5 u. ds. J. Blokland
Rem. Doopsgez. kring (Cultureel cen
trum) 10.30 u. ds. A. W. Cromer. Ge
ref. Kerk 9 u, 10.30 u en 5 u ds Mod
deraar.
Valkenburg Herv. Gem. 10 u ds.
Wisse te Rijnsburg. 6.30 u. ds. G. Zon
neveld. Geref. Kerk 10 u. ds. Langeler,
6.30 u. ds. F. Pijlman te Katwijk aan
Zee. Geref. Kerk (vrijgem.) 10 u. on
bekend. 8 u. ds. J. v. d. Haar.
Voorhout Herv. Gem. 10 uur
(Oogetdankdag) De. Oskamp.
Woubrugge Herv. Gem. 9.30 u. ds.
Steenbakker-MorllyonLoljsern te
Hattum 230 u. ds. Franken (intrede).
Geref. Kerken 9.30 u. ds. Dethmers.
6.30 u. ds. Hoekstra van Oude Wete
ring. Ned. Prot. Bond. 7 u. (O. Raedt-
huys) ds Daalder te Haarlem.
Zevenhoven Herv. Gem. 9.30 u,
ds. Reijenga. Geref. Kerk 9 30 u. en
7 u. dr. M. J. Mulder te Badhoeve-
dorp.
Zoeterwoude Herv. Gem. 10 u. ds.
J. Th. W. Quak te Koudekerk aan den
R(jn.
Zwammerdam Herv. Gem. 10 u.
ds. W. Verweij te Alphen aan den
Rijn (HA.) 6.30 u. ds. P. A. Lefeber.
(HA.) Geref. Kerk 10 u. ds. SJ. Tle-
mersma en 630 u ds. J Dethmers te
Geen
(Van onze financiële medewerker)
ginds komt de stoomboot", het lied dat in deze dagen
'?le kinderstemmen wordt aangeheven, wordt in de
'ereld allang overstemd door andere geluiden. Stoom-
tgerust met de door James Watt ontwikkelde stoom-
lines, zijn voltooid verleden tijd geworden. Turbines
>ren hebben ze vervangen, maar dat is een omschake-
*lke de zeevaart al geruime tijd geleden heeft doorstaan.
belangrijker wordt de omschakeling in het zeetransport die
leur klopt. Allerlei nieuwe scheepstypen bevolken de wereld-
het einde van de evolutie is nog lang niet in zicht. Con-
aanfhepen, die enorme laadkisten van huis tot huis overbrengen
wll-off-schepen, waar het transportmateriaal met lading en
,arerei e7*e punt der aarde naar het andere kan worden vervoerd,
Qjtschepen, die op een luchtkussen zeeëngten oversteken en
lrPoseschepen, zij alle dienen zich aan als tekenen van de
lijd. Voor buitenstaanders zijn het allemaal nieuwe begrip-
wr voor de reders zijn zij even zovele nachtmerries.
liersschepen, eens de trots
zeevarende natie, zyi« pog
Oéf* lelijk geschikt voor de ple-
terwijl de verouderde
als de trotse Engelse
*^een nog Beschikt zyn om
«schepen voor de Amerikaan-
n te worden neergelegd. Tank
meer dan 200.000 ton door.
de wereldzeeën, waar vroe-
f de oorlog) een tanker van
4* ün al een bezienswaardigheid
■derrie elektronische appara-
dutomatische bediening van
tstuwingsinstallaties hebben
dat op dergelijke enorme
laadbakken nauwelijks meer schepe
lingen aanwezig zyn dan vroeger op
de zoveel kleinere vaartuigen.
Zware concurrentie
Hoewel ons land een belangrijk
deel van de vroegere rol als vracht
vaarder van de wereld moest prijs
geven, is de koopvaardij van ons
land nog steeds van dusdanige bete
kenis dat onze reders zich alle moeite
getroosten om met hun tijd mee te
komen. Achteraf kan men ze mis
schien verwijten dat zij de evolutie
niet bijtijds zagen aankomen, zodat
er een achterstand is gékomen watto1-
door de concurrentiestrijd bijzonder
zwaar valt.
Vooral ook door de kostenstijgingen
zowel wat de gages der bemanningen
betreft, als wat de haven- en admini
stratiekosten aangaat, heeft onze
koopvaardij het in de laatste jaren
zwaai- te verduren gehad.
Milder inzichi
Sedertdien zijn de inzichten ten op
zichte van de reders milder gewor
den, vooral nadat de grootste rede
rijen door het wegvallen van het
werkterrein in de Indonesische archi
pel op korte termijn tot een drasti
sche omschakeling moesten over
gaan. Het bleek toen hoe goed het
was dat de kasmiddelen in voldoen
de mate aanwezig waren om de
moeilijke periode te overbruggen.
De omschakeling gaat echter veel
verder dan enkele jaren geleden kon
worden voorzien.
Schepen, die pas enkele jaren ge
leden de weiven verlieten, dreigen
nu al van de zee verdreven te wor
den door veel doelmatiger, meer
voor de moderne tijd uitgeruste sche
pen. Op hun beurt zullen die vaartui
gen over enkele jaren eerder ge
schikt zyn voor de sloper dan om
voor rendabel emplooi in aanmer
king te komen. Geen reder kan voor
spellen welke richting het uitgaat in
de wereldscheepvaart. Uiteraard zul
len er altijd vaartuigen nodig zyn
voor het vervoer van massa'ïöaihgën'
als erts, graan, kolen en olie: wat
langzaam gaat. is-goedkoop. Voor
stukgoederen als kostbare industrie-
produkten en aan bederf onderhevige
goederen kunnen de thans enkele ja
ren oud zijnde schepen nauwelijks
meer voldoen, laat staan hoe het
over een paar jaar zal zijn.
Vraag naar scheepvaart?
Door de spaarzame dividendpoli
tiek zijn de scheepvaartaandelen tot
de belegging voor weduwen en wezen
ttiaie de in'iernationaie waarden een
niveau bereiken dat voor weinig se
rieuze beleggers als aantrekkelijk kan
worden geacht, een toenemende
vraag naar de scheepvaartfondsen
merkbaar zal worden.
De intrinsieke financiële kracht
van diverse scheepvaartmaatschap
pijen werkt namelyk als een soort
lokaas voer buitenlandse financiers,
die er een mogelijkheid in zien om
op basis van de bestaande beurs
koersen voor een koopje over een op
geworden, waarop weliswaar een vrij
hoog rendement op basis van divi
dend en koers kan worden berekend,
doch waarvoor de kansen op koers
winsten tot voor kort haast uitgeslo
ten werden geacht.
De algemene koersstijging ter
beurze en het geval van Nievelt heb
ben intussen de aandacht op de
scheepvaartfondsen doen vallen, een
ontwikkeling, die nog verstrekt wordt
door de buitenlandse vraag naar Van
Ommeren. De mogelijkheid moet nlèt
uitgesloten worden geacht dat, naar-
het ogenblik nog moderne koopvaar
dijvloot te kunnen beschikken. De
Kon. Rott. Lloyd heeft al nieuwe
voorzieningen moeten treffen voor
het geval een buitenstaander pogin
gen in het werk zou stellen om een
voet tussen de deur te krijgen.
I Van Ommeren staat echter al maan
den achtereen op de tocht. Van bul-
tcnlandse zijde worden voortdurend
posten aandelen uit de markt ge
houden en de daardoor opgelopen
I koers hebben menig bezitter van de
I aandelen aanleiding gegeven om het
zekere voor het onzekere te kiezen
door de stukken te verkopen.
Graantjes meepikken
Het afgelopen jaar is voor het Ne
derlandse reder ij bedrijf niet ongun
stig verlopen. Weliswaar is de Inter
nationale concurrentie zeer zwaar,
maar de toenemende omvang van de
wereldhandel maakt het mogelijk dat
er voor onze koopvaarders heel wat
graantjes waren mee te pikken. Ten
aanzien van de toekomst zouden de
mogelijkheden aanzienlijk minder
gunstig kunnen worden, tenzij door
het aanbieden van moderne trans
portmogelijkheden het hoofd kan
worden gehouden aan de te verwach
ten moordende concurrentiestrijd.
Als de oorlog in Vietnam inder
daad zou worden beëindigd, dan be
staat er kans dat een belangrijk deel
van de scheepsruim te, welke thans
benut wordt voor het vervoer van
wapens, munitie en andere voor de
strijdende partijen noodzakelijke
goederen, beschikbaar komt voor het
I normale vervoer. Reeds valt er een
toenemende concurrentie van Russi
sche en Poolse vaartuigen te consta
teren in de vaarten op het Verre
Oosten. Het wol vervoer van Austra
lië naar Japan en Europa is reeds
J grotendeels overgeheveld naar de
i schepen onder deze vlaggen, omdat
zij zonder rekening te houden met
exploitatiekosten kunnen varen tegen
vechttarieven. waartegen de Europe
se reders niet opgewassen zijn.
AKU en Philips
In de komende week zullen AKU en
Philips bekend maken hoe de gang
van zaken in het derde kwartaal en
daarmede ook in de eerste negen
maanden van dit jaar is geweest. Ge
let op de bijzonder gunstige ont
wikkeling op de markt voor kunstma
tige vezels en garens ziet het er naar
uit dat de cijfers van AKU even
glanzend zyn als de produkten, wel
ke vervaardigd worden.
De effectenbeurs is er in de af
gelopen week al op vooruitgelopen, zo
dat het best mogelijk fs dat de koers
wat tegenvalt als de cyfcrs ter tafel
komen omdat er dan winstnemingen
zullen volgen. Het hebben van de
zaak is op de beurs doorgaans het
einde van het vermaak.
Of dat bij Philips ook zo zal gaan,
is best mogelijk, maar hier is toch
nog iets meer van een verrassings
element sprake. De afzet van kleuren-
tv zou na de Olympische Spelen be
langrijk zijn toegenomen, maar of
dat nu al zodanig is gegaan dat de
cijfers van het derde kwartaal er in
gunstige zin door zijn beïnvloed, moet
worden afgewacht.
