W erken van leden
„Ars Aemula Naturae
Onbevangen schilderijen
van auteur Henry Miller
Nederlandse
bevolking
in 1967
GEVARIEERDE EXPOSITIE
Leidse schildersschool leeft!
ANDERE
VOORZITTER
N.V.S.H.
Kleurrijke fantasieën
jATERDAO 24 FEBRUARI 19S8
LETDSCH DAGBLAD
PAGINA T
Volgens het Centraal Bureau
voor de Statistiek is *t inwoner
tal van Nederland in 1967 ver
meerderd met ruim 126.000 tot
12.661.449 zielen. Daarmee bleef
de bevolkingsgroei in het afge
lopen jaar aanmerkelijk achter
bij de toeneming van 158.000 per
sonen gedurende 1966.
Deze geringe toeneming wai
geheel het gevolg van de ontwik
keling van de buitenlandse mi
gratie. Het geboorte-overschot
(geboorte minus sterfte) be
droeg n.L in 1967, evenals in
1966, 139.000. Daartegenover ver
oorzaakte de buitenlandse mi
gratie in het afgelopen jaar een
bevolkingsdaling van 11.500 per-
tonen, terwijl in 1966 nog van
een vestigingsoverschot van bij
na 20.000 personen sprake was.
Deze omslag dient, in vergelij
king met 1966, voornamelijk te
worden toegeschreven aan een
aanmerkelijke geringere vesti
ging en een groter vertrek van
vreemdelingen, overwegend bui
tenlandse arbeidskrachten, uit
resp. naar enige Zuideuropese
en Noordafrikaanse landen en
Turkije.
Volgens de op dit ogenblik bij
het CBS beschikbare cijfers zijn
in 1967 115.000 huwelijken ge
sloten tegen 111.900 In 1966. Per
1.000 inwoners bedroeg het aan
tal nieuwe huwelijken 9,1 tegen
9.0 in 1966. De stijgende lijn in
de huwelijkssluiting heeft zich
dus in het afgelopen jaar voort-
j gezet.
Het aantal buitenechtelijk
I geboren kinderen overschreed in
1967 de 5.000 en bedroeg 21 per
j 1.000 van alle dit jaar gebo
renen.
De sterfte, 7,9 overledenen per
1.000 inwoners, was minder dan
in 1966 (8,1 procent) en in 1965
(8,0 procent).
In 1967 stierven 3.200 kinderen
beneden één jaar of wel 13,4 per
1.000 levendgeborenen. Daarmee
was de zuigelingensterfte in het
afgelopen jaar lager dan ooit
I tevoren.
Henry Miller:
schilderen als hobby
De Decom, de samenwerkingscom-
missie van werknemersorganisaties
in de detailhandel, heeft minister
Roolvink van Sociale Zaken en de
staatssecretaris van Economische
Zaken gevraagd te bevorderen dat
zo spoedig mogelijk een begin wordt
gemaakt met de bestudering van een
definitieve regeling van de vijfdaagse
werkweek voor het personeel in de
detailhandel. zy willen in deze rege
ling de vrije zaterdagmiddag voor
het winkelpersoneel betrekken.
De Decom acht de studie spoedig
noodzakelijk in verband met het Rot
terdamse besluit voor de duur van
een jaar een koopavond op vrijdag
in te stellen. Enkele omliggende ge
meenten namen een soortgelijk be
sluit.
Nadat het aloude en in onze stad terecht
ermaarde Leidse Schilder- en Tekengenoot-
hap „Ars Aemula Naturae" gedurende een
ntal jaren door middel van openbare ten-
onstellingen niet meer van zich had laten
ireken, is vanmiddag in de, dank zij de ge-
eentelijke subsidie, prachtig gerestaureerde
al aan de binnenplaats van het gebouw aan
de Pieterskerkgracht 9, door de directeur van
het museum „De Lakenhal", drs. M. L. Wulf-
bain, onder grote belangstelling een expositie
van werken der leden en docenten geopend,
die klinkt als een klok! Zij bewijst hoe hard
er door de thans ongeveer 140 cursisten
in stille gev/erkt wordt en hoe waardevol de
resultaten daarvan zijn.
den U dan ook ten zeerste aan van
de gelegenheid daartoe t/m 17
maart gebruik te maken.
Onze stad mag nog altijd trots zijn
op de „Leidse schildersschool"!
H.
Begin met studie
over vijf dagen
werken in winkel
l |De heer Wurfbain heeft in zijn openingswoord het een en ander
j> teld over de rijke historie van Ars", waaraan gedurende enkele
noen zoveel grote schildersnamen verbonden zijn.
fy heeft er daarbij o.a. op gewezen, dat Jacob van Mieris en Carel
Moor in 1701 voor het eerst een gemeentelijke subsidie van 100
Hen aanvroegen, welke op 8 februari 1702 verleend werd. Sinds-
n zijn de gemeentelijke subsidies bij voortduring jaarlijks toege-
id, hetgeen buitengewoon verheugend is.
(hierbij afgebeeld') en „Gereedschap".
Een gewijzigde trant valt bij hem
op te merken. Dat is niet het geval
met Lucia Stainbach (..Piazza Navo-
na" en „Teneriffe"), wier sterk Illus
tratief vermogen weer tot uiting
komt. Interessant is de decoratieve
emaille glastechniek van de docente
Julia Braendle („Monoloog en „Dia
loog"). Raak en markant getroffen
zijn de pentekeningen van Jan
Mank, wiens „Peter" een bekende
Leidse figuur! bijzonder opvalt.
Er zijn voorts inzendingen van o.a.
M. Bergman (sfeervol stilleven)
ijdens een voorbezichtiging heb-
wy kennis genomen van de pres
es der exposerende leden, wier
eppingen, na een strenge selectie,
rdig zijn gekeurd een plaats op
tentoonstelling in te nemen. Bij
worden thans, onder leiding
alleszins bekwame docenten,
ndcursussen gegeven in portret-
modeltekenen. schilderen, etsen,
tekenen en boetseren: de resulta-
mogen gelukkig genoemd worden,
bestuur hoopt intussen vurig, dat
ook nog eens tot dagcursussen
mogen komen.
leden al of niet amateur
!en zich in hoofdzaak aan het fi-
itleve genre.
zijn 25 exposanten met in totaal
rijk gevarieerde inzendingen, die
bezichtiging ten volle waard zijn.
verblijdende is. dat zich onder
inzenders kunstenaars bevinden,
reeds een grote naam bezitten en
liet voor schromen, aan deze ex-
He mee te doen. Er heerst dan
onder de leden van „Ars" een
en weldoende onderlinge ver-
ienheid, welke het Genootschap
{n*te eer strekt
in hen noemen wy o.a. de beken-
Wassenaarse portretschilder prof.
Schroder, aanwezig met twee
ningen (een „Zelfportret" en een
ïuwenkop", alsmede een „Naakt"
lieverf), getuigend van zyn gedis-
serde visie en groot talent. Fer
taart toont zijn reeds eerder ge
beerd „Zelfportret met Wille-
i", de ets „Vrouw met bloemen"
ie tekening „Roddelpraat". Fan-
ivol en heel apart is zijn origi-
kunstenaarschap. Will H. Twee-
en, die enige tyd niet meer ex-
erde is vertegenwoordigd met zijn
ielle kleuren gehouden „Hortus"
Schrijfster Fanny
Hurst overleden
De schrijfster Fannie Hurst, wier
„Back Street' een van de bekendste
romans was van haar generatie, is
gisteren op 78-jarige leeftijd gestor
ven.
„Ik geloof niet dat ik ooit een boek
van mezelf heb gelezen nadat het
klaar was", zei zij eens. „Het boek
van gisteren behoort tot de zeven
miljoen Jaar van gisteren. Maar het
boek van morgen dan is er altijd
de hartstochtelijke hoop dat het t
bock zal zfjn dat je altijd wilde
schrijven".
Enkele dagen geleden werd zij ziek,
na twee pasvoltooide manuscripten
aan haar uitgever afgeleverd te heb
ben. net ene heet: „Lonely is only a
word", het andere heeft nog geen
titel- De boeken „Back Street" en
„Initation of life" van haar hand
zijn verfilmd.
Het is ons helaas niet mogelijk al
le inzendingen te bespreken, doch ook
de ongenoemden verdienen in menig
opzicht erkenning.
In ieder geval een expositie, die een
bezichtiging zeker waard is. Wy ra-
heeft in de gouaches zijn seksuele
obsessies geheel laten varen of we
ten te beheersen. Hij demonstreert
in deze doeken integendeel een
directheid, een frisheid en een on
bevangenheid die eerder doet den
ken aan een bijzonder getalenteerd
kind, dat aan de moeilijke jaren van
de Bturm und Drang" nog lang
niet toe is en in het pre-pubersta-
dium zijn fantasie nu onbekommerd
de vrije loop laat om in een draai
kolk van kleuren en lijnen arabes
ken, vissen en andere beesten, bo
ten en imaginaire steden, manne
tjes en vrouwtjes te verwekken. En
onder die verschijningen en figuren
mogen dan in het bijzonder de
clowns worden genoemd, die u in
een mengeling van bitterheid en
droeve melancholie aanstaren en die
enigszins onthullend zyn. Want in
een interview heeft Miller zelf ver
teld. dat hij in zijn jeugd altijd
clown had willen worden, zodat men
die doeken by na als zyn (geesteiy-
ke) zelfportretten mag beschouwen.
Ingres-penseel
Voor Miller werd het schryvero
se hap van jongsaf aan (zoals men
ook kan lezen in zyn belangrijkste
correspondentie met de dochter van
de Spaanse componist, Anais Nln,
die dezer dagen in Franse vertaling
is verschenen) bepaald door een on-
verbiddelijke uitingsdrang en daar
om is het schrijven voor hem bo
venal „wérk" geweest. De schil
derskunst is voor hem daarentegen
primair een genoegen en een tyd-
passering. En met zyn Ingres-pen
seel heeft hy dan ook een aantal
kleurrijke en fantastische doeken
geschilderd waaraan de toeschou
wer hetzelfde spontane plezier bele
ven kan als Henry Miller zelf moet
Henry Miller:
Pre-buriaanse tekeningen
hebben ondervonden, toen hy zyn
vrije uren aan deze charmante hob
by besteedde.
Mevr. dr.Zeldenrust
legt functie neer
Mevrouw dr. M. Zeldenrust-Noorda-
nus heeft vanmorgen aan de leden
raad van de NVSH meegedeeld, dat
zy zich op het hulshoudeiyk congres,
dat in november wordt gehouden,
niet herkiesbaar zal stellen, zy is
dan ges Jaar voorzitster geweest.
Een van de zakeiyke argumenten
voor haar besluit is, dat de NVSH
de laatste tyd te sterk geïdentifi
ceerd is met haar voorzitter, zy
acht het nodig, dat tegenstanders
merken dat de NVSH ook zonder
haar doorgaat.
Naast zakeiyke overwegingen, zei
mevrouw Zeldenrust ook persoonly-
ke motieven te hebben voor haar
besluit. Mevrouw Zeldenrust zal de
NVSH ook na november 1968 daad
werkelijk biyven" steunen.
Lenie Noyen-Pander„Blauw-
poortsbrug".
(Foto's L.D./Holvast)
knappe etsen van de docent Ad. van
Dyk (o.a. „Portret van Kafka"), sier
lijke „Vrye vormen" van de docent
Lo Molenaar, olieverven van Lenie
Noyen-Pander (o.a.: het hierby afge
beelde ,31auwpoortsbrug")originele
kwadraten en figuren in gelakt hout
van G. van der Post, tedere oliever
ven (Zomerse dag!) van de docent
Arnold Smith, fraaie linosneden van
Jan van der Veer. een typisch aqua
rel van J. B. Volkers en aandacht
trekkende mengtechnieken (Station
S.S. Den Haag!) van G. de Wit. Door
de jaren heen getrouwe figuren zyn
ook W. H. Mülstaff (Stilleven met
delfts) en P. H. C. Nanninga in de
betoü (gevoelige potloodimpressies).
(Van onze Parijse correspondent)
De Amerikaanse schrijver Henry Miller, auteur van „Tropic
of cancer", „Sexus", „Plexus" en andere openhartige zelfgetui-
genissen die in zijn vaderland, voor een deel (en om reden van
openbare zeden) nog altijd verboden zijn, is weer eens in Parijs
geweest. Als zovele Amerikaanse kunstenaars van zijn gene
ratie de romancier is juist 76 geworden behoudt Miller
nog altijd een soort nostalgie voor Parijs, waar hij in de glorie
tijd van voor de laatste oorlog tien jaar heeft gewoond en waar
ook zijn befaamde Tropic-serie werd geschreven.
Vijfde vrouw
Ondertussen had Henry Miller dit
keer nog twee supplementaire rede
nen om zyn vroegere woonstad weer
eens op te zoeken. Ten eerste was
Parijs het einddoel van zyn jongste
huwelyksreis. Hy kon dus zyn vele
Franse vrienden tevens voorstellen
aan zyn laatste vyfde vrouw,
de pétillante Japanse cabaretière
Hiroka Tokuda, die met haar 28 ja
ren by na een halve eeuw jonger is
dan hy, zoals hy niet moe wordt
iedereen zelf voor te rekenen. Want
ook op het stuk van vooroorde
len is Henry Miller vrij van elk
spoor van valse schaamte. Miller
was ook naar Parys gekomen om
persooniyk aanwezig te kunnen zyn
by de vernissage van de eerste ten
toonstelling van zyn schilderijen, die
in de Franse hoofdstad ooit voor
hem werd georganiseerd.
Pictoraal talent
Sedert Victor Hugo en via Jean
Cocteau of Hugo Claus (om alleen
hun namen nu maar te noemen),
zyn er natuurlijk al wel meer schrij
vers en dichters geweest, die van
tyd tot tyd hun uitdrukkingsmoge-
lykheden ook eens by de andere
muzen zochten. Doch bij Miller
wordt je, behalve door een onmis
kenbaar en onvermoed pictoraal ta
lent, toch vooral nog gefrappeerd
door een heel verschillende inspira
tiebron, waartoe hy zich met deze
gouaches leek te hebben gewend.
Want de bezoeker die zich naar de
Galerie Daniel Gervis zo reppen in
de veronderstelling of de heimelyke
hoop onder het merkteken Henry
Miller, nu eens met héél byzonder
gedurfde, erotische of scabreuse
voorstellingen, standen en situaties
geconfronteerd te worden, zal zich
wel wat teleurgesteld moeten heb
ben gevoeld. In ieder geval heeft hij
géén waar gekregen voor zyn
geld.,..
Direct en fris
De „Thibettaanse Lama" waar
mee zyn oude vriend Lawrence
Durrell hem eens vergeleken heeft,
Will H. Tweehuizen: „Hortus"
