Lester rekent af met
romantische oorlog
35 CENT
VOOR DEZE
HOFNAR RIGOLETTO
U HEBT NOOIT
FIJNER
GEROO
duindigi
Satire op Amerika
in Apenplaneet'
„How I won the war"
Sportsplinters
Zondagelftal
tegen
zaterdagteam
AGENDA
COURSE-
DERBY
VRIJE TOEGANG
Films
in Leiden
PAOIAA 18
LL1DSCH DAGBLAD
VRIJDAG 81 MEI lböö
STUDIO Richard Lester
gaat steeds meer de weg op van
de geëngageerde film. Hij maak
te o.m. de plezante Beatlefilm
..Help" en „The Knack", waarin
hy het duidelijk opnam voor de
grilligheid en de vrijheid van
de jeugd.
Thans heeft hij een zwaarder
onderwerp beet gepakt en het op
virtuoze wijze vastgelegd in
Het is een vreemde film: men
kan om sommige scènes fijntjes
glimlachen, om enkele scènes
zelfs schateren, maar men zij
gewaarschuwd: want achter die
glimlach zit de adder vol venijn,
die een dodelijk gif (gas) ver
spreidt. Want Richard Lester
heeft het met satanisch genoe
gen of misnoegen gezocht in
schokkende, fel contrasterende
beelden: een lach... en een
traan, veel erger, een pijnscheut,
een dolksteek. Zo gaat Lester te-
ceer met zijn arsenaal vol mid
delen en onbegrensde mogelijk
heden. Beelden in romantische
kleuren, zacht rose, zacht geel,
teer blauw, dan ineens een sol
daat in koel zwart-wit. dood
bloedend in sijpelend rood.
Morbide, zullen sommige toe
schouwers zeggen, schromelijk
overdreven, en wat niet al. En ze
hebben gelijk. Maar Lester ook.
Want hij wil met deze carica-
turale film de toeschouwers aan
het denken zetten en hij wil af
rekenen met de romantische
oorlog, die wel goeddeels voor be
ëindigd is verklaard, maar die
op het bioscoopscherm nog we
lig tiert. Hij wil de oorlog ont
mythologiseren met bizarre
schokkende effecten. En ook
die sappige cowboyfilms. „Ik laat
het resultaat zien van wat je
anders „en passant" in een wes
tern ziet, waar het doden glad
jes en gemakkelijk afgaat. Als
lk een man laat zien met ver
brijzelde benen, zegt die man:
..Het, doet zo'n pijn. het doet erg
pijn". Dat is het wat men
meestal niet laat zien in een
film", zo rechtvaardigt Lester
zich. Hij geeft het toe: het is
een film om uren over te pra
ten. Zo heeft hü het ook be
doeld.
De film behelst de merkwaar
dige lotgevallen van een jonge,
eerzuchtige, grootsprakige. ont
stellend stupide enfin dat
dienstklopperstype Britse of
ficier Goodbody (prachtig uitge
beeld door Michael Crawford)
die in de tweede wereldoorlog ge
vangen wordt genomen als hij
over de Rijn probeert te trek
ken. Daarna vertelt hij zijn vlot
te militaire carrière aan een
Duitse officier.
Dat gebeurt in flash-backs,
maar in een gecompliceerde
stijl: tijd en plaats zijn niet
chronologisch vermeld, het zijn
flarden, die de zaak verward
maken als de oorlog zelf. Er zijn
werkelijke zaken en onwerkelij
ke zaken (die hadden kunnen
gebeurenDaar tussen door
waar gebeurde slagscènes, zoals
die in Duinkerken, groen op de
film, die in Diepe is rose, El
zalamein oranje en Arnhem
blauw van kleur. De mannen
van luitenant Goodbody sneuve
len stuk voor stuk, maar ze blij
ven toch meelopen, meevechten,
in de kleur van de slag waarin
ze zijn gesneuveld, allemaal erg
Ingewikkeld. Die gekleurde
mannen zijn vervangers gewor
den van de doden. Als de Duit
se officier hem vraagt hoeveel
mannen Goodbody onder zijn
commando had, zegt hij: „Hon
derden. en allemaal met dezelf
de gezichten". Daarmee refe
reert Lester aan de vernietiging
van het individu in de oorlog:
een soldaat is een soldaat en
als hij tegen een kogel oploopt
een dode.
Hoofdthema van de film is de
opdracht van luitenant Goodbo
dy om een cricketveld achter de
vijandelijke linies aan te leggen.
Dit is alleen al voldoende om de
Britten tot kokens toe te beroe
ren. Hoge officieren ruilen
kauwgomplaatjes met beroemde
veldslagen. De naïeve Goodbo
dy spreekt in de trant van Chur-
ohill. En even ook wordt ver-
REX ..Pokerspel met pisto
len," de film die deze week in
het theater aan de Haarlem
merstraat is te zien. is een har
de film waarin misdadigers die
elkaar niet ontzien de hoofdrol
spelen. Dergelijk soort films
worden er bij dozijnen gemaakt,
zij trekken ook alle bijna het
zelfde publiek, maar toch val
len zij bijna altijd in de smaak.
Het lijkt wel alsof er een formu
le bestaat voor het proceren
van dit soort, werken: een eer
lijke jongen komt bij een groep
misdadigers en weet zich niet
alleen te handhaven. maar
ruimt zelfs de ergste schurken
op.
Deze film vormt daarop geen
uitzondering, maar hij is pre
tentieloos en alles bij elkaar ge
nomen best de moeite van het
zien waard! Een beroepsgokker
kan met een eenvoudig karwei
(het rijden van een huifkar met
1
John Yennon als soldaat.
band gelegd met de oorlog in
Vietnam.
Lester geeft toe dat hy Beatle
John Lennon (die overigens niet
onverdienstelijk speelt) in de
film heeft gehaald om de jeugd
te trekken, want hij wil een zo
groot mogelijk verspreidingsge
bied. Jammer voor hem dat de
Britse filmkeuring de rolprent
het predikaat .alleen voor vol
wassenen" meegaf. Wy Neder
landers zijn niet krenterig en
daarom mogen ook veertien jari
gen deze veldslag van omrollen
de heilige huisjes en bittere
spotlust bezichtigen. Het is een
film die men moet bekijken om
erover te kunnen oordelen.
papier door Mexico» vijfduizend
dollar verdienen. Vanzelfspre
kend neemt hij bet werk aan.
Halverwege de reds wordt hij
overvallen; drie van zijn bela
gers schiet hy dood en hij weet
veilig in de plaats van bestem
ming aan te komen. Maar dan
beginnen de moeilijkheden pas
goed. Aan een speeltafel wint
hij tienduizenden dollars. De
eigenaar van het (legale) speel
hol neemt dit niet en stuurt een
knokploeg op hem af. Na veel
bloedige gevechten wordt hij
geconfronteerd met zijn directe
tegenstander, een valsemunter,
die hem wil liquideren. Dat zou
ook haast zijn gebeurd als niet
toevallig op het kritieke mo
ment was ingegrepen.
Al met al is het, pokerspel
wel een aardige film, waarin
veel wordt geschoten en die
soms nog spannend is ook.
Pokerspel met pistolen
AUTOSPORT
Amerikaanse zege
in Indianapolis
INDIANAPOLIS (ANP) De
tweeën vijftigste editie van de 500 mijl
van Indianapolis, met zijn 750.0001
dollar de hoogst gedoteerde autorace j
ter wereld dooh tevens gevaarlijkste,
heeft evenals vorig jaar, toen Tonv
Foyt zegevierde, een Amerikaanse j
overwinning opgeleverd. Ruim 300.000
toeschouwers hebben rond het bijna
vier kilometer lange ovaal van In-
dianapolis een fel duel gezien tus- I
sen hun landgenote.. Joe Leonard en i
Bobby Unser. Leonard, die een Lotus
Turbine reed, zag zijn illusie in
rook opgaan, toen zijn wagen acht
ronden voor het einde met pech te j
kampen kreeg. Unser reed daarna
onbedreigd naar de overwinning, die 1
hem 175.000 dollar opleverde.
De Engelse oud-wereldkampioen j
Graham Hill, die de wedstrijd twee
jaar geleden won. verdween na 111
ronden uit de strijd toen hij met{
zijn Lotus Turbine een muur raakte
en een wiel verloor De wagen van j
de Brit werd vernield, maar hij zelf
kwam met de schrik vrij.
Unser reed met zyn Eagle Offen-
hauser de ruim 800 kilometer met
het nieuwe recordgemiddelde van
246,039 kilometer per uur.
De uitslag was verder: 2. Dean
Guerny (V.S.) Eagie Gurney Ford.
3. Mel Kenyan (V.S.) Gerhardt Of-
fenhauser; 4. Denis Hulme (Nw.-
Zeel.) Eagle Ford. 5. Lloyd Ruby
(V.S.) Laycock Mongoose Offenhau-
ser.
ADVERTENTIE
Wielrennen De Nederlandse
baanploeg, die op il en 12 juni in
Leningrad en op 16 en 18 juli in Tula
aan wielerwedstrijden meedoet, be
staat uit de volgende renners: Lijn
Loevesijn (Amsterdam), Jan Jansen
cWestzaan), Klaas Balk (Badhoeve
dorp), Frans van de Ruit (Amster
dam), Tino Tabak (Amsterdam).
Henk Nieuwkamp (Borne) en Gerrie
Buin (Andyk). De ploeg vertrekt
8 juni.
Tennis De Nederlandse kam
pioen Tom Okker heeft zich donder
dag voor de kwart eindstrijden van
een internationaal tennistoernooi,
dat in West-Berlijn wordt gehouden,
geplaatst. In de achtste finale had
Okker weinig moeite met zijn Duitse
tegenstander Helmut Rudzinski: 60
6—2, 6—2.
DEN HAAG (ANP) Woensdag 5
juni zal op de Reehorst in Ede de
voetbalwedstrijd Nederlands elftal
'zondagamateursNederlands za
terdag-elftal worden gespeeld.
I)e opstellingen van de ploegen zijn:
Ned. zondagelftal:
Doel: Schirf (Alkm. Boys). Achter:
v. d. Avoirt (TSC), Deen (ZFC),
Groener (DOS '19) en De Vrie®
(ZW). Midden: Leget UVS) en
Mel (DCG). Voor: Holl (UVS),
Désar (UVS), Mulder (DCG) en
v. d. Weiden (Emmen).
Ned. zaterdagelftal:
Doel: Vlaanderen (Zuidvogels).
Achter: Gouman (Heerj.dam), v.
d. Giesen (Zwart Wit '28), Schin
kel (Go Ahead K.) en Kralt
(Rijnsb. Boys). Midden: Den
Rooijen (SSC '55) en Kiel (Go
Ahead K.). Voor: Faro (SSC '55),
Diepenveen (DOVO), Pluimgraaf!
(Quick Boys) en Kalden (PPSC).
Arts gearresteerd
in Maastricht
MAASTRICHT ANP) De po
litie van Maastricht heeft een 47-
jarige Maastrichtse huisarts gear
resteerd op verdenking van criminele
abortus. De man is aan de officier
van justitie in Maastricht voorge
leid.
Motorsport De Zwitsers mo
torrenner Rainer Dietz, die by de
training voor de Grote Prijs var
Loka in een bocht ten val kwam en
daarna tegen een afrastring sloeg,
is donderdag in een ziekenhuis van
Ljubljana aan zyn verwondingen
overleden.
ADVERTENTIE
Vóór Pinksteren naar
PRONONCE
voor een
schattig NACHTHEMDJE,
moderne DUSTER,
ook in leuke combinatie.
KONINGEN VAN
EUROPA...
MANCHESTER (ANP) Man
chester United is gisteravond op een
grandioze wyze gehuldigd door zijn
supporters. Bijna een kwart miljoen
enthousiaste Engelsen verdrong zich
in het centrum van de Engelse in
dustriestad, waar honderden politie
mannen alle moeite hadden om on-
gelukken te voorkomen,
j Vele honderden, die in het gedrang
flauw vielen en min of meer ern
stige verwondingen opliepen, moesten
in allerijl ingerichte eerste hulppos-
j ten worden behandeld.
1 Honderden spandoeken met .Kings
I of Europa" begeleidden de spelers,
die in een open bus met de Europa
Cup een rondrit maakten door de
stad. Het luidst werd manager Mat
Busby, die na het vliegtuigongeluk
in München (1958) een nieuw team
opbouwde, toegejuicht.
Sport in Frankrijk
j PARIJS (ANP» Vele sporteve
nementen, die in Frankrijk zouden
'worden gehouden, zijn uitgesteld,
van het programma geschrapt of
naar andere lander, verplaatst. Dat
laatste is het geval met het toer
nooi om het wereldkampioenschap
bridge, dat op 6 juni in Deauville
zou beginnen. De bridgers hebben
het terrein van ae strijd verlegd
naar Genève. De wielerwedstrijd om
de Grote Prys van de Midi Libra
gaat niet door. terwyl het vijf landen
I hockey toernooi voor nationale ploe
gen van spelers tot 22 jaar, dat met
Pinksteren in Cannes zou worden
gehouden, voor onbepaalde tyd is
I uitgesteld. Het Nederlands C-elftal
neemt nu deel aan een internatio
naal toernooi in Stuttgart.
Schoolkorfbal
Morgen vindt het jaarlijkse school-
kolfbaltoernooi plaats op 't sport
complex Roomburg aan de Van Vol-
lenhovekade. De deelneming is weer
groot. De lagere scholen brengen
niet minder dan 59 twaalftallen in
het veld, verdeeld in een groep ge-
oefenden en een veel grotere afdeling
ongeoefenden. Voorts 43 teams van
de scholen van voortgezet onderwijs,
verdeeld in 3 afdelingen, waarvan
in de hoofdafdeling de Leidsch Dag-
bladwisselbeker de inzet vormt.
Aanvang van de eerste wedstrijden
I 's morgens om halfnegen. Voordat
alle eindresultaten bekend zijn, zul
len er 195 wedstrijden gespeeld zyn.
Juniorentoernooi
Vicus Oriëntis
LEIDEN Op het terrein in de
Leidse Hout organiseert Vicus Oriën
tis maandag as. ten gelegenheid van
het 35-jarig bestaan een jubileum
juniorentoernooi. Er wordt in beide
afdelingen een halve competitie ge
speeld tussen juniorenteams van
HSV (Den Haag). Fortuna (Delft),
BEP (Purmerend), De Algemene en
Vicus Oriëntis, aanvang van het
toernooi 9.30 uur.
ADVERTENTIE
__RENBiiN_
Wi
WASSENAAR
le Pinksterdag 2 juni
half twee
woensdag 5 juni
half vijf
zaterdag 8 juni
half drie
woensdag 12 juni
half vijf
zondag 16 juni
half twee
zaterdag 22 juni
half drie
woensdag 26 juni
half vijf
ZATERDAGEN
VOOR DAMES
KINDEREN (onder geleide)
Stan Laurel
niet zomaar
„zeebonken"
LUXOR De betekenis van
Stan Laurel en Oliver Hardy
voor de geschiedenis van de
film is vaak o nderschat. De
caricatuurale persoonlijkheden
hebben vooral naam gekregen
dank zij hun „slap-stick" werk
waarom vele generaties van alle
rangen en standen zich „ziek"
hebben gelachen. Men zou zich
byna niet kunnen voorstellen
dat dit komische duo nooit heeft
bestaan. Toch is dat ooit eens
het geval geweest.
Er ls een tijd geweest dat
„suffe" Stan en „suffe" Oliver
het witte doek niet konden ha
len. De film verkeerde toen in
zijn „dramatische" periode.
Geen held verscheen op het
scherm of hy was ook werke
lijk een held; geen jonkvrouw
of ze was nog werkelijk maagd.
Deze overdreven „dramatiek"
vindt men terug in het werk
van Chaplin, de grote man van
de komische film. Chaplins „ko
miekerigheid" had altijd een
moraal, ze was nooit zo maar
doel op zichzelf. By Stan en
Oliver ligt de zaak heel anders.
Evenals Chaplin zyn zy beiden
arme sloebers maar Stan en
Oliver lijden daar geenszins on
der. Voor hen is het gevecht met
de boze rijke man, die hun on
handigheid verkeerd als onwil
beoordeelt altijd het gevecht te
gen de boze nooit tegen de rijke
man. Waar Chaplin sociale
rechtvaardigheid zocht, zoeken
Stan en Oliver menkelijke recht
vaardigheid; het recht om twee
onhandige, brutale kerels te mo
gen zijn.
Het aanvaarden van Laurel
en Hardy als filmhelden bete
kende voor Hollywood dan ook
het aanvaarden van twee anti-
morallsten. zo men wil twee a-
socialen. Het is van niet gering
belang geweest voor wat in de
film later ging gebeuren dat
Laurel en Harty het gehaald
hebben. „Zeebonken", deze week
in Luxor, is bepaald niet de
leukste van hun films. Wat ech
ter geen afbreuk doet aan het
feit dat een weerzien met de
„dikke" en de „dunne"altyd 'n
belevenis is.
Leicien is gelukkig de
laatste tijd op Stan en Laurel-
gebied nogal verwend. Met wee
moed denken we nog terug aan
de compilatie die ongeveer een
maand geleden in Rex draaide.
„Zo gezegd,
zo gedaan"
LIDO Het was wel te voor
zien, dat Louis de Funès en Ro
bert Dhéry met hun „Zo ge
zegd. zo gedaan" (Le petit
baigneur) na één weeknie zou
den zijn uitgedraaid in het gro
te theater aan de Steenstraat.
Het tweetal heeft met enkele
films zo'n faam opgebouwd, dat
elk nieuw produkt bi/ voorbaat
al op een goede ontvangst kan
rekenen. In deze dwaze kome
die draaien de zaken om een
ruzie tussen de ontwerper en de
bouwer van een klein zeilbootje,
dat door het winnen van een
race ineens goud is waard ge
worden. De bouwer (De Funès)
ontketent een wilde achtervol
ging op de ontwerper (Dhéry),
die boos van zijn baas is weg
gelopen. Filmer Dhéry heeft
zijn eigen verhaaltje volgestopt
met allerlei grapjes. Het zit zo
boordevol, dat men af en to®
het gevoel heeft er zich in te
verslikken. Bovendien is men
wel een beetje uitgekeken op de
„bekken-trekkerij" van De Fu
nès. Maar dat neemt niet weg,
dat men toch wel plezier kan
beleven aan dit dolle rolprentje.
TRIANON Als verfilming
van Pierre Boules „De Apen-
planeet" is Richard Schaffners
gelijknamige werkstuk zeker
een mislukking. De auteur van
„De Apenplaneet" (nauwelijks
bekend als de man die ook het
verhaal van ..The Bridge on
the River Kwai" schreef)
bracht zowel een ander ver
haal als een andere moraal.
.De Apenplaneet" is daarom
nog geen slechte film. De film
bezit tal van boeiende aspecten,
die op een voor Amerika vrjj
verrassende wijze gestalte heb
ben gekregen. Pierre Boules
boek was in de eerste plaats
een satire op de mensheid in
het algemeen, regisseur Schaff-
ner maakte van het verhaal
een satire op de Amerikaanse
samenleving. Beide hebben ech
ter één belangryk feit gemeen
en dat is de science-fiction
vorm. In die vorm zit één van
de meest onwaarschynlyke his
toriën ooit op het filmdoek ge
toond.
Een ruimtevaartschip met
drie inzittenden maakt een reis
van 2000 iaar in de toekomst en
landt op een onbekende pla
neet. De beschaving op die pla
neet schijnt een gevolg te zyn
van een soort omgekeerde
„Darwin-theorie," de mensen
zijn er de dieren en de apen de
„mensen." Het kost de tenslot
te als enige van de ruimtevaar
ders overblijvende Charlton
Heston heel wat moeite om de
apen te bewijzen dat hij geen
dier is. Als hij er eindelj/k in is
geslaagd vraagt de bioscoopbe
zoeker zich af of dat nog wel
belangrijk is.
Van het begin af rekent
Schaffner af met de Ameri
kaanse samenleving. Via tal
van scherpe opmerkingen in
een overigens nogal zoetsappi
ge dialoog en het bekende plan
ten van een vlaggetje maakt hy
van Heston een anti-Ameri
kaan. De climax bewaart
Schaffner echter (na een mid
denstuk met verwijzingen naar
rassendiscriminatie. militaris
me en pacifisme) tot het eind.
De alleen overgebleven Heston
ontdekt na zijn vlucht uit de
apensamenleving de resten van
de voorbije menselijke cultuur:
een gebroken Vrijheidsbeeld dat
eens de havenmond van New
York sierde.
Kosten noch moeite zijn ge
spaard om van de „Apenpla
neet" een film te maken, die
De omgekeerde wereld in
„De Apenplaneet". De aap op
de foto is een mens, die zijn
dieren, mensen op de foto,
aan het lijntje houdt. De
..dieren" zijn Carlton Heston
en Linda Harrison.
naar vorm en inhoud niet te
kort schoot (de grimeurs kre
gen alleen al een budget van
een miljoen dollar). Schaffner is
daar echter niet helemaal in ge
slaagd. Ondanks prachtige op
namen en leuke vaak voor de
hand liggende maar soms ook
spitse gi-apj.es zyn er momen
ten dat de bioscoopbezoeker
zich verveelt. Het is allemaal
een beetje te perfect, zonder de
echte emotionaliteit. De conclu
sie ligt voor de hand: regisseur
Schaffner heeft met de „Apen
planeet" vooral aangetoond dat
ook een satire op een Ameri
kaanse samenleving aan ty
pische Amerikaanse foutjes
mank kan gaan.
„Lieftlesdossier"
CAMERA „Liefdesdossier"
van een telefoniste", de tweede
grote film van de Joegoslavische
regisseur Dusan Makave jew,
gaat de tweede week in in het
theater aan de Hogewoerd. Op
bijzondere wijze belicht hij ver
dwenen van een tedere liefde,
tenslotte eindigende in een tra
gische moord. Deze sterk con
trasterende facetten van het
leven worden op een aanvaard
bare manier weergegeven in deze
film.
