Stedelijke
democratie
zeer ver
ontwikkeld
Aristo I
'n veilig idee
Uw Leidsch Dagblad
utSaR
iÉsririn
i u 11
Communistisch Rusland trots op zijn monumenten
uit de Tsaren-tijd
mee op vakantie
Britse kardinaal
hekelt regering
in zake Biafra
w
L 'Ms Si' ri\
INTERTEST
om od wyers te bouwen
DINSDAG 4 JUNI 1968
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 13
ADVERTENTIE
LENINGRAD (GPD) Burgers, bij beschieting is het aan
deze kant van de straat bijzonder gevaarlijk".
Dat staat, witte letters op een blauwe achtergrond, nog op
een muur van een huis aan de Newski Prospekt, Leningrads
belangrijkste winkelstraat. Het is één van de vele herinnerin
gen aan het verschrikkelijke beleg dat deze tweede stad van de
Sowjet-Unie tijdens de laatste wereldoorlog heejt doorgemaakt.
Zeshonderdduizend mensen zijn bij
dat beleg van honger omgekomen en
tienduizenden woningen en gebouwen
vernield. Toch is Leningrad nu weer
een van de mooiste steden ter we
reld. Dank zij alles wat uit de tijd van
de Tsaren is overgebleven.
Leningrad is niet zo gezellig als
Moskou, wat statiger door aanleg zo
wel als door de aard van zijn bewo
ners. maar van een allure die vooral
doet denken aan Parijs en Washing
ton.
Ofschoon de vroegere Tsaren-hoofd
stad veel ouder is dan de Amerikaan
se hebben de twee steden gemeen dat
ze door één ontwerper in één keer
zijn ontworpen. In Leningrads geval
ligt het begin onder Peter de Grote
in 1743. Prachtige paleizen zijn er in
de jaren daarna gebouwd, zowel voor
de Tsaren zelf als van hun hofhou
ding en voor de hoge staatsinstellin
gen. De overheersende bouwstijl van
het stadscentrum is een feestelijk ba
rok, waarbij de versierende elemen
ten wit zijn gehouden en de muur
vlakken zachtgroen of roze, blauw of
geel. Terwijl in Moskou vele straten
in het centrum tot op de dubbele
breedte moeten worden gebracht om
het huidige en het te verwachten
verkeer te verwerken, is Leningrad
twee eeuwen geleden al zo royaal op
gezet, dat alle straten ook voor de
twintigste eeuw nog breed genoeg
zijn.
Herinnering
Het stadsbestuur van deze wereld
stad (3.7 miljoen Inwoners) zetelt in
het gebouw van de vroegere staats
raad. In de grote vergaderzaal staan
de wapens van de Tsaren nog op de
kristallen luchters, al zijn op enkele
muurvlakken ter wille van het even
wicht sikkels en hamers aangebracht.
De stedelijke democratie is. binnen
het één-partijsysteem in zo'n stad
veel verder ontwikkeld dan wij ons
in het algemeen voorstellen als we
aan de Sowjet-Unie denken.
De stad is verdeeld in kiesdistric
ten van 6000 inwoner die ieder één
gedeputeerde kiezen voor de stedelij
ke Sowjet (gemeenteraad). De kan
didaten kunnen worden gesteld door
industriële bedrijven, verenigingen of
door de communistische partij. Op
een openbare vergadering wordt per
district één kandidaat gekozen om op
het stembiljet te staan. Haalt die
kandidaat bi/ de verkiezingen de
meerderheid dan is hij gekozen, haalt
hij die niet. dan moeten nieuwe ver
kiezingen worden gehouden. Dat
laatste komt niet vaak voor. Eenmaal
per maand moet de gekozene zich be
schikbaar stellen om met zijn kiezers
te spreken, een gelegenheid waarvan
druk gebruik wordt gemaakt. Is het
kiesdistrict ontevreden over zijn ge
delegeerde dan kan een initiatief
worden genomen om hem terug te
roepen. Kandidaatstelling door een
losse verzameling burgers is onmo
gelijk. Een nieuwe groepering kan
dus niet worden gevormd. De PSP
had in de Sowjet-Unie niet kunnen
ontstaan. Ook kan, door het distric
tenstelsel. 'n kandidaat met een over
de hele stad dun-gespreide aanhang j
nooit worden gekozen. Een ver-
tegenwoordiger van een nieuwe pro
vo-partij is in de Sowjet van Lenin
grad ondenkbaar.
In de districten zijn de woonblok
ken (tien tot vijftien woonhuizen)
weer kleinere eenheden die mogelijk
heid geven tot inspraak van de bur
ger in het bestuur van de stad. Ieder
van die woonblokken heeft een kan
toor waar meestal gepensioneerden
werken die zich bezig houden met
gemeenschappelijke belangen van de
bewoners: scholen, speelplaatsen, ver
beteringen aan de huizen, vrije-tijds-
besteding, bibliotheken en de vorming
van hulppolitie. Van tijd tot tijd wor
den door de gedeputeerden in hun
districten bijeenkomsten gehouden,
met name over het verkeer. Burgers
die daarbij een actieve rol spelen
worden uitgenodigd de vergadering
van de stads-Sowjet bij te wonen,
waar ze van de tribune af kunnen
deelnemen aan de discussie.
Van de 615 gedeputeerden zijn er
353 mannen en 262 vrouwen. Van hen
zijn 315 fabrieksarbeiders. Lid van
de communistische partij zijn er 342.
De Sowjet kiest 27 leden tot execu
tieve, waaruit weer de voorzitter, de
burgemeester zouden wij zeggen,
wordt gekozen en zes plaatsvervan
gers. Er zijn in totaal acht betaalde
functionarissen in de executieve.
Een vergadering van het grote
lichaam vindt eenmaal per drie
maanden plaats. De executieve
komt tweemaal per maand bijeen.
Van de 27 leden van de executieve
zijn er drie géén lid van de party.
Het percentage partijleden neemt
dus toe naarmate, het orgaan hoger
Is; een algemeen verschijnsel in
Sowjet-Rusland. Van de totale be
volking is maar vijf procent lid van
de partij (12,6 miljoen mensen), wat
neerkomt op 'n procent of acht, ne
gen van de naar leeftijd in aanmer
king komenden.
Budget
Van de begroting van 664 miljoen
roebel is 90 procent afkomstig van
ADVERTENTIE
GORDIJNSTOFFEN B
de economische activiteiten die in
de stad plaats vinden en waarvan de
stad een deel krijgt, de rest van de
belasting die via de landsoverheid
van de burgers wordt geheven.
Aan de economische activiteiten
en de gemeentelijke diensten wordt
53 procent van de uitgaven besteed,
aan onderwijs en cultuur 46 procent,
aan onderhoud en administratie
0.72 en aan andere zaken 0,56
De begroting van Leningrad is on
derworpen aan de goedkeuring en
eventuele wijziging van de minister
raad van de Russische Republiek, de
grootste van de 15 republieken waar
uit de USSR bestaat. Die positie
deelt de stad alleen met Moskou
want alle andere steden staan onder
financieel toezicht van een soort
provincie, die territorium heet.
De stad houdt zich met veel meer
activiteiten bezig dan onze steden,
omdat er geen particuliere onderne
mingsvormen en veel minder parti
culiere verenigingsactiviteiten zijn
dan wfj kennen. Zo heeft de stad
een fabriek van bureaulampen, kin
derspeelgoed, sloten, meubelen en
tafelgerei en ook reparatiewerk-
plaatsen en stomerijen. Ook de
bouwactiviteit valt helemaal onder
't stadsbestuur. En zo komt het dat
in de stedelijke bedrijven meer dan
600.000 mensen werkzaam zijn. Bij
het bouwwezen alleen werken 67.000
man, met nog eens 30.000 by de
grondstoffenproduktie. Maar zij zor
gen dan ook per jaar voor een
45.000 woningen met een „nuttig
vloeroppervlak" van 1,6 miljoen
vierkante meter, dat is gemiddeld
35,5 m2 per woning.
Woningen
Bij de huidige nieuwbouw wordt
per persoon 8,4 vierkante meter wo
ning gebouwd. In het huidige vijfja
renplan zal dat worden opgevoerd
tot 9 vierkante meter. De term
„nuttige vloeroppervlakte" houdt
daarby in, dat alleen de oppervlak
te van woon- en slaapkamers wordt
meegerekend en niet die van keu
kens, kasten, gangen en dergelijke.
Vergelijking met Nederlandse
standaarden vereist dus enig reken
werk. Gelukkig beschikken we over
een onderzoek dat in 1967 heeft
plaatsgevonden in de Utrechtse
nieuwbouwwijk Overvecht-zuid, ge
heel bestaande uit woningwetwonin
gen, waar 900 woningen zijn opge
meten en waar de reële bewoning is
geteld.
Daaruit blijkt, dat het „nuttig
vloeroppervlak" van drie verschil
lende types vierkamerwoningen res
pectievelijk is: 56,5, 57.5 en 62 vier
kante meter. De gemiddelde bewo
ning was achtereenvolgens 4,3, 4 en
4,3 personen, hetgeen neerkomt op
een aantal vierkante meters per per
soon van respectievelijk 13,4. 14,4 en
nog eens 14.4 vierkante meter.
Nu is deze vergelijking niet hele
maal eerlijk. Er worden in Lenin
grad vrijwel geen vierkamerflats ge
bouwd. De nieuwbouw bestaat ge
heel of vrijwel geheel uit één-, twee-
en driekamerflats. De driekamerwo
ningen in de onderzochte Utrechtse
wijk hadden een oppervlakte van 48
vierkante meter, de gemiddelde be
woning was 3,1 persoon, zodat per
persoon 15,5 vierkante meter nuttig
vloeroppervlak beschikbaar was. In
de drie types 2\'i-kamerwoningen in
Overvecht stond per reële inwoner
ter beschikking: 16,5, 18,5 en 19,8
vierkante meter per persoon. Met
andere woorden: in de „krapste"
nieuwbouw woningwetwoningen in
Nederland heeft iedere bewoner an
derhalf keer zoveel ruimte als zijn
Russische collega; in de ruimste ty
pen ruim twee maal zoveel.
Een belangrijk winstpunt voor de
Russische flats: ze hebben allemaal
een bad terwijl wij, achtergeble
ven als we in dat opzicht nog zijn, al
leen douches inbouwen. Pluspunt voor
Nederland nog: er wordt in onze
nieuwste nieuwbouw veel meer aan
dacht besteed aan de entree van de
huizen dan in de Sowjet-Unie, waar
de kale betonnen trappenhuizen ook
nu nog de eerste kennismaking vor
men met de wooncultuur. Pluspunt
voor de Russen nog: hun kamers
zijn dan wel kleiner, maar hoger zijn
ze wel.
Poesjkin
Leningrad is administratief ver
deeld in negentien rayons, waarvan
er vyf voorsteden zijn. Eén van die
voorsteden 'is Poesjkin en Pawlowsk,
een soort „ondergemeente" met een
eigen Sowjet en een eigen burgemees
ter (die weer zitting heeft in de Le
ningrader stadsraad), de charmante
mevrouw Makarowa. Haar gemeente
is in 1937 genoemd naar de be
roemde schrijver, die er heeft ge
woond, nadat het vroeger „dorp van
de Tsaren" had geheten.
Poesjkin is een recreatiegebied
voor Leningrad met een mooie om
geving en met fraaie parken en het
wordt ook steeds meer woongebied
voor gepensioneerden. Als bouwkun
dig ingenieur is mevrouw Kakaro-
wa trots op de vele nieuwbouw in
haar gemeente die in totaal, samen
met Pawlowsk, 110.000 inwoners telt:
1500 woningen per jaar. Het zijn sim
pele blokken, vele Vijfhoog de
hoogte waarbij nog geen lift behoeft
te worden ingebouwd enkele ook
hoger. Ze bevatten alleen één-,
twee- en driekamerwoningen; gro
tere woningen worden niet gebouwd.
Ook eengezinswoningen bouwt
Poesjkin niet teneinde de beschik
bare recreatieruimte niet verder te
verminderen. In tegenstelling tot de
public relations-man van Leningrad,
die geen cijfer van het aantal wo
ningzoekenden „wist", noemt me
vrouw de burgemeester haar tekort
onmiddellijk: 5000 woningen.
De deelneming van de burger aan
het stadsbestuur is in zo'n kleine ge
meente nog iets duidelijker te zien
dan in het grote Leningrad. De
ravon-Sowjet heeft 222 gedeputeer
den (waarvan 131 lid zijn van de par
tij) een executieve van 11 (van wie
negen leden van de party). Niet min
der dan 7256 andere burgers zijn
en het wordt me op een schema ge
toond via allerlei commissies by
het werk van die organen betrokken.
Daar zijn by commissie voor jeugd
werk. stadsverfraaiing, gedenktekens,
volksgezondheid, handel, woningen,
discipline (wij zouden zeggen burger
plicht) en hulppolitie.
Maar wat deze gemeente vooral in
drukwekkend maakt, is *t restaura
tiewerk dat wordt verricht aan het
gigantische zomerpaleis van de Tsa
ren. het Catharina-paleis dat in de
oorlog onherkenbaar is beschadigd
en door de Duitsers bovendien nog
zwaar is geplunderd. Poesjkin lag
toen net achter de Duitse linies en
de barokke zalen die eens de pronk
zuchtige tsaren en tsarina's tot zo
merverblijf hadden gediend, werden
als opslagplaatsen, garages en stal
gebruikt, voorzover niet de daken bij
beschietingen waren ingestort.
Triomfboog in het Winterpa
leis in Leningrad.
Duitsers
Het Is overigens opvallend hoe bij
de rondleidingen door dergelijke ge
bouwen ook by de tentoonstelling
van het beleg om de stad Leningrad
de gidsen nooit spreken over „de
Duitsers", maar altijd over „de
fascisten". Historisch gesproken is dis
benaming niet geheel juist, maar zij
geeft wei duidelijk aan dat de Rus
sen veel minder het r/iitse volk de
schuld geven van wat er in de Twee
de Wereldoorlog in hun land is ge
beurd. dan de leiders van dat volk.
De foto's van het Catharina-paleis
aan het eind van de oorlog tonen een
hopeloos-lijkende verwoesting. Maar
de Sowjetrussische staat heeft een
sterk ontwikkeld gevoel voor de
waarde van het historische en met
oneindig geduld wordt vertrek
na vertrek weer in de oorspronkelijke
vorm gerestaureerd. Een Chinees
wandtapijt is nageschilderd aan de
hand van een stukje van enkele vier
kante centimeters dat na de oorlog
achter een van de spiegels werd ge
vonden; honderden vierkante meters
wand en plafond worden weer bedekt
met het krullerige en vergulde hout
snijwerk en met schilderingen waar
voor vakmensen speciaal zijn opge
leid. Zij hebben een levenstaak in het
vooruitzicht, evenals de vloeren-
leggers, die met behulp van oude fo
to's de kunstig-ingelegde vloeren
weer reconstrueren. Want meer dan
twintig jaar na de oorlog is nog niet
de helft van het interieur weer in
toonbare staat gebracht, terwijl van
het kostbare meubilair een groot deel
nooit meer na te maken zal zjjn.
Met vilten sloffen onder de schoe
nen gebonden, schuifelden we door de
zalen die uitzicht geven op de nu dik
ondergesneeuwde wydse tuinen die
eens Versailles naar de kroon konden
steken. En ik verbaas me een beetje
over de volkomen echte trots waar
mee deze vertegenwoordigers van de
communistische staat my het herstel
laten zien van de monarchisti
sche resten uit hun nationale verle
den.
Uw Leidsch Dagblad wil gaarne mee met vakantie, als U wilt helpen, door:
gebruik te maken van het hieronder afgedrukte vakantieformulier,
dit ten minste 8 dagen voor Uw vakantie aan ons in te zenden,
ons niet op te bellen voor opzending of inhouding van de krant. Tele
fonische opdrachten kunnen wy niet aannemen.
Als brief verzenden en frankeren met 20 ct.
Ons HUISADRES is:
INaam
straat no.
woonplaats
Kwartaal
Wij hebben een Maand doorhalen wat niet van toepassing is.
Postabonnement
Ons VAKANTIE-ADRES is:
2 P»
straat no.
plaatsnaam
(Bij tijdelijke inhouding, bovenstaand vakantie-adres niet invullen, maar
wél datum le en laatste dag van inhouding).
OPZENDEN/INHOUDEN: doorhalen wat niet verlangd wordt
3 1e dag
laatste dag
Duidelijke opdrachten voorkomen teleurstelling.
Kosten van opzending/inhouding.
Voor Nederland, België en Luxemburg, f 1,25 per vakantieperiode. Buiten de
Beneluxlanden f0,40 per dag Luchtpost 10,60 per dag.
Voor tijdelijk in te houden kranten wordt bij restitutie van het te veel be
taalde abonnementsgeld f0,50 in mindering gebracht voor administratie
kosten.
Eerste predikatie in
protestantse kerk
LONDEN/AFAM (GPD. Reuter) I
De rooms-katholieke aarstbis-
schop van Westminster, kardinaal
I Heenan heeft op pinksterdag ge- j
I preekt in de protestantse Westmin-
I ster Abbey. Dit was de eerste maal j
sinds de reformatie dat een rooms-
j katholieke geestelijke in een protes-
I tants bedehuis een predikatie hield,
als een oecumenische tegenprestatie j
voor het bezoek dat de protestantse
aartsbisschop van Canterbury, dr. j
Ramsey, enige tijd geleden aan de
kathedraal van Westminster heeft
gebracht en daar een predikatie
hield.
Kardinaal Heenan deed in zijn
toespraak een scherpe aanval op de
Britse regering wegens levering van
wapens aan Nlgerië, die gebruikt
worden voor de vernietiging van
Biafra. De kardinaal verklaarde la
ter dat hy deze gelegenheid hiervoor
had gebruikt om zoveel mogelijk pu
bliciteit te krijgen.
Hij herhaalde zijn eis, dat de Brit
se regering de wapenleveranties zou
stopzetten, hij citeerde als neutrale
bron de president van de Ivoorkust,
volgens wie er in de afgelopen tien
maanden in Biafra meer mensen
zouden zijn gedood dan in drie Jaar
Vietnam-oorlog.
De kardinaal zei dat de Russen
hiervoor aan Nigerië de bommen le
veren en de Britten de munitie. De
kardinaal heeft maandag op een
conferentie, gewijd aan menselijke
noden, het verschijnsel aan de kaak
gesteld van lieden die er een beroep
van schijnen te maken tegen alles en
nog wat te protsteren.
Zondag marcheerden vijfhonderd
Afrikanen uit Biafra naar de ambts
woning van premier Wilson, Dow-
ningstxeet 10, om tegen de wapen-
leveranties te protesteren. Zij droe
gen banieren met de woorden .Brit
se handen bevlekt met Biafra'3
bloed" en „Britse kogels doden Bia-
franen".
Biafraanse troepen hebben de
elektriciteitscentrale van Af am. on
geveer 40 km ten oosten van Port
Harcourt, op de Nigeriaanse federale
troepen heroverd. In de strijd om de
krachtcentrale, die vele plaatsen in
de afgescheiden oostprovincie van
stroom voorziet, zijn zeker 200 Nige-
riaanse militairen en ongeveer 10
Biafranen gesneuveld, zo is door het
Biafraanse hoofdkwartier meege
deeld.
Het Winterpaleis van de
tsaren in Leningrad, een vari de
mooiste paleizen van de vele die
de voormalige hoofdstad van
Rusland bezit.
..U* t&V**
ii t
U< is
*v' c\<
"LU fv l*« i
4 -r""*"* f! J t& i% 4k
Htvi j£1ii
ales II s
