De slag om het kijkersvolk
DALING NIET VERONTRUSTEND'
Betaald voetbal in Nederland
Zaak van miljoenen guldens
(maar ook van stille armen
A>n nieuwe prikkel
°y'
In Duitsland aanzienlijk minder toeschouwers9 maar
perschef dr. Gerhardt zegt in rotsvast vertrouwen
Hu Nederland
M. de VRIES
LEIDSCH DAGBLAD - SPORT - LEIDSCH DAGBLAD - SPORT LEIDSCH DAGBLAD - SPORT LEIDSCH DAGBLAD SPORT - LEIDSCH DAGBLAD - SPORT - LEIDSCH DAGBLAD
s voetbal nog altijd de grote trekpleister
de massa? Het is een vraag welke de
ropese voetballers in steeds sterkere
ite gaat bezig houden. De berichten over
uglopende aantallen toeschouwers zijn,
|oral uit Frankrijk, ronduit verontrustend en
in Duitsland passeerden het afgelopen sei
zoen zoveel minder kijkers de kassa's, dat pen
ningmeesters van gerenommeerde bundesliga-
clubs er slapeloze nachten aan overhielden. Is
het een tijdelijke teruggang, zoals in Enge
land, waar na een haast catastrofale ombui
ging van de „kijkers-lijn" de loop naar de sta
dions er weer heel plezierig inzit of
Door LD
sportredacteur
René Vos
3f moet gezien de belangstelling voor het Europa cup-voetbal
|tenslotte tóch het in de ijskast liggende plan voor een Europese
upetitie op tafel worden gebracht, om het „kijken naar voetbal"
l nieuwe prikkel te geven?
Dit plan is ergens wel begrijpelijk bij de nationale bonden
|t aangeslagen. Bij overgaan van een of twee clubs per land naar
i competitie voor Nederland zouden dat op dit moment Ajax
Feijenoord kunnen zijn zal, door het wegvallen van zulke „top-
ts" (die ook in hun uitwedstrijden veel mensen trekken) de spoe-
|g voor de overblijvende clubs in de „gewone" competitie nog dun-
I r worden. En is het in feite water naar de zee dragen. Daarom
lijkt zelfs een Benelux-competitie, waarover eveneens driftig
b gedachten wordt gewisseld, een nauwelijks haalbare kaart...
do
ts laar hoe is nu de ©ituajtie in Ne-
Waar het bestuur van de
zfcie betaald voetbal al zolang
het woord .sanering" vóór op
i djippen loopt. Maar waar zo heel
'stqiig gebeurt en vele clubs
r fl dikwijls minder kijkers trek-
dan amateurverenigingen
betaalde voetbal als het ware op
etaling bedrijven. Waar zelfs
j veelbelovende eredivisiecombi -
je als Xerxes/DHC Delft
Hóe immers nauwelijks interes-
niet van de grond kon ko-
|i
'an enig onbehagen is in het
lte KNVB-bolwerk aan de Ver
gde Tolweg, dat uiterlijk zoveel
Iheeft van een solide oud-In-
ie cultuuronderneming, geen
ke.
.ch, je leest wel ov er vermin-
ig van de belangstelling, maar
ijfers tonen aan, dat dit in Ne
land beslist het geval niet is,"
telt de heer J. Huijbregts, se-
iaris van de sectie betaald voet-
Tipp ..We zijn zes maanden gele-
and begonnen met het verzamelen
f; de gegevens over de laatste
I seizoenen. Die zullen een
iwkeurig inzicht moeten ver-
3rgfeffen over de ontwikkeling van
,de betaald voetbal in ons land. In
derlember zullen ze, statistisch
daI divisie 'gerangschikt, verschij-
ovei in het nieuwe KNVB-hand-
vi
s^et het verzamelen van deze
peIjers, die nog niet compleet zijn,
toch al wel een goed inzicht
is de heer W. K. v. d. Gum-
belast. De chef van de docu-
lr htatiedienst van de KNVB
bijeengaren van het mate-
ll is een haast uitzichtloos kar-
soms heb ik het gevoel dat ik
n fig ben met het schrijven van
cl4 dissertatie" is er bij de sa-
1. Welling van zijn statistieken
cliiuit gegaan, dat alleen de wer-
ijk betalende toeschouwers van
kng zijn.
zijn berekeningen „tellen" de
idea's van seizoenkaarten en de
soms is dat wel 15
pee^ent van het totaal aantal toe-
bouwers dat 's maandags in de
enjnt achter de wedstrijden staat
O0pield niet mee. Ook de drom-
die slag leveren om een toe-
d%gsbewijs voor de Europa Cup
de kijkers bij inter-
of vriendschappelijke club-
Ie%trijden blijven buiten beschou-
De KNVB heeft bij dit on-
bt<fzoek voornamelijk belangstel-
meg voor het bezoek van de „ge-
ne" competitiewedstrijden. Dat
et a zoals de bondsfunotionaris-
het no emen de „speculatie-
ldat toeschouwers, het echte kij-
'aci3et zijn de mobiele klanten in
•enje gevallen wel vaste klanten,
e W zij kunnen toch van de ene
e 't op de andere zeggen: „Wij
niet meer" van de semi-
clubs en uit de gegevens, wel-
een de heer v. d. Gumster aan ons
Paj3jt wilde de cijfers van tien
tbs moesten nog binnen komen
is af te leiden, dat het bezoek
h voetbalwedstrijden in ons land
uitj stijgende Ijjn'nog steeds te pak-
v°«h heeft. Het (nogmaals: onvol-
lijstje ziet er als volgt uit:
ag 62-1963
13-1964
1965
1 ($5-1966
an366-1967
Aantal kijkers
3.800.000
4.000.000
4.300.000
3.700.000
4.400.000
Bij het trekken van toeschou
wers naai- de velden speelt een
combinatie van factoren een rol.
„Wij hebben rapporten van socio
logen," vertelt de heer Huij
bregts, „waarin haarfijn uit de
doeken wordt gedaan in welke
plaatsen of gebieden betaald voet
bal zou kunnen worden gespeeld.
Maar het is niet te realiseren. Je
kunt niet zo maar zeggen: nou
gaan we er hier een weghalen en
er daar een neerpoten zie Xer
xes/DHC waait daar is meer le
vensvatbaarheid. Natuurlijk in de
grote bevolkingscentra is meer be
langstelling voor het voetballen.
In een club als Feijenoord bij
voorbeeld de roodwitten draai
den in het afgelopen seizoen met
een gemiddelde van bijna 50.000
toeschouwers zit een enorme
„trek." Maar kijk nu eens naar
Rotterdam, met zijn kolossale ag
glomeratie. Dan staan de aantal
len bezoekers aan de wedstrijden
van de beide eredivisieclubs Feije
noord en Sparta toch ook weer
niet in veiHiouding tot het grote
geheel van de inwoners. Bovendien
trekken er veel voetbalenthousias
ten uit Den Haag, Dordrecht, Lei
den en Delft naar het Feijenoord
Stadion. Eigenlijk is dat een merk
waardige zaak. Zelfs als Feije
noord het niet zo best doet komt
men kijken. Waarschijnlijk spelen
hierbij de sfeer in het stadion,
waar men het gevoel heeft dicht
bij het spel te zijn en de gemak
kelijke bereikbaarheid een belang
rijke roö
In Amsterdam ligt het allemaal
weer wat moeilijker. De accommo
datie van Ajax is kleiner (24.000),
Maar dit beeld behoort voor
de meeste clubs tot de werkelijk-
heid van een groot aantal zon
dagen: grote hiaten op de dure
tribunes, wanneer er geen topper
op het affiche heeft gestaan.
maaa- desondanks zijn er in het af
gelopen seizoen nog vrij veel wed
strijden geweest, waarbij het ter
rein in de Meer niet was uitver
kocht. En toch is Ajax dit seizoen
voor de derde maal kampioen van
Nederland geworden. De belang
stelling is dus niet in zo'n sterke
mate aan het succes van de club
gebonden als wordt verondersteld,
al werkt het logisch bijzon
der stimulerend. Maar daar staat
dan weer direct tegenover een club
als PSV, die een afgrijselijk sei
zoen had, maar meer bezoekers
trok dan ooit tevoren
Verwend
De heer Huijbregts wil niet ont
kennen, dat het publiek op het
ogenblik niet bijster warm loopt
voor vriendschappelijke interland
wedstrijden. „Men wordt ook bij
zonder verwend met topwedstrij
den op de tv. Als je de ene avond
Manchester UnitedBenfica voor
geschoteld hebt gekregen die alles
heeft gebracht wat je van voetbal
kunt verlangen, ga je dan de vol
gende avond naar Nederland-
Schotland?"
Werken tv-uitzendingen van
voetbalwedstrijden stimulerend op
de publieke belangstelling?
„Ja en nee." meent de heer
Huijbregts. „Een voorbeeld. In
Engeland heeft de BBC de voetbal
league een miljoen sterling gebo
den voor het recht wekelijks één
voetbalwedstrijd te mogen uitzen
den. Die wedistrijd zou dan uit het
programma van zaterdag worden
gelicht en op donderdagavond wor
den gespeeld en uitgezonden. Toch
heeft de league dit vorstelijke aan
bod niet geaccepteerd. Men heeft
aldus geredeneerdals de mensen
op donderdag een wedstrijd op tv
kunnen zien, zal een groot deel
van hen op zaterdag niet naar een
wedstrijd gaan kijken, maar er
bijvoorbeeld met de familie op
uit trekken. Pa heeft (op donder
dagavond! zijn wekelijkse portie
voetbal dan immers al gehad
Aan de andere kant zijn er na
tuurlijk evenementen, die propage
rend kunnen zyn voor de voetbal
sport. De Nederlandse clubs keren
zich dan ook niet tegen tv-uitzen-
dingen van voetbalwedstrijden,
maar wel tegen een zekere regel
maat daarin. De clubs zijn nu een
maal misschien is dat wat sterk
uitgeda-ukt ondernemingen die
de eindjes aan elkaar moeten kno
pen omdat men voor steeds zwaar
dere lasten komt te zitten. En de
tv is een concurrent
Lasten
Van zulke tribunes dromen
de clubbestuurders in hun stoute
dromen: eivol, mannetje-aan-
mannetje.
Sinds de instelling van de divi
sies in het betaald voetbal in het
seizoen 1956-1957 zijn de ontvang
sten gestegen van zeven naar der
tien miljoen gulden per jaar, blijkt
uit dé cijfers van de heer v. d.
Gumster. Desondanks is bij heel
veel clubs in het betaalde voetbal
de nood tot ver over de lippen ge
stegen en spreekt men al van
.stille armen."
„De lasten worden ook steeds
zwaarder," verzucht de heer Huij
bregts. „Nu is weer de belasting
„toegevoegde waarde" op komst.
De entreeprijzen moeten dan weer
omhoog, want het moet toch er
gens vandaan komen. Dan beloop
je de kans. dat dat weer van in
vloed kan zijn op de publieke be
langstelling. Als Feijenoord, met
zijn grote aantallen toeschouwers,
al voor een exploitatietekort zit,
hoe moeten andere clubs de zaak
dan rond krijgen
Is de KNVB tevreden met de be
zoekersaantallen in verhouding tol
de bevolkingsaanwas? De heer
Huijbregts: „Dat is een moeilijke
zaaJk, want wat heet tevreden
ADVERTENTIE
TERLENKA
PANTALONS
Haarlemmerstr. 149
t.o. Janvossensteeg
•OOOin deze vijf seizoenen liep het
Thintal betalende clubs terug van
W naar 61.
ADVERTENTIE
a LEIDEN
"'Haarlemmerstraat 115 - ui
FRANKFORT (GPD) Een zaterdagmiddag in
Duitsland. Over het uitgebreide net van autobanen
razen ontelbare auto's. Zijn zij voorzien van een club
wimpel, dan is het overbodig te vragen waarheen de
inzittenden op weg zijn. Het zijn de „Schlachtenbumm-
ler," die vele kilometers afleggen om een van hun ge
liefde bundesligacl,ubs aan de slag te zien. Maar het
legioen van fervente supporters is kleiner geworden.
De penningmeesters van de achttien verenigingen in
de hoogste regionen van het Duitse voetbal hebben dit
het afgelopen seizoen maar ail te duidelijk kunnen con
stateren.
Niet één, maar tal van clubs kwamen zelfs aan de
rand van een bankroet. De schulden stapelden zich
van week tot week op. Een toch vroeger bepaald niet
arme club als de 1. FC Köln kwam tot een deficit van
600.000 mark. Hannover '96 zag de schulden oplopen
tot bijna één miljoen en bij de M.S.V. Duisburg
mocht het dan iets minder zijn, een schuldenlast van
een half miljoen liegt er ook niet om. Uitzonderingen?
Waarachtig niet. In de plaats van de drie genoemde
clubs kunnen met evenveel gemak tien andere wor
den genoemd. En dat allemaal in een land, waarin de
belangstelling voor voetbal vooral sinds de verove
ring van het wereldkampioenschap in 1954 in Bern
nimmer aan de lage kant was.
Maar dit jaar heeft de „Zuschauerschwund," zoals de
Oosterburen de teruggang noemen, ongekende vor
men aangenomen. Nóg zijn de totaalcijfers over het
seizoen 1967, 1968 niet officieel bekend, maar vast
staat reeds dat men niet komt aan de 7.129.485 en
thousiasten. die in de competitie 1966/1967 langs de
kassa's van de Duitse stadions stroomden. Geen won
der dat de verantwoordelijken aan gene zijde van de
grens naarstig speuren naar de oorzaken van de ach-
teruitgang.
In de bijzonder rustige Zeppelinallee, aan de rand van
het woelige stadscentrum in Frankfurt, staat de witte
villa waarin het hoofdkwartier van de Duitse voetbal
bond is gevestigd. In een riante kamer op die tweede
verdieping zetelt achter een groot bureau dr. Wilfried
Gerhardt, perschef van dé meer dan 2,5 miljoen leden
tellende monsterorganisatie. Hij windt er geen doek
jes om wanneer wij hem wagen of de daling van het
aantal toeschouwers inderdaad aan de hoge kant ligt.
„Ja, 't is aanzienlijk hoog," is het onomwonden ant
woord. „Maar," zo laat hij er onmiddellijk op volgen,
„ik geloof toch niet, dat we ons ongerust moeten ma
ken. Zeker niet wanneer we naar de oorzaken kijken.
Er was te vroeg bekend wie er kampioen werd en
welke clubs zouden degraderen. Na de eerste compe
titiehelft stond al zo goed als vast, dat de FC Nürn-
berg de titel zou behalen en dat de Karlsruher Sport-
olub en Borussia Neunkirohen naar de regionalliga
zouden terugkeren. Juist in die tijd gingen de slechte
weersomstandigheden ook nog een rol spelen. Viel er
in de eerste competitiehelft nog een stijging van het'
aantal toeschouwers te noteren, toen de spanning
eenmaal was verdwenen kwam de terugslag. Deze-
terugslag is echter beslist niet te wijten aan minder
interesse voor de voetbalsport. Bij de promotie- en
bekerwedstrijden kwamen er bijvoorbeeld meer kij
kers dan in de voorgaande jaren. Als er maaa- span
ning is."
En de uitvoerige reportages van wedstrijden op de
Duitse televisie, zijn zij ook niet debet aan de daling?
„Och, niet zo erg als er wordt beweerd." zegt dr
Gerhardt. „Onder omstandigheden zoals wij die in de
tweede helft van de competitie hebben gekend werkt
de televisie als een katalysator. Wanneer de spanning
verdwenen is en daarbij ook nog de weersomstandig
heden slecht zijn, verkiezen velen de t.v.-reportages
in een behaaglijke huiskamer boven een koude en nat
te plaats in een stadion. Dat is logisch. Is er evenwel
spanning in de competitie, dan willen de mensen er
zelf bij zijn. Zij willen die spanning en sfeer proeven
en dat kan in een stadion nu eenmaal beter dan in de
huiskamer. Daarom geloof ik niet dat we de televisie
als de hoofdschuldige moeten aanwijzen, al willen de
clubs veel hogere bedragen gaan vragen voor uitzen
dingen. Daarover wordt nog altijd druk onderhandeld,
tot nu toe is er echter geen enkel resultaat bereikt."
„De clubs hebben overigens ook een enquête willen
houden om de oorzaken van de toesohouwersdaling
aan de weet te komen. Ik heb dit afgeraden. De En
gelse bond heeft eens een keer hetzelfde gedaan. Ik
heb gezegd: laten we de Engelse gegevens opvragen.
Dat is gebeurd en toen bleek dat men in Engeland
voor hetzelfde probleem heeft gestaan. Sinds de En
gelse nationale ploeg evenwel wereldkampioen is ge
worden, is daar de publieke belangstelling weer ge
stegen. Voordien was er een duidelijke teruggang van
het aantal toeschouwers te bespeuren. Ik ben verder
van mening, dat de minder goede resultaten van het
Duitse elftal in de strijd om het Europees kampioen
schap ook een duit in de zak hebben gedaan. Dat is
wel gebleken na de teleurstellende uitslag tegen Alba
nië. Daarom vind ik van belang, dat de clubs mee
werken om tot een zo sterk mogelijke nationale ploeg
te komen. In zuidelijke landen als Italië en Spanje
ligt dat anders. Daar is de interesse voor het club-
voetbal groter. De Westeuropese landen moeten even
wel beschikken over een sterke landenploeg om de
interesse aan te wakkeren.
Neen, dr. Wilfried Gerhardt is niet pessimistisch ge
stemd. Hij heeft een rotsvast vertrouwen in de toe
komst van het Duitse voetbal.
„Zeker," zo gaat hij ver dei', „de clubs hebben een
slecht jaar achter de rug. Maar dat vind ik niet zo
erg. De clubbesturen leren nu zakelijker te denken.
Dat is reeds goed te merken. Tot voor kort hebben ze
vaak op een veel te grote voet geleefd. De schulden
die ze hebben, moet men ook niet zo somber zien.
Daar staan clubbezittingen tegenover. Het is verder
bij ons ook niet zo als in Itailië, waar de bond de clubs
steunt die in financiële moeilijkheden verkeren. Ook
dient,er iets te wprden gedaan aan de verbetering van
de toeschouwersaccommodiatie. De grote stadions
moeten gemoderniseerd worden. Er moeten meer
overdekte tribunes en grotere parkeerplaatsen ko
men. Dat is vooral een taak voor de steden, want de
meeste bundesligaclubs spelen in gemeentelijke sta
dions. Ik geloof dat alleen Kaüsêrslautern en Eintracht
Braunschweig in een stadion spelen dat hun eigen
dom is. Schalke heeft de accommodatie onlangs aan
de gemeente Gelsenkirchen verkocht. Ook met het
oog op de wereldkampioenschappen, die we over en
kele jaren in Duitsland gaan organiseren, vormt de
modernisering van de stadions, een belangrijk punt.
We hebben tegen de steden gezegd: willen jullie
straks wedstrijden binnen jullie stadsmuren krijgen,
zorg dan maar dat de zaak behoorlijk in orde is. Wie
het eerst moderniseert, het eerst maalt, is wat dit be
treft ons devies. De toeschouwers willen bij zo'n toer
nooi voor het wereldkampioenschap heus wel twintig
mark betalen, maar zij hebben gelijk wanneer zij er
ook een behoorlijk comfort voor eisen."
En het aantal bundesligaolubs, is dat niet te hoog?
„Inderdaad. Er zijn er nu achttien en dat is teveel.
Het ideale getal zou zestien zijn. Maar de clubs wil
len er achttien. Zij denken dat een ga-oter aantal wed
strijden meer inkomsten brengt. Maar dat is een ver
keerde zienswijze. Met achttien olubö krijg je teveel
duels die oninteressant zijn. Teveel wedstrijden tus-
en olubs uit die middenmoot. Dat gaat weer ten koste
van de spanning en ook ten koste van het spelpeil.
Ook met het oog op de wedstrijden voor de Europa
bekers zou een aantal van zestien clubs beter zijn."
Met dit probleem zit de Duitse voetbalbond dan in
hetzelfde sohip als de K.N.V.B. Niet echter wat d»
hoogte van de transfersommen betreft.
„Neen, de transferbedragen zijn bij ons niet zo hoog
als in Nederland,' is het antwoord van dr. Gerhardt
op onze vraag. „De grens van de bedragen ligt in
Duitsland bij honderdduizend mark. Wil een vereni
ging meer geven, dan is daarvoor speciale toestem
ming van de bond nodig. De hoogste transfersom, die
we tot nu toe hebben gehad, was 175.000 mark. Dat
betaalde München '68 aan Frankfurt voor Lutz. Een
jaar latei- was hij weer terug bij Frankfurt. Het
maandsalaris van een speler mag niet hoger zyn dan
twaalfhonderd mark. Wil een club meer geven, dan is
weer toestemming van de bond vereist. In gewone
competitiewedstrijdjen mag verder geen hoger be
drag dan 250 mark aan premie worden uitgekeerd."
De weg naar de stadions ligt voor de Duitse voetbal
lers dus niet geplaveid met een dikke laag bankbiljet
ten. zoals in sommige andere Europese landen. Van
de 386 profs, die in de ledenlijsten van de achttien
bundesligaclubs staan ingeschreven, zijn er dan ook
maar bar weinig die voetballende rijk worden. De ani
mo voor de sport met het ronde leer is er echter niet
minder om. De Duitse voetbalbond telt namelijk niet
minder dan 15.786 verenigingen, die 1.740.697 seniores,
409.658 jeugdspelers en 333.670 scholieren op de gras
matten brengen. Een totaal van 2.484.025 actieven.
Een machtig arsenaal waaruit voldoende „nach-
wuchs" komt. En toch is de doorsnee Duitse voetbal
liefhebber niet zo uiterst voldaan over het vertoonde
spel in de bundesliga. „De Nederlanders die regelma
tig naar de Duitse televisie-uitzendingen kijken," zo
zeggen zy, „krijgen een verkeerd beeld van het spel
peil. In de uitvoerige reportages worden de kijkers al
leen getraoteerd op de doelpunten en de beste spelsi
tuaties. Neen, het is beslist niet allemaal goud wat er
blinkt
