ZWARTE DAG
VOOR HITLER
LD Extra
17 mei 1943
Catastrofe
oor
de
nazi s
Onkwetsbaar geachte dammen in Mölme- en
Edersee door de Britten zwaar gehavend
Yan onze
feature-redacteur
IE MAANDAGMORGEN 17 mei 1943 had de Führer een aanval van
I wilde razernij. Wat er in de vroege uren van deze dag gebeurd waswas erger
I W voor hem dan alles wat tevoren was geschied. De „Engelse luchtpiraten*',
Hitiers scheldwoord voor de Britse oorlogspiloten, hadden de onkwetsbaar
mchte dammen in de Möhne- en Edersee kapot gebombardeerd. Wat de eerste betreft,
as hierdoor onberekenbare schade toegebracht aan de zware oorlogsindustrie in het
ihrgebied en wat de stuwdam in de 90 km oostelijker gelegen stuwdam in de Eder-
aangaat, werden door zijn vernietiging grote elektriciteitswerken stilgelegd en
ate schade toegebracht aan het scheepsverkeer op de Weser en het Mittelland-kanaal.
30&6T
Kilomëtêw.
rtb'Hne
Niesen
ftAtUftefeta
T ZICH IN DE NACHT van 16 op 17 mei af-
dde was voor de Duitsers een catastrofe, voor
Geallieerden een groots wapenfeit van de eer-
rang.
water uit de grote stuwmeren stort/te zich
een veertig meter hoogte met vernietigende
cht door de dalen, alles meesleurend wat zich
zijn weg bevond: huizen, spoorwegen, brug-
en ook honderden mensen en dieren. Het
ma voltrok aich in enkele minuten. Indertijd
ht d het aantal doden opgegeven als zijnde 375,
ir het werkelijke verlies aan mensenlevens
et een veelvoud hiervan zijn geweest.
e Mölinesee
0SLi?&
Rechts: Een kaartje van het gebied dut het
doelwit was van de Britse luchtaanvallen op
17 mei 1943.
gelegd. Het diende voornamelijk voor het op peö
houden van de waterstand in de Weser en het
Mittelland-kanaal en het voorkomen van over
stromingen in het Eder-dal gedurende de winter.
Ook hier werd een krachtcentrale gebouwd.
Operatie Down wood
DE OPERATIE van de Britten bekend onder
de naam Downwood en onder leiding staande
W-pT STUWMEER in het dal van de Möhne,
riviertje, dat uitmondit in de Ruhr, beslaat
oppervlakte van 1016 hectaren en kan 135
joen kubieke meter water bevatten. Aan de
itelijke kant is een daan gebouwd, welke een
fle heeft van 640 meter, een breedte aan de
t van ruim 34 meter en ee«n hoogte van ruim
meter. Met andere stuwmeren levert de Möhne-
het benodigde water voor het Ruhrgebied met
telloze mijnen en zware industrieën. Natuur-
leveren de stuwmeren ook drinkwater voor de
Diking, maar dat is slechts een gering per-
tege van wat de industrie nodig heeft. De
«kosten van de spermuur hebben indertijd
t minder dan 21 miljoen marken bedragen. Bij
dam bevinden zich ook belangrijke elektrici-
bwerken.
e Edersee
T MEER NAAR HET OOSTEN gelegen stuw-
fl' in het dal van de Eder, welke uitmondt
de rivier de Pul da, werd enige jaren later aan-
De onverschrokken Britse oorlogsvlieger
Guy Gibson, commandant van het squadron
dat de dammen in Möhne- en Edersee ver
nielde, op 17 mei 1943 Hitiers onbarmhartige
tegenspeler.
Foto recht»: fn T953 was de aangerichte
schade weer hersteld. Men ziet hier de Möhne-
dam temidden van een lieflijke omgeving,
welke een recreatiegebied is bij uitnemend
heid.
van de onverschrokken oorlogsvlieger Guy Gibson,
was maanden tevoren in het diepste geheim voor
bereid. Behalve de dammen in Möhne- en Edersee,
was ook doelwit de Sorpedam, iets ten zuiden va/n
de Möhnesee gelegen; dit laatste doel echter dien
de meer als afleidingsmanoeuvre. Voor het ver
nietigen van de dammen was een speciale bom ver
eist. De ontwerper hiervan was de natuurkundige
dr. Barnes Wallis. De bom had een doorsnee van
vier meter. Lancaster-bommenwerpers, welke spe
ciaal hiervoor gebouwd of omgebouwd werden,
konden slechts elk één zo'n gevaarte vervoeren.
Talloze oefen vluchten werden in Engeland met
dit dodelijke wapen gemaakt voor en aleer be
sloten werd tot de aanva-l op Duitsland over te
gaan. Het vliegen met dit wapentuig w*« een
uiterst riskant karwei. De Lancasters moesten op
een hoogte van slecht» twintig meter over het
water scheren en met een Juiste snelheid van 346
kilometer per uur de bom afwerpen. Deze keilde
dan als een kiezel over het wateroppervlak, zonk
vlak bij de dam naar beneden en kwam aan de
voet van het granieten damlichaam tot ontplof
fing.
Voor de operatie werden 19 vliegtuigen met be
manning van Squadron 617 uitgezonden; zestien
Lancasters wisten het afweergeschut aan de Hol
landse kust en in het binnenland te passeren en
van deze zestien gingen acht vliegtuigen met 55
man aan boord verloren. De overige acht kwa
men behouden in Engeland terug. Een der vlie
gers van een ln Duitsland neergehaald vliegtuig
bracht het er levend af, zjj het dat hij in krijgs
gevangenschap raakte.
In het Geallieerde kamp was de vreugde over het
welslagen van de operatie geweldig groot; Hitier -
verbeet zich.
VOORDAT ook hij het slachtoffer werd ran de
oorlogshandelingen, had Goiy Gibson zijn levens
verhaal neergeschreven in een boek, dat in het
Nederlands vertaald werd. Onder de titel „In zoek
licht en afweervuur" werd het uitgegeven by P.
G. Kroonder in Bussum. In dit boeiende verhaal
vertelt Gibson ook van de hierboven vermelde
dramatische Duitsland-vlucht. Slechts drie bom
men waren nodig geweest om de Möhne-dam aan
het wankelen te brengen en er een gat van hon
derd meter in te slaan. Toen het resultaat naar
Engeland werd geseind, vloog Gibson nog eens te
rug naar <te Möhnesee. Hij vertelt dan:
Vloedgolf
„Toen keek ik wederom naar de dam en Tiaar
het water en overal om mij heen deden de
andere jongens hetzelfde. Het was een won
derbaarlijk gezicht. De hele vallei begon zich
nu te vullen met de damp van het stromende,
gutsende water en diep in de vallei zagen we
de auto's langs de wegen voortsnellen, voor de
vloedgolf uit, die hen achterna joeg en snel
ler was dan zij.
Ik zag het licht van hun koplampen en ik
zag hoe het water ze inhaalde, golf Tia golf,
en toen, hoe de kleur van hun koplampen
onder water overging van lichtblauw in
groen, van groen in donkerpaars, totdat er
op het laatst niets meer was dan het zwarte
water, dat in sprongen voortgolfde. De vloed
golf snelde verder, op haar iveg viaducten,
spoorwegen, bruggen en alles wat zij tegen
kwam, met haar meevoerend. Wij wisten, toen
wij daar zo zaten te kijken, dat deze vloed
golf de oorlog niet zou beslissen; maar het
betekende een catastrofale ramp voor Duite*
land".
Recreatiegebied
ER IS NU NIETS meer dat aan de ramp her
innert. Tien jaar na de Britse aanval was de
schade aan de Möhne-dam weer hersteld. De
Möhnesee is een trekpleister voor toeristen gewor
den. Dat is te danken aan haar lieflijke ligging ten
zuiden van het Arnsberger Wald in het prachtige
Saueriand, het „land van de duizend bengen". Aan
de oevers met hun parkachtig landschap liggen
vriendelijke dorpen; duizenden trekken naar de
stranden of beoefenen de zeilsport op het uitge
strekte meer. Met de Möhnesee zijn ook de overige
„Talsperren" in West-Duitsland voorbeelden hoe
kunstmatig gevormde meren een verrijking kun
nen zijn van het landschap.
H. DE LANGE
Weekeindbijlage Leidsch Dagblad
Zaterdag 18 mei 1968
Foto links: Een helaas
slechte afdruk van 'n foto uit
de Grafschafter Nachrichten
van 29 juli 1953 in Hitiers
tijd voor publikatie verboden
van de verwoestingen,
welke door de Britten aan de
dam in de Möhnesee werden
aangericht. Een groot gat
van 100 meter breedte deed
het stuwmeer vrijwel leeg
lopen, hetgeen een catastrofe
betekende voor het industrie
gebied aan de Ruhr.
Foto rechts Luchtopname
van de darn in de Edersee na
de aanval m de nacht van
16 op 17 mei 1943. Op de och
tend van de 17de bleek de
dam (de gebogen lijn links
op de foto) doorbroken.
Slechts één speciale bom
van vier meter doorsnee was
voor dit werk voldoende Het
aoeddcels leeggelopen stuw
meer ziet men rechts op de
foto.
