FIFAX
Prijs literaire
uitgereikt aan
kritiek
Dinaux
Antwerpse „beatniks"
redden de kunst...
SKOL?
Toneel of geen toneel
DONDERDAG 4 APRIL 1968
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 13
Londense ovaties voor pianokwartet
(Van onze Londense
correspondent)
In de kleine zaal van de Royal Fes
tival Hall in Londen heeft het Am
sterdams pianokwartet (Gijsbert
Beths, Jaap Moelker, Henk Lam-
booy en Sas Bunge) een bijzonder
succes behaald met de uitvoering
van werken van Weber, Dvorak en
Fauré. Het intermezzo uit Mendels-
sohns' tweede kwartet moest als
toegift volgen na het minutenlange
applaus.
De „Times" roemde de overtuigen
de opvatting en de magnifieke klank
kleur van het ensemble. De „Daily
Teleg ,iph" sprak onder het opschrift
„Kwartet van zeldzame kwaliteit"
over de brede scala van uitdruk
kingsmogelijkheden welke aan ieder
werk volledig recht doet. „Zelden
vindt men kunstenaars van zulke uit-
gesproken individuele kwaliteiten, j
welke in een volmaakte schoonheid i
van toon gebundeld worden. Zij heb- I
ben in de vijf jaren van hun bestaan
reeds het topniveau bereikt", aldus)
de recensent van de „Daily Tele
graph".
ADVERTENTIE
Verstopt?
ELKE DROGIST HEEFT HET!
De beroemde dirigent Her-
bert von Karajan kan méér dan
de dirigeerstok hanteren. Hier
verleent hij eerste huig aan de
zanger Martti Talvela, die tijdens
een repetitie voor de Salzburger
Posterfestspiele gewond raakte
als Fasold, die tegen de „Rhein-
gold"-reuzen strijdt. De spelen
worden 7 april geopend met
Wagners „Rheingold"De artis
tieke leiding berust bij Von Kara-
jan, die morgen 60 jaar wordt.
Hielden uit de buurt
Uit brandende St. Pauluskerk
(Van onze correspondent)
Onvervangbare kunstwerken zijn gelukkig uit de St. Paulus
kerk te Antwerpen gered, dank zij een bijkans heldhaftige
saamhorigheid van de bewoners van de buurt rondom. Die
buurt is het z.g. „schipperskwartier" van Antwerpen. De brand
had reeds enige omvang aangenomen, toen van alle kanten
plotseling de vrijwilligers uit de buurt kwamen opdagen. Het
waren de bazen en het personeel van de zeemanskroegen en
dancings, de beatniks met de lange haren, die van de buurt ook
hun domein hebben gemaakt, vele leerlingen van de nabije
Academie voor Schone Kunsten, die er ook al op zolders en in
kamers kwartier hebben gevonden.
'aren zéker met meer dan 100 burig plein neergezet. Dat alles ter
en niet lettend op het vuur dat boven
hun hoofden knetterend de zolders en
de dpken vernielde en dat in de
stormachtige wind hoog oplaaide,
zijn Zij op ladders geklommen en
hebben zij grote schilderijen uit de
lijsten gescheurd en naar buiten ge
dragen. Zij hebben beelden losgehakt
en in veiligheid gebracht. Schildery
en die men van de muren kon haken,
hebben zij laten zakken. Zij hebben
koperen kronen afgenomen, kazui
fels, kandelaars en archiefstukken
meegenomen naar buiten. Later
kwamen de militairen te hulp. Toen
heeft men met yereende krachten de
stukken van de prachtige reeks 17de
eeuwse bidstoelen, werk van Quelli-
nus de Oude, losgebpkt en op een na-
wyl de brand woedde, het bluswater
als regen neerviel en het een voet
hoog in de kerk stond en ieder ogen
blik de gewelven konden instorten.
Tenslotte tegen de morgen moest de
kerk worden ontruimd, omdat het ge
vaar voor instorting steeds groter
werd. Gelukkig is het dankzij de so
lide constructie van het metselwerk
niet zo ver gekomen, maar dat had
in de bipndnacht niemand kunnen
voorzien.
Hoe het bok zij, het „schaduwvolk
van de buurt" zoals men het in Ant
werpen pleegt te noemen, heeft zich
als een held gedragen om de kunst
werken te redden. Velen kwamen
daartoe voor het eerst van hun leven
in de St.-Pauluskerk!
Internationaal
Koorfestival '69
In de week van 23 t/m 28 juni
1969 zal in het Kurhaus te Schevenin-
gen het 3e Internationaal Koorfesti
val worden gehouden, georganiseerd
door de „Federatie van Nederland
se Zangersbonden". Rijk, Gemeente
Den Haag, Provincie Zuidholland,
Radio en Televisie hebben bjj de eer
ste twee festivals: 1965 's-Hertogen-
bosch en 1967 Den Haag-Schevenin*
gen, in grote mate bijgedragen. De
ze hulp is ook voor 1969 weer toege
zegd.
Steeds meer koren nemen deel aan
dit internationale treffen. De vorige
maal waren er koren uit Nederland,
Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk, Bel
gië, Italië, Engeland, Finland, U.S.A,
Joego-Slavië en Tsj echo-Slowakije.
Voor 1969 hebben ook reeds koren
toegezegd uit Rusland, Roemenië en
Polen, zodat dit Festival een steeds
meer echt internationaal karakte*
krijgt.
De jury bestaat altijd uit drie voor
aanstaande musici, waarvan een Ne
lander het voorzitterschap bekleedt.
Zangersbonden" omvat 2.000 koren
De Federatie van Nederlands#
met bijna 100.000 zangeressen en zan
gers.
Do you speak English?
Then ring this number
(010) 131091
Het rampzalige overschot
van de prachtige St. Pauluskerk
te Antwerpen, na de geweldige
brand, waarbij gelukkig geen
mensenlevens te betreuren waren,
doch wel een aantal kunstschat*
ten verloren ging. De schade
ivordt geschat op 36 miljoen gul
den. Het is mogelijk, dat de mu
ren van de kerk moeten worden
omgehaald. In principe is reeds
tot restauratie besloten.
Van onze correspondent)
In de Ridderzaal van het Muiderslot is gisteren de prijs voor
de literaire kritiek uitgereikt aan C. J. E. Dinaux. Namens de
jury, bestaande uit Karei Meeuwesse, Ad den Besten en Pierre
H. Dubois, las laatstgenoemde het juryrapport voor. Dit gaf
als karakteristiek van het werk van Dinaux de titel van zijn
gebundelde kritieken „Gegift bestek", met als ondertitel Be
naderingen en ontmoetingen".
„Daaruit spreekt een houding van
aftastende voorzichtigheid, die niet
temin een waardepoordeel niet uit de
weg gaat. De kritieken van Dinaux
zijn niet louter esthestisch. Htf ziet
een werk als zelfexpressie van de au
teur, probeert het te verklaren en
van daaruit te waarderen. Hij is ten-
volle een schakel tussen boek en le
zer, literatuur en leven", aldus het
juryrapport.
De heer Dubois voegde hieraan een
persoonlijke gelukwens toe. Als vriend
van Dinaux kent hij de toewijding,
de haast pijnlijke nauwgezetheid,
waarmee deze werkt. „Een boek is
voor jou de stem van iemand, en je
luistert daarnaar met overgave. In
tegenstelling tot vele anderen neem
jij de tyd ervoor", aldus Pierre Du
bois.
Na de prijsuitreiking door P. J.
Meertens, voorzitter van de Maat
schappij der Nederlandse Letterkun
de, zette de bekroonde de principe
zijn kritisch werk uiteen. „Ik heb
geen theorie", begon hij. „De 18de en
19de eeuw konden een werk toetsen
van zijn werk uiteen. „Ik heb
waaruit het voortkwam. Nu zoekt
bliek, vandaai- deze ontboezeming, die
uiteraard ook weer aanvechtbaar is.
Wat het spel betreft, er viel vrij
wel zonder bedenking te genieten van
veel acteertalent. De dochter van Ma-
rja Kok gaf een buitengewoon knap-1
pe, volledig ingeleefde rol te zien, in- j
derdaad een haarscherp beeld, uitste-
kend belicht en, om in de fotogra
fische terminologie te blijven, boven-
dien met een typisch vrouwelijke in
tuïtie voor het meer fotogenieke i
„standen" werk. In één adem moet
Joop Admiraal als de kostganger Len
worden genoemd; ook van hem za
gen wij een bijzondere prestatie.
Dr. P. J. Meertens ir.), voor
zitter van de Maatschappij der
Nederlandse Letterkunde, reikt
aan de heer C. J. E. Dinaux tl.)
voorzitter van de Ned. PEN-club,
de prijs van de literaire kritiek
uit.
de kunstenaar voor ieder werk zijn
eigen vorm".
„De kritiek moet hierin mee-evo-
lueren, de criticus moet zich in het
avontuur van het werk storten. De
weg tot het doel. de literaire kritiek,
baant zichzelf telkens opnieuw, onder
het schrijven. Tekstanalyse is bij de
beoordeling van een literair kunst
werk niet genoeg: het werk is meer
dan de som van de delen, er is iets,
dat boven het verklaarbare uitgaat.
Dit is het essentiële, het onontleed-
bare: daarvoor moet de analytische
methode halthouden. Intuitie moet
hier het werk overnemen".
„Kritiek kan nooit een wetenschap
zyn", besloot Dinaux met de woorden
van T. S. Eliot.
In de serie „Modern toneel" van K. O. en het L.A.K. bracht
gisteravond de Toneelgroep „Centrum" in de Leidse Schouw
burg een voorstelling van het stuk „Gered" van de Engelse
schrijver Edward Bond. Voor het initiatief tot deze serie „Mo
dern toneel" mogen wij dankbaar zijn, dat de toeschouwers
kring die voor dit abonnement heeft gekozen in contact wordt
gebracht met bizarre voorstellingen; wij mogen niet anders ver
wachten en stellen ons ervoor open. Aan de andere kant echter,
waar het moderne toneel ongeremd zoekt naar extreme uitings
mogelijkheden om zijn boodschap uit te dragen, moet ook ver
wacht worden dat soms de planken om 'n typische „theater-
beeldspraak" te gebruiken worden misgeslagen, subsidiair
slechts gedeeltelijk worden geraakt, althans, en laten we voor
zichtig blijven, in de ogen van het huidige publiek.
of bepaalde vormen van toneel eigen
lijk wel „toneel" zijn.
Let wel, niet dat deze geen be
staansrecht zouden hebben, maar
dan toch niet geheel tot samenvallen
dan toch niet geheel tot samenvallen
gebracht kunnen worden met het be
grip „toneel". Vooral in dit opzicht
stelt de voorstelling van „Gered"
voor een probleem.
Het stuk speelt zich af in een gees
telijk volledig afgeroomd milieu, de
belangstelling voor het gezin, vader,
moeder en dochter, is alleen dierlijk
egocentrisch. Het enige luik in het
leven dat uitzicht op de buitenwereld
geeft wordt volledig passend opge
vuld door het glazen oog van de T.V.
Een kostganger, een jongeman, net
apn de goede zijde leunend tegen de
schutting tussen normaal en debiel,
vertoont nog een zeker gevoel van
kinderlijke gehechtheid, omdat zijn
intelligentie te kort schiet om zich
door „rot te doen", te handhaven.
Het meisje is primitief royaal met
haar gunsten, maar heeft zich gees
telijk verstrengeld met een schooieri-
ge niksnut, omringd door een „gang"
van dito vriendjes. Het schofterige
vriendje ),aat haar zitten met een
kind, dat hij halverwege het stuk sa
men met zijn vrienden stenigt, als
het in de kinderwagen in het park
staat. De jonge kostganger blijft, hoe
wel door het meisje regelmatig ver
guisd. met hoop vervuld zich als een
ontluisterde beschermengel net bin
nen de grenzen van haar gezichts
kring bewegen.
De vader en moeder hadden al ru
zie, toen het stuk begon en zeiden
aan het eind nog niets tegen elkaar.
De voorstelling verloopt in 13 tafere
len die elk flitsen zijn uit de docu
mentatie die dit stuk is; een pijnlijk
nauwkeurige beschrijving van wat er
tussen- dit soort mensen voorvalt,
met een conversatie die alle ken
merken van het afgestompte gev,m-
wel draagt. Knap weergegeven,
haarscherp gegrift, boeiend geduren
de juist die tijd nodig om ons deskun
dig in zo'n gezin binnen te voeren,
om onze sociale onderzoêkingslust
voedsel te geven; daarna net zo zin
loos en taai als een veel te lange le
zing. M,iar ook duidelijke onlustge
voelens bevangen ons, niet verband
houdend met een geschikt zijn, maar
op grond van het onaanvaardbaar
worden van toneelfiguren in een der
gelijke fotografische weergave.
De voorstelling van „Gered" g,if
[duidelijk aanleiding om wat over
jdat gehele of gedeeltelijke misslaan
rvan planken te filosoferen. Dit dan
wel tegen de achtergrond van de
Joop Admiraal en Marja Kok
in ..Gered". (Foto LD/Holvast)
eerder gemaakte restrictie t.a.v. de
snyak van het huidige publbiek, hoe
wel ook in dit opzicht te denken valt
Een tragische documentaire schokt
doordat het werkelijkheid is, of je
het nu z:'?n wilt of niet, het is een
aanklacht in natura, die vraagt om
filmische registratie. Bij een docu
mentaire op het toneel stoort het feit
dat we gewoon weten dat de acteur
de identificatie tot stand moet bren
gen, het moet spelen, en dan wordt
bijvoorbeeld de scène, die de steni
ging van een kind als documentaire
wil vastleggen, een staaltje van on
verteerbaar „tonèelexhibMionisme".
Ja. het moderne toneel vraagt nu
eenmaal om een dialoog met het pu-
De jonge bendeleider door Jules Ha
mel gaf soms iets meer de gespeelde
boef te zien dan de volledige identifi
catie, maar dan toch wel zo goed ge
speeld dat in vroeger tijden een
stroom rotte tomaten en een pak
slaag bij de uitgang zijn deel was
geworden. Op ditzelfde niveau bewo
gen zich ook de overige rollen, zodat
een zeer dankbaar publiek wat dat
betreft volkomen aan zijn trekken
kwam. Van de moeilijke taak om dit
stuk te vertalen had Gerben Hellin-
ga zich uitstekend gekweten; de re
gie die duidelijk gemikt had op een
sterk „naturel" in de vertolking was
van Peter Oosthoek.
Het publiek zorgde van zijn kant
aan het slot voor 'n langdurig ap
plaus en K. en O. voor bloemen voor
de dames.
B.H. jr.
Koren van Visser
oogstten succes
De leden van de „Hollandischer
Oratorien Verein", bestaande uit 16
koren uit de Haarlemmermeer en
Bollenstreek zijn teruggekeerd van
hun 5-daagse concertreis naar Salz
burg, Berehtesgaden en Neuburg an
der Donau. In deze drie plaatsen
heeft dit koor onder directie van
Sander P. Vosser en met medewer
king van de sopraan Lize Schoo een
aantal concerten gegeven.
„Zaterdagavond concerteerde men
ln de Stiftskirche te Salzburg met
een program van Hollandse compo
nisten.
Zondag werd geconcerteerd in de
Franziskanerkirche in Neuburg an
der Donau en op maandag besloot
men de tournee met het geven van
een instrumentaal de heer Visser
bracht orgelwerken ten gehore en
vocaal concert in de „Heilige Geist-
kirche", eveneens in Neuburg an der
Donau, dat een overweldigende be
langstelling trok.
Op het plein van de bekende Was-
serspiele heeft het koor oa„ het Sanc-
tus gezongen ter gelegenheid van de
opening van het toeristenseizoen. Or
ganisator Piet Visser zoon van de
dirigent droeg zorg voor een uit
stekende organisatie.
Facsimile uitgave
Opgericht is de nv Facsimile Uit
gaven Nederland N.V. Oprichters en
aandeelhouders in de NV N .Israël te
Het Parool en de heren N .Israël te
Amsterdam en B. de Graaf Bier-
brauwer te Nieuwkoop.
Het doel van de NV is het uitge
ven van boeken, die een rol spelen
in de Nederlandse cultuurgeschiede
nis, maar waarvan de oorspronkelij
ke exemplaren zo zeldzaam zijn ge
worden, dat deze voor wetenschappe
lijk onderzoek en voor liefhebbers
niet meer ter beschikking zijn. Zo
danige boeken zullen door de NV
in facsimile worden herdrukt naai
de originelen.
De eerste serie uitgaven, die de NV
verzorgt, bestaat uit: „Spiegel van
den ouden en nieuwen tijd" <1632
Jacob Cats, „Historische beschrij-
vinghe der coopstadt Amsterdam"
<1614) door Pontanus, „Beschrijving
van alle de Nederlanden" (1612) door
Guicciardini en „Nederlantsche Ge-
denckclanck" (1626) van Valerius.
Het eerste boek, dat van Jacob
Cats, zal binnen enkele weken ver
schijnen.
