oorbraak naar remedie nabij
loerig najaar staat voor de deur
KERKDIENSTEN
totterdeskundigeprof. Van Riper:
Verplanten
Woord van
bezinning
Meneba gaat
dividend verlagen
jjAG 19 OKTOBER 1968
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 25
kCHT (GPD) „Ei-
I ben ik al aan mijn stot-
i werken, toen ik één
was. Als klein kind
ik later de methode
inostenes, die in de
gvan de zee ging staan
Jstem niet te horen, en
Ijn zijn mond nam om
te spoelen. Hele
ien heb ik in mijn keel
[in die tijd. Hoe ik me
J Oh God, the pain
die frustraties
jen vonden het gewoon
[zonde. Als ik op straat
te stotteren kreeg ik
Jp in m'n gezicht als was
|ik bijvoorbeeld mezelf
ienbaar stond te be
lt zestien jaar was, heb ik
s in Michigan tegen een
„oren dat ik een middel zou
liegen het stotteren. Ik ben
1 naar die boom terugge-
_jr ik heb de oplossing niet
De boom is in die tijd uit-
|tot een dikke stam. Ik ben
wie het langer uithoudt, de
ige prof. dr. C. van Riper,
liversiteit Western Michi-
0 emigreerden zijn Neder-
iders De Rijp naar wat
[Nieuw Amsterdam heette)
lelijk man. Qua uiterlijk
^1 soort Eisenhower met een
gezicht. Hij mag dan
hij zichzelf en de we
reld nog geen afdoende anti-stotter-
methode heeft aangeleerd, hem is dit
spraakgebrek niet meer aan te horen
Het is ondenkbaar dat hij aan het
begin van zijn researchperiode be
gonnen in 1930 ooit zes minu
ten naar een woord heeft staan hap
pen.
Ander
re manier
Prof. C. van Riper geldt vandaag
de dag als Amerika's belangrijkste
„stotterdeskundige". Hij is op verzoek
van de Rijksuniversiteit naar Utrecht
gekomen om vandaag over stotteren
te spreken, tijdens het symposium
dat een wetenschappelijk tintje gaf
aan de officiële ingebruikneming van
dr. P. H. Damste's foniatrische afde
ling van de kliniek voor keel-, neus-
en oorheelkunde.
„Het is absoluut waar dat ik nog
stotter", zegt prof. Van Riper, „maar
ik heb een andere gemakkelijke ma
nier voor stotteren ontdekt. Er wor
den in die wereld achttien manieren
van stotteren onderkend. Toen ik er
aan begon te werken was er geen
therapie. Moest je alleen maar pro
beren het te voorkomen. Nu is het
voor mij een kwestie geworden van
langzaam en ontspannen praten. Dat
vermoeit ook niet".
Voor zijn researchwerk heeft de
Amerikaanse hoogleraar („Ik heb
met mijn spraakgebrek een aardige
boterham verdiend") een machine
ontworpen, die iedereen die er in
staat te praten ogenblikkelijk tot
stotteren aanzet. Ook het laborato
rium van dr. Damsté beschikt nu
over een dei-gelijke machine. „Die
machine herhaalt de woorden een
fractie van een seconde nadat ze uit
gesproken zijn. De „timing" van
het praten wordt ontregeld en men
begint onherroepelijk te stotteren.
Ik laat mijn patiënten tegen de ma
chine opboksen. De stem van een
stotteraar is te vergelijken met een
slecht afgestelde auto."
King Charles van Engeland stotterde
ook. Op het slagveld raakte hij zijn
kop kwijt en heeft nooit meer ge
stotterd, ha hal"
Studie
Prof. van Riper heeft een uitge
breide studie gemaakt van het stot
teren. .Het komt voor in alle cultu
ren. Zeshonderd jaar voor Christus
stond er al in een strijdwagen in Me-
sopotamië gegrafeerd „Heer help
me van het stotteren af." Ook Mo-
zes was een stotteraar. Ze hebben
me verteld dat het op de Vidji-eilan-
den niet voorkwam, maar ik heb er
een hele stotterende (in Vidji: Kha-
Kha) familie aangetroffen: Papa
Kha-Kha, mama-Kha-Kha en kinde
ren Kha-Kha Kha Kha Kha."
„Eén op de honderd mensen stot
tert, van de vier stotteraars is er
één een vrouw. Vrouwen stotteren
minder maar het is moeilijker om
het ze af te leren. „Eén van de eer
ste onderzoekingen naar het stotte
ren werd gedaan in Amsterdam,
waar in 1912 1,9 pet. van de scholie
ren er last van had.
Negentig procent van alle kinde
ren kan van het stotteren afgehol
pen worden. Grote moeilijkheden
ontstaan er bij het ouder worden.
„Dan komen de angsten, de frustra
ties. De mensen lachen je uit, je
wordt bang net als iemand die zijn
arm op wil tillen en weet dat hij zal
gaan beven. Hypnose? Daar geloof
ik niet in. Er zijn maar een paar
gevallen bekend waarin genezing
bereikt werd."
Stotteraars kennen de angst zo
goed, dat ze niet bang zijn voor ge
weld of voor de dood. Stotteraars zijn
daarom uitstekende soldaten. Zeker,
Eskimo's
ik overal de Leidse
sndienst bezig zag de
en borders in onze om-
te ontdoen van de na-
anen, en te beplanten
bollend), wist ik het. Ik
het onderwerp om U
te zetten ter overweging!
[had het allang willen
maar je vergeet het dan
en nu dus dankzij de
lendienst: verplanten,
hoor je zeggenou^e
moet je niet verplanten,
oude stadgenoten moet
el en zolang mogelijk
in de oude omgeving. Als
eens vraagt aan de be
tenen, zeggen de meesten
dat ze huiverig zijn voor
toten. Ik heb dat altijd
ie hoogste wijsheid op het
in van de oude-dagverzor-
versleten. Zoiets a'ls: blijf
ai waar je zit. Verroeren
wél en is zelfs wenselijk,
ir verplanten liever niet.
3 geloof ik dat niet meer
naai zo. Dat komt door
moeder. Ze is al een
in de zeventig, woonde
leefde altijd op dezelfde
«s en ze is vorig jaar
grote schrik van haar be
lde nakomelingschap zo
pardoes „enorm" ver-
IJD
huisd. Ze vertrok naar een to-
tééil onbekende plaats, waar
niemand van ons in de buurt
woont, jvaar ze niemand kent
en waar ze toch het mooie
oude huis, de vertrouwde om
geving en zeg maar gerust Al
les en alles voor opgaf. We
hielden ons hart vast, volstrekt
onnodig overigens, want het
gaat haar stralend! Wilt u
de redenering horen, eventueel
het „recept" weten? Ik geef
haar visie door.
„Telkens lees je in de bijbel
dat we „jong en fris kunnen
zijn tot in de hoge ouderdom".
Ik ging me oud voelen. Geen
nieuwe impulsen meer. Alles
in de vaste rails. Alleen tel
kens een stukje afbraak. Hier
klopt dus iets niet. Lang heb
ik gedacht, dat die bijbel-be
lofte wel figuurlijk of geeste
lijk of zoiets vrooms-onwerke-
lijks zou zijn. Tot dat me de
andere mogelijkheid voor de
geest kwam: zou dat vanzelf
sprekende „oude bomen niet
verplanten", misschien fout
zijn? Ineens zag ik mezelf:
langzaam op weg naar verzu
ring ontevredenheid, verstar
ring. Waarvoor eigenlijk? Ik
vertrouwde toch liever dat bij
belwoord, dan de volksmond
wijsheid en van daar dus de
ze nieuwe start. Ik ben hele
maal nieuw begonnen met an
dere contacten in een andere
omgeving, met Andere plichten
en 't is héérlijk!"
Tot. zover mijn moeders vi
sie. Alleen dit nog: ze is geen
bejaard padvinders- of globe
trotterstype. Ze is niet hele
maal gezond. Ze is aan de ver
legen kant. Ze is geen zelf
standige dragondervrouw. Ze
kent Alle lichamelijke proble
men van het ouder worden én
de geestelijke gevolgen daar
van. Ze is een gewone vrouw
en helemaal geen heldin. Ze
heeft alleen gewaagd de oer-
vaste „algemene mening" eens
te verwisselen voor zo'n pope
lende waarheid uit Góds
Woord. Me dunkt: dit is alles
nog wel eens de overweging
waard, vandaar deze ontboeze
ming.
J. Bovenberg,
Jac. Romanstr. 6,
Geref. Predikant
Leiden.
„Bij de Eskimo's wordt het stotte
ren als een gave gezien en zijn de
stotteraars zeer geliefd. Hier zitten
we nog met de grote angsten; ik ken
genoeg mensen die liever blind zijn,
terwijl ze weten dat ze dan nooit
wat zullen zien, terwijl de stotteraar
altijd in spanning zit van „Wanneer
begint het nu weer?" Ik heb mensen
ontmoet die zich naar een volslagen
uitputting toe stotterden. Ze beginnen
.steeds meer naar zichzelf te luiste
ren en raken helemaal van slag. Er
ontstaat kortsluiting tussen het voe
len van de stem de controle over
de mondspieren en het luisteren
naar de stem. Daarom had Demos-
tenes het goed gezien door zijn stem
te maskeren door de branding. Sto
teraars die doof worden houden bin
nen enkele uren op met stotteren.
Daar zijn twee gevallen van be
kend".
Prof. Van Riper is getrouwd met
een spraak-therapeute, drie van zijn
kinderen waren verwoede stot
teraars. „Over de oorzaak van het
stotteren weten we nog niet alles,
maar vermoedelijk is het erfelijk.
Stotteraars blijken in veertig procent
van de gevallen andere stotteraars in
hun familie te hebben".
„Eigenlijk is er pas twintig jaar be
langstelling voor dit probleem. In
Amerika zijn we daarbij een stuk
voor op Europa. Maar ook hier wordt
er aan gewerkt. In Utrecht heb je
b.v. een Demosthenesclub van stotte
raars die samen aan hun gebrek wer
ken. De Amerikaanse Demosthenes
club en een groep stotteraars uit de
gevangenis van Washington hebben
geluidsbanden voor de Utrechtse club
meegegeven".
Kwakzalverij
Teveel nog wordt het stotteren
aangepakt met kwakzalversmetho
den. In Egypte ik heb onder mijn
patiënten een Egyptenaar dacht
ROTTERDAM (ANP) Hoewel
de tot dusver bij Meneba bereikte re
sultaten vooral in de bakberijsector
teleurstelden, ligt het in de verwach
ting, dat het lopende jaar, dank zij
minder incidentele voorzieningen, zal
kunnen worden afgesloten met een
ongeveer gelijk winstsaldo als behaald
in 1967.
Er wordt echter op gewezen, dat
het In het voornemen ligt om in de
komende balans het principe van
herwaardering op basis van vervan
gingswaarde in te voeren en voorts
om over te gaan bot reservering voor
vennootschapsbelasting op basis van
de commerciële winst in plaats van,
zoals in het verleden, op basis van
de fiscale winst, die om diverse re
denen veel lager was.
Deze nieuwe wijze van benadering
zal leiden tot vermindering van de
voor uitdeling beschikbare winst. Het
is om die reden aan te nemen, dat
het dividend niet op 17 gehand
haafd zal kunnen worden. Een verla
ging tot omstreeks 10 ligt in de
verwachting. Aldus een communiqué
van de N.V. Meelfabrieken der Ne
derlandse Bakkerij-
Prof. dr. C. van Riper
men dat het stotteren over ging, als
men de stotterende kinderen al op
7-jarige leeftijd naar het bordeel
stuurde. Als ze dan, al doende, maar
door bleven gaan met praten, moest
het overgaan. De methode was geen
„Voor de wetenschap is het pro
bleem stotteren als een legpuzzel: we
hebben veel stukjes, maar het geheel
Is nog niet te overzien. Ik ben er
echter van overtuigd dat de grote
doorbraak nabij is. In Amerika neemt
het onmiskenbaar af. Ook omdat er
meer informatie over komt. Dat is
een belangrijk punt: de mensen moe
ten leren dat stotteren niet iets
schandaligs is, ook niet iets om over
te lachen. Bij ons zou het al heel
wat zijn als nu eerst de dokters en
de onderwijzers eens goed voorge
licht zouden worden".
CHRYSLER:
ONGEKEND HOOG
NIVEAU
DETROIT (AP) Chrysler Corpo
ration heeft gisteren bekendgemaakt,
dat haar omzetten en winsten zich in
de eerste negen maanden van dit
jaar op ongekend hoge niveaus heb
ben bewogen.
In de periode van negen maanden
per 30 september bedroeg de netto
winst van Chrysler 178,5 miljoen dol
lar of 3,83 dollar per gewoon aan
deel. De vergelijkbare cijfers voor
1967 waren resp. 93,4 miljoen dollar
een 2,03 dollar.
De verkopen bereikten een totaal
van 5,3 miljard dollars, 25 meer
dan het record van 4,2 miljard dol
lar, dat in de eerste 9 maanden van
1967 werd bereikt.
Leiden Hervormde Gemeente:
Pieterskerk 10 u. ds. P. Kloek .7 u,
ds. J. N. de Ruiter te Beekbergen.
Hooglandse Kerk 10 u. ds. J. W.
Zimmerman te Schiedam.
Marekerk 10.30 u. ds. A. J. de Jong
(gezlnsdienst)
Bethlehemkerk Driftstr. 10 u.
ds. W. G. Meyering te Voorschoten.
Maranathakerk Lage Morsweg
10.30 u, ds. H. J. van Achterberg.
Bevrijdingskerk Montgomerystr. 9
u. ds. Joh. Poort. 7 u. ds. J. v. d.
Velden te Llsse.
Koningskerk Koningsstr. 10 uur
ds. L. Kievit.
Vredeskerk Burggravenln. 10 u.
ds. A. J. Lamping. 7 u. ds. D. J. Vos-
seis.
Ver. Vrljz. Hervormden Aula As-
serstr. 10.30 u. ds. M. J. Wagenvoor
de.
Egllse Wallonne Breestr. 10.30
uur Pasteur J. Risseeuw.
Academisch Ziekenhuis 10 u. ds. P,
J. D. van Malssen.
Diaconessenhuls 10.30 u. ds. H. W.
Hemmes.
Jeugdkerk Lü.J.-Gebouw Leven
daal 10.30 u. dr. P. L. Schoonheim.
Lutherse Kerk 11.45 ds. J. A.
Eekhof (studentendlenst)
Geref. Kerk Zuiderkerk, Lammen-
schansweg 15 10 u, dr. H. v. d. Laan
te Baarn. 5 u. ds. Sutarno.
Petrakerk Surinamestr. 10 u. dr H.
Mulder te Beiroet. 5 u. dr. Sj. Roos-
Jen te Salatiga.
Oude Vestkerk 10 u. ds. P. Rull-
mann, te Doornspijk. 5 u. dr. H. Mul
der.
Beloftekerk 10 u. dr. Sj. Roosjen.
6.50 u. ds. v. d. Zwaan (Dienst met
belangstellenden)
Bevrijdingskerk. Aerent Bruunstraat
10.30 u. ds Sutarno. 5 u. ds. P. Rull-
nxann
„Groenhoven" 10 u. ds. Kronemelj-
er.
..De Mirt" 10 u. (Ouderendienst)
dhr. De Koning.
Zuiderkerk (Ingang Bloemistenlaan)
3 u. Dienst voor doven.
Christian Science (Steenschuur 6)
10.30 u. dienst.
Oud-Kath Kerk Cronestelnkade 2)
9.45 u. H.M.
Nieuwe Apost. Kerk 9.45 en 4 u.
dienst.
Evang. Luth. Kerk 10.15 u. ds. J
Happee.
Vrije kath. kerk 10.30 HM.
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u. ds. J.
H Carller
Rem. Gem. 10.30 u. ds H. van Bil-
derbeek (doopsgez.).
Leger des Hells: 10 u. Helligings-
dienst. 7.30 u. verlossingssamenkomst.
Baptisten gèm. 10 en 5 u. ds. R.
Reiling.
Geref. Kerk (vrijgem.) 10 en 5 u.
ds. J. v. d. Haar.
DoopsgezGem. 10 u. ds. Hoff-Vls-
scher (rem.).
Evang. Chr Gem. (Middelstegracht
3) 10 u. zendeling A. Strïnger. 5 u.
dhr. Th. Dikkes.
Geref. Gem. 10 en 5 u. leesdlenst,
(dinsdag 7.30 u ds. P. Harlnck).
Alpben aan den Rijn Herv. gem.
Adventskerk Julianastr. 9.30 u. ds M.
Hanemaaijer. 6.30 u. ds. W. L. Helj-
mans te Boskoop. Kruiskerk Gouw-
sluls 6.30 u. ds. A. Kool te Utrecht
voor G. B. Oostandlngskerk 9.30 u. ds.
P. A. Lefeber. 5 u. dhr. C. Wismel.ier
Open Deurdiênst. Gebouw Nabij 9.30
u. Jeugdkapel mevr. Chrlstiaanse.
Martha-Sticht.ing Rijnstroom 10.30 u.
ds. I. J. Walpot. Kerkgebouw Ouds-
hoornseweg 10 u. ds. G. Cadée. 6.30
u. (Jeugddienst) ds. Bruinsma. Slons-
kerk 9.30 en 6.30 u. ds. H. Koudstaal
(H.A.). Gebouw Onderweg 10 u. ds.
D. J. Vossers te Leiden. 6.30 u. ds.
Joh. Poort te Lelden. Aula Alphen-
Noord 11.15 u. ds. G. Cadée. Geref.
Kerk Maranathakerk Raadhulsstr 10
u ds. Pr. de Jong. 6.30 u. ds. A. T.
Bfcsselaar te Eindhoven. Salvatorikerk
W.- de Zwljgerln. 10 u. ds. A. T. Bes-
9elaar te Eindhoven. 6.30 ds. G. O.
N. Veenhulzen. Alphen Noord. Goede
Herderkerk 10 u. ds. G. O. N. Veen-
huisen 6.30 u. ds Fr. de Jong Geref.
Kerk (vrijgemaakt) 9.30 en 6 u. ds.
H. Scholte. Chr. Geref. Kerk Jeruza-
lemkerk GriJpensteinstr. 9.30 uur,
Dienst des Woords, 2 30 u. ds H. C.
van der Ent te Katwijk aan Zee. Oud
Geref Gem. Kerkgebouw Hoofdstraat
240 9.30 u. en 4 u. leesdienst. Rem.
Geref Gem. Van Mandersloostr. 10 u.
ds. W. R. M. Noordhoff te Rotter
dam. Bapt. Gem. Kerkgebouw Molen
vlieten. 10 u. dhr. A. Ramaker. 6.30
u. dhr. D. Lugthart. Volle Evang. gem.
(Volksbelang) 10 u. dienst.
Aarlanderveen Herv. Gem. 10
u. ds. G. van Doorn (H.A.). 6.30 u. ds.
G. van Doorn (Dankzegging). Geref
Kerk 9.30 u en 6.30 u. ds. J. Maas
kant te Lelden. Chr. Geref. Kerk 9.30
u. Dienst des Woords. 7 u. ds. L. S.
dén Boer te Sassenheim.
Bodegraven Herv. gem. ('t An
ker) 9 en 10.30 u ds. Huls te Gouda.
6.30 u. ds. Balke. (Salvatorkerk) 10
u. ds. Cirkel. 6.30 u. ds. De Mey te
Woerden. (Bethlehemkerk) 9.30 u. ds.
Balke. 6.30 u. ds. Cirkel. Geref. Kerk
10 en 6.30 u ds. R. v. d. Berg. Geref.
Kerk (vrijgem.) 9.30 u. leesdienst 4.15
u. ds. H. Scholte. Geref. Gem. 10 en
6 u. leesdienst. Evang. Luth. Kerk 9
u. ds. B. G. te Winkel. Evangelisatie
kring 10 u. eredienst, 6 45 u. Jb. Klein
Haaieveld.
Boskoop Herv. Gem. 9.30 u. ds.
IA. de Leeuw. 6.30 u. ds. W. L. Her
mans. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30
ds. J. Marinl. Geref. Gem. 9.30 en 7
u. ds. A F. Honkoop. uit Moerkapelle.
(Dinsdag 7.30 u. ds. Baajens uit
Trichtj, Geref Kerk 9.30 u. ds. H.
Dijkstra 5 u. ds. Makkinga uit Koude
kerk. Vrijz. Prot. Geloofsgem. 10 u
ds. A. Kalis uit Woerden.
Koudekerk aan den Rijn Herv.
gem 10 u. ds. Quak (HA.), 7 u. ds.
Quuk Geref. Kerk 10 u. en 7 u. ds.
Makkinga.
Kaag Herv. gem. 10 u. ds. J. B.
Velden te Llsse, 7 u. ds. Oostinga te
Llsse.
Katwijk aan den Rijn Herv. ge
meente (dorpskerk) y.30 u. d6. W,
Slrag te Rotterdam; 5.45 uur. d6, C.
Bezemer te scheveningen (Jeugd
dienst) Onimoetlngskerk) 10 en b.30
u ds A. Baas (HA); Geref. Kerk 9.30
O. dr A. C. van Beek, 5 u. ds. A.
Brink te Hazerswoude; Interkerkelijke
dienst in gym.lokaal school Narcisstr.
10.30 u. dr W. van der Zwaan, geref.
pred. te Leiden.
Katwijk aan Zee Herv, Gem.
(Nieuwe Kerk) 10 u. ds. W. Chr. Ho-
vius (HA). 6 u. ds. J. C. van Hunnik
(H.A Oude Kerk: 10 u. ds. Jac.
de Vos H.A.)6 u. ds. C. v d Bergh
Ichthuskerk 10 u. ds. A. Vink (H.A.),
5 u. ds. W. Vroeglndewey (HA).
Pnlelkerk 9.30 u. ds. C. v. d. Bergh
(H.A.). 6 u. ds. Jac. de Vos. Groen
van Prinstererschool 10 u. G. Boer.
Kapel Ziekenhuis Overduin; 4 u. ds.
J G. van Ieperen. Zeehospitium 8.30
u. ds. A. C. van Beek (H.A.). Geref.
Kerk Triumfatorkerk 9.30 u. ds. R.
de Vries; 5 u. ds. F. Pijlman. Vredes
kerk 9.30 u. ds. F. Pijlman; 5 u. ds.
A. C van Beek, Woensdag 7.46 u.
leesdienst door ds. P. van der Bijl.
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u. ds. H.
C. v. d. Ent. Geref. Kerk (vrijgem.)
10.30 en 5 u. ds. C. J. Breen.
Leiderdorp Hen', Gem. (Hoofd
straat) 9 u. ds. F. Slump te Oegst-
geest. 10.30 u. ds. J. H. Bongers te
Alplien a. d. Rijn. (Scheppingskerk,
kapel) 10.30 u. prof. dr. G. H. M.
Posthumus Meijjes te Oegstgeest. (Ge
bouw) 10 u. Jeugdkerk. Geref. Kerk
(Hoofdstr.) 10 u. ds. J. P. v. d. Stoel
te A'dam. 6.30 u. ds. J. van Drie.
(Scheppingskerk) 9.30 u. ds. J. van'
Drie. 5 u. ds. J. v. d. Stoel te Am
sterdam.
Leimuiden Herv. Gem. 9.30 u.
ds. P. L. J. Wapenaar. iPniël) 7 u.
Os. P. L. J. Wapenaar. Geref. 9.30 en
7 ds. D. Averes.
Llsse Herv Gem. (Grote Kerk) 10
u ds. H. G. Oostinga. 7 u. ds. A. J.
Lamping, te Lelden (Jeugddienst),
iHeiv. ivapel) 10 u. ds. A. L. Lapré.
te Noordwijk aan Zee. Geref. Kerk 10
en 5 u. drs. A. E. van der Woude. Chc,
Geref. Kerk 10 en 4.30 u. ds. D. H. Bles-
ma; Geref. Gem. 10 en 4 ds. W. Suy-
ker (Donderdag 7.30 u. ds. G. Schip-
aanboord. te Apeldoorn). Geref. Kerk
(Vrijgem.). 10 en 4.30 u. leesdienst.
Oud Geref. Gem. 9.30 en 3 u. lees
dienst. (Dond. 7.30 u. leesdienst). Ned.
Prot. Bond (Witte Zwaan) 10,15 u,
prof. dr. mr. J. A. Osterbaan te Haar
lem
(Van onze financiële medewerker)
HAAG (GPD> Sinterklaas is nog lang niet doende
Up te maken voor zijn jaarlijks bezoek aan onze con-
maar op de effectenbeurs lijkt het toch reeds of het
oort, wie klopt daar, kinderen is aangeheven. Met
Dstuimigheid bewegen dé koersen zich in opgaande rich-
menig bezitter van aandelen kan zich thans héél wat
ekenen dan aan het begin van het jaar.
ken voor de kapitaalverschaffers van de naamloze vennoot-
s is dat gunstig, maar ook voor de Staatskas, want bij hoge
valt er meer te innen aan vermogensbelasting dan wanneer
tyeil gedeprimeerd is.
bonaal is de vraag naar
materiaal al een tijdje op
in ons land bestond de
hoge spaartegoeden bij
aan te hooiden en daar-
Nik te maken van de ge-
rentevergoedingen, in
to het geld te beleggen in
tfde het daaraan verbonden
'•aan, omdat menigeen door
kling van 1966/1967 de kous
r[ P had gekregen en de waar-
P k effectenbezit heel wat min
'achten dan hetgeen ervoor
dd
ag naar aandelen
- - zijn verhangen, toen er
inlandse vraag naar die in
to waarden loskwam en de
toh in opwaartse richting
Degenen, die een
voorspelden dat beleg-
elkaar zouden struikelen zo-
weer zouden gaan op-
gelijk.
kanten bestaat er nu
aandelen, terwijl het
Weidelijk al opdroogt Eer.
^de omstandigheid, die ec'n
ïerdere koersverheffing be
werkstelligt. Het gevolg is dat wan
neer er nog meer liefhebbers komen,
de koersen nog meer oplopen.
Kom over de brug
Nadat Philips kortgeleden de
barrière van f 150 had doorbro
ken, slaagde Kon. Olie er deze week
in om met een koers van f 200 voor
het voetlicht te treden. Die koers
komt overeen met een oude note-
ringswijze van 1000%. Een dergelijk
rond cijfer is van oudsher een brug,
waarop vele verkooporders op uit
voering wachten, omdat de eigenaars
dit punt als verkooplimiet hebben
aangegeven.
Gek en 10 wijzen
Blijkbaar was er door het publiek
niet op gerekend dat de brug zo snel
en zo soepel zou worden genomen,
want toen loven en bieden in de hoek
de koers tot f 200 had opgevoerd,
bleek dat er slechts enkele verkoop-
limites behoefden te worden uitge
voerd.
Nu moet er natuurlijk wel rekening
mee worden gehouden dat in de
koers van Kon. Olie de in uitzicht
gestelde belastingvrije uitkering in
aandelen van 12%% is verdisconteerd,
zodat men voor de prijs van f 200
niet een aandeel van f 20 nominaal
koopt, maar 11/8 aandeel, zodat de
koers eigenlijk op f 175 uitkomt.
Naar hel hoogtepunt
Diit neemt niet weg dat het alge
mene koerspeil aan de Amsterdamse
effectenbeurs tamelijk dicht in de
buurt van het in 1961 bereikte hoogte
punt is gekomen.
Indien er iemand zou zijn die pre
cies kon zeggen hoe de koersbeweging
in de komende weken zal zijn, dan
zou hij schatrijk kunnen worden. Er
staat echter tegenover dat de goede
beursman wel in de vingertoppen
aanvoelt of de markt door de grote
omzetten zo labiel wordt dat een te
rugslag is te vrezen, of dat er een
verdere verbetering kan worden te
gemoet gezien.
Psychologisch effect
Legt men het oor in beurskringen
te luisteren dan is het moeilij keen
eensluidende uitspraak te krij
gen. Ten aanzien van de internatio-
De beruchte rente-egalisatie-belas
ting zou dan verdwijnen, zodat de
Amerikaanse beleggers dan weer
naar hartelust op de Europese effec
tenbeurzen goed materiaal zouden
kunnen opnemen. Het zou een reden
zijn om verderè onstuimige koersstij
gingen tegemoet te kunnen zien.
Aan de andere kant staat evenwel,
dat er in velerlei opzicht een roerig
najaar in de wereldeconomie voor de
deur staat. Lonen, fusies, kapitaal-
zorgen en de prijsbeweging zullen
het beeld van de binnenlandse eco
nomie beheersen, de wankele econo
mie van Groot-Brittannië dat van de
valutamarkten en de kans op politie-
Het algemeen indexcijfer van ANP
CBS, dat de dagelijkse stand weer
geeft, staat nu in de buurt van 460.
hetgeen slechts 5% onder het top
punt van destijds is.
Natuurlijk wil het indexcijfer niet
zeggen dat alle soorten nu tegen het
hoogtepunt aanzitten. Philips staat
er nog een heel eind van af, want
de huidige koers komt uit op ca. 660%,
terwijl in 1961 even aan de 1360%
is getipt.
By menigeen zal de forse koers
verheffing van de laatste tijd de
vraag doen rijzen of het niet raad
zaam is een opruiming in de effec
tenportefeuille te houden en de be
staande koerswinst te incasseren.
Met een dergelijke vraag is het als
die van de gek aan de tien wijzen.
nale soorten is men er doorgaans wel
van overtuigd, dat de koersen nog
best wat kunnen oplopen, maar wat
sommige lokale industriefondsen be
treft is men daar niet zo zeker van.
Het zal voor een belangrijk deel
van de ontwikkeling van de binnen
landse economie afhangen wat de
beurs dn de komende maanden gaat
doen, maar anderzijds moet reke
ning worden gehouden met het psy
chologische effect dat kan optreden
als Wall Street hetzij opwaarts, het
zij neerwaarts op de komende stem
busuitslag zou reageren.
Wanneer de door de Republikeinse
kandidaat Nixon, die de beste kans
hebber is, voor binnenlands gebruik
bestemde verkiezingsbeloften in ver
vulling zouden gaan zou het er voor
het int '-male kapitaalverkeer i
rooskleu -tien.
ke verstoringen in het Midden-Oos
ten dat van de effectenbeurzen in
het algemeen.
Hand op de zak
Nog even iets over de Exploitatie
Maatschappij Scheveningen. Deze
heeft de aandacht gehad van de Ver-
eeniging voor den Effectenhandel.
Het was dan ook niet voor niets dat
een vooraanstaand lid van de effec
tenbeurs zitting had in de raad van
wjjze mannen. Dat het advies van de
raad zo weinig effect heeft om de be-
stuursmoeilijkheden bij de EMS uit
de weg te ruimen, kan moeilijk aan
de wijze mannen worden geweten.
Het uitblijven van een goede oplos
sing zal de belangen van de vennoot
schap en degenen, die zich lieten ver
leiden om de aandelen te kopen be
paald geen goed doen.
Het is altijd gemakkelijk om plan
nen te maken en ideetjes te hebben.
Veel moeilijker wordt het als zij moe
ten worden uitgevoerd. Vooral wan
neer, zoals in het geval van de EMS,
kapitaal nodig is om projecten als
het nieuwe Nervi-plan, of de herbouw
van Scheveningen ten uitvoer te
brengen. In de gegeven situatie met
de niet aflatende bestuursstrubbelin-
gen staan de kapitaalverschaffers be
slist niet te trappelen van ongeduld
om het benodigde geld op tafel te leg
gen. Integendeel: men houdt de hand
op de zak.
Een betere zaak is het dat het ver-
zekeringsconcern Nationale Neder
landen na een felle strijd om de aan
delen de meerderheid heeft verkre
gen in het Schotse levensverzeke
ringsbedrijf Life Association of Scot
land. De mogelijkheid wordt daarme
de geschapen voor een verbreding
van het wertkerrein van de Natio-
nale-Nederlanden. die door de over
name meteen de sleutel in het slot
heeft gestoken voor de Ierse markt.
Een andere goede zaak is het plan
van de Kon. Zout-Organon-groep om
uitvoering te geven aan het voorne-
I men om een fabriek te bouwen voor
de vervaardiging van vinylchloride,
een belangrijke grondstof voor de
vervaardiging van plastics. Oorspron
kelijk werd gezocht naar een moge
lijkheid om de fabriek samen met
staatsmijnen in Limburg te vestigen.
Er waren echter zoveel problemen ge
rezen dat er niets van kon k°men.
De fabriek komt nu in het Botlek-
gebied. Er is een investering van f 100
min. mee gemoeid.
De KZO zal het hiervoor benodigde
kapitaal gemakkelijker bijeen bren
gen dan de heer Zwolsman de mil
joenen die voor het Nervi-plan nodig
zouden zijn.
Niettwveen Herv. Gem 9.30 u.
ds. E. Bouman te Urk. 6.30 u. ets. J. Ge
braad. Geref. Kerk 9.30 u. Onbekend
en 7 u. ds. Gabe van Duinen te Den
Haag.
Nieuwkoop Herv. Gem. 9.30 u. ds.
J. Gebraad te Nleuwveen (HA.). 6.30
u. ds. J. G. van Yperen te Katwijk.
(HA.). Geref. Kerk 9.30 en 6.30 u. ds.
R. J. A. Hanenburg. Chr Geref. Kerk
9 30 en 6.30 u. dhr. J, van Leeuwen
Rem. Geref. Gem 10 u. ds. T. Elders.
Mayer.
Noordwijk aan Zee Herv. gem. 10
u. ds. D. Keuning. 5 u. dr. Jansen. (De
Rank) 10 u. Jeugdkerk. Geref. Kerk 9
en 10.30 u. ds. C. Warner (HA.) 5 \x.
ds. H. Lijesen. (Sole Mio) 10 u. dr,
Jansen. Herv. Ger. Evang. (VGLO-
school, Schoolstr. 2) 10 u. ds. J. J. Tim
mer (Woerden) 7 u. ds. W. VroegLn-
deweij (Katwijk aan Zee).
Noordwyk-Binnen Herv. gem. 10
u. ds. J. Korpershoek (IJsselstein) 7 u,
Dr. Jansen. Geref. Kerk 9.30 u, ds. H,
Lijesen (H.A.). 5 u. ds. W. Dekker (H,
A). (Van den Berghstichtlng11 u. ds,
H. Lijesen. Ned. Prot. Bond 10.30 u.
dr. A. W. Cramer (Leiden).
NoordwiJkerhout Herv. gern. 10 en
7 u. ds. A. H. Smits (HA.).
Oegstgeest Herv. Gem. (Groene
kerk) 10.30 u. ds. H. P. Huisman (Doop
(Pauluskerk) 10 u. ds. W. E. Verdonk
(Gem.centrum) 7 u. ds. J. Irik (HA),
lZendingskapel) 10 u. dr. F. C. Kam-
ma (Jeugdkapel) Vrijz. Herv. (Gem-
centrum) 10.30 u. prof. dr. M. de Jon
ge, Geref. Kerk 10 en 5 u. dr. J. M.
Vlijm te Leiden. Geref. Kerk (vrijge
maakt) (Rijnlandslyceum) 8.30 u. ds.
J. v. d. Haar, 3 u. ds. J. Kok (Oranje
laan) geen opgave ontvangen.
Oude Wetering Herv. Gem. 9.30 u.
ds. Lalleman. 3 u. dhr. Groenendijk te
Scheveningen (Jeugddienst), Gerefor
meerde Kerk 9.30 u. de. J. Dethmers te
Woubrugge. 6.30 u. ds. S. Hoekstra.
Rem. Geref. Gein. geen opgave ontvan
gen.
RUnsaterwoude Herv. Gem. 9.30
en 7 u. ds. Ph. J. Leenmans. Chr. Ge
ref. Kerk 9.30 u. Dienst dee Woords.
2.15 u. ds. G. Bouw te Schevenin
gen.
Rijnsburg (Grote Kerk) 9.30 u,
ds. H. van Gosliga. 5 u. ds. I J. Wisse,
(Bethel-kerk) 9.30 u. ds. I. J. Wisse.
5 u. ds. H. van Goeliga Geref. Kerk
(vrijgem.) 10 u. leesdienst. 7 u. ds. Wle-
rmga te Bercul. Chr. Geref. Kerk 10
u. leesdienst. 3 u. ds. Carlier te Lei
den. Geref. Kerk (Petrakerk) 9.30 u. ds
v. d. Linde. 5 u ds. Langeler, (Mara-
S nathakerk) (voor kerkgangera Rapen-
burgkerk)8.45 u. ds. Baayen. 4.30
u. ds. Bijleveld. (Maranithakerk) 10.15
u. ds. Bijleveld. 6 u. ds. v. d. Linde.
I Sassenheim Herv. Gem. 10 en 5
u. ds. A. Westra (resp. H. Avondmaal
i en Dankz.). Geref. Kerk 10 en 5 u.
ds. L. S. den Boer; Ned. Prot. 10.30
u drs. M. Rooe.
j Valkenburg Herv Gem. 10 u. en
6.30 u. ds. G. Zonneveld (H.A. en Dank
zegging) Geref. Kerk 9.30 u. ds. Lan
geler. 6.30 u. ds. Baayen. Gëref. Kerk
[(vrijgem.). 9 en 3 u. ds. C J, Breen.
Voorhout Herv. Gem. 10 u. ds. Os-
kamp.
i Voorschoten Herv. Gem. (Dorps
kerk) 10 u. ds. Saraber Oogstdlenst i
7 u. geen dienst Allemansdienst om
7.30 u. In LaurentluskerkHulp en Heil
10 u. ds. v. d. Geest. Rijndijk 10 u.
dhr J. P. Smith. Geref. Kerk 9 10.30
en 5 u. ds. De Zeeuw Geref. Kerk (vrij
gemaakt) 10 en 5 u. ds. J. Blokland.
Hlllegom Herv Gem. 10 u. ds. J.
Bronsgeest Jr. (H.A.). Bejaardencen
trum ..Parkwijk") 3 u. ds. J. Bronsgeest
(H.A). 7 u. ds. J. Bronsgeest (H.A).
Geref. Kerk 10 en 5 u ds J Hart
kamp. Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u. ds.
W. van Dijk.
Hazerswoude Herv Gem, 9.30 u.
en 6.30 u. dhr. Lammertsma te Sneek,
Geref. Kerk 9 u. ds. Brink. 5 u. ds. R.
de Vries te Katwijk aan Zee.
Hoogmade Herv Gem. 10 u. ds.
J. P. Honnef te Leiderdorp.
Warmond Herv. Gem. 10 u. ds. J.
M Snijders (Jeugddienst) met mede
werking van m uzi kaal - K wa r te t7 u.
ds. P. J. Mackaay te Oegstgeest.
Woubrugge Herv. Gem. 9.30 u. ds.
Steenbeek te Wateringen 6.30 u ds.
De Leeuw te Boskoop. Geref. Kerk: 9.30
u. ds. Hoekstra te O-Weterlng 6.30 u.
ds. Dethmers
Zevenhoven Herv. Gem. 10 u. ds.
Reijenga. Geref. Kerk 9.30 u. en 7 u.
ds. H. G A Melnders (H.A.).
Zwamrnerdam Herv Gem. 10 u.
ds. De Vrij Mesdagh te Den Haag. 6.30
u. ds. M. Hanemaaijer te Alphen aan
den Rijn. Geref. Kerk 10 u. en 6 30
u. ds. C. J Seegers te Gouda. Rem Ge
reformeerde Gem Geen dienst.
Zoeterwoude Herv. Gem 10 u. de
heer L Loerakker* Gezlnsdienst
