Bespiegeling rond het
Bruckemuseum in Berlijn
.Weet je veel
uit wat voor nest
zo'n jongen komt?
Ideaal gelegen, maar
moeilijk te bereiken
Dakzitter
blijft
langer
zitten
Studenten zoeken kamers. Laten we ons bovenkamertje gebruiken.
„De waarheid duidelijk aan het licht"
LEIDSOH DAGBLAD
M AAM DAG 9 SEPTEMBER i|M
WEST-BERLIJN (GPD) Aan de rand van het Westber-
lijnse „Grünewald" is een museum geopend, dat geheel gere
serveerd is voor een belangrijk facet van het Duitse expressio
nisme, n.l. voor de groep schilders die zich tussen 1905 en 1931
in „Die Brücke" verenigden. Het Duitse expressionisme, was
in het begin van deze eeuw een heftige reactie tegen de knel
lende banden van de samenleving van die tijd. Gezin en staat
met hun autoritair karakter hadden de discipline te ver gedre
ven. Met een daadwerkelijk alles verscheurende kreet kozen de
jonge kunstenaars van toen de vrijheid, vernielden ze de be
staande vormen.
gen lithografisch werk. Vijf Jaar la-
j ter gaf het museum Folkwang in Es-
I sen een uitvoerig overzicht van de
groep, zoals zij tussen 1905 en 1913
bestond. Het nieuwe museum in
Berlijn zal in de toekomst zo veel
mogelijk hei-bergen, wat met „Die
Brücke" in verband staat. (Er is nu
ook al een stoel van Kirchner te
zien). In een nieuwe vleugel, die nog
niet geheel gereed is. zal de grafi
sche produktie een plaats krijgen.
Inplaats van met de vertrouw
de bronnen van het gezag identi
ficeerden zij zich voortaan met
het geweld van de natuur, met
de oerkracht, met het bovenaard
se. Hun voorbeelden waren in de
eerste plaats Vincent van Gogh,
en de primitieve kunst van Afrika
en Oceanië. Ook verdiepten zij
zich in laatgotische houtsneden,
die opvielen door hun primitieve
zeggingskracht en de vreemde
manier waarop er met perspectief
en ruimte werd omgesprongen.
De „Briicke-groep" ivas de eer
ste expressionistische beweging
in Duitsland. Ze ontstond in 1905
in Dresden. Kirchner, Heckel en
Schmidt-Rottluff waren gymna
sium-leerlingen in Chemnitz.
Pechstein was in die tijd leerling
decoratieschilder. Otto Muller
leerling bij een lithograaf
Kirchner
In de eerste Jaren wierpen de le
den van de Brückegroep zich op de
houtsnede en hun werk was van el
kaar nauwelijks te onderscheiden.
Hun hoogtepunt bereikten de kunste
naars nadat ze naar Berlijn waren
verhuisd, en hun eigen signatuur ge
vonden hadden. De grootste onder
hen was ongetwijfeld Ernst Ludwig
Kirchner. Hij bleef als enige tot aan
zijn zelfmoord in 1938 consequent ex
pressionist.
Van Kirchners' werk is in het
nieuwe museum in Berlyn jammer
genoeg nog niet al te veel bijeenge
bracht. Wel wisten de organisatoren
al de hand te leggen op het uit 1913
stammende „lm Cafégarten". De
meest recente aankoop was het reus
achtige „Fr&uen nr. Bade", dat de
bezoeker bij het binnenkomen het
eerste opvalt.
Het is niet de schuld, maar een
consequentie van de verdiensten
van Karl Schmidt-Rottluff. dat het
museum op het ogenblik nog de in
druk maakt een speciale Schmidt-
Rottlutf tentoonstelling te zijn.
Schmidt-Rottluff is tezamen met
Heckel de enige no.z levende Brücke-
schilder en de nu nog steeds in Ber
lijn wonende en 84-jarige oude heer
besloot zijn hele schilderijenbezit
aan de stad af te staan.
Bejaard echtpaar door
kolendamp omgekomen
WINTERSWIJK (ANP) De heer
J. W. Westerum (81) en zijn vrouw
H. W. Deunk (76), zyn vermoedelijk
zaterdagavond door kolendampver
giftiging om het leven gekomen. Gis
teren werden zij dood in hun woning
in Winterswijk aangetroffen door een
zuster van de overleden vrouw. Om
dat toen het licht nog brandde en de
tv aanstond wordt aangenomen, dat
het bejaarde echtpaar reeds de
avond tevoren het leven verloor.
BOSKOOP Hoewel het aan
vankelijk het plan was, dat de Bos-
koopse „dakzitter" Bertus Korbijn
uit Benthuizen, vanavond omstreeks
zes uur zyn verheven zitplaats op
het pand aan de Zijde zou verlaten,
heeft hij de wens te kennen gege
ven er zo mogeljjk nog 24 uur aan
vast te plakken, waardoor hij het
record dakzitten nog scherper wil
stellen.
Uit de belangstelling, die vooral
gistermiddag rond bet Raadhuisplein
was te zien, viel op te maken, dat
er iets bijzonders aan de hand was.
Velen maakten van de gelegenheid
gebruik hun gaven te storten in de
in café 't Stadhuis opgestelde „pot"
voor de dakzitter.
Een ernstig bezwaar van dit idea
le museum is. dat het vanuit de stad
bijzonder moeilijk te vinden is. Het
is de moeite van de expeditie meer
dan waard. Men kan hieruit begrij
pen, dat het de waarheid te duide
lijk aan het licht Dracht, een onrust
bloot legde waarvan men niet wilde
weten.
Het Briicke-museum in Ber
lijn: „Kreet tussen de denen".
Ook Heckel stelde grote schenkin
gen in het vooruitzicht. Zo begon
men twee jaar geloden aan de bouw
van een .introvert" museum, zoals
de architect Werner Dittmann het
noemt, dat temidden van de denne-
geur en het geritsel van de bladeren
een monument moet worden voor
een van de heftigste en meeslepend-
ste kunststromingen uit de Duitse
historie. Eind vorig jaar kwam het
bouwwerk gereed. Het had geen
pfenning meer gekost dan was be
groot, namelijk 1,1 miljoen mark
Na een eerste grote tentoonstelling
wordt nu een viste collectie ge
bouwd. waarby men gedeeltelijk af
hankelijk is van de goedgeefsheid
van de kunstbezitters. Aan de ande
re kant werden enige belangrijke
aankopen bekostigd uit de opbreng
sten van de „Zahlenlotto", het van
hogerhand gecontroleerde officiële
Duitse gokspel.
Duits fauvisme
Sommige kunstexperts spreken
met betrekking tot de Brücke liever
van .Duits fauvisme. Het in Frank
rijk als reactie op het impressionis
me ontstane fauvisme mist echter
het mystieke karakter dat kenmer
kend is voor de manier waarop de
Duitsers hun diepgewortelde pro
blematiek probeerden af te reage
ren. Niet alleen de vormen zjjn meer
samengesteld in het werk van de
Duitsers, ook. hun kleuren zjjn bruta- j
Ier en naast elkaar gezet om het oog
pijn te doen, te shockeren. Het fau- I
risme is speelser, eerder decoratief
van aard. Evenals het Franse kubis
me, dat ook van de aanvankelijke
destructie van de vormen uitgaat, is
het fauvisme eerder geneigd op
nieuw aan het bouwen te slaan met
de brokstukken van de vernielde
conventie.
Deze onderscheiden zyn van be
lang omdat enige Brückeschilders,
vooral Schmidt-Rottluff en hier
van ztfn vele voorbeelden in Berlijn
te zien in latere Jaren tot het fau
visme neigden. Een goed voorbeeld
daarvan zijn de uit 1925 stammende
en overigens na een Italiaanse
reis ontstane „Schwertlilien". De
stijl is hier al zachter, decoratiever,
maar toch schuilt er nog iets van de
oer-expressionistische spankracht in
de grillige vormen van de irissen
Zuiver fauvistisch echter is de
overdonderende pracht van een pri
mair soort geel, dat als een onstuit
bare waterval op de toeschouwer af
komt. Dit is geen noodkreet meer,
maar een juichkreet en hierin is
Schmidt-Rottluff een van degenen,
die uit het expressionisme is wegge
komen. (Een bittere grap wellicht
op te merken dat Kirchner die tot
het eind toe expressionist bleef zelf
moord pleegde)
Het is interessant dat dit Duitse
expressionisme in zijn dolle ernst,
zijn mystiek, zijn teruggrijpen op de
late middeleeuwen, het fascistoïde
Duitse burgerdom van de dertiger
jaren toch in het geheel niet beviel.
Weinig schilders in Duitsland zijn
door Hitier en zijn kunsttrawanten
zo geteisterd als de kunstenaars van
„Die Brücke".
Zonder uitzondering hingen zU op
de beruchte tentoonstelling van 1937
in MUnch'M'-, waar de fascisten en
hun aanhang wraak namen op wat
zij niet begrepen en wat zij „entarte-
fce Kunst" noemden. Schmidt-Rott
luff en Heckel kregen een schilder
verbod door de Gestapo persoon-
lijk gecontroleerd evenals Emil
Nolde, wiens deelgenootschap aan
„Die Brücke" van korte duur was. j
Hun schilderijen werden in beslag j
genomen, evenals die van Kirchner j
die in Zwitserland woonde en geen
lijfelijke last ondervond, tegen de j
gang van zaken echter geestelijk i
niet opgewassen bleek.
Maar ook de grote Lovis Corinth,
de leider van de Duitse expressio
nisten, had in 1914 de Brücke-schil-
ders nog een „hottentotsche naïvi
teit" verweten en had hij gesproken
over een „oppervlakkig gespeel voor
blasé-intellectuelen".
Expressionisten
Na de tweede wereldoorlog kregen
de Duitse expressionisten weer de
aandacht die zij verdienden. In 1953
werden in Hannover de beroemde
„Jaarmappen" tentoongesteld. die I
de leden van de Brücke elk Jaar
voor hun leden samenstelden uit ei-
Jan Hendriks, 20 jaar,
middelste zoon van de warme bakker
uit Gorinchem. Jan wil graag rechten
studeren, maar studeren is er niet bij
zolang hij geen kamer heeft. Net als
19.863 andere studenten. Zomaar een
kamer, want studenten zijn niet veel
eisend. Een vlot lopende kraan, genoeg
ruimte om een boek in te kunnen
openslaan, wat vrijheid, wat licht, wat
leefbaarheid is hun de huur dubbel en
dwars waard.
Vóór dat je het weet zit er iemand op dat kamertje boven waarvan
je niks afweet. Een student, ja, dat wel. Maar voor de rest... weet
je veel wat je in je huis haaltJe hoort zoveel. En niet van die
beste dingen. Kijk naar die demonstraties op de TV. Studenten!
Die verhalen over feesten en nachtbrakerij. Studenten!
En toch... uw dokter was ook student (en nog niet zolang geleden
zelfs). De man die de brug ontwierp, waardoor u nu elke dag een
kwartier eerder thuis bent, was er een. De man, die probeert iets
aan luchtvervuiling te doen, óók. De lyceumleraar van uw
dochtertje... allemaal waren ze eens student. Net als de jongen die
straks bij u aanklopt voor een kamer. Vergeefs? Ach.u bent er
toch zeker zelf bij als u uw kamerbewoner kiest.
Bel even naar het plaatselijke Studenten Huisvestingsbureau voor
informatie. U kunt dan gelijk te weten komen wie u in huis haalt
en wat de gangbare huurprijzen zijn.
Publikatie aangeboden door dit blad in samenwerking
met de Stichting Ideële Reclame. 08d3j§
Amsterdam: Weesperstraat 51, Tel. 020-225771 of De Boelelaan 1115 Tel. 020-730944 tst. 3000 9 Delft: Oude Delft 95, Tel. 01730-25581 tst. 4 Groningen:
Oude Kijk in't Jatstraat 24/10, Tel. 05900-27578# Haarlem: M.A.I.-bureau Stationsplein 2, Tel. 023-14004 Leiden: Stationsplein 10, Tel. 01710-48333 tst. 4009
Rotterdam: Seven Seas. Parkhaven21. Tel. 010-112294 Tilburg: Hogeschoollaan 225, Tel. 04250-70960 Utrecht: M.A.I.-bureau Uitgang C.S. Tel. 030-22428.
