Kruiswoordraadsel
Scheepsbouw aan de
lopende band
Kom er ACHT-er
Horloge met kwartskristal
slaat alleprecisie-records
•EXVTERDAO 2 MAART 19S8
IJ D.EXTKA 3
It
enorme Arendal-werf heet de meest geper-
(loneerde scheepswerf ter wereld te zijn, waar
•aartuigen in een recordtijd worden gebouwd.
rkeüjk hierbij is dat er op deze werf nooit
kiel is gelegd. In negentig dagen tijd bouwt
1 een schip van 90.000 ton. Volledig ingericht
vaarklaar, een prestatie die de snelste Ja-
6e werf in de schaduw stelt.
Oi.
i moten
/I principe is betrekkelijk eenvoudig. Men bouwt
schip in moten. Secties van tienduizenden
aen worden ten slotte samengevoegd. Dank zij
systeem van dr. Svensson kan het grootste
Êjg van de procedure binnenshuis worden uit-
Ijerd, zodat men geen last heeft van klima-
gische veranderingen. De gereedgekomen boeg
l in het dok, op een speciaal geconstrueerd
'ijz%rstel. Moot na moot wordt daaraan toege-
g
fij?
voegd, waarbij het revolutionaire is, dat men
het schip verschuift en niet de werkstellages.
Daar ligt het geheim van de Arendal-werf: hoe
is men erin geslaagd een honderdduizenden ton
nen wegend vaartuig te verplaatsen?
Net als bij auto's
Dr. Svensson verklaart het graag: „Dat was
nog mijn grootste probleem toen ik indertijd
probeerde het bestuur van de Goetaverken (waar
van de Arendal-werf een dochteronderneming is)
te overtuigen, dat het mogelijk zou moeten zijn
schepen te produceren zoals dat met auto's ge
beurt: aan de lopende band".
Dr. Svensson en zijn medewerkers hebben tn
laboratoria een soort plasticemulsie ontwikkeld
met een zeer laag wrijvings-coëfficiënt. Deze
emulsie en de kracht van 5 hydraulische cilin-
ting, zelfs als grotere orders moeten worden
uitgevoerd. De werf is verregaand gemechani
seerd. Alleen die scheepswerven, die snel en
goedkoop kunnen produceren, zonder daarbij af
breuk te doen aan de kwaliteitsnormen, zullen
de komende jaren overleven, aldus dr. Svensson.
„Ik ben ervan overtuigd dat deze werf niet het
slachtoffer van de moordende concurrentie tussen
de andere scheepswerven wordt."
En dat is reeds ten dele gebleken: de Arendal-
werf ls één van de twee grote Zweedse scheeps
werven de andere is de Kockums-werf in Mal-
mö die geen behoefte hebben aan rijkssub
sidie, een monetaire medicijn die in vele lan
den wordt toegediend. „Er is", erkent dr. Svens
son, een grote fout gemaakt: Nederland beschikt
over enorme dokken en wjj niet. Daardoor
en dat vind ik jammer zie ik nooit de grote
schepen terug nadat ze eenmaal zonder lading
utt Gothenburg zijn vertrokken".
Een revolutionair type polshorloge heeft zo
juist in de 102e internationale competitie
van het Chronometrisch Observatorium in
Neuohatel (Zwitserland) alle records geslagen.
Het horloge is een kwarts-chronometer, die door
de research-werkers van het Centre Electronique
Horloger S.A. is geperfectioneerd, een organisa
tie die ten behoeve van de Zwitserse horloge-in
dustrie haar arbeid verricht.
De tests van het Observatorium in Neuch&tel
genieten in de gehele wereld een welbefaamde
reputatie. Dit jaar omvatte de test chronometers
uit allerlei landen wier produktie zich beweegt
van polshorloges tot grote nautische uurwerken.
De tests duren anderhalve maand, gedurende
welke tijd de Chronometers aan allerlei proeven
worden onderworpen en bijvoorbeeld wordt na
gegaan of zij behoorlijk werken in alle standen.
Na iedere afzonderlijke proef wordt de tijd, die
de chronometer aangeeft vergeleken met die van
een atoomklok die accuraat is tot op de mil
joenste seconde. Iedere afwijking wordt genoteerd
en werkt mede aan de bepaling van de classi
ficatie van het aangeboden uurwerk.
Het polshorloge dat zulk een sensatie in Neucha-
tel maakte, is gebaseerd op een beginsel dat
in het geheel niet nieuw 16. Het denkbeeld, een
kwartskristal te gebruiken als een regulerend
element in een uurwerk, is al in de jaren dertig
toegepast. Wat echter dit polshorloge zo'n revo
lutionair karakter geeft is het feit, dat thans
een zeer gecompliceerd elektronisch systeem in
een zó kleine ruimte is ondergebracht. De con
structeurs moesten in een ruimte van een halve
kubieke cm een aantal elektronische oomponen-
ten, zo talrijk als in verscheidene transistor-ra
dio's voorkomen, onderbrengen, om niet te spre
ken van het kwartskristal zelf en een batterijtje
dat de drijvende kracht van het horloge levert.
In een conventioneel horloge beweegt de balans
zich in de orde van grootte van vijf impulsen
per seconde.
In elektrische uurwerken wordt een aantal van
500 impulsen bereikt, maar dit aantal bedraagt
bij toepassing van het kwartskristal 10.000 im
pulsen per seconde. Dit verklaart de hoge be
trouwbaarheid van dit uurwerk, dat men boven
dien nauwelijks kan horen tikken.
Massa-produktie van dit uurwerk, dat een klasse
apart vormt, zal nog wel enige tijd op zich la
ten wachten.
ïtje
is ji
rtjflORlZONTAAL
zangstem
Schotse dans, blaasinstrument
■je luitenant
t
anfj vorm van onderwijs
de I half-bolvormig dak
bei
dóór middel van
Paard
19. gewricht
20. deel van een meubel
21. snelle voortgang
23. aanval
26. bovenaards wezen
28. tangens
29. „de" ln 't Frans
31. pompoen
33. muzieknoot
35. uitroep van medelijden
37. hete waterdamp
38. onzin
40. plezier
43. ritueel gebruik
44. scherp kijken
45. seizoen
48. alvorens
49. uitroep om aandacht te trekken
50. ladenkast
52. zie 12 horizontaal
53. vlaktemaat
55. moe
57. van Malta afkomstig
61. tafel- of vloerbedekking
63. standaard voor schildersdoek
64. god van de liefde
66. Duits gebied, dat na de oorlog
tijdelijk Nederlands was
68. lidwoord
69. soort den
71. groente
72. laatstleden
73. te weten komen
74. meisjesnaam
VERTICAAL
1. hoge bergtop
2. meisjesnaam
4. in orde
5. kledingstuk
6. zie 2 verticaal
7. puntdicht
8. boomvrucht
dun, doorschijnend
ongevuld
trede
het pronken, sieraad
pastoorsplaats
gemeente op de Veluwe
Franse schilder
de lezer heil
tweevoudige riviermond
voegwoord
gebrek aan doortastendheid
Jongensnaam
heel licht beige
onderste grondvlak
insekt
terug
nog eens doen
evenzo (Lat.)
Trans Europa Express
-gat: opening in kachel
als gast verblijf houden
naar mijn mening
hoogstaande
zie 47 verticaal
-worm: hagedisachtig dier
lidwoord
eet door
gemalen graan
ten laatste
Pijn
roodgekleurde
wijsje
zoon van Noach (O.T.)
uitholling in een muur
ztf
edelgas.
OPLOSSING VAN
VORIGE OPGAVE
De eerste prijs van f5.werd
toegekend aan de heer J. de Ren,
Cobetstraat 70 te Leiden, de twee
prijzen van f2.50 aan N. Paauw,
Burg. Hermansstraat 28, Rijnsburg
en aan de heer J. Möhlmann, Van
Speykstraat 59 te Lisse.
De prijzen worden de winnaars
toegezonden.
Oplossingen onder het motto
„Kruiswoordraadsel" dienen voor
woensdag as. te 9 uur vm. in het
bezit te zijn van de redactie, Witte
Singel 1 te Leiden. Onder de goede
oplossingen stellen wij een eerste
prijs van f5.en twee prijzen van
f2.50 beschikbaar waarnaar alleen
abonnees kunnen mededingen.
Kunt u de acht afwijkingen in de belde bovenstaande tekeningen
vinden? De juiste oplossing vindt o elders in dit nummer.
Schepen (250.000
ton) in aanbouw op
de Arendal-werf in
Gothenburg, Zwe
den. Tijdens de
bouw schuift het
schip steeds verder
de montagehal uit.
Dat olifanten in paniek raken als zij een muis zien, wr cuen waar als de ge
schiedenis van de muis, die niet bang is dat zij door een olifant wordt getrapt,
omdat zij meent dat de dikhuid zo'n goeierd is.
Een feit is het, dat olifanten alle kleine dieren wantrouwen, omdat deze zich
snel over de grond verplaatsende beestjes wel eens in hun slurf zouden kun
nen kruipen. Hun verlengde neus, waarmee zij ook tasten en grijpen, is
buitengewoon gevoelig en kan makkelijk worden bezeerd. In het bijzonder
bij de Indische olifanten, waartoe de boven afgebeelde Shampa bij Hagen
beek in Hamburg behoort. Daarom is de vriendschap tussen haar en de witte
muis Felix werkelijk iets bijzonders. Het muisje komt dagelijks bij Shampa
op bezoek en „inspecteert" dan de ongeveer 2000 kilo wegende olifant, terwijl
het diertje zelf slechts dertig gram weegt.
r-w-et is goed beschouwd aan één man te danken, dat Zweden zijn plaats als een
I 1 der beste tussen de scheepsbouwende naties kan behouden en bovendien abso-
I luut de snelst bouwende scheepswerf bezit.
Die man is dr. Nils Svensson. Wij ontmoetten hem kort geleden op de Arendal-
erf in Gothenburg zijn levenswerk terwijl in Schiedam bij Wilton-Fijenoord de
weedse tanker „Sea Spirit" in dok lag. De „Sea Spirit" is het grootste tot nu toe in
fderland gedokte schip, met een draagvermogen van 116.250 ton. „En dat", zei dr.
fensson, „is nog het enige gebied waar wij een beetje achter liggen bij Nederland,
■i scheepsdokken".
ders (die elk 700 ton kunnen verschuiven) ma
ken het mogelijk het vaartuig tijdens de aan
bouw te verplaatsen, zoals dit nu gebeurt met
de vier tankers van 228.000 ton die worden ge
bouwd in naar schatting 228 dagen.
Opvallend bij een bezoek aan de werf is het klei
ne aantal arbeiders dat men er ziet. Op het
terrein rond de gebouwen een tiental en in de
hallen een zeventigtal. Het is de normale bezet-
