Nederlands serum tegen
afstoting transplantaten
Charlotte Frauchiger:
fantasie en ordening
Binnen 2 jaar
EXPOSITIE IN ACADEMIE:
Geroemd op
'tSchrijversbal
Opening Boekenweek
Amerikaans oordeel:
Nederlandse economie
blijft bloeien
Orgaanoverplanting wordt minder riskant
Nieuwe Doelen-orgel
heeft bezwaren
80
Hooggeëerd publiek
provocatie - stroom
1ATERDAG 30 MAART 1968
LEIDSCH DAGBLAD
Charlotte Frauchiger uit Bern, echtgenote van de hoogleraar
de neurologie prof. dr. Frauchiger, zelf ook kunstenaar die
ich o.a als beeldhouwer naam verwierf, exposeert haar origi-
ele schilderijen onder auspiciën van het Leids Academisch
.unstcentrum in het Academiegebouw aan het Rapenburg. Een
ijzonder artistieke vrouw.
Opgevoed in het v.m. Indië, verlochenen zich in haar bij uit
lek kleurige werken de oosterse invloeden speciaal Japanse
niet.
Het ia een ware vreugde van haar
iomposities, die zich als „kwadraten"
.kakemono's" aan U presenteren
ennia te nemen. Het sterk positieve
arakter ervan is onbetwistbaar. De
asis van haar oeuvre vindt voor een
root deel haar oorsprong in het
sit, dat zij zich, als assistente van
aar man met de z.g. „hersencou-
flW, es" bezighield. In de ontleding van
Ie hersenen ontdekte zij merkwaar-
igerwijs dezelfde formaties als in de
orstmossen en zwammen, waarvan
haar vergrote impressies de
rillige vormen in contrasterende
leuren vastlegde. Wetenschappelijk
loet deze overeenkomst nog nader
oanalyseerd worden.
Gelijk gezegd, oosterse motieven,
Is remdnicenties aan haar jeugd,
revaleren. Naast een uitgesproken
oorliefde voor de tropische vegeta
te, spreekt er een innige verbonden-
eid met het oerwoud uit, vastge-
gd in een rijkdom van variatie en
iijde, frisse kleuren.
Men kan het opmerkelijke werk
m Charlotte Frauchiger, die haar
nderricht ontving bij de vermaarde
Iwitser Augusto Giacometti, rekenen
int de waarachtige kunst, waarin zo-
rel fantasie als minutieus rechtma-
Ige ordening en realiteit om de voor-
ang strjjden.
In hoge mate muzikaal bovendien
eet zij aan haar harmonisch opge-
ouwde impressies ook een poëtische,
men wil, ondanks het moderne ka-
akter, romantische sfeer te verle
en, vóór alles toch steunend op een
ile basis.
Mill
ADVERTENTIE
Een gele gicte, 2 belastingalma
nakken, 3 sigarenmerken en de
nieuwste uitgave van snack-
expert Smiths. U weet wel: de
wordt-altijd-vervolgd lekkernij
voor alle leeftijden.
Een der verrassend fraaie
kakemono'svan Charlotte
Frauchiger.
(Foto L.D./Holvast)
Een enkel stilleven gaan wij liever
stilzwijgend voorbij. Het is haar spe
cifieke genre niet Maai- zodra
Charlotte Frauchiger op haar eigen
domein komt, dat Zich subliem uit de
de „Kosmische Bildungen auf Steim",
weten wij, dat hier een kunstenares
aan het woord is, die, vervuld van
een esthetische schoonheidsdrang en
een hartstocht voor het coloriet,
waarin speciaal de bloemen fascine
rend aandoen, haar sterkste uitdruk
kingskracht vindt. Van haar palet
straalt een ongemene, lichtende
glans uit.
In onloochenbare harmonie met
deze van aangeboren levensdrift
sprekende getuigenissen van een
vrouw, die intens het hogere wil die
nen, zijn de prachtige foto's van
prof. W. Th. Daems en mej. R. van
Crevel uit de zich in het Prentenka
binet van de Leidse Universiteit be
vindende collectie .Fotografie en We
tenschap", allerlei vergrotingen
tot in het 500000ste toe van ob
jecten, waaraan een apart weten
schappelijk hoofdstuk gewijd zou
kunnen worden. Opnamen, door mid
del van de elektronenmicroscoop, die
een ongekende wereld vol wonderen
voor U openen.
Men kan daar tot 25 april van
kennis nemen.
H.
Straatgevechten
in Tokio
Ongeveer tweeduizend studenten
van de linkse organisatie „Zengaku-
hebben donderdag in 't centrum
Tokio een bloedig gevecht gele
verd met de Japanse politie. De stu
denten deden een aanval op het
Amerikaanse legerhospitaal waarin
binnenkort gewonden uit Viet
nam verzorg d zullen worden. Een
groepje van 50 studenten slaagde er
in de terreinen rond het ziekenhuis
binnen te dringen, waar zij echter
door de politie werden gearresteerd.
In totaal zijn 169 studenten aange
houden. Ruim 100 politiemannen,
studenten en toeschouwers liepen
verwondingen op. De „slag" heeft
tien uur geduurd. De studenten, die
al eerder bij het hospitaal betoogd
hebben, willen met hun acties pro
testeren tegen het overheidsbesluit
dat de bouw van dit hospitaal moge
lijk maakte en waardoor volgens hen
Japan nauwer betrokken zal worden
bij de oorlog in Vietnam.
Orkest van Swaap
in Hazerswonde
Judith de Lima:
capabele soliste
Het goed bezette concert van he
Westnederl. Symf. Orkest in het Ge
meentehuis, mogelijk gemaakt door
de Culturele Commissie Hazerswou-
de, had als openingsstuk de ouver
ture „Iphigeneia in Aulis" van Gluck.
Deze ouverture heeft klassieke waar
de, vooral door de groepering van de
drie karakteristieke en vormkrach-
tige hoofdthema's. Het WNSO blijft
in 'n opgaande lijn wat de kwalitatie
ve presentatie van de programma's
betreft, ook op het stuk van de aan
trekkelijkheid van die programma's
zelf.
Soliste was Judith Lima,
die onder leiding gestaan heeft van
mevr. Dresden, Wim Quispel en Her'
man Schey. Voor haar was <de con
certaria „Ah, Perfido" ingestudeerd
uit de tijd, dat Beethoven met de ge
dachte speelde, een Italiaanse opera
te vervaardigen. Alleen een ervarei
sopraan kan deze goed zingen. Met'
terdaad heeft hier een capabele
zangeres op het podium gestaan,
egaal in de timbrering, het klank
rijkst in het lage register. Uitstekend
werden de gevoelswaarden getroffen.
Na de pauze wachtte haar nog de
solo, te delen met de klarinet.
Schuberts „Hint auf dem Felsen",
altijd dankbaar geflankeerd door Ro-
samunde-muziek, eveneens van Schu
bert, en Mozarts ouverture „Entfüh-
rung". Daaraan waren zeven kleu
rige, zeer gevarieerde en onderhou
dende Russische Volksmelodieën van
Ljadof voorafgegaan,
Sam Swaap zal wel over alles te
vreden geweest zijn!
V.
(Van onze correspondent)
De „upper ten" van literair Nederland heeft gisteravond en
vannacht op een schrijversbal in het Amsterdamse Stedelijk 'VClïl*
Opvangcentrum
voor alcoholisten
(Van onze Haagse correspondent)
Maandag 1 april begint het consul
tatiebureau voor alcoholisme in Den
Haag met een voor ons land unieke
combinatie: in het pand Hogewal
14-15 zal dan zowel het bureau van
deze instelling als een dag- en nacht
verblijf vor twaalf patiënten zijn ge
huisvest. Daarmee is een opvangcen
trum voor alcoholisten tot stand ge
komen, dat tot doel heeft de over
gang voor alcoholisten, die een kli
nische behandeling hebben onder
gaan, naar een leven zonder alcohol
gemakkelijker te zullen maken
In het opvangcentrum, waar de
patiënten zullen verblijven nadat zij
hun dagelijkse arbeid hebben ver
richt, zal vooral aandacht worden be
steed aan het op gang brengen van de
besteding van de vrije tijd. ontstaan
doordat cafébezoek is weggevallen.
De opnameprijs voor dit opvang
centrum zal tegen de f30.- per dag
liggen. Deze kosten komen voor re
kening van de patient. Wanneer de
ze niet in staat is om te betalen kan
de bijstandswet uitkomst brengen.
Gestadige groei
De Nederlandse economie blijft
groeien en bloeien, hoewel de infla
tiedreiging het grootste economische
probleem blijft, zegt het Amerikaan
se Departement van Handel.
Voor 1968 wordt een reële groei
van het bruto nationaal produkt van
3.5 verwacht, aldus het Departe
ment.
Het Departement schrijft verder:
„Het feit dat de betrekkelijk klei
ne Nederlandse economie een gesta
dige koers blijft varen ondanks de
grillige bewegingen van hun veel
grotere Duitse en Britse buurstaten
heeft de laatste maanden nieuwe
luister bijgezet aan de Nederlandse
staat van dienst."
„De kansen zijn goed, dat de ex
terne invloeden in de komende
maanden per saldo gunstig zullen
zijn voor de Nederlandse belangen.
Inplaats van een afremming kan een
gestadige, en geleidelijke economische
groei geconstateerd worden. De wel
standsnormen blijven stijgen hoewel
anderzijds een automatische inkrim
ping van het aantal bedrijven kan
worden geconstateerd en de regiona
le economische herstructurering
voortgaat."
De belangrijkste binnenlandse eco
nomische kwestie, waarmee de Ne
derlanders in 1968 worden geconfron
teerd is de inflatie van lonen en
prijzen. Het ss typisch Nederlands,
dat de grondtslag voor maatregelen
eerder de stijging van de betalings
balans dan van de kosten van le
vensonderhoud moet zijn.
Over twintig maanden kan het Nederlands serum tegen af
stoting van transplantaten bij de mens volmaakt zijn. De hier
over zeer verheugde staatssecretaris voor Volksgezondheid,
dr. R. H. Kruisinga, kondigde dit bericht gistermorgen aan
met de mededeling, dat van rijkswege voor het afsluitend on
derzoek naar en de produktie van dit serum een bedrag van een
half tot één miljoen gulden beschikbaar is gesteld. Dit zoge
naamde anti-lymfocyten-serum (ALS) zal in nauwe samenwer
king worden vervolmaakt door het Centraal Laboratorium van
de Bloedtransfusiedienst van het Nederlandsche Roode Kruis
te Amsterdam, het Radiobiologisch Instituut TNO te Rijswijk
en het Rijksinstituut voor de Volksgezondheid te Bilthoven.
Via paarden
Grondstof voor het menselijke ALS
is een der twee soorten witte bloed
lichaampjes. dat te Amsterdam uit
Frause literaire
prijzen toegekend
De Franse „Société des gens de
lettres" heeft haar jaarlijkse prijzen
toegekend aan Jean Fougère voor
zijn gehele werk, aan Marie Ebre
voor „Fourquoi Cologne" en aan
Henriette Jelinek voor haar roman
„La marche du fou".
De in 1914 geboren Jean Fougère
heeft, verscheidene novel'lenlbundels,
romans en essayes geschreven.
Uitbanning van
rassendiscriminatie
door donors afgestaan; bloed wordt
gewonnen. Ruim negen/tig percent
van dit bloed blijft bruikbaar voor
andere medische doeleinden. De
grondstof wordt vermeerderd in het
bloed van paarden van het Instituut
te Bilthoven. Het zo vermeerderde
menselijke ALS-serum wordt uit hoe
veelheden van plm. 18 liter bloed per
zes weken per paard teruggewonnen
en uitgeprobeerd in het TNO-instd-
tuut te Rijswijk. Men is ervan over
tuigd, dat dit serum geen giftige bij
verschijnselen zal vertonen.
De bij het project betrokken geleer
den zijn ervan overtuigd, dat over
twintig maanden, by gebruik van het
Nederlandse ALS, weefsel- en or
gaantransplantaties zonder gevaar
van afstoting door chirurgische
teams zullen worden verricht. Dan
zal toepassing van chemische midde
len. met ongunstige bijwerking om
afstoting te onderdrukken, wellicht
geheel overbodig zijn.
Bij het onderzoek zijn de direc
teur-generaal van het RJV dr. J.
Spaander en de directeur van het
Laboratorium voor Immunologie van
dit instituut dr. H. H. Cohen even
nauw betrokken als prof. A. J. J. van
Loghem, directeur van het Centraal
Laboratorium voor Bloedtransfusie
te Amsterdam en prof. dr. D. W. van
Bekkum, directeur van het Radio-
Biologisch Instituut.
Ondertussen is dr. Eysvoogel van
het Centraal Laboratorium naar
Kaapstad vertrokken om het thans
reeds vervaardigde voorlopige men
selijke ALS-serum, dat in dit sta
dium nog ongeschikt wordt geacht
voor gebruik op mensen, te beproe
ven bij orgaantransplantaties op Ba
vianen.
Voorts zal dr. Eysvoogel adviezen
geven met betrekking tot de immu
nologische problemen rond orgaan-
transplantaties. Staatssecretaris
Kruisinga noemde het uniek in do.
wereld, dat samenwerking tot stand i»
gebracht tussen drie hoog gespecia
liseerde instituten in één land.
Niet duur
Het Nederlandse menselijk» emtd-
lymfocytenserum dat over twintig
maanden beschikbaar komt, zal vol
gens schattingen niet bijzonder kost
baar zijn. Per transplantatie rékent
men voorlopig met een gemiddeld»
van f 150. Het is echter nog niet be
kend of patiënten, die transplanta
ten ontvingen, voor kortere of lan
gere tijd met het serum zullen moe
ten worden behandeld. Dat zal van
geval tot geval bekeken moeten wor
den.
Grandioze
presentatie
(Van onze kunstredactie)
Orgelbouwer D. A. Flentrop
had beslist op het podium van
De Doelen geroepen moeten
worden. Zijn compositie
„Het nieuwe Doelenorgel"
ging in première ten aanhore
van heel orgelspelend en
-bouwend Nederland.
Museum het spits afgebeten van de 33ste Boekenweek. Ook de
minister van C.R.M., mej. M. Klompé, en de burgemeester van
de hoofdstad, dr. I. Samkalden, woonden het feest bij.
Het feest, waarvoor rond 750 per
sonen een hoogst exclusieve uitnodi
ging hadden ontvangen, kwam met
enige moeite op gang. I.v.m. tv-op-
namen bleven de deuren van het
„Stedelijk" tot precies half tien ge
sloten, zodat zich een lange rij van
wachtenden vormde. Maar na een
tijdrovende défilé langs een jury on
der voorzitterschap van de als pacha
vermomde Bezige Bij-directeur Geert
Concert Crescendo
te Noordwijk
Onder de strenge leiding van de
bekende dirigent Alb. Mey gaf
„Crescendo" haar jaarlijks zaalcon
cert in het Lido-theater. Opvallend
was de grote houtbezetting. Wij tel
den o.a. 11 klarinetten en twee flui
tisten. Wat ook opviel waren de vele
originele werken voor Harmonie ge
schreven, o.a. 2 werken van Van
Lynscfhoten, K. van Dyck en Phil
lips. Van Lynschoten schreef „Vas-
tenavondmuziek," een verwerking
van folkloristische liedjes en een
Potpourie van oud-Ned. volksliede
ren „De Geuzen in de Bomler
waard." Een „Introduction and Ron-
okl' van Van Dyck bleek uitstekende
muziek te zijn voor Harmonie. Voor
al de themaverwerking van het Ron
do was heel goed geïnstrumenteerd.
Behalve twee marsen hoorden wij
nog een Trumpet Fiësta van Phil
lips magnifiek door twee trompet
tisten gelbazen, „Lady of Spain"
werd een verrukkelijke Tango. Ook
de Oklahoma-selectie werd een suc
ces.
Alb. Mey en zijn mannen kunnen
op een zeer geslaagde uitvoering te
rugzien. Na de pauze de onmisbare
Drumband onder B. Aartse,
film. En natuurlijk et
dansje!
Lubbex-huizen, die de fraaist geklede
dame moest aanwijzen, kon het feest
beginnen in de door leerlingen van de
Rietveldacademie en Metten Koorrx-
stra versierde zalen.
Tot vroeg in de morgen werd daar
op muziek van zes orkesten en een
speciale boekenkapel die door
auteurs gevormd werd, gedanst.
Naar onze parlementaire redactie
verneemt, kan het verdrag, dat
sinds 1965 de staten verplicht ras
sendiscriminatie op hun grondge
bied uit te bannen en strafbaar te
stellen, nog steeds niet door het Ne
derlandse parlement worden goedge
keurd, omdat de Raad van State de
door het kabinet opgestelde wetsont
werpen tot goedkeuring en uitvoering
van het verdrag niet wenst te accep
teren.
Het hoogste adviescollege van de
Kroon heeft ixi december de wets-
oxxtwerpen naar minister Polak vaxx
Justitie teruggestuurd, omdat het
principiële bezwaren had tegen het
uitvoeringsontwerp. Enkele bepalin
gen gingexx de Raad van State veel
te ver. De uitvoering van het ver
drag tegen rassendiscriminatie i« nu
in ons land ernstig vertraagd.
Het kabinet, dat aan deze vertra
ging geerx bekendheid wilde geven,
wordt nu echter door vragen van
zes tweede kamerleden (gisteren ge
publiceerd) tot een verklaring ge
dwongen.
Van Nievelt,
Goudriaan
Ontslag voor
man
Het wegvallen van de „Black dia
mond line" en de recente vex-koop
van twee schepen heeft bij de rede'
rij Van Nievelt, Goudriaan en Co's
Stoomvaart Mij. geleid tot een x-eor-
ganlsatie, waardoor aan 80 werkne
mers ontslag moest worden aange
zegd. 't Betreft zowel het kantoorper
soneel als leden van de ondex-houds-
I dienst die in zijn geheel is opgehe
ven. Overwogen wordt nog het ont
slag van 15 hofmeesters en enkele
elektriciens van de vloot.
Het „Lentefestival", een serie culturele manifestaties, opge
zet door de gezamenlijke studentenverenigingen onder de naam
„LEF 68", beleefde gisteravond in de Stadsgehoorzaal de voor
stelling van „Hooggeëerd publiek", die in het programma als
het „klapstuk" van „LEF 68" was aangekondigd. Het stuk is
een „Publikumsbeschimpfung", een spreekstuk van Peter
Handke, er werd gespeeld door Toneelgroep „Theater". Het
programma voorziet ons van de volgende verhelderende in
leiding:
„Hooggeëerd publiek" is een ho-
xxende afrekexxdng met het gedachten-
loze „gebruikmaken" van het thea
ter, een tirade tegen de conventies
vaxx het toneel, tegen de poeha van
d'e toneelfabriek, tegen de zogexxaam-
de mystiek van het toneelspel en
vóór alles tegen de traditionele
wijze waarop toxxeel ontvangen
wordt: kortom: een tirade tegen ver-
tolkei-s exi critici, tegen het publiek,
dat naar de schouwburg komt om
een avond theater te beleven omdat
dèt altijd als de zin van het theater
is voorgespiegeld. Het publiek zal niet
alleen in zijxx vex*wachtigen worden
teleurgesteld, maar bovendien in de
zen worden gefopt, gehoond, aange
vallen, uitgescholdexx".
Handke zelf zegt hierover, dat hy
gegrepen is door de werking van de
„beat" en deze beatmuziek als het
ware wil „verworden". Hij weigert
zijn vooringenomenheden tegen mis
standen of machtsgroepen te verwer
ken in een verhaal met een estetische
vormgeving, maar slingert het in de
vorm van eindeloze monomane ver
voeging de zaal in.
Tot zover dan de bedoelingen. Wat
die uitwerking ervan betx-eft, hier
onttrekt zich om te beginnen de uit
spraak of de vertolikixig de juiste was,
viljwel geheel aan ons oordeel. Ge
lukkig verzekert Handke enkele ma
len nadrukkelijk in zyn tekst dat er
niet wordt toneelgespeeld, zodat wij
ons van een oordeel over iets wat ex-
duidelijk niet was ontslagen mogen
achten. Het woordenslagveld tenslot
te in zijn geheel overziend kan
6lechts worden vastgesteld, dat deze
uitdaging aan het publiek alleen hier
en daar in het begin weet te boeien,
terwijl men later, versuft door de ir
riterende woordinferenties, nog
slechts geneigd is tot een wat lande
rig verzet.
Een discussie na de pauze tussen
publiek en spelers bracht o.m. aan
het licht, dat enkele spelers menen,
dat dit stuk zou bijdragen, via de
provocaties, tot een sterkere mate
van persoonlijk bewustzijn bij het pu
bliek, tot een meer duidelijke publie
kelijke inspraak In theater- en re
pertoirevernieuwing. Voorlopig liet
het publiek van zyn kant echter nog
duidelijk blijken niet van plan te zijn
met illusiearmoede genoegen te ne
men door de in het programma ge
bruikte term „klapstuk" meer met de
hutspot in verband te brengen dan
met applaus
B.H. jr.
Arle Keijzer, de vaste orga
nist van De Doelen, heeft zijn
ruim 2000 toehoorders op gran
dioze wijze laten horen over
welke magnifieke eigenschap
pen het nieuwe instrument
beschikt. Hoe Rotterdam ver
rijkt is met een klasse-orgel
van formaat, dat zowel solis
tisch als in samenspel met het
orkest zijn taken volledig aan
kan.
Allengs steeg en groeide de bewonde
ring voor orgel en concertgever.
Was er in Bachs grote E mol Prae-
ludium en Fuga, waarmee Keijze*
het concert begon, nog sprake van
gejaagdheid ln het spel, waardoor de
voordracht van dit moeilijke werk
aan voorname zeggingskracht inboet
te, na de pauze hervond Arie Keijzer
zichzelf en zijn instrument volkomen.
Olivier Messiaens „Dieu parml nous"
werd het hoogtepunt van orgelpracht
van riffinement in klankregiêtratia
en van Keijzers verblxxffende orgel
techniek.
Louis Tocboschs „Changement»
voor orgel en orkest" ging in pre
mière. Arie Keijzer en het Rot. Plxil-
har. Orkest onder Edo de Waart heb
ben het werk alle klankkleur gegeven
waarom de dialoogvorm ervan
vraagt.
Arie Keijzer improviseerde hierop
heerlijk op een thema van Piet van
den Kerkhoff.
In een drietal orgelkoralen van
Bach liet hij het Doelenorgel als
„kerkorgel" horen, waarna hij ln sa
menspel met het Rot. Philhar. Orkest
ln Handels bekende F dur Concerto
tal van fraaie klankmogelijkheden
benutte om aan te tonen hoe fijnzin*
nig het nieuwe Doelenorgel ook ln
zijn details is afgewerkt.
Organist Arie Keijzer
