Nederlanders kunnen hun tanden
niet laten zien
Weer echt iets voor een vrouw
Bijzonder paprika-hapje
Beter beivegen in
het huishouden
Pil
Koffiepraat
Rood-wit-blauw
Vouwbladen
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1968
LDEXTIU*
Jantje lacht en
Jantje huilt op
deze foto's van
Het Ivoren Kruis.
Jantje 1 mag best
lachen, maar
Jantje 2 heeft in
derdaad alle re
den om te huilen
met z'n totaal
onttakelde kin
dergebit. In deze
ivelvaartstijd
geen uitzondering
in Nederland.
„Beter bewegen in het huishouden" j$
van de (vele) cursussen die de Stichting
Huishoudelijke Voorlichting ten Plattelj
organiseert in het werkjaar 68/69 dat i
maand begint. Voeding, kleding en m
de verzorging van tuin en kamerplant,
ontvangen van gasten en het zelf verrlc!
van huishoudelijke reparaties komen
eens aan de orde in het nieuwe program
Bijzonderheden plus adressen van de
provinciale commissies kan men te weten
men bij het landelijk bureau van de st
ting, v. Segbroeklaan 104, Den Haag.
men u bovendien met nadruk vertelt d
programma bestemd is voor alle huisy
wen en voor meisjes van 18 jaar of o
ook als ze geen lid van een vrouwen- o{
gerenorganisatie zijn.
Hoort u ook bij die vijf procent?"
De vraag springt naar voren op
het prikbord vol brochures in
het wachtkamertje van Het Ivo
ren Kruis in Rotterdam, de vereniging die
zich al sinds 1910 met mond- en tand-
hygiëne bezig houdt. Wie zijn die vijf
procent? Een groepje benijdenswaardige
Nederlanders: de mensen met een gezond
gebit. De overige vijfennegentig procent
van de inwoners van Nederland is „tand
heelkundig ziek" en lijdt aan tandbederf,
door Het Ivoren Kruis met veel overtui
ging als „de geniepigste volksziekte" be
titeld.
Hoe geniepig, dat zou iedereen langzamer
hand kunnen weten, na alles wat in de laat
ste tien jaar over tandbederf is gezegd en
geschreven. Desondanks kan Het Ivoren
Kruis nog altijd cijfer- en fotomateriaal ter
tafel brengen dat de toeschouwer de rillin
gen over de rug jaagt. Foto's van totaal
onttakelde kindermondjes waarin het gebit
reddeloos verloren lijkt. Cijfermateriaal over
de leerlingen van Amsterdamse lagere scho
len die regelmatig door schooltand-
artsen worden onderzocht en behandeld:
slechts twee procent heeft op dertienjarige
leeftijd nog een gaaf blijvend gebit. Vlak
voor de tweede wereldoorlog was dit percen
tage nog dertig.
Aangetasté melkkiezen kunnen op vijf- of
zesjarige leeftijd vaak niet meer worden ge
vuld omdat er al zoveel vullingen gelegd zijn
dat er geen houvast meer over is. Kleuters
en tieners zijn de zorgenkinderen van de
mondverzorging. maar de volwassenen bren
gen het er niet veel beter af. Iemand die
ziek is consulteert vroeg of laat de huisarts.
Iemand die kiespijn heeft ontloopt vaak
de tandarts zo lang mogelijk: uit angst,
uit laksheid of onverschilligheid. Een on
derzoek van gesaneerde ziekenfonds
patiënten in Amsterdam heeft uitgewezen
dat slechts één op de ruim vierhonderd
patiënten op zesentwintigjarige leeftijd
nog een gaaf gebit heeft. Nee, de Neder
landers hebben weinig reden om hun
tanden te laten zien, zoals in de „vijf pro
cent folder" van Het Ivoren Kruis wordt
opgemerkt.
Voor deze Nederlandse Vereniging voor
Mond- en Tandhygiëne is er dus nog altijd
volop werk-aan-de-winkel: de kruistocht te
gen het tandbederf in Nederland gaat on
verminderd voort. Op het bureau aan de Rot
terdamse Hoogstraat hebben twaalf medewer
kers „handen vol werk", verzekert mevrouw
J. P. Kasius-Oosterwijk, eerste bureausecre
taresse bij Het Ivoren Kruis. „Het werk heeft
zich de laatste jaren enorm uitgebreid. Uit
de reacties die binnenkomen kunnen we toch
wel merken dat het probleem van het tand
bederf de ouders in Nederland bezig houdt.
We krijgen de meest uiteenlopende vragen
binnen. Men wil weten welke tandenborstels
goed zijn, en hoe wij denken over elektri
sche tandenborstels. Er komen vragen binnen
in de trant van: de tandarts heeft dit en dat
gezegd, wat vindt u daar nu van. Er wordt
ook nogal eens geïnformeerd naar de oplei
ding van mondhygiëniste. En heel veel ma
teriaal gaat naar scholen, voorlich
tingsinstanties en tandartsen".
Als hoofd van de afdeling uitvoering voor
lichtingsacties van Het Ivoren Kruis heeft
zij de „appeltochten" meegemaakt die dit
voorjaar onder auspiciën van het Centraal
Bureau der Tuinbouwveilingen zijn gehou
den onder het motto „Snoep verstandig,
eet een appel". Een kreet die wel is blijven
hangen: „ons bureau wordt op het ogen
blik gewoon geïdentificeerd met die op-
pels".
Ander hoopgevend verschijnsel: het snoep-
verbod dat op sommige scholen is inge
voerd.
„Het is nog maar een klein percentage, maar
het geeft toch moed", vindt mevrouw Ka-
sius. „Er zijn ook leerkrachten die hun best
doen om het trakteerpatroon te veranderen.
Geen zoete snoep op verjaardagen, maar ap
pels noten of stukjes kaas. De eerste keer kij
ken kinderen daar misschien gek van op,
maar later vinden ze het leuk".
„Snoep blijft een opvoedingsprobleem, meer
nog dan een voedingsprobleem", vindt de
heer J. Weevers, directeur van het bureau
van Het Ivoren Kruis. Het snoepprobleem is
minder eenvoudig dan het misschien lijkt.
„Het is een gecompliceerd probleem en de kin-
De Noordamerikanen zijn niet langer de
grootste koffieverbruikers van de wereld. Vol
gens het Panamerikaanse koffiebureau zijn
zij door de Europeanen van die plaats ver
drongen.
In zijn jaarverslag meldt het bureau, dat de
Europese koffie-aankopen verleden jaar voor
de eerste maal sinds 1914 het gecombineerde
Amerikaans-Canadese totaal overtroffen.
De Amerikaanse koffie-importen daalden
van 23.3 miljoen zakken in 1966 tot 21.9 mil
joen zakken in het afgelopen jaar. Zowel Ca
nada als West-Europa importeerden in 1967
ongekend grote hoeveelheden.
Kenneth W. Burgess, directeur van het bu
reau, zegt dat de wijziging een gevolg is van
de grotere welvaart in Europa en het feit,
dat de jonge Amerikaan in de leeftijdsgroep
tot 25 jaar weldra de helft van de gehele
bevolking weinig of geen koffie meer
drinkt. Ze klagen over de smaak, maar dat
komt omdat ze geen goede kop koffie kun
nen zetten.
Verder wordt in het verslag een daling ge
constateerd van het wereldkoffie-overschot
in het afgelopen jaar.
Door de internationale koffie-overeenkomst
waartoe 7 landen toetraden is in de
laatste drie jaar veel bereikt om te komen
tot evenwicht tussen produktie en verbruik.
Daardoor zijn stabiele, goede prijzen tot
stand gekomen.
Het viel niet mee om het autootje uit de par
keerhaven te wringen. Manoeuvreren op
vier wielen gaat me nooit erg goed af, en
als je dan maar vijftien centimeter speling
hebt, terwijl drie ongeduldige automobilisten
staan te dringen om het vrijgekomen plekje
te veroveren, krijg je het al gauw warmer
dan de temperatuur buiten rechtvaardigt.
Maar eindelijk kwam ik er toch uit. Terwijl
ik opgelucht schakelde en wilde wegstuiven,
hoorde ik een dér wachtende automobilisten
zeggen:
't Moest verboden worden, een vrouw ach
ter het stuur".
En ik had hem niet eens geraakt
„Zoiets kan alleen een vrouw bedenken",
hoorde ik een uur later een zakenman mom
pelen.
„Tja, trompetten verkopen is nu eenmaal
geen vrouwenwerk", meende de volgende dag
de bedrijfsleider van een instrumentenfa
briek.
Zoveel denigrerende uitspraken op een
kluitje kan geen toeval zijn. Ik voelde me
persoonlijk beledigd en kwam ziedend thuis.
„Wat mankeert er aan ons, dat jullie man
nen ons niet voor vol aanzien? vroeg ik
agressief aan tafel.
„Ik kan nergens komen of ik hoor klagen
over vrouwen. Jullie zouden, geloof ik, het
liefst zien dat wij vrouwen geen deur uit
kwamen en alles aan jullie overlieten. Nou,
vroeger was dat zo, toen bleven de vrouwen
thuis en deden de mannen het werk. En was
de wereld toen zo'n paradijs?
„De mannen hebben gelijk", betoogde
Adriaan. „Zodra vrouwen zich met iets be
moeien loopt alles in het honderd, zowel in
de politiek als in het bedrijfsleven. Ze den
ken dat ze heel wat mans zijn, maar het
lijkt op niets".
„Zeg op, waarom zouden vrouwen inferieur
aan mannen zijn!" riep ik uit.
„Omdat ze hun hoofd niet bij hun werk hou
den", 'zei Adriaan nuchter. „Ze betrekken
elk fenomeen op zichzelf, ze zijn totaal van
zichzelf vervuld. Tijdens een interview vra
gen ze zich af: zit mijn haar wel goed? Als
ze een bon uitschrijven of een artikel inpak
ken maken ze zich bezorgd over de vorm en
de kleur van hun nagels. Als ze een toespraak
moeten houden zijn ze met hun gedachten
bij hun korset. Wanneer ze autorijden stel
len ze het achteruitkijkspiegeltje zó dat ze
zichzelf kunnen zien. Ze witten een plafond
deren zelf hebben het er ook moeilijk mee.
Ze vinden snoep lekker, maar krijgen te ho
ren dat het slecht is voor de tanden. Dat
betekent vaak een hele strijd voor de kin
deren. Bij de appel-opstelwedstrijd was dat
goed te merken. Het „gevecht tussen goed en
kwaad" kwam in die opstellen steeds terug".
Nederland en België hebben het minste aan
tal tandartsen per aantal inwoners.
„Over dit tekort gaan steeds meer stemmen
op", zegt de heer Weevers. „Het lijkt ook een
goed teken dat men minder afwijzend staat
tegenover de meisjes-met-de-boor, de den
talnurses. Maar preventie blijft de enige op
lossing. Met steeds vaker naar de tandarts
gaan kun je het probleem van het tandbe
derf niet oplossen. Dat begint al bij de kin
deren. Het is toch een vreselijke situatie dat
bij nauwelijks doorgebroken kinderkiesjes al
bederf aanwezig is. Dat is zuiver een kwes
tie van voeding".
Het „frappez toujours" staat bij Het Ivoren
Kruis met onzichtbare letters op de muren
geschreven, 't Wordt duidelijk zichtbaar tus
sen de regels van de vele folders en brochures
die de deur uitgaan en die voortdurend
worden gemoderniseerd. „Ze moeten niet al
leen tandheelkundig helemaal kloppen, het
is even belangrijk om die dingen aantrekke
lijk te maken en te houden", zegt mevrouw
Kasius.
Om misverstanden te voorkomen: het ma
teriaal is niet alleen bestemd voor instanties
en mensen die met voorlichting te maken
hebben. Ook particulieren kunnen, tegen een
kleine vergoeding, de brochures, platen, leg
puzzels en boekjes van Het Ivoren Kruis be
stellen. Een speciale tienerfolder, een boekje
over „zorg of verzorging", een instructieve
brochure met tandheelkundige voorlichting
en opvoeding voor aanstaande en jonge moe
ders, over de zo belangrijke zorg voor de
melktanden en over verstandig snoepen, om
er maar enkele te noemen. Deskundige en
aantrekkelijk-verpakte voorlichting die al re
sultaat kan hebben dat de kleuters-van-nu
hun tanden straks wèl kunnen laten zien.
In 1970 zal een miljoen Frangaises de pil
bruiken. Op het ogenblik is dat aantal
gens cijfermateriaal in Marie-Claire) 25;
a 300.000. Ongeveer de helft van de pil](
sters woont in en om Parijs. Vijf procenï
deze groep Frangaises is jonger dan tw
jaar, tachtig procent is tussen de twintif
achtendertig jaar oud, vijftien proceni
ouder dan negenendertig. In Groot-Briti
nië werd de pil in 1967 al door een mil
vrouwen gebruikt. Het aantal vrouwen it
Verenigde Staten dat de pil slikt, word;
vijf k zes miljoen geschat. Dat is tien;
zo hoog als in 1960 toen het prepare
circulatie werd gebracht.
De „decorating experts" van het Amerika
se maandblad McCall's vinden de rood
blauwe kleurenmode blijkbaar zo aanloi
lijk dat ze hun lezeressen adviseren, ooi
woning eens in deze kleuren in te rich
Rode wanden bijvoorbeeld voor een kl
zitkamer, met rode stoelzittingen en vloe
dekking, opgefleurd met kussens en go n
nen met rood-blauwe bloemen op witte
dergrond. Andere suggesties: wit hout a
en witgelakte stoelen, met behang en sto
ring in grote wit-blauwe pied-de-poule
tieven met rode garneringen, op een
vloer met blauwe lopers. Voor de keuken
wasbaar behangsel in de tinten van dei
kleur, gecombineerd met vaatwerk in i
rood, blauw of wit. Voor de entourage
de toilettafel gestreept markiezendoek 1
drie modekleuren.
Drie nieuwe vouwbladen van het Voor
tingsbureau voor de Voeding:
1. In samenwerking met de Nederla -b
Bond voor Moederschapszorg en Kindei
giëne, de Nationale Federatie voor Huis v
delijke en Gezinsvoorlichting en de Stiet v
voor Huishoudelijke Voorlichting ten PI;
lande de uitgave „De voeding voor klei cv
en peuters". Alles over het eten van kiire
tussen het eerste en zesde jaar, voorzien
recepten, zelfs voor een verjaardagstaart
cent).
2. „Rondom ons brood" met veel recepte:
tips voor wat er komt kijken om van
broodmaaltijd iets goeds te maken. (25 cie€
3. „Wintergroenten" in een nieuw jasje. 1 »v
alleen recepten en tips, ook menu's (25 c< r
en als het streperig wordt zeggen ze: „Nou
ja, ik ben geen stukadoorik ben maar een
vrouw". Ze zijn niet eerlijk. Wanneer iets
mislukt verschuilen ze zich achter hun
vrouwzijn en als ze succes hebben roepen ze:
„Zie je wel dat we zeker zo knap zijn als de
mannen! Als je het mij vraagt hébben de
vrouwen een levensgroot minderwaardig
heidscomplex".
„Dat hen door jullie is aangepraat"zei ik
boos.
„O neen. Wij zijn gemakzuchtig genoeg om
al het werk aan vrouwen over te laten, maar
dat willen de vrouiven nu ook weer niet. De
verantwoordelijkheid schuiven ze het liefst
af op onze schouders. Ze willen wél voor vol
worden aangezien, maar tegelijk willen ze
zich laten verwennen, beschutten, ver
zorgen".
„Je generaliseert omdat je een vrouwenhater
bent, Adriaan".
Hij grijnsde hij wist wel beter. Ik ook.
Maar zijn onverholen minachting zat me
toch danig dwars.
Ze zeggen wel eens: laat vrouwen regeren",
viel Henk in. „Maar er zijn een paar landen
ivaafr vrouwelijke staatshoofden en ministers
hun gang mogen gaan en is het in die
landen beter geworden? Integendeel. Vrouiven
zijn evenmin in staat wereldproblemen op te
Lossen als mannen".
Dat is ivaar.
Maar toch.
„Er is post voor je", zeg ik de volgende dag
tegen het dochtertje. Marian scheurt de
brief open, leest en werpt het velletje achte
loos op tafel.
„Van Bertie", zegt ze. „Hij kon vorige week
niet komen omdat het regende. Maar het re
gende helemaal niet!"
THEA BECKMAN
Een heel apart hapje paprika, het recept is
bedoeld voor vier personen.
U hebt nodig:
60 g (3 eetl.) Californische blauwe rozijnen
2 grote paprika's
1 ui (plm. 100 g)
2 teentjes knoflook
2 eetl. (olijf)olie
plm. 200 g tomaten
200 g gekookte ham of restjes kippevlees
2 theel. gemberpoeder
1 kleine citroen
zout en peper naar smaak
Voor de saus:
2 eetl. geklopte slagroom
1 eetl. tomatenketchup of -puree
Vz theel. zout
Wel de rozijnen plm. 5 minuten in
ter en laat ze daarna uitlekken.
Snijd de paprika's overlangs doormidden,!
verwijder de zaadlijsten. Kook de
ten plm. 5 minuten voor in ruim water. 1
ze met de bolle kant naar boven goed I
lekken. 1
Fruit de gesneden ui en knoflook in
olie (plm. 10 minuten). Voeg er de rozijl
de gesneden tomaten en ham (of
gemberpoeder en het citroensap
eetl.) en de -rasp aan toe. Laat alle'i
diënten plm. 10 minuten op een lage 1
tebron doorsudderen.
De saus:
Roer de ingrediënten door elkaar.
Vul de paprikahelften met het ham-meD
en gameer ze met de saus.
Serveren met b.v. stokbrood, luxe broodjd
geroosterd brood.
