rommels en trompetten'
was niet overtuigend
Millers De prijs
Polders „Blondisme"
WF
Boeiende
ouderwets
aspecten
wijdlopig
k
Tilturele dag V.V.D.
Formidabel spel
\an Ko van Dijk
s. ii.
Paus: aan leer der
kerk onderwerpen
echt bij Haagse Comedies
NFf
Verzoek vrijlating
Claus
Hug
o
Lucio Fontana
69 - overleden
Binnen 15 tellen klaar:
Première N. R. T.:
JONGE
Galerie Van der Vlist:
Kazimierz Dej mek
ontslagen
van Riel: Minderheid
vi meerderheid provoeeren
=Inhem (gpd) „Wie kunst wil maken moet er geen
tear tegen hebben dat de Staat, kritisch volgend en met eni-
porzichtigheid, de revolutionaire kunstenaar qua subsidies
Hjzen precies zo behandelt als anderen. Wordt vastgesteld,
emand in overheidsdienst met overheidsgeld revolutionaire
Pinden nastreeft, dan moet hij onmiddellijk de ambtelijke
|t uit".
IAG 9 SEPTEMBER 1968
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 17
ADVERTENTIE
n laatste levensjaren heeft Bertold Brecht zich op haast
chtige wijze voornamelijk bezig gehouden met het be-
i van stukken van andere schrijvers. Zijn „Coriolanus",
kakespeare, is er een voorbeeld van; de Don Juan, naar
en ook het thans door de Haagse Comedie in de ver
van Joris Diels vertoonde „Trommels en trompetten",
et 18e eeuwse blijspel „The recruiting officer" van de
schrijver Farquhar.
billende van deze bewerkingen waren niet af bij zijn dood;
een gewoonte van Brecht of aan zijn stukken pas tijdens de
ving de laatste hand te leggen. Het is zeker, dat aan dit laat-
enkele van Brechts medewerkers hebben meegewerkt. Al die
igen waren bedoeld ter vertoning in de geheel eigen entou-
stijl van het Berliner Ensemble, in een periode toen Brecht
lek gebied herhaaldelijk in moeilijkheden was geraakt. Geen
ertoont de kracht en originaliteit van de werken uit zijn beste
,die van de ballingschap in Amerika.
be recruit]
I zeer spec
lis (het we
lelse Nati.
larom bewerking?
O
I n dit weet. vraagt men zich
Itlltem de Haagse Comedie zich
,MI heeft gevoeld deze bewer-
haar repertoire te nemen,
terwyl het origineel, Farqu-
be recruiting officer" nog al-
speelbare .jetauration
erd nog in 1963 door
National Theatre ver-
De overweging is, naar men
:en uit Joris Diels' toe-
het programma, blijkbaar
dat het aantrekkelijk leek
ht eens in de voor hem vrtf
b tot* rol van blijdspelschrijver
reiskozien' Maar het eigenaardige
men de indruk kreeg, dat
let voldoende eigens had we-
HBA|g brengen, om het enigszins
non<i(r trekken van het oorspron-
gegeven te rechtvaardigen
fne de liedjes in Brechtse
Men het Hier veel minder
.vele van zyn andere stuk-
leeft de Haagse Comedie er
Qjjlgie van Diels alles aan ge
il met een verzorgde en vaak
n vertoning voor de dag te ko-
het bijzonder mag met lof
r»et P wor^en over de alleraar-
écors en kostuums naar ont-
Tvan de Haagse kunstenaar,
Berserik. Het stuk speelt
l
I ADVERTENTIE
ten tüde van de Amerikaans-Engel
se onafhankelijkheidsoorlog in het
Engelse stadje Shrewbury, waar een
recruteringsofficier soldaten tracht
te werven voor de stryd in Amerika.
Tegen een achtergrond van de stad
werden doeken neergelaten, voorstel
lend een woning, een herberg, een ge
vangenis. enz., hetgeen snelle chan
gementen veroorloofde. Een breed
voordoek met potsierlijke martiale
voorstellingen was dan op zijn beurt
weer decor voor verzen en liedjes.
Kolfje naar ieders hand
In deze omgeving vond Joris Diels
gelegenheid zijn spelers sterk gesty-
leerd en ook gechargeerd, te laten op
treden. En velen maakten daarvan
een dankbaar gebruik. De klasieke
elementen uit het Engelse stuk heeft
Brecht gehandhaafd en gechar
geerd: de dochter van de landrechter,
die de recruteringsofficier poogt te
strikken en die in travesti als vaan
drig optreedt; een sergeant, die met
zeer doorzichtige listen en ook al wel
met verkleedpartijen, zijn mannen
poogt te werven; Engelse zelfgenoeg
zaamheid in de persoon van een vre
derechter en verder de nodige lief
desverwikkelingen. Er waren om zo
te zeggen, kolfjes naar ieders hand;
het kon haast niet mis!
Dat Ko van Dijk een formidabele
recruteringssergeant wist te verto
nen, zal ieder, die hem kent. zonder
meer aannemen. Dat Guido de Moor
de hartenveroverende recruterings
officier Branie met zwier en alle bra-
ni vertoonde, eveneens! Een kostelij
ke geborneerde vredesrechter van
Gijsbert Tersteeg leek eveneens op
het lijf geschreven. In de vrouwelijke
hoofdrollen greep Marijke Merckens
haar kans als de dochter-vaandrig.
En Trins Snijders gaf een charman
te nicht Melinda. Ten aanzien van
de overige rollen er waren er 30
is beperking in de vermelding onver
mijdelijk. De schoenfabrikant Dege
lijk van Carl van der Plas; een
blaaskaak van een officier van Leo
de Hartogh, een preutse mevrouw
Prik van Georgette Hagedoorn; een
ondeugend boerenmeisje van Do van
Stek, allen even grappig getypeerd.
Wim van Rooy en Dolf de Vries, als
Thomas Appelaar en Dick Perelaar,
brachten, uiteraard met volle mede
werking van sergeant Ko van Dijk,
een recruteringsscène tot leven.
Zeer verzorgd
Jurriaan Andriessen had naar het
programma vermeldde, voor de ge
legenheid een volledige partituur ge
schreven. die werd uitgevoerd door
een ensemble, dat in de hoek van de
zaal stond opgesteld. Het stelde de
spelers wel voor de extra opgaaf om
BRUSSEL (AP) Meer dan 200
Belgische en buitenlandse kunste
naars en intellectuelen hebben een
verzoek ondertekend voor de vrijla
ting van de Belgische schrijver Hu-
go Claus, die in de gevangenis xit,
omdat hij een stuk heeft laten op
voeren waarin drie naakte mannen
voorkwamen.
Het stuk „Marieken van nimwe
gen" werd dit voorjaar opgevoerd
tijdens een filmfestival in Knokke.
De drie naakte mannen stelden de
„Heilige Drie-eenheid" voor. Het
waren een Fransman en twee Engel
sen. Ook zij zitten in de gevangenis.
Bij de ondertekenaars is ook de
Nederlandse schilder Karei Appel.
zich verstaanbaar te maken, wan
neer het op de bedjes aankwam
Sommigen brachten het daarvoor
vereiste technisch vermogen niet op.
Het was allemaal zeer verzorgd, ge
lijk wij reeds zeiden. Maar Brecht
en de Haagse Comedie hebben »»ns
met deze vertoning niet kunnen over
tuigen, dat de klassieke Farquhar
een moderne bewerking behoefde.
D.K.
VARESE (Reuter) De Italiaan
se schilder en beeldhouwer Lucio
Fontana is zaterdag in Varese op
69-jarige leeftijd overleden. Hij was
een van de grondleggers van de
Italiaanse abstracte schilder- en
beeldhouwkunst. Fontana werd in
Argentinië geboren uit Itabaanse
ouders. Hy studeerde in Milaan en
maakte in 1930 zijn eerste abstracte
schilderijen. Later verhuisde hij
naar Parijs, waar zijn experimente
le werk bekend werd om de sterke
kleuren.
vla-flip
En nog door de melkman thuisbezorgd ook!
ADVERTENTIE
klare taal
GENEVER
in de handige kneepfles f 10,50 per liter
ROTTERDAM (GPD> Of het lang verbeide nieuwe stuk
van Arthur Miller „De prijs", zaterdagavond voor het eerst ge
speeld door het Nieuw Rotterdams Toneel, een belangrijke aan
winst is voor de toneelliteratuur, is de vraag ofschoon het boei
ende acpecten heeft.
minst aan schijnt te hechten, de gro
te rol speelt. En de oude Joodse meu
belopkoper Gregory Solomon, die aan
het eind van een mensenleven al dat
menselijk streven in een soort
eeuwigheidslicht izet
Arthur Miller, zelf een vyftiger.
heeft die berusting nog niet. en hy
opent en sluit zijn stuk met een
„lachplaat" uit de jaren dertig: als
alles niet zo treurig was, zou het
om te lachen zyn.
Doordachte regie
Karl Guttmann heeft het stuk zeer
i doordacht-vakkundig geregisseerd.
Hij mist geen enkele kans om tekst-
Het is knap geconstrueerd, maarafstuderen en werd een welvarende aanwyzingen visueel te maken,
wat ouderwets w ijdlopig en de the- mode-arts, zoon Victor ontbraken de aan te kondigen, af te ronden. Maar
matiek is ouwelijk van aard en in- 500 dollar die nodig waren om te hy slaat op een punt, eigenlijk het
slag: de crisis in het leven van een kunnen afstuderen, zyn vader lachte kernpunt, de plank mis. Misschien
man van 50 jaar. en zijn „waar- smalend toen hij hem erom vroeg, misleid door Millers pretentie naar
heids-moment." Miller zelf en met broer Walter weigerde een lening een sociale kritiek maakt hij van
hem regisseur Karl Guttmann wil- Victor is politieagent geworden en zijn broers tegenstanders inplaats
len met het stuk bovendien kritiek arm gebleven, maar hij is gelukkig van de uiterst kwetsbare, weerlozo
op de „Amerikaanse" maatschappij getrouwd en zyn zoon gaat het goed. zoekers naar de waarheid, naar
leveren: dat aspect is het minst ge-0n dal monl,nt hr, elkaar en naar zichzelf die zij op
dit moment van him leven zyn. Daai
heeft Miller zelf voor gewaarschuwd,
maar voor deze regie ndet met vol-
Op dat moment begint het spel,
8 aae het ouderlijk huis wordt gesloopt, de
De NRT-voorstel ling geefl vaak boedel moet worden geliquideerd,
knap toneelspel Ie zien. maar blijft De prijs die de inboedel moet op-
teveel ln een vakkundige, maar aca- brengen levert de titel van het stuk.
demische en
ledig resultaat.
Met deze opmerkingen
bepaald
ongeïnspireerde sfeer maar ook de priji dle „Hde broers I ^neTge^wer het stuk' het
■afhtprppn naii7p t.k.inu„ e I 'ucl 6 6
om twee uur achtereen, pauzeloos. j hebben moeten betalen om te kun-
te bljjven boeien.
Schriel probleem
Twee broers: in de beruchte New-
yorkse beurs krach verloor hun va
der zijn miljoenenvermogen. zijn
vrouw kon dat niet verwerken en
stierf kort daarop, zoon Walter kon
pen
eist!
drijf"
WARSCHAU, (AP Kazimierz
dejmek. wiens verboden versie van
een klassiek Pools toneelstuk de vo
rige winter een groot aantal protes
ten tot gevolg heeft gehad, is ontsla- 1
gen als directeur van het Poolse Na-
tionale Theater.
Zonder de naam van Dejmek te
noemen, wordt gemeld dat de leiding
van het theater is overgagaan in
handen van Adam Hanuszkiewicz,
directeur van het „Powszechny"-
theater in de Poolse hoofdstad.
Dejmek werd er indertijd van be-
sculdigd anti-Russische elementen
te hebben verwerkt in het stuk
„Dziady", een patriottisch drama uit
de 19de eeuw door de grote Poolse
dichter Adam Mickiewicz.
ii vi G-7
nen worden wat zy nu beiden 1
rond de 50 jaar zijn.
als steeds by Miller autobio
grafische element, de relatie van de
j broers met hun ouders, de functie
Naar het uiterlyk de een welva- van de oude Joodse opkoper in
rend en notabel, maar glashard. I dit drama, de rol die het geld.^de
de ander arm maar eerlijk en zui- prijs
ver. Miller laat de keerzijde zien. de
prijs: de rijke dokter heeft letterlijk
schade aan zyn ziel geleden, zijn
huwelijk is gestrand en zijn kinde
ren zyn mislukt. De arme broer
blykt zyn armoede haast doelbewust
te hebben gewild, de 500 dollar wa
ren in huis maar hy heeft de rol
van de opofferende broer en zorgza
me zoon willen spelen een vorm
van masochisme als bron van zelf
medelijden. waaraan het hem niet
ontbreekt.
Daar ligt ook het punt. waar Mil
lers maatschappijkritiek scheef
gaat. zoals de latente homofilie van
Eddy in „Van de brug af gezien",
daar de sociale kritiek ontkracht:
wanneer men Millers sociale stelling
hier doortrekt moet men tot de con-
van de inboedel, speelt. Op-
merkelyk is de rol van de vrouw
van Victor.
Miller tekent deze Esther als een
alcoholica, in de drank gevlucht uit
de eenzaamheid, ontstaan na het
vertrek van hun enige zoon naar de
universiteit. Van dat aspect is in de
vertolking door Anny de Lange niet
veel overgebleven; zy zet een vrij
zelfverzekerde, doelbewuste Ameri
kaanse geldgierig en jaloers op de
ryke broer. neer. En niet een door
drank loslippig geworden vereen
zaamde.
Mechanistisch
In Guttmans mechanistische
visie is de rol van de oude Grego
ry Solomon de meest dankbare: Sac-
ca van der Made maakt daar iets
bijzonders van, vol fijne en kleine
sequentie komen, dat de arme relt lrekje5 HiJ ziet zelfs kans de „„eal
rijn armoede wil een vroef-kapi- onbeholpe„ geconstrueerde korte
talistische visie waarvan men Miller bUkwmoptrcdens ln hrt tweede deel
niet mag verdenken.
Miller vult dit, wat schriele pro
bleem op met aspecten, die het stuk,
ook dramaturgisch, belangwekkender
maken. Hij geeft belde broers de
drang om op dit moment hun maat
schappelijke maskers te laten vallen
en elkaar te zoeken: vooral dat laat
ste is technisch briljant uitgewerkt
en regisseur Guttmann doet aan dat
aspect alle recht wedervaren.
Daarnaast zet hy twee commen
tatoren: Victors vrouw Esther, die
duidelijk maakt dat ook Victor fun
damenteel ongelukkig is geworden en
dat geld, juist daar waar men er het
aanvaardbaar te maken.
Pim Dekkers had de rol opgeno
men, die Rob de Vries door ziekte
niet kon spelen: de politieagent Vic
tor. Binnen de beperkende mogelyk-
heden die de regie hem liet kwam
hy by vlagen tot byzonder fraaie
dingen.
Ook Steye van Branderberg wors
telde met die fundamentele on-
duideiykheid, waardoor de agressivi
teit te veel nadruk kreeg. Beiden
technisch uitstekend, zy zullen ver-
moedelyk in latere voorstellingen in
beide rollen groeien in de door Mil
ler bedoelde richting.
zei zaterdagmiddag het Eer-
"terlid mr. H. van Riel op het
!l congres van de VVD in
Hy zei het infectiegevaar
•lutionaire kunst niet groot
'n. maar wel verklaarde hij I
zijn, dat de kunst bij de gro-
een beeld oproept van
gespecialiseerde minderheids- I
ïn die een loopje met de
Nleiding kunnen nemen, macht-
N kunnen ringeloren en de z.i.
tldigende meerderheid van de
bror0* kunnen provoceren.
van Riel is geporteerd voor
in Itionaire kunst mits niemand
krygt dat hij, niet revolu-
zich in het ootje laat nemen,
bending van taboes sprekend
jlWJ: „Ik heb geen bezwaar te-
Inbreuk maken op taboes,
degene die dit doet zich voort-
'd van zyn verantwoordelyk-
ie Ito effect van zijn daden be
ls- Schendt hy taboes met als
oogmerk bevordering van de revo
lutie, dan moet hy als iedere ande
re revolutionair worden behandeld."
De heer Van Riel zei gekant te
zyn tegen overheidssteun aan de
pers. Hij geeft de voorkeur aan een
soort BBC-formule. waarbij alle
richtingen en stromingen op allerlei
manieren en in allerlei vormen aan
bod komen. Lukt het mr. Schut te-
vaer iWDi om de VPRO. op de
door hem voorgestane wyze te la
ten functioneren, dan wordt de heer
Van Riel weer lid van de VPRO. zo
beloofde hy.
Op vijf onderwerpen is de VVD
nader ingegaan: nl. ruimte voor cul
tuur, cultuur en scheppende kunste
naars, de cultuur en jeugd, cultuur
politiek van de Nederlandse over
heid en presentatie van de Neder
landse kunst in het buitenland. In
secties werden dei* onderwerpen
doorgesproken.
LEIDEN
Sinds jaren geniet de nu 40 jarige schilder Rudi Polder, die
zijn atelier tegenwoordig heeft in de duinen te Wassenaar, zo
wel in binnen- als buitenland een grote reputatie. Speciaal in
Frankrijk waar hij lang werkte. Daar heeft hij zich grote naam
verworven als de „schepper van het blondisme": zijn blanke,
iriserende. welhaast lichtgevende kleuren gaven daar gerede
aanleiding toe. Zijn werk stoelt in menig opzicht op dat van de
pointilisten en luministen, hoewel hij dikwijls veel verder gaat
I dan zij.
Rudi Polder zoon van de bekende
j kunsthandelaar Polder in Den Haag.
j begon reeds heel vroeg met schilde
ren. De inleider van de vrijdagavond
i onder grote belangstelling geopende
expositie in de Galerie Van der Vlist,
j de heer Gys Kording. herinnerde
zich „juweeltjes", die Rudi Polder al
op 12-jarige leeftyd maakte. Zyn op-
leiding ontving de kunstenaar op de
Academie voor Beeldende Kunsten en
de Academie des Beaux Arts te Ant
werpen. waarna hy studeerde bij Al-
bert André. een leerling van Renoir.
Het „blondisme" is voor Rudi Pol
der. die via abstracte werken nu
weer voor een groot deel tot het na
turalisme. dat hem tot nieuwe vond
sten inspireert, is overgegaan, een
soort filosofie geworden. („Er Is geen
zwart, in het zwart is het oog blind")
Hij schildert daarom met lichte, hel
dere. transparante kleuren, zonder
grote contrasten en betoont zich nemend te 8Uggeren ln z()n van vl.
daarin een betoverend virtuoos. brerende kleuren doortrokken zee-
Het wydse, het ijle weet hg o.a. uit- naderingen, waarin bijv. de horl-
Rudi Polder: „Visscherssche-
pen" in Joego-Slavië (Krilo).
(Foto LD/Holvast)
zon, welke Polder'als een belemme
ring voelde is weggevaagd, waardoor
hy een oplossing trachtte te vinden
voor de beperkingen, die aan de
ruimtelykheid worden opgelegd.
In één woord: er is in het briljante
werk van Polder veel van het blijde,
het juichende te vinden, dat in de
duistere wereld van nu helaas zo vee!
gemist moet worden
Mede in zijn tekeningen betoont
Polder van wiens hand ook vier ge
dichtenbundels zyn verschenen hy
ontpopte zich in 1952 al als de eerste
„pop"-dichter een byzonder poë
tisch en gevoelig artiest.
Op zyn expositie zyn ook reisindruk
ken uit Joego-Slavië, Hongarye, Dal-
matië en Tsjecho-Slowakye te zien,
hetgeen de actualiteit ervan ver
hoogt.
De Introductie van Rudi Polders
werk in onze stad heeft wel lang op
zich laten wachten, maar de gelegen
heid tot kennismaking is er dan nu
toch.
I Men make er tot 26 september --
gebruik van.
H.
ESSEN (DPA) In Essen is gis
teren de „DuHse katholiekendag" be
ëindigd. Tijdens de vijf dagen duren
de bijeenkomsten, waaraan ruim
20.000 mensen, priesters en leken,
hebben deelgenomen, is duidelijk ge
worden dat in de R.-K. Kerk van
Duitsland grote weerstand bestaat te
gen de jongste pauselijke eneyeliek
„Humanae Vitae" over de geboorten-
regeling en dat de meerderheid een
vrije interpretatie van de huwelijks-
moraal wenst.
Hoe lynrecht de partyen tegenover
elkaar staan, bleek uit een boodschap
I van Paus Paulus. waarin deze de ge-
I lovigen aanspoort zich aan de leer
van de kerk te onderwerpen. In zyn
zaterdag in „Osservatore Romano"
gepubliceerde boodschap oefent de
Paus kritiek uit op „diegenen, die te
genwoordig de vryheid nemen om
j hun volstrekt persooniyke ideeën
naar voren te brengen met een gezag,
dat zy blykbaar betwisten aan hem.
die het als enige van God heeft ont
vangen". By de voorlezing van de
pauselyke vermaning kwam het niet
tot door de organisatoren van de bij
eenkomst gevreesde incidenten. De
boodschap werd door de aanwezigen
met yzige stilte aangehoord.
Vrijdag had. zoals bekend, een aan
„huwelyk en gezin" gewyd forum de
Paus in een resolutie verzocht zyn
encycliek te herzien waar het de
kwestie van de g eb oor tonregeling be
trof. Met grote meerderheid kwam
dit forum toen tot de uitspraak, dat
de eis tot gehoorzaamheid aan de
Paus in dit opzicht op gewetensgron-
den niet kon worden ingewilligd.
Trouw
De leiding van de katholiekendag
besloot zaterdagavond tot veler ver*
rassing, dat niet de bisschop van Es
sen Heng sb ach de boodschap van de
Paus zou voorlezen, maar de voorzit
ter van de Duitse bisschoppenconfe
rentie, kardinaal Döpfner. Men wilde
daarmee tot uitdrukking brengen dat
alle Duitse bisschoppen achter de
boodschap staan. De kardinaal zei
dan ook: getuigen wy van onze
onverbrekelyke trouw met en liefde
voor de heilige vader, de opvolger
van Petrus, en voor de gehele R.-K.
Kerk".
Steun
Gedelegeerden op een congres van
de congregatie van Maria, dat in Es
sen werd gehouden in verband met
de katholiekendag, hebben zaterdag
in een telegram aan het Vaticaan
hun steun aan de Paus betuigd.
De 500 gedelegeerden naar het con
gres noemden de resolutie, die vrydag
is aangenomen op een forum over
huwelyk en gezin en waarin een her
ziening van het pauselyk verbod op
voorbehoedsmiddelen werd geëist een
„betreurenswaardige en gevaarlyke
ontwikkeling". Een woordvoerder
noemde de resolutie een uiting van
ongehoorzaamhe id.
