ioerendemoeratie en
n stukje vrije markt
R 75 middelzware shag
R75 de shag voor fijnproevers
Ftf r~
Kopen - proberen! U zult enthousiast zijn!
In Armenië
Erkend t
öupphóse-
fcfa/lM&ke
CIJFERS
Partijleden
de gulden middenweg tussen halfzwaar en zwaar
MIDDELZWARE SHAG
Volkomen nieuwe melange -
geurige Kentucky,
gedoseerd met volrijpe,
zachte Virginia-tabakken.
Volkomen nieuwe smaak
pittig, maar vooral zacht
Bijzonder lekker.
f. 1,25
LEIDSCH DAGBLAD
PAOINA 1*
Kan de kolchoz zoveel mensen kry-
gen als er nodig zijn?
Ja, dat is geen probleem. En als
we mensen met een bepaalde oplei
ding nodig hebben, dan betalen we
die opleiding ook.
Dan komt het gesprek op het stuk
land dat iedere boer voor zichzelf
mag bebouwen: een kwart hectare
per gezin. Willen de mensen graag
dat dat meer wordt? Nee, ze willen
eerder minder. Want de kolchoz be
taalt ze meer dan ze op hun eigen
stukje grond kunnen verdienen.
Hun eigen groente en melk is duur
der dan wat ze in de winkeltjes van
de kolchoz kunnen kopen. En boven
dien willen ze tyd hebben om naar
de film te gaan en tv te kijken.
Moeilijke vraag
Wat zou Zaksenberg zelf kopen als
hy opeens veel geld had?
Dat blykt de moeilykste vraag te
zijn. Hij moet er verschrikkelijk lang
over nadenken. Een auto heeft hij
niet nodig. Want hy gebruikt de
(Russische) jeep van de kolchoz, een
tv-toestel heeft hy, evenals een gram
mofoonplatenspeler, een ijskast, een
wasmachine en een piano. Hij is al
eens met vakantie in het buitenland
geweest: Tsjecho-Slowakije. En uit
eindelijk kan hij op die vraag met
de beste wil van de wereld geen ant
woord verzinnen.
Wat de boeren overigens doen met
de produkten die ze verbouwen op
hun „eigen" stukje grond, zien we,
terug in de hoofdstad, in de centrale
kolchozmarkt. Op lange toonbanken
in een grote hal liggen daar de
groenten, het fruit, de aardappelen,
de bloemen, het vlees en de vis uit
gestald. Langs de kant zijn kleine
winkeltjes van de staat, gedeeltelijk
met dezelfde koopwaar, maar met
minder groente, bloemen en fruit.
De prijzen zijn hoog: een kilo ap
pels voor 2 roebel vijftig, sinaasap
pels voor vier roebel per kilo. cycla
men één roebel per stuk (officiële
koers: een roebel is vier gulden). Met
behulp van mijn charmante bege
leidster van het persbureau APN
houd ik een paar blikseminterviews.
Per
vliegtuig
Oud vrouwtje met bloemen, komt
helemaal per vliegtuig (maar vliegen
in het land is niet duur» uit Geor
gië. Is hier al een week. blyft tot
haar voorraad is uitverkocht. Dit is
voor het eerst sinds een jaar dat ze
in Moskou is.
Jonge groentehandelaar uit Azei-
beidsjan (ook door de lucht), komt
twee tot drie keer per jaar naar
Moskou, voornamelijk om zijn fami
lie hier meteen te bezoeken.'
Verkoopt hij ook wel eens iets voor
zyn buren?
Verontwaardigd: „Oh. nee!"
Een man met vlees, komt uit de
buurt van Smolensk. Hij vei koopt
zyn waren ook wel in die stad maar
de prijzen in Moskou zijn beter.
Een oude vrouw met groente: is
met vijf anderen in een auto geko
men, uit een dorp in midden-Rus
land.
Verkoopt zy ook weieens iets voor
buren?
Opnieuw ietwat verontwaardigd:
„Nee. nooit."
Mag dat soms niet?
„Jawel, het zou best mogen."
Toch maak ik uit de besliste afwij
zing op de vraag of ze ook iets voor
hun buren verkopen op, dat men dat
niet doet. En uit de toelichting van
mijn begeleidster begrijp ik ook
waarom: het diijven van handel als
beroep is verboden, dat heet „ex
ploitatie van de ene mens door de
ander." Niemand mag immers in de
Sowjet-Unie verdienen aan het pro-
dukt van de arbeid van een ander.
En het zou moeilyk kunnen zijn
voor een boer die niet alleen zijn
eigen produkten bij zich heeft, om
J aan te tonen dat hij geen handelaar
is.
Een week later voer ik eenzelfde
reeks vraaggesprekjes op de centra
le kolchozmarkt in Jerewan, de
hoofdstad van Armenië, ditmaal
met nog een tweede tolk erbij, die
het Russisch van de eerste tolk >n
het Armeens vertaalt en die de Ar
meense antwoorden omzet in Rus
sisch, waarna de tweede tolk van
Russisch naar Engels vertaalt. Het
verbaast ze nog dat Ik de antwoor
den in het Nederlands opschrijf.
Een man uit Geoigië is na ander
halve dag met zijn appels voor de
eerste keer hier. Als huur voor de
ruimte aan de markttoonbank be
taalt hij een roebel per dag.
Een vrouw uit een Armeens berg
dorp is vorig jaar een keer geweest.
In het dorp kan ze haar rijst voor
50 kopeken verkopen (100 kopeken
is een roebel), hier krijgt ze er 80
voor. 't Valt haar niet mee: „Als ik
't had geweten was ik niet geko
men."
Er wordt op deze maikt ook een
soort gras verkocht met een medici
nale werking, er zijn druiven die in
zaagsel zijn bewaard, er is kip voor
3 roebel per stuk en lawa, het pan-
nekoekdunne brood dat de Arme
niërs misschien al 2000 jaar lang
bakken. Plat rond brood is er ook:
een roebel per kilo.
Een appelkoopman uit Georgië is
hierheen gekomen, omdat hy in
Georgië veel. lagere prijzen krygt
dan hier. Hy is dit jaar voor de j
tweede keer in Jeiewan.
Een aardappelkoopman prijst zyn I
ADVERTENTIE
r, ItbpJIc -,
f 18.90
Stationsweg 22
B reestraat 126-
Haarlemmerstraat 139
piepers aan voor een roebel de drie
kilo. Dit is de eerste keer dat hy
naar de markt is gekomen. Het gaat
goed. Hij hoopt zyn twee zakken in
een paar dagen kwijt te zyn.
Twee dagen later vertelt een
landbouwingenieur me dat hy per
jaar voor 1500 roebel waarde van
zyn eigen stukje kolchosgrond af
haalt: maar daarvan eet hij met zyn
gezin zelf een deel op.
Aanvulling
Voorzichtige conclusie over dit
I kleine stukje particulier onderne
merschap: de opbrengst kan een
1 welkome aanvulling zijn op het in
komen, maar ryk zal geen enkele
kolchozboer ervan worden. En door
dat iedereen alleen zijn eigen pro
dukten verkoopt, vaak vergeeeld
van andere leden van zyn familie,
is de distributietechniek van deeo
vrye markt bijzonder kostbaar. Een
Westers ondernemer zou, als hy de
kans kreeg, met deze produkten van
het eigen stukje land, voordelige
zaken kunnen doen. En misschien
hielden de kolchozmannen en -vrou
wen er dan nog meer aan over dan
m'~
A
(V)
(Van een speciale medewerker)
fLADIMIR ILJITSJ (GPD) Volgens het verhaal maakte
jin, toen hij de laatste dagen van zijn leven doorbracht in
plaatsje Gorki, 20 kilometer van Moskou, daar plannen
de vorming van een kolchoz van de dorpen in de buurt.
;olchoz draagt nu zijn namen: Wladimir Iljitsj. Tien dorpen
nen samen deze collectieve landbouwonderneming en van
K)00 zielen die zij tellen, werken er 560 in de kolchoz, 300
inen, de rest vrouwen. Andere inwoners werken in nabije
istrie-bedrijven. Ongeveer 1700 hectare groot is Wladimir
sj en er worden 50.000 kippen gehouden, 530 koeien en 400
?eren, er is 26 ha. met vijvers waarin vis wordt gekweekt,
iectare met fruitbomen beplant en er worden aardappelen
bouwd.
|a Zaksenberg, kleine levendige
met een intelligente kop, 35
t, getrouwd, 1 kind, landbouwkun-
Ingenieur, spuit die gegevens en
andere cijfers over het bedrijf
Ier inspanning op. Wat een won-
zegt hij, ik ben hier al elf jaar,
i het nog niet zo lang als plaats-
tangend voorzitter van de collec-
t boerderij.
De jaarlijkse produktle van de kol
choz weet hy natuurlyk ook: 2 mil
joen roebel. Het jaariykse inkomen:
400.000 roebel. Daarvoor werken, be
halve de mensen en de dieren, ook
nog 34 wagens, 26 tractors, 10 com
bines, drie graafmachines, een ma
chinewerkplaats en een melkfabriek.
De huizen van de dorpen zyn ge-
deeltelyk nog van vóór de stichting
van de kolchoz: stylvol van hout ge
bouwd met kleine versierde friezen
boven de ramen, gedeeltelik door de
kolchoz neergezet en dan van steen.
De stallen en kippeschuien zijn niet
modern, maar goed onderhouden en
schoon. Het grote „cultuurpaleis"
van de kolchoz heeft ruime zalen
waarin zich wat wy zouden noemen
de verenigingsactiviteiten van de
dorpelingen kunnen afspelen. Natuur
lijk hangt er in de hal, zoals in de
hal van byna elk bedryf in de Sowjet
Unie, een groot bord met de portret
ten van de meest produktleve wer
kers van het bedryf.
Die werkers verdienen gemiddeld
vier roebel per dag, maar de hoogte
van het loon wordt per individu be
paald door zyn werk en zyn presta
ties. De man die de vogels uit het
korenveld vei jaagt krijgt het minste:
twee roebel zeventig, de mecaniciën
van de tractors komt op 7 tot 10 roe
bel, een melkmeisje (nog geen elek
trische machines» haalt zes roebel,
een chauffeur 5.20 en Zaksenberg zelf
negen roebel per dag. Met vyf werk
dagen per week haalt de laagst be
taalde dus maar net het minimum
inkomen van 60 roebel per maand en
verdient de hoogst betaalde ruim
driemaal zoveel. Inbegrepen in die
hogere salarissen zyn prestatiepre
mies.
Een oude Russische boeren
woning, zoals er nog vele duizen
den zijnmaar die snel worden
vervangen door prozaïscher ste
nen woningen.
van de helft van zijn vroegere sala
ris. Maar, vertelt hij er opgewekt by,
hy werkt ook nog wat. Dit voorjaar
gaat hy met vakantie naar de Zwar
te Zee, hy heeft de accommodatie-
kaart daarvoor (van de kolchoz ge
kregen al in huis. Maar meestal
blijft hy in de vakantie gewoon hier.
Ook hy heeft t.v.. We kunnen net een
van de wedstrijden in Grenoble vol
gen en opnieuw ervaar ik hoe bekend
de namen van Schenk. Verkerk en
Carry Geyssen hier zyn. Dat straalt
op Iedere Nederlander een beetje af.
Winstverdeliiig
Ilja Zaksenberg vertelt dat de kol
choz van de 400.000 roebel winst die
per jaar gemaakt worden, 30.000 roe
bel uitgeeft voor het kopen van re
serveringen in toeristentehuizen aan
de Zwarte Zee. Verder gaat er een
even groot bedrag naar de staat als
belasting en een gelyk bedrag naar
culturele activiteiten: film, toneel en
muziek in het cultuurbeleid, sport
en andere recreatie. Voor het pen
sioenfonds van de staat moet dan
nog eens 40.000 roebel worden be
taald en 140.000 roebel is nodig voor
de eerdergenoemde prestatiepremies.
De rest van de winst wordt voor in
vesteringen gebruikt, een 130.000 roe
bel dus per jaar.
De kolchoz werkt volgens een vüf-
Jarenplan, aan de opstelling waar
van ze zelf een belangryk aandeel
levert, zodat de kansen op te hoge
of te lage opdrachten niet zo groot
zyn.
Hebben de kolchozdeelnemers zelf
ook nog wat in te brengen?
Om de drie jaar kiezen zij een
raad en een voorzitter, die de leiding
van het bedrijf hebben. Maar ten
minste tweemaal per jaar is er een
algemene vergadering waarop be
langrijke problemen worden bespro
ken.
De verkiezingen zyn openbaar en
zonder voorafgaande kandidaatstel
ling. Men zou geheime stemming
kunnen verlangen, maar dat is nooit
gebeurd. De voorzitter van de raad is
de enige full-time bestuurder in de
kolchoz, evenals overigens de secret
taris van de communistische party,
die glimlachend het hele gesprek bij
woont maar vrywel niets zegt.
Oudste lid
Zaksenbergtechnisch
Wjfsleider van de kolchos Wla-
p Iljitsj. Naast hem de vrien-
m-lachende, maar zwijgende
waris van de partijPopkow.
We bezoeken een van de houten
kolchozhuizen: vier kleine kamers,
kraakzindelyk, waar zeven mensen
wonen, van wie vier kinderen. De
vrouw is brigadeleidster (wy zouden
zeggen voor-viouw) in de koeiestal,
haar man werkt buiten de kolchoz op
een fabriek. Oma past overdag op
de kinderen. Er staat een oud tv-toe-
stel (men moet het dus al heel wat
jaren hebben), een grote radio, een
yskast en een gasfornuis.
Wij bezoeken ook het oudste lid van
de kolchoz, die 72 jaar is en in een
iets groter huis woont, ook met vier
kamers, ook met in totaal zeven per
sonen. Zyn ouders woonden hier al,
drie van zijn zes kinderen zyn ook in
de kolchoz en hy geniet een pensioen
Van de 560 werkers van de kolchoz
zijn er 75 lid van de communistische
party. Van de 11 leden van de raad
zyn er vier lid van de party. Behal
ve de grote algemene vergadering zyn
er ook maandelykse vergaderingen
per afdeling van het bedryf: „bri
gadevergaderingen". Maar iedereen
kan ook deelnemen aan de vergade
ringen van de raad. Dat noemen we,
zegt Ilja Zaksenberg niet zonder trots
„boerendemocratie".
Hoe is 't met de jeugd, is 't moeir
ïyk die voor de kolchoz te behouden?
De jeugd is als overal elders: die
wil studeren en naar de stad. Maar
daarvan komen er heel wat weer te
rug. Want wy hebben steeds meer
mensen nodig met een gespeciali
seerde opleiding.
ADVERTENTIE
N. V. J. G R U N O
NU KERK-HOLLAND
