Stulentenrevoltes zijn niet gevaarlijk, we 1 astig" Huren zes pet. per Jaar hoger Klaagmuur van de kleine man Resultaten zim bemoedigend" Zieke Biafraantjes in ons land miR. KL YN RIEL >9 Experimt Staatsgreep in Saigon mislukt J Wetsontwerp ingediend DE OMBUDSMAN, EEN INSTELLINC DIE DE WERELD VEROVERT ANTI-ROOK-EXPERIMENT IN AMSTERDAM CONSERVATIEF PARTIJCONGRES IN BLACKPOOL J0NDERDAG 10 OKTOB968 LEIDSCH DAGBLAD PAGINA 7 WAGENINGEN (A De liberale senator mr. H. van tiel schijnt het toe, oet meest positieve aspect in de ge- chiedenis van de stuënrevoluties is: de versnelling van de econstructie van hetenschappelijk onderwijs in Frankrijk ;n bij ons. Dat wij Ai^a en Rusland op dit gebied gaan eve- laren is een levensvo^arde voor West-Europa en een van de Zangrijkste middelégen revolutionaire ziektekiemen. Mr. Van Riel zei dit ravond in de Sociëteit Ceres in Wagenin- jen, waar hij voor dPra-le studentenvereniging het onderwerp Studentenonrust bespflV analyseerde de studentenrevoltes met le bedoeling bij te di het doorzichtig maken van een met moties beladen probl Zijn analytische met1 om tot egrip te komen beecri® de se- aitor als een experime^ chrono- jgische ontwikkeling ;e revoltes jet hij in het middé'enats de raag wie er begon, i?oltes zijn r. het verschijnsel z de lucht. De oorzaak lag volg^"1 zeer tn iet algemeen gestelc h^t niet neer passen van <niversitaire iërarchische structu' de rnaat" chappelijke en me^ situatie an de student, zoa2^ die aan" belt en ondergaat. iderzoek Uit diepgaand or^ van Ame- Ikanen naar de lentenrevoltes - volgens mr. var zÜn en^e" punten naar vor1101"6"- Verzet ontstaataan de zeer oede universiteit^ 6611 onge- jjksoortige bevol De leiders der^en komen uit ^voorrechte, m/iet tfeprivi- jgieerde milieu; De overgrotefderheid studeert sychologie of en soortge- jke algemene en" De aanvoert" initatief nemers fin bijna st^en-middelmatig egaafd en ben vaak uitsteken- e studieresua' Studenten chte vakopleidingen die traditi' moell"k z"n- ülten- èf praktisc :rken vragen en vrij- eaitomf1 dermate vol- Xaide pre3 tot een relatjef hoog (kwalificf ma^tschappelyke si- ïatie leid" doen byna n<xM mee' |Bgr is h verband met de (elstand .et ouderlijk huis, echter ikpat rattir' tgaand verband met het en de maatschappelijke 'der ouders. et"'Aan -evolutionair gedrag neemt pti«L slechts een uitermate r' XL (van de studenten deel. Een •e aanhang is alleen te krij- ioo L ^eer het om rechtstreekse behartiging gaat of wanneer r emotionele zaken in het ge- vn, die de studenten recht- 'raken. j^an Riel trok nog een conclu- iimulans bij de leiders Is vaak v sr gedachte, dat zij later niet zo aan hu ntrekken zullen krachtens hun geaardheid, vat anders zijn, hun weerstand hiërarchische verbanden, ge beerd met de studierichting. Ongeschikt zeer intelligente mensen zijn piajhun aangeboren gesteldheid on- "ukt voor een hoge sociale status lijpassend inkomen en facili- in de maatschappij der vol- 2,ben. Die status is ook voor een ^'jeen beloning voor het aanpas- Vrmogen ten opzichte van de „„luide machten. Daarnaast is hij dfceloning voor veel slaafs routi- %k, dat met volhardende inspan- jlwordt verricht. Vele zeer intel- !te mensen verachten dit ook. h de ongeschikten gebruiken zij 3.50talenten dan liever kritisch, op *jjj en uiterst positieve schaal of in 9 leine en relatief nutteloze. J Van Riel concludeerde ook. mensen als Dutschke en Cohn lifflt op een minst qua analytisch u6 Ken tot de zeer hoog begaafden zofen. Zij onderkennen de zwakke, "jure en onethische elementen in 'Claat-kapitalistische samenleving fkeurig. Zij zetten de koevoet 5Ó|iaar nefboomwerking op kritieke urfeschikte punten aan. ïe«fch onderscheidt hen iets van we- f Jke geniën als Lenin en Mao ■er|toeng. Zij kunnen niet aanvoe- g"pat de grote massa op een ogen- vsei begeert en wat een echt revo- Riaire situatie is. Zij kennen de Jit, weten hoe macht uitgeoefend l|it, kennen de zwakke punten van Ijptssystemen, maar zijn te jong, |&ngeduldig en vooral te bewust Wectueel, aldus mr. Van Riel. ri pun theorie en him vorm van ?r'ttsine hebben het gebrek, dat zij 51 den, dat het bestaan van een s ld met irrationelen, conformisten onverst an di gen voorwaarde is nf elk staatsmanschap, ook het |)plutiona>re. Zij kunnen wel irra- P*le elementen bij studenten be ten, maar begrijpen niet, dat het ,l|t hun benaderingsmethodiek is, toenadering tot niet in tellee sten onmogelijk maakt," stelde de miator vast. De kleine groep, die volgens mi*. Van Riel de revolte maakt, interes seert zich veelal voor niets buiten de eigen rechtstreekse situatie. Juist het geestelijk element in de zaak van de studentenrevolte is èn steriel èn on-sociaal. Wat de heren zeggen is naar zijn indruk wel grotendeels waar. in die zin, dat inderdaad gro tendeels verborgen machtsstructu ren en belangen het samenzijn van de mensen in de westerse staten be heerst. Maar zij moeten nog aanto nen. dat het zonder die groeperingen beter en aardiger of zelfs maar dui delijker zou zijn. De Cohn Bendits en Dutschkes wij zen geen weg, die verenigbaar lijkt met de menselijke natuur, noch met de historische evolutie zoals deze zich toch wel min of meer aftekent en die wijst op toenemende con flictsituaties met behoefte aan con centratie van krachten. Revoluties, ook studentenrevoltes, zijn naar het inzicht van mr. Van Riel ethisch uitsluitend geoorloofd als men concreet verwezenlijkbaar op het heil van anderen gericht doel voor ogen heeft. Veel gevaar levert de studentenrevolte volgens hem niet op, wel overlast en risico. Positief Belangrijke positieve aspecten van de revolte liggen daar, waar men sen zich wezenlijk engageren met kans op resultaten en praten over dingen, waar zij verstand van heb ben. De studentenrevolte kan effec tief worden en maatschappelijk bij zonder gunstig werken, wanneer zij er in slaagt onnodige of onhoudbare of ongemotiveerde machtsstructuren binnen haar eigen universitaire ge meenschap door te lichten en daarna te doen verdwijnen. Voor Nederland is het een zaak van het allergrootste belang, dat de zogenaamde democratisering van het onderwijs in zo snel mogelijk tempo wordt doorgezet. SCHIPHOL (GPD) De 13- jarige jongen Emanuel kon door een Transavla-stewardess uit het vliegtuig de trap worden af gedragen. Zo licht van gewicht, zo ondervoed was hij. Emanuel is een van de vjjf Biafraanse kinderen die als eersten in een Europees land gastvrijheid ge nieten. Het land, dat alle an dere op dit gebied voor is ge gaan is Nederland. Emanuel ar riveerde gisteravond om zes uur op Schiphol samen met Udo- Udo (8) en de meisjes Victoria (8), Fidelia (6) en Margaret (6). Het vijftal heeft geen ouders meer. Zij zijn gedood door Nige- riaanse troepen. De vijf kinde ren zijn gevonden in een hos pitaal in de Biafraanse Jungle, waar voor 750 patiënten slechts 400 bedden beschikbaar zijn. Ze zouden binnenkort beslist zijn gestorven, want ze zijn ziek en het ontbreekt Biafra aan medi sche verzorgers en geneesmidde len. Maar gisteravond nog re den twee ambulances van de Amsterdamse GGD naar de kin- derkliniek Oud-Bussum van prof. dr. S. van Krefeld. Twee patiënten blijken te lijden aan tuberculose en de oudste jon gen heeft pleur it us aan een van de longen. De komst van de vijf Bia fraantjes is te danken aan de Stichting Luchtbrug Biafra, die enkele dagen geleden is opge richt. De voorzitter is de zaken man J. de Hoop uit Huizen (NH) De stichting is begonnen met daadwerkelijke hulp: de heer De Hoop betaalde alvast uit ei gen zak de tienduizend gulden garantiesom per kind die de Nederlandse regering heeft ge ëist. Transavia bood aan de kin deren gratis naar Nederland te vervoeren en de Israëlische ,vre- despiloot" Abi Nathan koos de kinderen uit en bracht ze naar Amsterdam. En dat alles ge beurde in enkele dagen tijd. ..Dit is nog maar een begin. Onze stichting wil zo veel mo gelijk zieke kinderen uit Biafra halen om in Nederlandse zie kenhuizen te laten genezen", al dus de heer De Hoop, die graag aan iedereen het gironummer van de Stichting Luchtbrug Bia fra (200100) vertelt. „Nederland is het eerste land dat dergelijke hulp aan Bia fraanse kinderen biedt", zei ons Abi Nathan. „Ik hoop, dat de Nederlanders ook op ander ge bied zullen gaan helpen. Bij voorbeeld door geen wapens meer naar Nigerië te brengen SAIGON/ PARIJS (AFP. AP) In Saigon is gisteren een staats greep tegen het bewind van presi dent Thiou verijdeld, zo is van of ficiële zijde vernomen. Hoewel de dinsdag afgekondigde staat van alarm nog van kracht is, is het ge vaar geweken. De coup, die beraamd was door enige militairen en burgers, stond volgens officiële zegslieden In ver-i band met de campagne tegen de corruptie die door Thiou en diens premier, Tran Van-Hoeong, wordt geleid. Een van de leiders zou de commandant van een mariniersdivi sie zjjn geweest, tevens militair be velhebber van het district Sai gon. Verscheidene hoge officieren van het Vietnamese korps mariniers zouden zijn gearresteerd. Later heeft het kantoor van de Zuidvietnamese president tegenge sproken dat in het land een op stand zou zijn verijdeld. De genach ten daarover zijn door de commu nisten en een aantal onverantwoor delijke personen in omloop ge bracht, zo werd gezegd. In Parijs heeft de 25-ste zitting van de Amerikaans-Noordvietnamese besprekingen gisteren wederom geen enkel resultaat opgeleverd. De Amerikaanse delegatieleider, Harri- man, verklaarde na afloop van de bijeenkomst dat het Amerikaanse standpunt ongewijzigd bleef. De Verenigde Staten zullen hun aan vallen op Noord-Vietnam voortzet ten zolang Noord-Vietnam niet di rect of indirect een waarborg geeft voor wederkerigheid in geval van stopzetting van deze aanvallen, aldus Harriman. Burgerlijke Stand Leiderdorp Ondertrouwd: H. Breedveld, 31 Jr., Leiden, J. C. Brummelkamp. Getrouwd: W. H. van der Nat, 25 Jr., en Q. W. Brust, 22 Jr. Overleden: C. J de Jong, 78 Jr., e v T J. VerkleijJ. W. van Loef, 76 Jr.. wed. v. G. de Blanken. DEN HAAG (GPD) Woningen, waarvoor het Rijk nog bij springt in de huurprijs, krijgen voortaan een jaarlijkse huur verhoging van zes procent, in plaats van vier procent. Voor andere woningen mag ook een hogere huur van zes procent worden gevraagd. Deze laatste huurverhoging, die alleen maar geldt in gebieden waar de huren nog prijsgebonden zijn, is af hankelijk van de overeenstemming van huurder en verhuurder. Minister Schut (Volkshuisvesting) heeft zijn vorig jaar al bekend ge worden streven neergelegd in een wetsontwerp, dat nu bij de Tweede Kamer is ingediend. De eerste huur verhoging van zes procent moet 1 Januari 1969 ingaan. De forsere huurverhogingen zijn volgens minister Schut een gevolg van het sterk opgelopen rentepeil. Daardoor üep zjjn systeem van sub sidie in de war; het in 1966 geïntro duceerde systeem van hoge aan- vangssubsidie met een geleidelijke jaarlijkse „afbraak" in tien jaar. Door verhogingen van het aanvangs- subsidie kan wel die kloof tussen de sterk stij'gende nieuwbouw - h uren en de huren van bestaande woningen enigszins in de hand worden gehou den. Maar door diezelfde subsidiever hoging wordt het onmogelijk het subsidie in tien jaren af te breken. Om toch die subsidie-afbraak in tien Jaar te kunnen effectueren wil mi nister Schuit de huurverhogingen van vier op zes procent brengen. De bewindsman heeft daarover al een instemmend meerderheidsadvies van de SER gekregen. De raad pleit te er echter voor een „hardheids clausule" op te nemen voor uitzon deringsgevallen. Zij zouden indivi duele subsidies moeten krijgen. In het wetsontwerp is dat nog niet opgeno men. Minister Schut zegt in zijn toe lichting dat er advies is gevraagd aan de raad van de volkshuisvesting. (Van onze correspondent) STOCKHOLM (GPD) In de nacht van 17 op 18 september 1961 verongelukte een door de VN gecharterd vliegtuig, dat eigendom was van Transair Sweden, bij de stad Ndola in de Kongo. Aan boord van het toestel bevond zich de Zweedse secretaris-generaal van de Verenigde Naties Dag Hammars- kjöld, zeven van zijn medewerkers, twee Zweedse VN-soldaten en de zeskoppige bemanning van het toestel. Alleen kwamen om het leven toen het toestel neerstortte. Het bovenstaande is t begin van een rapport van de justitie-ombudsman in Zweden naar aanleiding van een bij hem ingediende klacht over de gebrekkigheid van het onderzoek dat werd ingesteld naar de oorzaak van het ongeluk en de d<5od van Dag Hammarskjöld. Het rapport besluit met de volgende zin: „De door u naar voren gebrachte klachten geven na uitgebreid onderzoek geen aanleiding tot ingrijpen mijnerzijds. Hoogach tend de ombudsman". En daarmee was de zaak afgedaan. In Nederland wordt de discussie o'*er de instelling van een ombuds man weer eens opgevoerd. De rege ring gaat hierover binnenkort pra ten met de betrokken parlementaire commissies. Het kabinet heeft zich onlangs hierover beraden en is tot de slotsom gekomen dat een parlemen taire ombudsman in Nederland wen selijk is. Over het begrip ombudsman zijn in de meeste cultuurtalen al een aantal geleerde geschriften versche nen en dat met alleen. In verschil lende landen heeft men reeds op de ze of gene wijze het Zweedse voor beeld gevolgd. Geschiedenis De Zweedse ombudsman-geschie denis begint in de jaren 1808-09 toen Zweden druk doende was de oorlog tegen Rusland, en het daarmee sa menspannende Finland, te verliezen. De uit een nederlaag voortkomende revolutionaire reactie van het volk, zorgde voor de onttroning van de toen de scepter zwaaiende Koning Gustaaf Adolf, die het misnoegen van de Zweden had opgewekt door meer een tiran dan vader des vaderlands te zijn- In tegenstelling tot de ge bruiken van die tijd, mocht hij zijn hoofd en een groot gedeelte van zijn bezit houden en sleet de rest van zijn leven onder de naam kolonel Gus- taisson op een landgoed in Duits land. De eerste maatregel die de leiders der revolutie namen, was er op ge richt om voor eens en altijd een ein de te maken aan de macht der ko ningen. Met de staatkundige theo rieën van Montesquieu als basis werd er een nieuwe grondwet uitgewerkt, die deels ook oude Zweedse tradities omvatte, en nog op de dag van van daag van kracht is gebleven. Na de slechte ervaringen tijdens de despotische regeringstijd van Koning Gustaaf Adolf, besloot men zich te verzekeren tegen willekeur der staats leiding en de hiermee verbonden ambtenaren. Men riep de ombuds man in het leven, die officieel justi tie-ombudsman werd genoemd. Zijn plichten en rechten werden vastge legd in de Zweedse grondwet. De Zweedse ombudsman kan geen veroordelingen vellen maar wel als aanklager optreden. Hij heeft het recht om b.v. rechters en ambtenaren aan te klagen maar niet parlements leden die door hun parlementaire immuniteit worden beschermd, en slechts verantwoording aan het par lement behoeven af te leggen. Sedert 1915 had men in Zweden AMSTERDAM (GPD) „De resultaten zijn erg bemoedi gend". Dit zegt de uit Canada afkomstige staffunctionaris van het psychologisch labora torium van de Universiteit van Amsterdam, dr. R. W. Ramsay, over een door hem geleid anti rook-experiment dat dezer da gen is afgesloten. Aan de proef werd actief deelgeno men door 54 personen. Hiervan ta len er niet meer naar een roker tje. Eén van de deelnemers, die al dertig keer tevergeefs had gepro beerd met roken op te houden, is ook deze keer echter niet van zijn versla ving afgekomen. Hij is één van de tien deelnemers, die ook geen kans gezien hebben het aantal sigaretten dat zij per dag roken, te verminde- ren. Een 32 man grote middengroep heeft hiertoe wel kans gezien. De proef, waarvoor dr. Ramsay via een krantenadvertentie personen opriep, heeft vijf weken geduurd. Het was de bedoeling dat er 75 men sen actief aan zouden meedoen en dat er 25 rustig door-rokend zou den fungeren als controlegroep. Hoewel alle proefpersonen een borg som van 20 gulden moesten betalen, die zjj na afloop terug krijgen, lieten op de valreep 16 mensen ver stek gaan. Kort na het begin bleken er nog eens vijf hun rokertje belang rijker te vinden dan het verlies van dit bedrag. De vrijwilligers werden door dr. Ramsay verdeeld in vier groepen, die elke week een paar keer naar het psychologisch laboratorium moesten komen. Eén groep probeerde rigou reus het roken op te geven en hield onderlinge discussies over de behoef te tot roken. Een andere groep werd met de opdracht in een bepaalde tijd zoveel mogelijk te roken, opgesloten tn een kamer. „Sommigen renden na afloop hoestend en misselijk de tuin in", aldus dr. Ramsay. In de derde groep werkte dr. Ramsay volgens een methode, waarbij aan sigaretten rook een nare lucht wordt toegege ven. In de vierde groep was „doe het zelf" het motto. Hier moesten de proefpersonen stap voor stap door controle op hun eigen gedrag van het roken zien af te komen. De eerste fase was: geen sigaret ten van anderen meer aannemen en zeisteeds een ander merk sigaret ten kopen. Ook moesten de sigaret ten en lucifers of aanstekers op an dere plaatsen worden gédeponeerd dan men gewend was. Een volgende stap was het buiten bereik leggen van het rookgerei, het reinigen van de asbak na elke siga ret en het aanleggen van een spaar potje van het uitgespaarde bedrag. Weer een stap verder moesten de proefpersonen hun rookgerei zo ver mogelijk van zich verwijderen, vóór elke trek aan een sigaret drie keer diep adem halen en snoep gaan ge bruiken. Daarna moesten zij er van afzien te roken in de ruimte waarin zij dat gewoon waren te doen. Zij moesten wanneer zij wilden roken naar het toilet gaan of op een onge makkelijke stoel gaan zitten. Het drie keer ademhalen voor iedere trek bleef hierbij van kracht, even als de regels uit de eerdere fasen. Ook moest de sigaret na elke eerst» trek worden uitgemaakt en vervol gens weer worden aangestoken. Verder onderzoek met name van het gedrag van 'de proefperso nen in de komende maanden zal moeten uitmaken welke van de vier methoden het beste is. Volgens dr. Ramsay staat al vast dat de weg van het geleidelijk minderen beter is dan die van het abrupte stoppen, waarbij teveel spanningen ontstaan. een speciale ombudsman voor alles wat met de defensie te maken had. maar hierin komt binnenkort veran dering. De militaire ombudsman keert dan weer terug naar de instel ling van de justitie-ombudsman. Drie personen zullen in de toekomst de ombudsman-instelling bemannen, die in drie delen zal worden ge splitst: één ombudsman voor alles wat met de sociale voorzieningen iets uitstaande heeft, één voor defensie en belastingzaken en één voor alle klachten die verband houden met de wetgeving. Veiligheidsklep Het Zweedse voorbeeld heeft niet fileen in Nederland tot gevolgen ge leid, de andere Scandinavische lan den hebben ook sedert geruime tijd een dergelijke objectieve klaagmuur. Finland kwam als eerste schaap over de dam in 1919, daarna gevolgd door Denemarken in 1953. In Noor wegen duurde 't echter tot 1953 voor flat men het besluit nam ook een ombudsman aan te stellen. Vreemd genoeg waren het de letterlijke Zweedse antipoden in Nieuw Zee land, die als eerste land buiten Scan dinavië een ombudsman aan het werk zetten. Kort daarop gevolgd door drie andere veraf gelegen lan den, Brits-Guyana, de Canadese staat Alberta en de 50ste Amerikaanse staat Hawai. In de staat New York wordt momenteel een ombudsman- Instelling voorbereid. Engeland heeft, hetgeen velen zich ongetwijfeld nog zullen herinneren, na langdurige en levendige discussies ook een plaatsje vrijgemaakt voor een ombudsman, waarbij het woord platsje duidt op de sterk besnoeide mogelijkheden voor deze „parlementair commissio nair for administration" die gebrui kelijk als „the ombudsman" wordt aangeduid. Waarschuwing In Zweden, met zijn bijna 8 mil joen inwoners, handelde aanvanke lijk de ombudsman meer op eigen initiatief en als gevolg van eigen waarnemingen, temeer daar het aan tal verzoeken om gerechtelijke ge noegdoening en klachten der goege meente, verrassend laag was. In doorsnee 70 per jaar. De gestage groei van het administratieve appa raat is er de oorzaak van geweest, dat dit getal aanzienlijk hoger werd en tegenwoordig heeft de ombuds man rond 1500 privéklachten per jaar te incasseren. Slechts 10 procent de zer klachten vindt aanleiding tot in grijpen van de zijde der ombudsman en meestal hoeft hierbij geen aan klacht tegen betreffende personen of instanties, te worden ingediend. Dank zij zijn autoriteit is een scherpe schriftelijke waarschuwing meestal ruim voldoende. Deze autoriteit is evenredig aan de grootte van zijn bevoegdheden, die zich in Zweden ook uitstrekken tot het recht alle geheime documen ten van een departement of orgaan in te zien, teneinde de zaak zo vol ledig mogelijk te kunnen onderzoe ken. In 1967 behandelde ombudsman Bexelius in Stockholm, die sedert 12 Jaar dit ambt bekleedt, en daarbij een salaris van rond 100.000 kronen (70.000 gulden) ontvangt, hetgeen zijn onafhankelijkheid dient te ga randeren, 1871 klachten waarvan 171 op eigen initiatief. De pers, die in Zweden meer waakhond is als ergens anders, volgt de werkzaamheden en besluiten van de ombudsman op de voet, vergroot hiermee zijn autori teit en zorgt door voortdurende pu- blikaties voor belangstelling voor zijn instelling. In Zweden en buurlanden is de ombudsman tot een preventief en vrij effectief wapen voor de klei ne man geworden, in zijn strijd te gen willekeur en goeddunken der hogere ambtelijke machten. BLACKPOOL (Reuter) in Blackpool is gisteren het jaarlijkse congres van de Britse conservatie ve partij begonnen. De 4500 afge vaardigden hebben zich op de eerste dag bezig gehouden met het debat over een resolutie, waarin wordt aan gedrongen op een krachtiger politiek om hun partij duidelijk te onder scheiden van de regerende La bour part ij. Het onbehagen, dat uit de resolutie spreekt, wordt versterkt door de pu- blikatie van het laatste opinieonder zoek, waaruit blijkt dat Labour voor de vijfde achtereenvolgende maand de conservatieve voorsprong heeft weten te verminderen, van tien pro cent in september tot 7,5 procent. Partijleider Edward Heath, düe al drie jaar in functie is maar nog worstelt om zijn persoonlijk stempel op de party te drukken, wordt dus enerzijds geconfronteerd met een groeiend vertrouwen in de figuur van premier Wilson en anderzijds binnen zijn eigen party bedreigd door de rechtse Enoch Powell, die vandaag zou spreken tydens het debat over de immigratie. De immigratie van gekleurden is ongetwqfeld het gevoe ligste punt in wat genoemd wordt „de crisis in het leiderschap" van de conservatieve party.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1968 | | pagina 7