DE WEST ZOEKT
NIEUWE WEGEN
r-
Antillen begonnen
economische wedergeboorte
Door
Sig. W. Wolf
-
(70.000» is werkloos. Voor oplossing van dit
probleem ontvangen de Antillen zowel van
Nederland als van het EEG-ontwikkelings-
fonds gelden, die in eerste instantie besteed
worden aan projecten, die direct of indirect
bijdragen tot het algemeen welzijn: scholen
bouw, aanleg van wegen, verbetering van de
havens, volkswoningbouw. Tot eind 1967 ont
vingen de Antillen uit het EEG-ontwikke-
lingsfonds een bedrag van 82,6 miljoen gul
den en van Nederland 610 miljoen gulden.
Krotten
De Nederlandse Antillen kampen behalve met
grote werkloosheid tevens met een enorm wo
ningprobleem. Men vindt er riante villa's en
bungalows, maar ook krotten, zoals in de wij-
ken Fleur de Marie en Buena Vista op Cu
racao, waar soms twee gezinnen hokken in
kamertjes van drie bij drie meter. De An
tilliaanse overheid is de laatste, die deze wan
toestanden zal ontkennen.
Bij de beoordeling van het krottenprobleem
moet men echter niet over het hoofd zien
dat de zuiderling een heel andere wooncul-
-
De Nederlandse Antillen, in het begin van de jaren vijftig zwaar geteisterd door de
massale ontslagen in de olie-industrie, zijn begonnen aan de wedergeboorte van hun
economie. Toen half januari de Amerikaanse elektronische industrie Solitron met de
Antilliaanse overheid een overeenkomst sloot over de oprichting van een industriepark
ter grootte van 24 hectaren in de omgeving van de Dr. Albert Plesman Luchthaven op
Curaqao, heerste onder de Antilliaanse bevolking een duidelijk optimistische stem
ming. Het optimisme gold niet zozeer de iverkgelegenheid. die voor drieduizend Antil-
lianen binnen zes jaar wordt geschapen, als wel de feitelijke erkenning dat het toeris
me, een wankele en tot nu toe de belangrijkste bron van inkomsten, niet langer het
wel en wee van dit eilandenrijk zal bepalen. De lofzang op het toeristische manna, die
uit de Caraïbische zon neerdaalde, begon onderhand eentonig te klinken en werd zelfs
in de oren van de diehard-optimisten vervormd tot een treurzang.
Op de Antillen erkent men ruiterlijk: wij
leefden tot nu bij de gratie van Fidel Castro.
Sinds de Cubaanse premier zijn eiland on
bruikbaar maakte voor Amerikaanse toeris
ten, verspreidde de golf van vakantiegenie-
ters zich naar de Antillen. Vanaf 1960 werd
elk jaar op de Antillen een modern hotel ge
bouwd. Curacao kreeg zijn Curasao Intercon
tinental en Holiday Inns, de Nederlandse Ha-
zeleger uit Ede bouwde zijn Flamboyant
Beach Hotel, Hilton kwam en vestigde een
monstrueus luxueus bastion aan de Piscadera
baai op Curacao, een hotel dat nauwelijks
onderdoet voor het pompeuze Aruba Carib
bean en de in Caribische stijl opgetrokken
Sheraton op Aruba. Vrijwel alle hotels zijn
dit jaar voor negentig procent volgeboekt. In
1962 bedroeg het aantal overnachtingen op
de Antillen 120.000, in 1966 was dit aantal ge
stegen tot 252.000. Volgens een berekening
van het departement van Sociale en Eco
nomische Zaken zal de totale capaciteit van
het hotelwezen in 1970 ongeveer 2600 kamers
bedragen (thans 725 kamers».
verlening, omzetten in een reële welvaart",
zegt de nieuwe minister-president Cyro
Kroon. „De Amerikaanse bedrijven Solitron
en Texas Instruments hebben zich al geves
tigd. Op Aruba kwam een Amerikaans che
misch concern en in 1970 hoopt de Interna
tional Salt Company de zoutpannen op Bo
naire rendabel te kunnen exploiteren. De in
teresse van de Amerikaanse bedrijven geldt
nauwelijks de Antilliaanse binnenlandse
markt met zijn 200.000 inwoners maar de
toegang tot de Euromarkt. De associatie van
de Antillen met de Euromarkt geeft de in-
dustrieprodukten toegang tot de grote markt
van de Zes tegen betaling van het EEG-bin-
nentarief. De Nederlandse industrieën heb
ben nauwelijks belangstelling voor de Antil
len.
„Dit is geen onwil van het Nederlands be
drijfsleven, maar een zuivere zakelijke over
weging. Onze binnenlandse markt is te klein
en om binnen te kunnen dringen in de La
tijns-Amerikaanse markt is het verstandiger
Weekendbijlage Leidsch Dagblad Zaterdag 25 mei 1968
Jaarlijks uordt op de Antillen minstens
een luxueus hotel geopend. Op Aruba iverd
onlangs het Sheraton Hotel in bedrijf geno
men. De foto werd genomen op het moment
dat Antilliaanse bouwvakkers bezig waren de
laatste hand te leggen aan het strandterras
van Sheraton, dat in Caraïbische stijl is op
getrokken.
De directe invloed van deze toeristische ex
plosie betekent voor de werkgelegenheid, dat
per hotelkamer 1,25 arbeidsplaatsen beschik
baar komen. Daarnaast profiteren ook de
souvenirwinkels, de leveranciers aan hotels
en de plaatselijke hotels.
In 1966 besteedden alleen al de Amerikaan
se toeristen 19 miljoen dollar (in 1960 10 mil
joen dollar). In een jaar steeg de bijdrage
van het toerisme tot het nationale produkt
van 4 tot 12 procent. Het toerisme kreeg zo n
enorme greep op de Antilliaanse gemeen
schap, dat indien niet aan industrialisatie ge
dacht werd, de Antilliaanse bevolking over
enkele jaren een volk zou zijn van borden
wassers. kamermeisjes en taxi-chauffeurs.
Het gevaar was niet denkbeeldig dat de An
tillen volledig afhankelijk zouden zijn van
een enkele beslissing van de Amerikaanse
president. Nu al is het reizen naar het bui
tenland door regeringsmaatregelen voor de
Amerikanen aanmerkelijk kostbaarder ge
worden.
Amerikanen
Met het trauma van de olie-industrie voor
ogen besloot de Antilliaanse regering een in
dustrialisatieprogramma op te zetten, dat in
de eerste plaats erop is gericht Amerikaan
se industrieën aan te trekken.
Hiervoor komen vooral in aanmerking indus
trieën, die weinig elektriciteit verbruiken en
geringe vervoerskosten voor de produkten
met zich meebrengen. „Wij willen de schijn
welvaart waarin wij leven, gebaseerd op dienst-
dat de Nederlandse bedrijven zich in een La
tijns-Amerikaans land vestigen. De regerin
gen van de Latijns-Amerikaanse landen bie
den redelijke faciliteiten voor vestigingen, ter
wijl ze rechten zouden heffen op produkten
die hier gefabriceerd worden", aldus een An
tilliaanse ambtenaar, verbonden aan het de
partement van Economische Zaken.
Voortvarend
De Antilliaanse regering blijft diligent en
werkt zeer effectief indien het erom gaat be
drijven aan te trekken. Een Nederlandse za
kenman, die poolshoogte kwam nemen: „Don
derdagavond kwam ik met het vliegtuig uit
Nederland aan. Ik vertelde de hotelmanager
van mijn komst. Vrijdagmorgen werd ik ont
vangen bij de minister van Economische Za
ken, vrijdagmiddag reed ik rond om de be
schikbare terreinen te verkennen. Zaterdag
morgen werd mij in principe vergunning toe
gezegd, zaterdagmiddag maakte ik met een
architect een vlucht boven het eiland om het
terrein, waar ik belangstelling voor had, van
uit de lucht te bekijken. Zondag schetste de
architect een voorlopig ontwerp van mijn be
drijfspand. Maandagmorgen kreeg ik het ont
werp en maandagmiddag konden de contrac
ten worden getekend en lagen de vergunnin
gen gereed. Waar ter wereld kun je in vier
dagen een project rond krijgen?"
Deze voortvarendheid op economisch gebied
treft men overal aan op de Antillen. Snel,
zakelijk en doeltreffend dat lijkt het uit
gangspunt te zijn dat de Antillen innemen
tijdens deze periode van industrialisatie.
De eerste resultaten voor de werkgelegen
heid beginnen zich al af te tekenen. Volgens
minister-president Kroon zal de stijging van
de werkgelegenheid, in 1966 geraamd op 6600
arbeidsplaatsen voor de periode tot en met
1970, nu gesteld worden op 8600 arbeidsplaat
sen. Tot 1970 moet werkgelegenheid gescha
pen worden voor 15.000 werkzoekenden.
Negentien procent van de beroepsbevolking
„Dit is een politieke beslissing. Het zou het
zelfde betekenen als wanneer in Nederland de
Deltawerken worden stopgezet om de wegen
bouw te versnellen".
Dit soort uitspraken wekt de wrevel van
de politieke tegenstanders van het huidige
bewind. De jonge politicus Suriel. lid van de
URA, zegt: „Men regeert te veel naar de ge
vestigde groeperingen toe. De volksgroepen,
die het zwaarst te lijden hebben, de arbei
ders. de ambachtslieden worden vergeten. Het
kapitaal regeert en naar het kapitaal wordt
geregeerd.
Favoritisme en paternalisme vieren hoogtij.
Alleen partijgenoten van het huidige bewind
van de Democratische Partij komen aan hun
Minister-president Kroon.
het voorstel om de gedeputeerden te laten
ontslaan door de Landsregering.
de grote bedragen, afkomstig van Aruba,
die worden besteed aan Curagaose projecten.
de inperking van de bevoegdheden van de
gezaghebber.
de centralisatie vanuit Curasao, clie doet
denken aan kolonisatie vanuit Nederland.
De eilandelijke gevoelens van Arubanen gaan
zover dat zij zelfs de naam Nederlandse An
tillen willen doen verdwijnen. „Wij voelen ons
Groot-Antillianen", aldus gedeputeerde Max
Groes.
Tijdens luidruchtige vergaderingen ln de
Arubaanse eilandsraad worden de verlang-
gens en grieven steeds weer uitvoerig uit de
doeken gedaan, in de hoop dat de geluiden
verder zullen klinken dan Willemstad en
Oranjestad.
Op één punt zijn de Arubanen en de lands
regering op Curasao had echter met elkaar
eens: Gezamenlijk willen ze aan Nederland
voorstellen het onderwijs, dat dertig procentr
van de begroting uitmaakt, te beschouwen
als een Koninkrijkszaak. De vrijgekomen gel
den zouden dan kunnen worden besteed aan
ontwikkelingsprojecten. Op deze basis van
zestig miljoen Nederlandse guldens kunnen
de twee tegengestelde machten elkaar vin
den. Snel, efficiënt en zakelijk, zoals de An
tilliaanse economische geloofsbelijdenis voor
schrijft.
In de wijken Fleur de Marie en Buena Vista
op Curagao treft men nog talrijke krotten
aan. Voor 1970 hoopt de Antilliaanse regering
tweeduizend nieuwe volkswoningen te bou
wen welke de krotten zullen vervangen.
trekken. En deze partijgenoten bezitten geza
menlijk voor 75 procent het kapitaal van de
Antillen".
Het ziet er overigens niet naar uit dat de re
gering van premier Kroon veel gevaar van de
oppositiepartijen URA en NVP behoeft te vre
zen. Voorlopig hebben ze geen beschikking
over zendtijd voor radio en tv gekregen.
Federalisme
Een groter gevaar, dat het centrale gezag be
dreigt. komt van het Arubaanse bestuurscol
lege. De Arubanen verlangen grotere eilan
delijke zelfstandigheid en streven naar een
eigen gouverneur, benoemd vanuit Nederland.
De grieven van de Arubanen tegen het cen
trale gezag op Curacao:
het voornemen van de Antilliaanse rege
ring om de verkeerswetgeving en de verkie
zingswetgeving te centraliseren.
tuur heeft dan de noorderling. Men zal op de
krotten dan ook vaak een televisie-antenne
treffen en voor de deur een grote Ameri
kaanse wagen van het meest recente bouw
jaar.
Bij de sanering van de krottenbuurten spe
culeert de overheid vooral op het eigen ini
tiatief van de bewoners. Van de krotbewo
ners wordt verwacht, dat zij zelf weg zullen
trekken, een betere woning zullen zoeken of
het vervallen huis zelf zullen opknappen.
Om de woningnood op te heffen, zullen bin
nen korte tijd ongeveer 8000 krotten moeten
worden vervangen. Er liggen plannen gereed
om voor 1970 tweeduizend nieuwe volkswo
ningen te bouwen. Op een vraag waarom
geen prioriteit wordt gegeven aan de volks
woningbouw boven bijvoorbeeld de finan
ciering van een hotel luidde het antwoord:
