Schepping van De Bazel
met ondergang bedreigd
KRYPTOGRAM
De vrouw kan alles
Kom er ACHT-er
Eens
modelboerderij van
FLORIS VOS
de tolbestonner
P1M EN POM
BATERDAG 31 AUGUSTUS 1968
LD EXTRA 8
!n het Gooi zijn recentelijk twee bouw
werken van één van Nederlands ver
mar dste bouwmeesters K. P. C. de
kzel gesloopt: het gebouw van de
rfgooiers, dat even buiten Hilversum
lag en plaats moest maken voor nieuwe
v.-studio's, en de Godelindestichting
fvoor bejaarden) in Bussum, een ca-
ieautje, dat deze gemeente in 1917 zich-
:elf schonk bij haar honderdjarige „on-
ijhankelijkheid"
Het Gooi is echter nóg een derde be-
mgrijk bouwwerk van De Bazel rijk: de
vermaarde modelboerderij Oud Bus-
em"van tollen-bestormer Floris Vos,
lie door deskundigen als één van de be-
angrijkste van De Bazels werken wordt
\eschouwd omdat hij zich hierin prak-
isch geheel vrij heeft kunnen uitleven.
leze modelboerderij staat er nog steeds
lidden in de bossen op Naardens grondge-
lied in het hart van het Gooi. Maar niet
neer als boerderij, maar als een min of meer
riest aandoend pakhuis voor bakkerij -
rondstoffen en farmaceutische produkten.
)e huidige eigenaren (de erven Floris Vos)
reten niet goed wat zij ermee aan moeten.
Is een kostelijk en kostbaar bezit, die
rachtige boerderij met bijgebouwen en rond-
m ongeveer vier bunder land, maar de op-
rengst is nauwelijks voldoende voor een
iterst minimaal onderhoud. En hoe vind je
r een werkelijk zinvolle bestemming voor.
en boerderij (laat staan een modelboerde-
ij) exploiteren midden in het Gooi is een
rrijwel onmogelijke zaak.
die voor een gebruik van het gebouw bijv.
als kantoorruimte gewenst zouden zijn. Daar
bij gaat het vooral om wat grotere ramen om
binnen beter licht te verkrijgen. De archi
tect G. van der Pol van Veen en L. J. G. M.
van Steenhardt Carré oriënteren zich reeds
bij de Stichting Architectenmuseum, waar de
archieven De Bazel zijn ondergebracht in
de hoop daar nog tekeningen en eventueel
voorstudies te vinden, die van nut zouden
kunnen zijn om veranderingen aan te bren
gen, die niet in strijd zouden komen met De
Bazels bedoelingen.
Modelboerderij
Oud Bussem"
In de inzet
Floris Vos.
nog meende, dat voor goede yoghurt heel
apart behandeld vee (ook 's zomers op stal,
vandaar een blauw geschilderde stal)tegen
de vliegen! noodzakelijk was.
„Oud-Bussem" is echter nóg meer bekend
geworden door zijn stichter en eigenaar
Floris Vos: (overleden tijdens de tweede we
reldoorlog) Hij was een uiterst merkwaardige
figuur en had een wat eigenzinnig en in be
paald opzicht opstandig karakter.
In de twintiger jaren kwam deze erfgooier
in verzet tegen het bestaan van de toen nog
talloze tollen op Nederlandse wegen en zijn
„bestorming" van de tol bij Muiden zullen
vele ouderen zich nog herinneren. Dat was
toen groot nieuws!.
Eén van de tegenwoordige eigenaren, de heer
T. Tjebbes (stiefzoon van Floris Vos), nu wo
nend in één van de huizen op het grote erf
herinnert zich nog heel goed dat hem verteld
werd hoe men er met een heel ouderwetse
vrachtwagen op uit ging om de tol te
„bestormen": de auto was aan de voor
zijde met ijzer versterkt en je moest hem
staande besturen met een groot houten
stuurwiel. Nóg gekker was, dat je een flesje
benzine moest meenemen om voor elke start
in de cilinder een beetje benzine te kunnen
gooien
Glorieuze lijd
In de Kanier
eidse dissertatie
)oor een dissertatie van dr. A. W. Reinink
Ivan het Prentenkabinet van de Leidse uni
versiteit), die over De Bazel handelde, is en-
iele jaren geleden opnieuw de aandacht ge-
'estigd op Oud-Bussem en mede naar aan-
eiding daarvan heeft de kring Hilversum
>an de Bond van Nederlandse architecten
B.N.A.) zich zowel tot de gemeente Naarden
ls tot Monumentenzorg gewend,
lesprekken met laatstgenoemde instanties
lebben er intussen toe geleid, dat er voorlo-
iige toezeggingen zijn om De Bazels werk
hoewel in feite nog niet „oud" genoeg) op
le Monumentenlijst te plaatsen en zelfs om
ventueel enkele veranderingen toe te staan,
„Oud-Bussem" werd in begin van deze eeuw
als modelboerderij gesticht door Floris Vos
en J. van Woensel Kooy. Laatstgenoemde is
vrij jong gestorven, zodat de boerderij vooral
door Floris Vos bekendheid heeft gekregen
in het gehele land. Op het aangrenzende
landgoed „Oud-Bussem", waar de heer Van
Woensel Kooy woonde, is nu de bekende he-
mofilie-kliniek van prof. dr. S. van Creveld
gevestigd.
De boerderij (gebouwd in de jaren 1903-
1906) was lange tijd bekend als de unieke
„model-boerderij" waar men door een voor
die tijd ultra-moderne bedrijfsvoering ab
soluut bacterie-vrije melk en melkprodukten
leverde: rauw te consumeren zonder enig ge
vaar voor de volksgezondheid- Op een gegeven
moment had Floris Vos voor de verkoop zelf
elf eigen winkels in verschillende delen van
het land.
Toen vooral na de oorlog de gehele Neder
landse veehouderij aan veel strengere eisen
moest voldoen, had dit model-bedrijf weinig
zin meer: de model-boerderij werd als zo
danig in 1949 beëindigd en de boerderij in '53.
Maar de gebouwen (in feite vijf modelstal
len) herinneren nog altijd aan deze glorieuze
tijd. Heel merkwaardig is de afzonderlijk
staande zg. „blauwe stal": gebouwd toen men
Floris Vos kwam, door zijn actie tegen de
tollen, later ook in de Tweede Kamer en was
daar al een evenzeer bekende figuur. Niet in
de allereerste plaats door zijn werk in de Ka
mer, maar vooral door de prachtige verhalen,
die hij in de koffiekamer kon vertellen. Als
Floris daar zat, was de Kamer praktisch
leeg
Maar om terug te komen op de modelboer
derij van De Bazel: de huidige eigenaren
weten niet hoe zij dit toch zeer belangrij
ke en in feite unieke gebouw in stand moe
ten houden. Eén van de mogelijkheden zou
zijn er een administratieve dienst of bedrijf s-
kantoor in onder te brengen, maar daartoe
zijn veranderingen beslist noodzakelijk. Ge
lukkig, dat Monumentenzorg op dit punt wel
lijkt te willen meewerken. Gedacht wordt
reeds aan een eventuele vestiging van de
Gooise Gewestraad (samenwerkingsor
gaan van de zes Gooise gemeenten) in de
boerderij van De Bazel, maar voor dit doel is
óók het herenhuis op het landgoed Bantam
tussen Bussum en 's-Graveland in de markt.
Hoe het ook zij: voor het behoud van de
schepping van de grote architect is te hopen,
dat op korte termijn een zinvolle bestemming
voor „Oud- Bussem" wordt gevonden.
21. 't zenden van protesten is de
strekking van de zaak
22. Die omgekeerde le6 daar is een
duistere zaak
1. De valschermjagers zyn er
stuk voor stuk mee uitgerust
8. Ma, geen rijschool te bekennen
in de buurt
9. Na het opstootje ging de inge
nieur aan de verschansing
staan
12. Deze overjas is hetzelfde
13. Wordt vaak op een goudschaal
tje gewogen
14. Moeder bakt ze wel eens te
gelijk in de pan
17. O, een verminkte tand, An. Ik
ben geheel van streek
18. Een kam zal hij niet gauw
van u lenen
19. De kardinaal wenst geen om
gekeerd ei, 't is voortreffelijk
22. 't gaat er snel aan toe in deze
roei wedstrijd
24. Hoe ook gelezen het blijft een
moesplant
25. Jongen pak an, help eens
26. Weet u dit deel van Engeland?
29. Als u rood heeft gehad in het
spectrum
30. een voetbalclub met de meeste
praats?
31. Zo wordt u momenteel beti
teld.
Verticaal:
2. Dit bloedvat vindt u bij vader
3. Deze plaats in Overijssel houdt
er een Engelse maan op na en
dit alles voor een windbloem
4. Elke uitgever wenst zich voor
ieder boek een nieuwe oplaag
5. Je kunt leut hebben met deze
stof
6. Vader woont uitstekend in zijn
tijdelijk verblijf
7. Het spoor geeft mij het besef
omtrent de betekenis ervan
10. Ik loer met 1000 meter
11. Staalzeep voor de badgasten
aan de kust
15. Pa weet waai* de Drave stroomt
16. Als je mager bent heb je wei
nig speelruimte nodig
20. Ter gedachtenis aan de wijn
die onze invoer uitmaakt
MEM ZEGT.
datzuivei watei dat tellen het in
gezond is 0NJUIS1 'slaap vallen bevor,
A/aterdatgeheelvan Idert.ONJUISl. Het
microben is gezuiverd concentreert de
is bepaald ongezond, geest juist teveel
23. De wetten worden echt niet in
dit deel van Nederland gemaakt
27. Dat is teleurstellend zoals hU
op de neus kijkt
28. Luchtige soldaat.
Oplossingen onder het motto
„Kryptogram" dienen voor woens
dag a.s. te 9 uur v.m. in het bezit
te zijn van de redactie, Witte Singel
1 te Leiden. Onder de goede oplos
singen stellen wij een eerste prijs
van f 5 en twee prijzen van f 2,50
beschikbaar, waarnaar alleen abon
nees kunnen mededingen.
OPLOSSING VORIGE WEEK
dat lachgas iemandf
doet lachen ONJUIST H^*
Het is hoogstens moge.!.dat eer, muis har-
lijk dat iemand die der kan lopen dan een
onder invloed var, mens ONJUIST Een
lachgas slaapt, eer, |mens kan eer. rennen
prettige droom heeft de muis bijna wande.J
en daardoor lacht lend bijhouden 1
datvruchtenpitten
in emandsmaaqkun
nen ontkiemen JUIST
In 1950 is inFrankrijk
eer,dadelpitin iemands
De UudeChinezer, maaa tot een plantje
speelden al veel eerder vanlo centimeter.
een soortgelijk spel uitgegroeid.
dat voetbal eer,uit.
vinding is van de
Engelsen ONJUIST
De eerste prijs van f 5 werd toe
gekend aan de heer W. van Heus-
den, Nachtegaallaan 7 te Leiden,
de twee prijzen van f 2,50 aan me
vrouw Paauw-Hagoort, Burg. Her
mansstraat 28, Rijnsburg en aan de
heer P. J. Koenen, Hoge Morsweg
65 te Leiden.
De prijzen worden de winnaars
toegezonden.
Kunt u de acht afwijkingen ln de beide bovenstaande tekeningen
vinden? De juiste oplossing vindt u elders in dit nummer.
's Mor-gens als het dag wordt,
voelt Pim aan zijn kop
wat voor weer 't gaat wor-den.
Zit de zon er-op,
dan is het: naar bui-ten.
Blijft zijn kop-je koud,
dan be-trekt zijn snuit-je,
dan is er iets fout.
't Re-gent pij-pe-ste-len,
't re-gent dat het giet,
't glup-glupt als de goot-steen,
maar Pim neemt het niet.
Pim stapt naar de vrouw toe:
Wak-ker wor-den, vrouw,
zorg eens dat het op-houdt!
Zon! een beet-je gauw.
Ook van-daag, als Pim weer
op de mor-gen wacht
en een prach-tig plan maakt
voor een gro-te jacht,
hoort hij, v r het licht komt,
vóór Pom wak-ker is
hoe de re-gen neer-valt.
Pim zucht: 't is weer mis.
PimHet is nog nacht, Pim!
maak dat je ver-dwijnt
of doe nog een dut-je
hier op 't voe-ten-eind.
Ja, maar vrouw, dan moet Je
wèl doen wat ik zeg.
Maar ze gaapt en slaapt weer
en ook Pim soest weg.
Maar een uur-tje la-ter.
tsjon-ge, wat een zon!
Vrouw, roept Pim, ik wiet ndet
Dat je z veel kon!
Hier, je krijgt een kop-je:
één, twee, vier, vijfacht.
en dan gauw de zon in,
gauw met Pom op jacht.
MIES BOUHU7S
