Arthur Miller presenteert
z'n nieuwe stuk The Price
Geen marteling van
Griekse gevangenen
Kosmos in zeer
ongewone baan
Toneel in New York
Ook andere boeiende
stukken aan de orde
Sterke uitbreiding
van het Singermuseum
Engelse socialistische en
liberale kamerleden:
Tot 1770 km
„Echo der Duinen"
onder eminent vakman
Scharoff regisseert
Noordelijk Toneel
PAGINA
LEIDSCH DAGBLAD
(Van onze correspondent te New York)
In het Broadway-theater Morosco te New York gaat een
nieuw stuk van Arthur Miller: „The price". Bijna alle critici
zijn het erover eens dat het een belangrijk stuk is, het beste
dat in tijden gezien is op de amusementsboulevard. Het lijkt,
ondanks een paar zwakheden, een waardige schakel in de rij
van Millerstukken, waartoe „De dood van een handelsreiziger",
„Van de brug af gezien", „De vuurproef" en „Incident in Vichy"
behoren.
Twee contrasten
„The price" brengt twee broers
naar de zolderverdieping van hun ou
derlijk huis waar het door hen
geërfde meubilair uit vroegere tyden
is opgeslagen. Het moet verkocht
worden. De ene broer. Victor Franz,
een politieagent die dicht voor zijn
pensionering staat, verwacht een
mooie prijs voor de meubels. Hij en
zijn vrouw Esther kunnen het geld
gebruiken. Hij bracht het niet ver.
zag zijn opleiding afgesneden door
de crisis en de daaropvolgende nood
zaak voor zijn verarmde vader te
zorgen.
Voor broer Walter Franz, een suc
cesvolle rijke chirurg die naar de
zolderverdieping komt om zijn broer
die hij 16 jaar niet zag te ontmoeten,
ligt de zaak wat anders. Financieel
spelen de meubels voor hem geen
rol. Het zijn eerder stoffige, pompeu
ze overblijfsels uit een tijdperk, dat
voor hem al lang afgesloten is.
Emotioneel gevecht
De emoties, rancunes en gevoelens
▼an gehechtheid, die benauwend tus
sen de meubels zijn blijven hangen,
exploderen als de broers met elkaar
geconfronteerd worden en een uur
▼an waarheid breekt voor hen aan.
Terwijl Esther grotendeels zwijgend
toekijkt en een stokoude Joodse an
tiekhandelaar Gregory Solomon als
een wijze filosoof nu en dan met
humor ingrijpt hakken de broers op
elkaar In: met te late aanbiedingen
van vriendschap, met opgekropte
haatgevoelens, met onthullingen uit
het verleden en met stijgende emo
tie.
Eerst ziet het er naar uit dat de
politieman de opofferende zoon is ge
weest en de chirurg een egoist, die
eigen succes boven alles liet gaan.
Maar Millers stuk is gelukkig meer
waard dan deze eenzijdigheid. In de
dramatische confrontatie van dé
broers komt naar voren dat beider
houding een zekere geldigheid heeft,
zowel als een diepere onwaarachtig
heid. Het is geen ruzie tussen een
nobele ziel en een koude ellendeling
die Miller ten tonele voert, maar
een emotioneel gevecht tussen men
sen. wier persoonlijke „waarheid" in
de ontmoeting wordt opengebroken.
Het zoeken naar een prijs voor de
meubels uit het ouderlijk huis brengt
Dat dit zo was lag overigens wel
een beetje aan d« Newyorkers zelf,
die nooit buiten hun eigen wereld
stad kijken als het om toneel gaat.
Zoe Caldwell speelde namelijk al een
tijd In Amerika, in steden zoals Min
neapolis en Chicago, en iedereen die
haar daar Shakespeare. Shaw. Mo
lière of Tsjechow zag spelen was on
der de Indruk van haar groot talent
en bepleitte haar komst naar New
York.
seerde mechanische „dode" benade
ring van het leven en een warm
bloedige. maar vormloze, bijna bes
tiale vitaliteit.
Wachholder probeert in het stuk
Würz uit zijn gesteriliseerde huis te
krijgen en hem er van af te brengen
de .menseijlkheidsbacillen" nog ver
der te bestrijden, zoals Würz poogt
te doen. Wachholder bezit bovendien
twee aangenomen zoons: Leo en As
ian, die nog andere aspecten van de
Duits-Oostenrijkse schizofrenie tot
leven brengen.
Fascinerend
neel (ook al is de Joodse vluchteling
Lind kennelijk geobsedeerd door het
onverwerkbare verleden der nazi-
brutaliteit) dat het geen geldigheid
zou hebben voor een ander volk of
land. Llnds figuren zijn symbolen
van algemeen menselijke verschijnse
len, van agressiviteit o.a., die in haar
verbinding met seksualiteit wordt op
geroepen. De opvoering in New York
onder regie van Gerald Freedman en
in schitterende decors van Ming Cho
Lee is dan ook bij de Amerikanen
goed ontvangen. Vele critici w
het erover eens dat „Ergo" één
de boeiendste stukken was die in New
York te zien waren en meer dan
schreef zelfs: „Het fascinerendste
toneel in de stad".
Linds' „Ergo"
Niet in één van de Broadway-
theaters, maar „Off-Broadway speelt
sinds kort het stuk „Ergo", een be
werking van de gelijknamige roman
van Jakov Lind, de Oostenrijkse
schrijver, die in het Duits schrijft, in
Engeland woont en gedeeltelijk in
Nederland opgroeide. „Ergo" wordt
gepresenteerd als onderdeel van Jo
seph Papps New York Festival in
het Public Theatre, waar dit seizoen
»n paar opvallende produkties te
bewonderen waren. Linds stuk is ook
niet alledaags. Met een post-expres-
sionistische opzet en een ondertoon
obscene hilariteit gaat Lind de
schizofrenie van de Duitse, of meer
nog Oostenrijkse geest te lijf. Zijn
symbolische figuren. Würz en Wach
holder staan resp. voor de gesterili-
Prijswinnaars
„Gaudeamus"
UTRECHT (AJLP.) De jury
van het door „Gaudeamus" en het
Utrechts conservatorium georgani
seerde internationaal concours voor
vertolkers van muziek van onze tijd,
bestaande uit Johan van den Boo-
gert, Georges Caraêl, prof. dr. Sieg
fried' Goslich, André Laporle en Karl
Erik Welin heeft gisteravond de
prijswinnaars bekend gemaakt).
De eerste prijs (f 3.000 beschik
baar gesteld door „La fandation
Europeënne de la culture", ging naar
de Engelse pianist Ronald Luns
den, de tweede prijs (f1500), was
voor de Amerikaanse pianiste Nancy
Voigt. de derde prijs (f 1.000)
LAREN (GPD) In Laren is gis
teren het nieuwe gedeelte van het
Singer-museum geopend. Het pren
tenkabinet, dat zich in de kelders
van het museum bevindt, is met een
oppervlakte van meer dan 230 vier
kante meter uitgebreid. Tot voor
kort waren hier de opslagruimten.
Thans is er het Gerrit van Houten
kabinet ondergebracht.
Hier wordt een permanente ten
toonstelling gehouden van werk van
deze kunstenaar, die aan het eind
van de vorige eeuw leefde. Door de
92-jarige mej. Sientje van Houten,
een dochter van de kunstenaar, zijn
de aquarellen en tekeningen overge
dragen aan de Stichting Gerrit van
Houten en aan de Stichting Sientje
van Houten. Deze beide stichtingen
Titiaan gestolen
ROME (DPA) Uit een
kerk in Medole in de Italiaanse
provincie Mantya is donder
dagnacht een schilderij van
Titiaan (1477-1576) gestolen.
De dieven hebben het doek
„Christus verschijnt aan Ma
ria" uit de lijst gesneden.
Volgens de pastoor van de
kerk werd de waarde van dit
schilderij enige tijd geleden op
400 miljoen lire geschat.
Uitwisseling
Salzburg-Haarlem
{-* HAARLEM (ANP) Van afgelo-
Upeillllg „Centrum pen woensdag t/m maandag a.s. ge-
ven bijna 100 leden van het Haar-
I i lems Jeugdorkest en verder het pop-
Oil Cle DOCK |pent.heater „Merlijn" en het Haar-
j lems Jeugdtheater voorstellingen in
AMSTERDAM (ANP) Gisteroch- j Salzburg ter gelegenheid van de cul-
tend is in Amsterdam het „Centrum turele uitwisseling Salzburg-Haarlem,
ae Poolse pianiste Anita Kr och- voor het. oude boek" geopend voor Inmiddels is reeds een tentoon-
malska en de vierde prils (f 750' 'het publiek. De gelijknamige Stich- stelling te bezichtigen van foto's van
voor de Duitse pianist Nor bert Gross- ting is opgericht door 19 antiquairs, j Nederland en in het bijzonder van
rnamn, terwijl de vijfde prijs (f375) met het doel een trefpunt te vormen Haarlem. De musici spelen morgen
gewonnen door de Amerikaanse voor een ieder die zich interesseert een werk van de Nederlandse com-
Koningin Ju liana
onthult standbeeld
van haar moeder
DEN HAAG (ANP) Koningin
Juliana zal zaterdag 4 mei a.s„ in
aanwezigheid van Prins Bernhard, te
Rotterdam het standbeeld van Ko
ningin Wllhelmina onthullen dat
werd vervaardigd door de beeldhouw
ster Charlotte baronesse van Pal-
landt, in opdracht van het Rotter
damse comité voor de totstandkoming
van een standbeeld voor Koningin
Wllhelmina. Het monument zal wor
den geplaatst in het park op de hoek
▼an de Parkkade en de Westerlaan.
zorgen ervoor dat het werk vaj
Groningse kunstenaar permanent te
zien is., resp in het Museum
Stad en Lande te Groningen ei
het Singer-museum.
In het oorspronkelijke gedeelte
het Prentenkabinet worden wisselen-,
de tentoonstellingen georganis
Als eerste geeft de Eemnesser teke
naar Piet Klaasse hier een expositie.
Tevens is vandaag in Singer de ex
positie van schilderijen, tekeningen
en grafisch werk van Johannes Ta-
venraat geopend. Deze weinig beken
de Rotterdamse schilder leefde var
1809 tot 1881. De meeste van de ge
ëxposeerde werken zijn nog nooit
eerdér voor het publiek te zien
weest.
hen ertoe de prijs te
him levensgang betaald
Robert Anderson
Millers „The price" is niet het eni
ge stuk op Broadway dat zich
die zij j Michale Ranta.
voor oude boeken en prenten. Het ponist Willem Pijper en verder
Verder werden drie premies toege. centrum is gevestigd
kend en wel aan de sopraan Eva eeuws pand aan de Nieuwe Zijds
Csapo uit. Hongarije, de Nederlandse i Voorburgwal.
pianist Stanley Hoogland en de j Beneden is een permanente ten-
Nederlandse violiste Ruth Hesse- toonstelling van oude boeken en
ling. prenten ingericht, terwijl in de bo-
De prijzen werden gisteravond na vcnzaal wisselende exposities zullen
afloop van het slotconcert uitge- 1 zijn die verband houden met het
diept in de nuances en tegenstrijdig- reikt door de commissaris van de boek. Op het ogenblik is er een expo.
hedesn der menselijke emoties. Rooert Koningin in de provincie Utrecht, sitie van kinderboeken, vervaar-
Anderson. de schrijver van o.a. mj- c. Th. E. Graaf van Lynden van digd door schoolkinderen uit Haar-
„Thee en sympathie en Broadway- Sandenburg. lem
hit» als „You know I can't hear you i
when the water's running", heeft I
stuk geschreven met de titel
ken van Mozart en Bach. Haarlemse
bloemenmeisjes hebben op
bloemen aangeboden.
Scheepsbouioer C. Verolme ivoor de 255.000 tons Esso-tanker Iter wereld op een helling is ge-
heeft gisteren persoonlijk een op de werf in Rozenburg. Dit bouwd. Een bijzonderheid is dat
handje geholpen bij de kiellegging wordt het grootste schip dat ooit de helling tegelijk met het schip
I wordt gebouwd.
ATHENE (AP) Twee leden van
het Britse Lagerhuis, een socialist en
een liberaal, hebben na tien dagen
een onderzoek afgesloten naar de le
vensomstandigheden in Griekenland
onder het militaire regime en gezegd
dat er geen duidelijk bewijs is gele
verd, dat politieke gevangenen wor
den gemarteld.
Na hun terugkeer van het eiland
Leros, een der twee eilanden in de
Aegeïsche Zee waar gevangenen zijn
samengebracht in kampen, verklaar
den zy tegenover journalisten, dat
de 485 gedetineerden in een be_
paald kamp „slechts 22 hadden ge
klaagd over slechte behandeling of
martelingen die zü hadden onder
gaan vóór hun aankomst op het
eiland".
De heide parlementariërs, de socia
list Gordon Bagier en de liberaal
Russell Johnston, deelden mee dat zij
vrij uit hadden mogen praten met de
gevangenen zonder bijzijn van rege
ringsvertegenwoordigers
Johnston verklaarde te hebben ge
sproken met de linkse leider Manolis
Glezos die had geklaagd over gebrek
aan vrijheid „en zioh meer zorgen
scheen te maken over de politieke
toestand. Hy was zeer gezond, in te
genstelling tot berichten dat hij zou
zijn geëxecuteerd".
Bagier en Johnston maakten deel
uit van een groep van vijf Britse par
lementsleden die door die Griekse re
gering zijn uitgenodigd om een on
derzoek in te stellen naar de toestan
den in Griekenland. Zü waren ach
tergebleven om een bezoek te bren
gen aan de gevangenen-eilanden na
dat de overige drie parlementariërs
twee dagen eerder waren vertrokken.
MOSKOU (APt De Sow jet Unie
heeft gisteren opnieuw een onbe
mande satelliet in een zeer ongewo-
baan gelanceerd en daarmee de
vermoedens versterkt, dat zij spoe
dig een spektakulaire ruimtepresta-
tie gaat verrichten met misschien
verscheidene kosmonauten en twee
straat I of meer ruimteschepen.
j De gisteren gelanceerde satelliet,
r*h££a£lCoilcert in Noordwijk:
soortgelijk thema heeft. Eigen
lijk ls het nauwelijks een stuk, maar
een serie korte scènes waarin de
verhouding tussen een zoon en zijn
lawaaiige, zelfingenomen egocen
trische vader uit de doeken wordt
gedaan. Het geheel mist vaak span
ning (zoonlief rijgt de scènes aan
elkaar door het publiek te vertellen
over zijn problemen) maar heeft toch
een aantal bewonderenswaardige scè-
Anderson zorgt in elk geval voor
een hoogst sensitief en persoonlijk
toneel. Iedereen, die wel eens ambi
valente gevoelens tegenover zijn
ouders geh&d heeft, herkent gedach
ten en emoties in het stuk, dat als
compositie zonder twüfel rammelt
aan alle kanten.
Zoe Caldwell
- Een derde stuk dat op Broadway
speelt en door pers en publiek he
melhoog geprezen wordt heet „The
prime of miss Jean Brodie". Het is
een bewerking door de uit Texas af
komstige Jay Allen van de roman
van de Britse Muriel Spark. De
hoofdpersoon erin ls de ontembare,
romantische schooljuffrouw Miss
Brodie, die voor de Schotse meisjes
school waar zy les geeft een bron
van irritatie is. Deze rol wordt ge
speeld door Zoe Caldwell. Deze uit
Australië afkomstige actrice is op dit
moment zeker de grote heldin van
het Newyorkse theater. Zü is opeens
ontdekt, niet alleen door regisseur
Robert Whitehead, maar door duizen
den Newyorkers, voor wie zü kort ge
leden nog een volkomen onbekende
naam was.
i In het Noordwijkse „Lido" vond gisteravond het uitgestelde
i concert van „Echo der Duinen" doorgang. Op het programma
stond H. v. d. Veld nog als dirigent vermeld. Herstellende van
een ziekte was hij wel aanwezig, maar als toehoorder. In het
najaar (26 oktober bestaat het korps 40 jaar) zal hij afscheid
nemen. Op het toneel verscheen Wijb Schoon. K.M.K.-lid en
reeds dirigent in Noordwijkerhout. Mocht „De Echo" hem blij
vend aan zich binden, dan wensen we het korps al bij voorbaat
geluk met de komst van deze eminente vakman.
We nemen aan. dat Schoon een
door Van der Veld voorbereid pro
gramma geheel of gedeeltelijk over
nam. Dan heeft hij de harmonie in
luttele weken al zijn stempel opge
drukt. We gaan ei. gezien de om
standigheden. aan voorbü dat nog
niet alles pasklaar de „laatste hand"
Van Lynschotens „Geuzen van de
Bommelerwaard" vormden 'n hoofd
nummer. Wüb Sohoon's intenties
schemerden daar al in door: open
liggend welgeanalyseerd compositie
beeld, efficiënte directie met dwin
gende kracht en onmiskenbaar over
wicht, nergens zinloze klankkracht,
geen instrumentengroep wordt over
woekerd, geen uitspringende stem
men. Alles is .gecensureerd". Dan
wijzen we op de verhouding van de
klankwaarden, wat doorzichtigheid
bewerkt. Iedere melodische welving
zingt, helder en rustig.
Present was De Vogelkoopman van
Zeiler en o.m. ook Ruelle met een
ouverture Halifax. Ruelle's al dan
niet gestopte trompetten en trom
bones klaroenen continu hetzelfde en
werkten daardoor vermoeiend. Dat
deed niet de Tango Militair van
Kötscher-Gutzeit. In een Celeste
Prezza van Silenzio solieerde Fr.
Duindam met succes op zün trompet.
Drumband en majorettes (met
show) ontbraken niet, de Boeren ka
pel „De Duinkneuters" evenmin,
oJ.v. Wimdepa. Na de pauze voerden
eigen leden een klucht op: „100 gul
den voor een blauw oog". Nog ver
melden we, dat twee leden het have
loze vaandel weer in staat van nieuw
hebben weten te brengen
V.
De nog zeer vitale kunstenaar
heeft meegedeeld dat de première
Tsjeohow-programma zo
mogelyk op 29 mei in de schouw
burg in Drachten zal plaatsvinden,
waarby hü ook zelf aanwezig zal
zün. Bü uitbreiding van de Noorder
Compagnie (die zoals bekend de
drie noorderlüke provincies tot
werkterrein heeft) met nog enkele
HEERLEN^De neer H. Smits gaat hij door tot 60 of 70^ uur^. Scharoff zich graag bereid volgend
it ham 'jaar een avondvullend stuk van
de Koamos-219. heeft een baan die
de aarde tot op 122 km nadert en
dan omhooggaat tot 1770 km. De
hoek van de baan met de evenaar
bedraagt 48,4 graden. De enige an
dere Sow jet-satelliet die eenzelfde
baan volgde was de Kosmos-137, die
21 december 1966 werd gelanceerd,
dezelfde dag als Loena-13, welke de
laatste Russische zachte landing op
de maan uitvoerde.
Wat de taak van Kosmos-137 was
is noodt meegedeeld en vandaag is
er geen enkele aanwijzing gegeven
voor wat de Sowjet Unie met de
Kosmos-219 hoopt te bereiken.
Tezamen zün deze maand door de
Russen tien Kosmos-satellieten ge
lanceerd, een ongewoon hoog aan
tal, plus de Loena-14 die zich in een
baan rond de maan begaf. De toe
genomen activiteit geschiedt in een
tüd van het jaar die gunstig is
voor bemande ruimtelanceringen.
Ook dit heeft het vermoeden ver-
sterkt van een spoedige situnt.
Bagier en Johnston verklaarden te
hebben gesproken met twee linkse
Griekse journalisten en ook met an
deren wier voornaamste grief het ge
brek aan vrijheid en onwettigheid
van hun detentie was.
Alle gevangenen op de eilanden wor
den vastgehouden zonder dat er een
aanklacht tegen hn is ingediend. Het
zyn er ongeveer 2327 in getale.
Bagier verklaarde dat slechts één
gevangene in staat was geweest een
litteken te laten zien dat naar hij zei
was overgebleven na martelingen.
„Zowel de kampdokter als een ande
re arts waren evenwel niet in staat te
zeggen of 't een oud of een vers lit
teken was", zo voegde hij er aan toe.
Bagier zei verder, dat uit rapporten
was gebleken dat alle ondervraagden
in het gevangenenkamp communist
waren geweest en ook onder andere
regeringen gevangen hadden gezeten.
Beide Lagerhuisledcn verklaarden
tevens dat de gevangenen hadden ge
zegd dat er in het kamp niet werd
gemarteld en dat de behandeling niet
slecht was. „Als de gevangene slecht
zijn behandeld, is dit gebeurd vóór
hun aankomst op de eilanden", zo
concludeerden zij.
Hun verklaringen stemmen over
een met een recent rapport van het
Internationale Rode Kruis.
Ongeluk op clc
's Gravendamseweg
NOORDWIJKERHOUT Om
streeks kwart over acht gisteravond
is op de 's-Gravendamseweg een
bromfietster aangereden door een
tegemoetkomende personenauto. Het
slachtoffer, een 51-jarige inwoonster
van Noordwykerhout, is in ernstige
toestand naar het Academisch Zie
kenhuis in Leiden vervoerd.
De aanryding vond plaats op het
gedeelte van de 's-Gravendamseweg
tussen de Langelaan en de Gooweg
(waar geen rywielpad is) bü een in
haalmanoeuvre door de bestuurster
van de personenauto, een 20-jarige
inwoonster van Noordwük.
Na de aanrüding kantelde de per
sonenauto. De bestuurster moet met
een shock naar huis worden gebracht.
LEEUWARDEN (GPD) De beroemde, thans 84 jaar oude
regisseur Scharoft uit Rome zal met het toneelgezelschap „De
Noorder Compagnie", gevestigd in Friesepalen, drie eenacters
van de Russische schrijver Tsjechow instuderen, te weten: „De
Beer", „Het Jubileum" en „Het Huwelijksaanzoek", in de ver
taling van Ch. B. Timmer.
De leider van het noordelijk toneelgezelschapde heer Jaap
Maarleveld, heeft gistermiddag de vermaarde regisseur, die in
ons land tal van stukken van Tsjechow en andere Russische au
teurs heeft geregisseerdaan de pers voorgesteld. De heer Scha
roff regisseerde nog vorig jaar hij het Rotterdams Toneel" het
stuk „Oom Wanja".
uit Heerlen hoopt morgen wereld- j Naast hem zijn masseur J. Veget.
recordhouder te worden door on- Op de achtergrond de heer H. A.
afgebroken hammondorgel te spe- Huider, de huidige recordhouder
len. Hij blijft „zeker" 52 uur „mu- met 51 uur,
siceren", maar als ,,'t er in" zit, I
Tsjechow te regisseren. Scharoff
'kent Rtamon Alving die met haar
mah Jaap Maarleveld het gezel
schap leidt, reeds van zyn regie
van de stukken „Oom Wanja" (Co-
media 1950) en van .Be Meeuw"
(Rotterdams Toneel 1960).
Scharoff aan wie een hotel was
aangeboden, stelde een verblyf In
de boerderij van de familie Maarle
veld in Friesepalen meer op prys.
Hij prees de omgeving vanwege de
rust en een zekere gelijkenis met
het groen van de Russische velden.
Na zyn medewerking aan het ge
zelschap te hebben verleend zal
Scharoff terugkeren naar Rome
waar hij een Tsjechow-seizoen zal
leiden dat in september in Rome
aanvangt.
