Overdenking bij Wagner
Festival in Bayreuth
Scapinoballet opent
het nieuwe seizoen
De aarde begint nu
te verschuiven
-r
Bloot aan boord van
Zweedse bonte trein
Motion Week Utrecht
kunst voor n prikje
PRISMA
„De helden zijn zichtbaar geworden99
kunst
Concertenserie
„Toonkunst1'
Première Studio0 0
Merendeels een flets niveau
Drie premières
Te Hollands
Concertenserie
Kunstkring
Onderwereld van
Londen spijkerde
getuige aan muur
4NSDAG 10 SEPTEMBER 1968
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
ADVERTENTIE
BAYREUTH (GPD) De welgevulde dames van de Duitse
feiety hoeven geen kussentjes meer mee te nemen als ze in hun
rarte Mercedessen op weg zijn naar Bayreuths beroemde
iüger', daar waar in Wagners „cultuurschuur", alles wat geld
zit plus veelal een verkeerde opvatting van „Kultur", ieder
ar de verzamelde werken van Duitslands meest omstreden
•ester komt beluisteren. De rieten zittingen op de houten
ipstoelen in loge en op schellinkje van gelijke makelij zijn
t jaar vervangen.
neraties van Wag-nerianen heb-
zich gedurende de uren voorteb-
ide muziek delicaat en gepynigd
deze vermaledijde stoelen dis-
et om en om gedraaid. De vrou-
Hjke toehoorders vergingen daar-
de hogere gedachten, die de Ger-
•ense klanken bij hen behoorden
|ot te leggen. Zjj dachten alleen
fer aan de beide pauzes, waarin
het ruitjespatroon van hun zit-
onuitwisbaar gekerfd in het
ite, zwarte fluweel rond hun der-
onvermijdelijk en te midden
de grootsten der aarde, met zich
moesten dragen,
let bescheiden doch penetrante
diende evenwel de akoestiek in
monsterlijke bouwwerk, dat ge-
omderwille van de akoestiek
gebouwd zoals het nu een won-
slaat in de esthetische geest van
bezoeker, maar dat sinds de
ig in 1876 zich niemand meer
Iers voorstellen kan.
^JEén moedige daad
Pe genoemde verandering die de
^3mière- bezoekers deze zomer met
^Hich hebben begroet, was overi-
de enige moedige daad die d e
alleenheerser over Richard
ter's erfenis tot eer strekt. Ten
de van Wieland Wagner's triomfen
diens broer Wolfgang een man
de achtergrond. Met zijn vriende-
k gebrild gezicht, zyn grijze uit
bande haren zoals dat in de bohè-
fe van Frankryk's fin de siècle
•ste, was hij de goeierd die er ver-
ingwekkend genoeg op uitsteken-
manier vóór zorgde dat de interne
itie van de „Festspiele" zon-
Jf enige schok of stoot in orde was.
.g^jMaar Wieland stierf eind 1967, een
jna-vijf tiger. Hij had de papkarton-
sagenwereld die Duitsland zo
!5p' schade berokkend had, van het
(neel geveegd. Wellicht vervulde hij
wensen van zijn grootvader wel
p een geniale manier, door behalve
t muzikanten ook de zangers nog
achtbaar te maken, verborgen als
gingen achter grijze lichtsluiers,
n.rnfl nu en dan als van de
Ie losgeraakte wezens, met een
eeuwigheidswaarde welis-
f erderfelijke genius
pe boze Germaanse geesten waren
a deze Wieland-periode achter de
Nissen van Bayreuth teruggedron-
PL De verderfelijkste genius in de
psoan van Winifried/Williams-
Plndwerth —echtgenote van Richard
lagner's zoon Siegfried en moeder
Het Festspielhaus te Bayreuth
van de ganse kinderschaar, waartoe
ook Wieland en Wolfgang behoorden
zweeg in alle talen, en de wereld
kreeg weer vertrouwen in Bayreuth.
Had Winifred in Hitler's tyden
en ook nu nog meestal de „Hohe
Frau" genoemd in 1949 geen af
stand gedaan van „iedere medewer
king aan de organisatie en de leiding
van de Festspiele"? Winnifred had
Hitier naar Bayreuth gehaald,
een vleugel voor haar „Führer" aan
huis „Wahnfried" laten bouwen, en
zij inspireerde haar gezin de massa
moordenaar met het lievelingsnaam
pje „Wolf" aan te spreken.
Acuut gevaar
Wieland had het kwaad buiten ge
houden. Wolfgang kan dat niet en
misschien ziet hjj ook de kwade gees
ten niet. In zijn ensceneringen die
deze zomer voor het eerst te zien zijn,
zijn de welbekende Wagner-helden
niet alleen weer zichtbaar geworden,
wat op zichzelf al een slecht teken is,
zü dragen bovendien ook weer de
papkartonnen helmen, schilden en
degens van weleer.
Groot kwaad is er artistiek gezien
nog niet geschied. Dat kan ook moei
lijk met dirigenten als Pierre Bou-
lez een ontdekking van Wieland
Lorin Maazel en Karl Bóhm. Erger
is dat de „Hohe Frau" het „Fest
spielhaus" weer in- en uitslipt. Haar
70ste verjaardag vierde zy in het be
kende Baeyrenther snobrestaurant
„Reichsadler" door de onverstoor
bare Michelin gids slechts als
vierde rangs aangeduid in gezel
schap van Edda Göring en een
nicht van Himmler. Dit jaar was ook
de Führer van de Neo-Nazis, Adolf
von Thadden, in Bayreuth te zien.
Bruine renaissance
Een zuster van Wolfgang en Wie
land, de nu 50-jarige Friedelind,
heeft het gevaar van de bruine re
naissance in Bayreuth openlijk gesig
naleerd. Ze deed dit in een televisie
interview, waarin ze verklaarde dat
alleen tot Wieland's dood de bruine
broeders geen kans hebben gehad.
Op de vraag of het gevaar nu weer
acuut was, antwoordde ze laconiek
met een eenvoudig „ja". Friedelind
vertrok al by de eerste Jodenboycot
naar de V.S. Daarvoor verdient zè
een monument dat ze niet zal krij
gen, omdat het gros der Duitsers
verklaart van deze boycot nauwelijks
iets te hebben geweten of begrepen.
En voor mannen als Kiesinger werd
de zaak pas compromiterend toen de
Joden niet alleen werden geboycot,
maar daarby ook nog vergast
Nu is Friedelind Wagner uit het
snob-restaurant „Reichsadler"
waar haar moeder de erfgenamen
ontvangt gesmeten en haar broer
Wolfgang verbiedt haar verder de
toegang tot het Festspielhaus. waar
ze ieder jaar haar „meestercursus-
sen" gaf, die overigens niets voor
stelden, al denken alle Wagnererfge-
n8men, dat ze erfrechtelijk een tik
van de muze hebben meegekregen.
Verandering?
Terwyl iedere goedmenende het er
wel over eens is, dat „Bayreuth"
langzamerhand voorgoed uit de han
den van de familie moet worden ge
red, nemen de plannen voor een juri
dische verandering vastere vormen
aan. Tenslotte zijn er heel wat belas
tingbetalers die beginnen te grom
men bjj de gedachte, dat de Bondsre
gering, de stad Bayreuth en het land
Beieren miljoenen moeten spenderen
om het wrakke bouwsel in het verre
Frankenland op de been te houden.
De familie Wagner is wat liquide
middelen betreft straatarm. De Pe
perdure toegangskaarten en de bij
dragen van de Wagner vrienden zyn
niet meer dan een druppel op de
gloeiende plaat van een moderne reu
zen-organisatie als de Bayreuther-
Festspiele, terwlj lhet „Festspielhaus'
elf maanden van het jaar leegstaat,
omdat de „Heilige Hal" niet ontwijd
mag worden met muziek van compo
nerende stumperds (d.i. iedereen be
halve Richard Wagner).
Immens archief
Daarentegen bezitten de erfgena
men van Wagner een immens en bij
zonder belangwekkend archief, dat
grotendeels bezichtigd kan worden in
het „Neue Schloss" een van de in
teressantste musea van de Bondsre
publiek. Dit archief is naar schatting
zes miljoen mark waard. Het is
echter onverkoopbaar omdat volgens
een wet die de Bondsregering heeft
uitgevaardigd, het verboden is voor
werpen te verkopen, die voor de
Duitse kunst- en muziekgeschiedenis
van betekenis zijn. (Ondanks deze
wet verdween langs duistere wegen
de partituur van de „Tristan" naar
Barcelona, en een kleinzoon van de
„Hohe Frau" verwekte verleden jaar
opzien door een tekening van Ingres,
overgrootvader Franz Liszt voorstel
lende. te koop aan te bieden aan een
kunstveiling in Münohen».
Naar een stichting?
De plannen zyn nu dat er in de
toekomst een stihting zal omen,
waaraan zowel de Wagner-requisie-
ten als het bestuur over het Fest
spielhaus zullen worden overgedra
gen. De familie zou hiervoor ruim
zes miljoen mark ontvangen. Het
zevenhoofdige curatorium zou be
staan Uit drie leden van de familie
Wagner, (onder wie Winnifred en
Wolfgang), een afgevaardigde van de
deelstaat Beieren, van de stad Bay
reuth, van de „Vereniging van de
vrienden van Wagner", en een lid dat
door de andere zes gekozen zou moe
ten worden.
Maar zover is het nog niet.
De enige reële ontwikkeling is dat
de „Hohe Frau" met haar funeste in
vloed toeneemt, en dat de zittingen
van de stoelen zyn vernieuwd. Opge
ruimd werd de weerbarstige Friede
lind, die buiten Bayreuth aan haar
kritiek lucht zal moeten geven.
Opgeruimd is de zangeres Anja Sil-
Ja, door Wieland op haar twintigste
naar Bayreuth gehaald. Wieland
ruilde de bloedjonge artieste voor
zyn gebrilde echtgenote Gertrud,
dochter van een gedegen zakenman.
Na de dood van Wieland dreigde An
ja Silja, met zelfmoord, met inter
views in geïllustreerde massabladen,
met de koffer vol Wielands plannen,
waarvan Gertrud beweert die te be
zitten en waarvan Anja Silja zegt,
dat hy niet bestaat.
Maar hoè dit alles ook zyn moge,
in Bayreuth begint de aarde eindelijk
te schuiven.
PRISMA
1) 100% waterdicht - incabloc shockproof -
onbreekbare veer - plat model - edelstaal 125.-
V
PRISMA dameshorloge
2) incabloc shockproof - 100% waterdicht
dus óók bestand tegen (nat) huishoudelijk werk 99.-
v. d. WATER
Juwelier, horloger Haarl.straat 181, Leiden
L. VAN DUYN
Juwelier. PRINCESTR. 15. KATWIJK AAN ZEE
De concertenserie der Maatschap
pij voor Toonkunst luidt voor het
seizoen 1968-'69 als volgt: Ned. Bla
zersensemble oJ.v. van Edo de
Waart vrijdag 15 november: het
Quator Elyséen (pianokwartet) op
zaterdag 25 januari; het pianoduo
Kontarsky op maandag 3 maart. De
concerten vinden plaats in de Zui-
derkerk.
Expositie Sam Francis
AMSTERDAM (ANP) Van za
terdag as. t/m. 3 november zal in
het Stedelijk Museum in Amsterdam
een tentoonstelling van werk van de
Amerikaanse kunstenaar Sam Fran
cis geopend zyn. Na Amsterdam zal
de collectie nog getoond worden in
bet Centre National d'Art Contem
porain te Parijs.
Sam Francis heeft alhoewel Ame
rikaan. intensieve contacten met
Europa gehad, waar hy dikwijls
lange tyd in Parijs en Bern werkte,
en ook zyn ontdekking van het
Verre Oosten, heeft een grote en
beslissende invloed op hem uitge
oefend en gaf zyn werk een aparte
dimensie. Monumentaal decoratieve
schilderingen op soms zeer groot
formaat zijn daarvan het. resultaat
geweest.
PIERROT
Juwelier, horloger
LEIDEN - MAARSMANSST. 21 - TEL. 20778
Fa. MATTH. 3RINKS
SCHOOLSTRAAT 41 - VOORSCHOTEN
Fa. MATTH. BRINKS
HAARLEMMERSTRAAT 126 LEIDEN
N. BINK
Juwelier, horloger, HOOIGRACHT 45 - LEIDEN
DEN HAAG (GPD) De Amsterdamse toneelgroep Studio
heeft als eerste een honderdprocentig „naakt" op het toneel
gebracht. Weliswaar staat Regi Govers in het programma ver
meld als in kranten verpakt, maar die waren bij de première
gisteravond van het Zweedse spel „0 0" van de Zweedse
auteur Sandro Key-Aberg snel verwijderd.
„O O" was aardig begonnen, d wz.
met een combinatie van film, dia's,
een popentourage en luidsprekers.
In alle hoeken was een dwaas ge
heel ontstaan waarin onze Neder
landse burgermaatschappy te gra
zen werd genomen. Tussen de twee
momenten bleek „O O" echter
van een middelmatig tot zeer flets
niveau. En de pretentie om met ba
nale situaties iets veel diepers te
suggereren bleef straatlengten by
Pinter achter.
t - (V.j-
AUGSBURG Bijna 500 jaar
oud is deze wandschildering, die
Jezus bij zijn intocht in Jeruza
lem toont. Samen met andere
voorstellingen van dit gebeuren,
werd zij bij restauratiewerkzaam
heden in de parochiekerk van
Oberkammlich ten zuiden van
Augsburg ontdekt.
DEN HAAG (GPD) Met
het ballet „Hoepels" heeft Wal
ter Gore opnieuw aangetoond
precies aan te voelen wat het
repertoire van het Scapino
ballet eist. Zijn „Straatspelle
tjes" was destijds al een heel
charmante aanwinst, „Hoepels"
is zo mogelijk nog sterker. Dat
bleek in de Amsterdamse
Stadsschouwburg, waar Scapi-
no het seizoen opende met o.m.
drie premières, waarvan die
van Gore de meest interessante
was.
Sterke Hoepels"
Met „Hoepels" laat htf de danse
ressen en dansers gemakkelyke en
minder eenvoudige kunstjes uitha
len. Daarna trekt hy by voorbaat al
de aandacht van het overwegend
jonge publiek. De hoepels hebben
echter bovendien een functie in de
choreografie. Hy bouwt met deze
hulpmiddelen een hjnenspel op dat
volwaardige danskunst is.
Met het afwisselen van lyriek en
geestige vondsten houdt hy de span
ning moeiteloos vast. Gore zette deze
fantasie op muziek van Poulenc.
één van diens zeer welluidende en
spirituele partituren. Een heerlyk
ballet waaraan ook ouderen volop
plezier beleven.
José Udaeta, partner van Susana
studeerde zijn ballet „Jota" In en
stuitte daarby op grote moeilijkhe
den, omdat de Spaanse folkloris
tische dans ook in techniek wezen
lijk verschilt van de toneeldans. Die
kloof bleek bij de première nog
lang niet overbrugd.
Het bleef erg Hollands. Er werd te
zwaar gedanst en men miste het
vuur dat een dans als deze nodig
heeft om ook maar enigszins een
Spaans cachet te krijgen. De aankle
ding, als altyd by Scapino prima
verzorgd, maakte niet voldoende
goed.
Een klassiek duetje met Russisch
tintje droeg David Holmes aan.
„Taras Bulba" werd met verve ge
danst door Mary Siegel en Willy
Roemers. Het is erg convehtioneel
van lyn en zou iets meer virtuosi
teit kunnen velen. Het is nu wat al
te simpel gebleven.
Armando Navarro's verrukkelyke
„Surprise". „Fins lied" van Hélène
Themans en Karei Poons' „Rad van
avontuur" completeerden het pro
gramma, dat waar mogelijk
redelijk slagvaardig werd begeleid
door het Frysk orkest o.l.v. Alfred
Salten.
Verre van briljant
Met een toneelstuk had het eigen-
ïyk niets te maken. Een tydlang was
men bereid te geloven in een niet
al te sterk cabaretje, na de pauze
was het echter helemaal duldelyk.
De bonte dinsdagavond trein kwam
met een grote omweg bij Studio te
rug Om beurten mochten enkele
van de 12 medespelenden braaf een
sketch je spelen. Kees van Iersel
hao er met zyn bekende inventivi
teit nog iets aan gedaan, een leuke
scènebouw en grappige bewegings
vondsten. Op den duur moest hy
stuk lopen op de verre van briljante
tekst.
De speldeprikken naar bekende
Nederlandse persoonlijkheden waren
allerminst puntig, laat staan leuk.
Neen, er is wel weer bewezen dat
Zweden in de humor niet op hun
best zyn. „Studio" zocht duidelijk
naar een herhaling van het succes
van „Hoera Amerika", maar is daar
niet in geslaagd.
De concertenserie van de Leidsa
Kunstkring „Voor Allen" brengt de
navolgende musici en ensembles:
vrijdag 8 november Malcolm Fragear
(piano), dinsdag 10 december Ardi-
to-Kwintet, maandag 20 januari In-
grid Haebler (piano), maandag 24
febrauri Guam eri-Trio met Herman
Krebbers (viool) en maandag 21
april Jennifer Vyvian (sopraan).
LONDEN (GPD) —Scotland Yard
zoekt vier mannen, die zondag een
Lon dense straatkoopman hebben
mishandeld en tenslotte aan een
muur gespykerd hebben achtergela
ten. De Londense politie denkt dat de
vier mannen met hun optreden pro*
beerden hun slachtoffer te intimide*
ren. De straatkoopman moet binnen*
kort in een proces tegen enkele Lon*
dense onderwereldfiguren getuigen.
Het slachtoffer, dat in Soho (da
louche buurt van Londen) prent*
briefkaarten verkoopt, was zondag in
een pakhuis aan het werk, toen vier
mannen plotseling binnendrongen,
Zy ontkleedden hem en gingen hem
met een zweep en een mes te lyf.
Tenslotte bonden zy zyn handen
tussen twee planken, en sloegen deze
aan de muur.
Zes uur later slaagde de man er
in zich te bevrijden. Hy sleepte zich
tot de drempel en raakte daar be
wusteloos. Later werd hy gevonden
door een politieman, die hem onmid*
dellyk in een ziekenhuis liet opne
men.
UTRECHT (ANP) Voor 10 kan iedereen tussen 16 en 22
september in Utrecht twee concerten, een Nederlandse film
première, een toneelvoorstelling, een nachtfeest en nog enkele
andere culturele manifestaties bijwonen. Voorzover de ruimte
in de zalen zulks natuurlijk toelaat, want het aantal abonne
menten voor dit „prikje" is uiteraard beperkt.
Animator van deze goedkope cul
turele manifestatie is het sinds on
geveer een jaar bestaande Cultu
reel Overleg Utrecht, waarin o.m.
zitting hebben vertegenwoordigers
van het Utrechts Symfonie Orkest,
de Stadsschouwburg, de Stichting
Gaudeamus, de Utrechtse musea en
de Utrechtse bioscopen.
Het C.O.U. wil het culturele leven
ln de Domstad activeren en houdt
daarom van 16 t/m 21 september
een zgn. Motion Week. Deze week is
bedoeld als kennismaking, vooral
voor jonge mensen, met het stedely-
ke culturele leven.
Dank zy subsidies van gemeente
en culturele instanties kon een abon
nement voor een tientje worden aan
geboden. Daarvoor worden dan ge
boden een concert door het USO
met Daniel Wayenberg als solist. Da
Nederlandse filmpremière van Alain
Resnais' nieuwe film „Je t'aime, ja
t'alme," een keuze uit een jazzcon
cert met Polo de Haas als solist en
een concert van instrumentale elek
tronische muziek, een opvoering van
„Het slachtvekt" door het Centrum
met daarop aansluitend een nacht
feest in alle zalen van de Stads
schouwburg. Voorts kan men een
bezoek brengen aan vier exposities
en kunnen de abonnementshouders
naar een „openhuis" in de Studio
voor elektronische muziek en naar
een ontmoeting met de directie van
de toneelgroep Centrum. Buiten het
abonnement zyn er nog andere ma
nifestaties.
ADVERTENTIE
