Leidsch Dagblad | 1968 | 19 oktober 1968 | pagina 27

Vervelend bestaat niet"

Moet vorstin belasting
betalen?

Woon- en

oudere

werkcentrum
kunstenaars

Irmgards derde boek

150.000

sa»

Het Gooise Laren krijgt
Rosa Spier-huis

Weer een bestseller?

Hallo MrsTerrific,
er is nu een snellere manier
om goedkoop naar Canada te vliegen

~Y*4r

JJJDAO 19 OKTOBER 1968

LEIDSCH DAGBLAD

PAGINA 27

ersti ivintig auteurs uit drie eeuwen

P. II. Schroder. „En met zo n jufferje
jv unee trouwen".

[eldbibliotheek, Amsterdam

nod.i

00 u
'inqt
ïfoon

gmg

en zelfs interessant kunnen schrijven over in wezen
ta'ü elende zaken is een héél bijzondere eigenschap. Deze ei-
chap wijst op een oorspronkelijke kijk op datgene dat door
Igemene mening naar een droef en stoffig verblijf op zel-
betaste bibliotheekplanken is verwezen. Uit de ontmoe-
met iemand met zulk een kijk, in dit geval dr. P. H. Schrö-
'blijkt dat het voor ongenietbaar ik zal geen sterker
gebruiken versletene, aspecten heeft die blijkbaar
id nog gezien heeft. Aspecten die de stof opeens de
ite waard maken en deze vele zaken ter lering en tot ver-
laten bieden.

itlg 17de, 18de en 19de eeuwse
judse en Vlaamse auteurs,
jjet allen behorende tot de gro-
>eh« ijjgen van Schroder opeens een
ie met leven die deze in de
«ken gemummificeerde en bij-
5 figuren maakt tot wezens van
n bloed, zij het dan ook uit een
itijd. Maar ook die tijd staat
vorm van bestaan in die eeu-
rijgt via de auteurs die hem
EN Ëen beschreven hebben, een
gezicht, dat het aankijken
is, Het verschijnsel doet zich
het eigene, het ware, ont-
de etiketten endere op-
van zulk een tijd interes
dikwijls ook amusant.

•höder begint zijn reeks stu-
de thans alom verfoeide va-
(15771660) en dat begin is
want Cats is de enige dichter
fin ons land bij het grote pu-
dan 200 jaar volgehouden
ris Busken Huet echter is
volksbederver no. I ge-
zegt: „Hij heeft een wa-
en geniepig volk van ons ge-
>ft onzen smaak bedorven,
kunstzin uitgedoofd, heeft
gere eerzucht bij ons gewekt
met Gods naam op de lippen
gaalmoes in de uitgestrekte
:d, te sterven als miljonair".
Ier vindt dit wel al te bar. Hij
rel toe, dat raadspensionaris
tussen Oldenbarenvelt en De
'n „kat-in-het-donker-knij-

171

zegt hij, Cats wist zijn le-
thart te treffen. Merkwaar
dat hij als bewijsgrond daar-
rijm aanhaalt van Cats'
»t Westerbaen dat in het kort
neerkomt dat Cats dan wel
fep dichter was maar ver-
werd hij. Ik zou zeggen dat
precies is wat Huet Cats en
erdi^ers zo kwalijk heeft genomen
lof van de nering boven de

igens wordt Jerimias de
roorgesteld als een mens met
ircomplex en een antipapist
m Jan Luyken die zijn Duit-
aan de wilgen hing en als
g en verwerpelijk veroordeel-
i „de Heere op een kracht
wijze aan zijn harte versche-
Dan komt de 18de eeuwer
aodij Schermer van wie Schroder
dat zijn werk, bewonderd
or de tijdgenoten niet meer
is. Luistert u maar even:
roomgod van 't vermakelijke
Rukt uit zijn hoofd vol rouw
re hairen/ En klaagt dat al
met Schermer sneeft. Deze
regels zijn wel van een colle-
maakt niet zoveel uit.
lettemin is deze studie een
ftend tijdsbeeld. „Een won-
signeur" is Willem van Ha
fmet zijn gedicht Leonidas de
?neraal aanviel in verband
(pragmatieke sanctie. Er wer-
dit vers 100.000 exemplaren
Jrfu drie dagen. Iets dat wijst
Uil feit dat het Nedelandse volk
a weieens meer oneens is ge
lift zijn regering.

Wolff is het die a.h.w. de ti-
deze bundel studies heeft ge-
De kreet „En met zo'n juffer
dominee trouwen" kan niet
dan slaan op dit ondeugende
dat na een piepklein slipper-
iraft en gekapitteld door de
pe kerkeraad, haar oude do-
trouwde en na diens dood dag
kt schrijven moest en vertalen
kikhalsdc". (Er is niets
HO! onder de zon, zeg ik uit de
■inmijn hart).

Loosjes heeft behalve een
üjk aantal werken geschreven

s2S

(zijn bibliografie beslaat 37 blz.)
theologie gestudeerd en het complete
boekverkopers- en drukkersvak ge
leerd. Hij stichtte de roemruchte Ver
eniging ter Bevordering van de Be
langen des Boekhandeks en d'e boek
handel De Ei-ven Loosjes bestaat nog
in Haarlem. Vermakelijk is Schöders
samenvatting van zijn eenmaal be
roemde roman Maurits Lijnslager.

De ouders van Staring woonden in
zuid-Afrika en zo kon 't gebeuren dat
de dichter op vijfjarige leeftijd in
huis was bij een schoolmeester die
zodanig dronk dat iedereen van zijn
school wegliep behalve de arme
Anthony die niet weg kon. Toen hij
volwassen was als kind moest hij
zijn oudes schrijven wat de dronk
aard nuttig en nodig achtte heeft
hij gezegd dat de jaren bij meester
Muys „een aaneenschakeling van
mishandeling en ontberingen" waren.

Met Helmers was het weer een heel
ander geval. Hij blijkt een man van
het verzet te zijn geweest in de Fran
se tijd (de inleving en Lodewijk Na
poleon), die gelukkig net gestorven
was toen de gendarmes hem gevan
gen kwamen nemen.

Na de treffelijke essayist Jacob
Geel treedt Isaac da Costa aan. het
wonderkind, pupil en vriend van Bil-

derdijk. In dit essay vinden we de
hoogst merkwaardige mededeling dat
in 1817 „de Amsterdamse magi
straat een jonge wiskundige tot
hoogleraar in de Nederlandse taal,
letteren en vaderlandse geschiedenis"
benoemde, waaruit we dus de con
clusie kunnen trekken dat de bestuur-
deren van onze hoofdstad ook al eens
eerder vreemde dingen gedaan heb
ben. Voorts schijnt de intens vrome
Da Costa een jonge meisje geshoc
keerd te hebben met de kreet: „Het
bloed van Christus is de beste zeep;
het wast alle zonden". Daar kunnen
de hedendaagse reckametekstschrij-
vers nauwelijks tegenop!

Voor Gerrit van de Linde of wel
De Schoolmeester heeft Schroder niet
zoveel waardering, maar Jan Pieter
Heye krijgt het volle pond. Niet zo
zeer vanwege De Zilvervloot en Het
Karretje langs de Zandweg, als wel
om zijn leven gewijd aan de volks
gezondheid en goed onderwijs. Heye
was medicus en stichtte de bekende
vereniging voor Ziekenverpleging in
Amsterdam, bereidde de wet op de
volksgezondheid van 1865 voor en
ontrukte bovendien Sweelinck aan de
vergetelheid.

Over Geertruida Bosboom-
Toussaint is al veel verteld. Maar
wat minder bekend' is, is dat de va
der van J. P. Hasebroek op de dag
van de geboorte van zijn zoon in
de huisbijbel schreef: „Beter is de dag
des doods da nde dag dat iemand ge
boren wordt". Conscience leerde zijn
Vlamingen lezen en Kneppelhout of
wel Klipspaan klapte uit de hoge
school. Natuurlijk is Busken Huet
aanwezig van wie Schröder zegt, dat
hy hem met Beets en Multatuli de
enige Nederlandse 19de eeuwse au
teurs vindt die de moeite waard zijn.
Het geheel wordt besloten met De
Genestet en met een aangrijpende
verdediging van Frederik van Eden.

Deze twintig gepresenteerde au
teurs uit drie eeuwen bekijkend moet
ik toegeven dat ik ze voordat ik dit
boek gelezen had, altijd als héél ver

velende jongens beschouwd heb, op
elke uitzonderingen na. Ik kom er
nu toe te denken dat er geen verve
lende auterus bestaan en dat het al
leen maar een kwestie van aanpak
is. Misschien ook iets ter overweging
voor h.h Ieraren Nederlands?

CLARA EGGINK

ADVERTENTIE

VERENIGING VOOR CREMATIE AVVL

AMSTERDAM, POLDERWEG 4, TEL. 020 - 54954

Inbreker in arrest

LEIDEN De Leddse politie heeft
een 17-jajrfge grondwerker uit deze
stad aangehouden, die enkele maan
den geleden een inbraak pleegde in
een bouwkeet. Ook stad de knaap
enig gereedschap uit een in aanbouw
zijnde woning. Hij heeft inmiddels
een bekentenis afgelegd.

(Door onze parlementaire redacteur J. J. Vis)

DEN HAAG (GPD) Toen het kabinet-Cals in de zomer van
1966 met het voorstel kwam om het inkomen van de Koningin
van 2.5 miljoen op 5.2 miljoen te brengen, stonden tientallen
politici en duizenden Nederlanders op hun achterste benen. Na
alle toestanden met „het huwelijk" kon dat er nog net bij! De
bezwaren tegen het voorstel waren formidabel en premier Cals
was gedwongen zijn voorstel half en half terug te nemen en nog
eens advies te vragen aan de Raad van State.

Meer dan twee jaar laten dient premier De Jong een voorstel in,
dat maar heel weinig van het eerste verschilt. De Kamer geeft nau
welijks een kik. De enige concessie, die premier De Jong moet doen,
is het accepteren van een datum. Op 1 januari 1971 vervalt de ver
hoging, zodat de definitieve regeling van het financiële statuut voor
de Kroon dan klaar moet zijn. Het kabinet-De Jong heeft zo weinig
kans om dit ingewikkelde probleem door te schuiven naar zijn op
volger.

Het verschil in sfeer tussen 1966
en 1968 is wel iets om even stil bij
te staan. Het kabinet-Cals had er
een handje van om de goede dingen
op de verkeerde momenten te doen
Het gebeurde met veel vertoon en
als die instemming wat tegenviel, was

AMSTERDAM (GPD) In het Gooise kunstenaarsdorp
Laren wordt het volgend voorjaar het Rosa Spierhuis geopend,
een tehuis dat bedoeld is als woon- en werkcentrum voor nog
creatieve oudere kunstenaars en wetenschapsmensen.

Het tehuis wordt gebouwd door de
Rosa Spierstichting, een kring van
vrienden van de beroemde harpiste.
De voorzitster van deze stichting,
mevrouw H. A. Polak-Schwartz, zei
in Amsterdam, dat het tehuis bedoeld
is om oudere kunstenaars zo lang
mogelijk in staat te stellen hun werk
voort te zetten. In het tehuis is plaats
voor 65 personen. Deze zullen door
het bestuur van de Stichting wor
den aangewezen. Thans hebben zich
reeds 100 mensen opgegeven.

Als maatstaaf voor opname in het
huis geldt in de eerste plaats de

creativiteit. Iedereen, ongeacht zijn
achtergronden of overtuiging, komt
in aanmerking. Het is niet de bedoe
ling dat de meest bekende mensen
erin komen", aldus mevrouw Polak.

Het Rosa Spierhuis bestaat uit het
hoofdgebouw met een zaal voor con
certen en voordrachten en zes pavil
joens. In deze paviljoens zijn naast
de wooneenheden ruime werkkamers
en ateliers ondergebracht.

Het hoofdgebouw en de paviljoens
zijn met elkaar verbonden door wan
delgangen, waarin exposities kunnen

Het Rosa Spierhuis zoals het
worden zal.

worden gehouden. In de tuin
kunnen beeldhouwwerken tentoon
gesteld worden.

Het is de bedoeling dat ook kunste
naars van buiten het huis van de
concertzaal en de expositieruimte ge
bruik gaan maken. Reizende ensem
bles en inviduele kunstenaars zul
len in het Rosa Spierhuis kunnen lo
geren.

De bouwkosten bedragen 3,5 mil
joen. Het grootste deel hiervan is
gefinancierd met een bijdrage van
het Rijk. De pensionprüs gaat voor
alleenstaanden ongeveer f 700 gul
den en voor echtparen onge
veer f 1300 per maand bedragen.

er nog maar nauwelijks ruimte over
om zachtjes terug- te stappen.
Premier De Jong en zijn mannen
doen de meeste dingen weloverwogen.
De premier zelf heeft een soort pe
riscoop, waarop hij goed ziet wat
wel en wat niet kan. En ails het niet
kan, doet hij het niet. Bovendien is
het aantal anti-oranjeklanten een
stuk kleiner dan een jaar geleden.
Er zijn een paar Prinsjes geboren en
heel wat mensen vragen zich af,
waarom ze ziah indertijd toch
opwonden.

Gevoeligheden

Toch zijn alle gevoeligheden nog
niet weggenomen. Het financiële sta
tuut is nog lang niet gereed en men
zal er met aan kunnen ontkomen bij
de opstelling van dat statuut ook
iets te doen met artikel 24 van de
grondwet: „De koning en de leden
van het Koninklijk Huis zijn vrij
van aQle personele lasten" een
merkwaardig artikel dat bij iedereen
de vraag doet opkomen „waarom?"
Bovendien is het een wat onduide
lijk artikel, want wat zijn personele
lasten?

Over dat laatste zijn de geleerden
het wel ongeveer eens geworden:
personele lasten zijn alle directe be
lastingen met uitzondering van de
grondbelasting. De Koningin betaalt
dus grondbelasting en verder alle in
directe belastingen, die gewone men
sen ook betalen: de opcenten op de
sigaretten, de omzetbelasting op tex
tiel en ga zo maar door

Voorgeschiedenis

Artikel 24 heeft een lange voorge
schiedenis. Volgens sommigen stamt
het uit de tijd, waarin er geen schei
ding was tussen de staaskas en de
particuliere kas van de vorst. In die
situatie was het wat omslachtig als
de vorst belasting betaalt. Hij zou
zich dan bezighouden met een vest
zak-broekzak-kwestie. Het is de
vraag of die redenering juist in ons
land opgaat. In de periode waarin
belastingen belangrijk werden na
de midelleeuwen had Nederland
geen vorst, het was een republiek.
Maai- een republiek met een stad
houder, die er altijd op uit was een
vorstelijke staat te krijgen. Zeker m
fiscaal opzicht is dat vrij aardig
gelukt. Een publikatie uit de acht
tiend© eeuw leert dat de toenmalige
stadhouder een omvangrijke belas
tingvrijdom had. De vrijdom gold
voor alle „imposten en schattingen"
behalve voor de „verponding" op
huizen en landerijen. Vooral dat
laatste is opvallend de verponding
lijkt verrassend veel op de grondbe
lasting, waarvoor de vrijdom ook nu
nog niet geldt.

Na de Franse tijd is de belasting-
wij dom in de grondwet opgenomen
als privilege voor de leden van het
koninklijk huis enigszins in strijd
met een ander grondwetsartikel
waarin staat dat „in het stuk van
belastingen" geen privileges kunnen
worden verleend. En nu in 1968 staat
de vrijdom er nog in. Moet dat zo
blijven? De belastingvrijdom heeft
een zekere praktische waarde. Als
er geen vrijdom is, moet het inko
men worden gecompenseerd. Maar
er dis meer: het heffen van belas
ting zal niet meevallen. Grote stuk
ken van het vermogen hebben een
publiek karakter. Het zou bijvoor
beeld nogal orroillijk zijn om belas
ting te heffen op de gouden koets.
Dat probleem is te ondervangen door
een scheiding aan te brengen tussen
privévermogen en het meer publie
ke deel. Maar dat vergt een inge
wikkelde inventarisatie, waarbij men
heel wat twijfelgevallen zal tegen
komen. Ook als die twijfelgevallen
worden opgelost, blijven er proble
men. Moet de Kroon successiebelas
ting gaan betalen? Dat kon er
wel eens op neerkomen, dat af en
toe grote stukken van het koninklijk
vermogen moeten worden verkocht,

Premier De Jong
...weet wat wèl kan

hetgeen aanzien en representatie
van het koninklijkhuas niet erg zou
bevorderen. Bovendien zou dan af
en toe het. krooninkomen moeten
worden verhoogd.

Conclusie

De conclusie ligt voor de hand.
Intrekking van de belastingvrijdom
zonder meer is nauwelijks mogelijk.
Er moet een soort middenweg wor
den gevonden waardoor onbillijkhe
den worden vermeden. Men kan
natuurlijk ook de vrijdom gewoon
laten bestaan maar is het wel beter
als de geheimzinnigheid omtrent de
omvang van het koninklijk vermogen
wordt opgeheven. Want alleen als
het financiële voordeel van de be
lastingvrijdom bekend is, kan een
regeringsvoorstel om het krooninko
men te verhogen op zijn merites wor
den bezien. Blijven de cijfers onder
tafel dan moet de volksvertegen
woordiging de premier op zijn eer
lijke gezicht geloven. De historie van
1966 heeft bewezen dat de volksver
tegenwoordiging dat niet altijd doet.

VALKENBURG (GPD)
„Irmgard, een meisje als jij" is
de titel van het derde boek dat
Irmgard Smith (14) uit Val
kenburg heeft geschreven. Me
dio november komt het boek
in de handel in de serie Witte
Raven-jeugdpockets.

Van Irmgards voorgaande
boeken zijn tot nu toe 107.000
exemplaren verkocht. „Blijf
lachen Irmgard" haalde de
62.000 exemplaren en het ver
volg bereikte een oplage van
45.000 stuks tot nu toe.

ADVERTENTIE

Mrs. Terrific (de enige «liegende oma) kan haar krachtpilten wel weggooien.

Van nu af vliegtzesneller.eenstukcomfortabeler en bijna net zo goedkoop met een CPA Spacemastcr Jet
Leest maar even hoe voordelig ons nieuwe tarief is. De vrouw die
met haar man naar Canada vliegt (op familiebezoek, met vakantie,
voor zaken of gewoon even op en neer naar Montreal) hoeft geen
cent meer te betalen voor haar terugreis.

Alleen meneer koopt nog een retourtje en zijn hele gezin (dus
ook de kinderen) vliegt gratis terug. Uw familie in Canada is door
deze gunstige regeling van de CPA opeens honderden guldens dichter
bij gekomen.

Trouwens, bent a eenmaal m Canada, dan wordt het nog gunstiger.

Want u kunt nu heel Canada'doen'voorde halve prijs. Ook meneer krijgt dan
50% korting.

Vlieg op eigen kracht naar uw reisbureau en vlieg dan met de CPA
voordelig naar Canada.

De enige maatschappij met rechtstreekse vluchten vanAmsterdam naar MonDeal, Toronto, Edmonton, Calgary en Vancouver.

r-v/7^ CANADIAN PACIFIC AIRLINES

Amsterdam, Kleine Gartmanplantsoen 2 a, Tel. [phone]
Rotterdam, Baan 18, Tel [phone]

Bijzonder leuk wordt het in huize
Smits gevonden dat in het boek
„Kom over de brug" van P. Gouda
ontstaan uit een idee over de
mammoetwet en geldend als Neder
lands taalboek voor het L.HN.O.
L.EA.O. en L.A.V.O. brugjaar
de eerste 14 bladzijden handelen
over Imgards eerste pocket.
„Een onderwijzer uit Zaandam
stuurde ons het taalboekje," aldus
mevrouw Smits, die trots is op haar
schrijvende dochter, maar de
M.M.S.-opleiding toch laat prevale
ren: „Als er een onvoldoende op
haar rapport komt, is het voorlopig
uit met de schrijverij." Een moe
derlijke wens waarmee een van Ne
derlands meest bekende jeugd-
schrijfsters graag en met succes re
kening houdt.

Dat derde boek van Irmgard te
een vervolg op het tweede, dat zo
als bekend geïnspireerd werd op de
langdurende lawine van reacties, die
het eerste boek teweeg bracht. Het
begint met de Geul-overstromingen
die een „watersnood" in Valkenburg
aanrichtten en handelt voorts over
allerlei voorvallen die in Valkenburg
plaats vonden en over schoolbeleve-
nissen. Irmgard haalt haar gege
vens uit haar dagboek. Tot nu toe
zijn van dat derde Irmgard-boek al
10.000 exemplaren in voorverkoop
verkocht.

Enorme post

Graag vertellen de ouders van de
jonge schrijfster over de belevenis
sen nadat Irmgards naam bekend
was. „Je kreeg de voordeur niet
meer open door de enorme hoeveel
heid post die binnen kwam." Het
ziet er inmiddels naar uit dat dit
derde levensechte jongemeisjesboek
eveneens een bestseller gaat wor
den. Het pleit voor haar dat zij on
danks internationale bekendheid nog
bijzonder stevig in haar Twents-
Limburgse schoenen staat. En er
f niet naast loopt