n
G. J. Thiemeprijs voor
Leids graficus
Volkenkunde verwierf
magnifieke spleettrom
Ambtsaanvaarding van
prof. dr. A. A. Verveen
let op! lis 4 voor lente
Rath Doodeheefver
Leidse schooljeugd
haakt in op 1 op 12
Boussac show met
kleurige dessins
Selectie
bridge
Nederlands
jeugdteam
ZATERDAG 24 FEBRUARI
LEIDSCH DAGBLAD
ADVERTENTIE
/llo^
Nog 4 weken. Dan begint het lieve
leventje weer. 't Kwetteren en twin-
keleren. 't Uitbotten en bloeien.
Dan is 't lente! Wat doet u? Nü de
winter wegsturen! Uit uw huis ban
nen! Met stralend nieuw behang in
fixa-color kwaliteit. Van Rath
Doodeheefver. Uw vakman heeft
de nieuwe R &D-Staalboeken 1968
al klaarliggen. Bekijk 't. Kies het
behang van uw stoutste lente
dromen. Dan bent u straks 't voor
jaar vóór als 't komt. En komen
doet het!
ontwerpers en fabnkanten van behang
•m J 1% T XXI "1 De vroe8ere eigenaar van deze
Vail meUWe 1. J_0l )riClCll Sdma^ TelnmaT" de "beiangr^kste
T x 1 AV Aman van het dorp en troste bezit-
ter van vele varkens, het standaard-
Het Rijksmuseum van Volkenkunde te Leiden is sinds kort kapj^i jn deze gemeenschap, waar
in het be/it van een ruim drie meter hoge staande spleettrom aan iemands wedstand en sociale pos-
uit het dorp Fanla op het eiland Ambrvn. Dit eiland maakt deel sitie werd afgemeten Teinmal be-
j xt- tt u -j 1 -i j u; a h00rt tot de hoogste ..club of graad
uit van de Nieuwe Hebriden 111 Melanesie, een eilandengebied Jn de mannengemeenschap van
j in de Pacific. De trom bestaat uit een bijzonder knap uitgeholde Ambryn bestaat. Er zijn nl. veertien
I boomstam met een overlangse spleet, welke stam van boven graden in een opeenvolging van be-
uitloopt in een gestileerd mensenhoofd. Het museum is bijzon- l&ngrijkheid exc 1 usivt Lid van
i, 1 zo n graad kan men worden door
der gelukkig met deze aankoop niet alleen omdat het gaat om zich in te ^open en de grootte van
een stuk primitieve sculptuur van ongeëvenaarde schoonheid het bedrag dat men hieraan moet
Voor de Leidse machinezetter M. de Jong (23), employé van
het Nederlandsch Drukkerij-bedrijf aan de Oosterkerkstraat,
was het gisteren een grote dag.
Op grond van zijn einddiploma- 1 beoogt de kennis van en de schoon-
oijfers (allemaal negens) werd hij heid in het grafische vak te bevor-
gistermiddag in het bezit gesteld van deren. Spreker haid bijzondere waar
de oorkonde en medaille, verbonden dering voor de grafische prestaties
aan de Gerrit Jan Thiemeprijs, een van de heer De Jong, die reeds eer-
in de grafische wereld hoge onder- 1 der, doch toen bij het examen van
scheiding. handzetter, een districtsprys (boe-
De heer M. H. Groenendaal, direc- kenbon) in ontvangst mocht nemen,
teur van de Ver. tot bevordering van Een deel van de lof zwaaide de heer
de Vakopleiding in het boekdruk-
kers-, ra sterdiepdruk- en chemigra-
fisch bedrijf, waas er ojn. op, dat
deze prijs in 1918 werd ingesteld en
ADVERTENTIE
Groenendaal ook toe aan de leer
meester van de heer De Jong, de
heer K. van Dongen.
De directeur van het N.D.B., de
heer Sloos, gewaagde eveneens van
zijn waardering voor de geleverde
expressiviteit, maar ook
grond en functie van dit na;
magniefieke stuk kent.
Belangrijke
dorpsfimctie
„Gewone" voorwerpen zijn deze
spleettrommen zeker niet. Zij zijn het
middelpunt van feesten en vertonin
gen die in 't leven van deze gemeen
schap een zeer belangrijke rol spe
len. Deze feesten hebben vaak liet
karakter van inwijdingsceremoniën,
waarbij mannen opgenomen worden
bovenal omdat men de achter
schatting twee generaties oude
Vele leerlingen van de Prinses Marijke-school aan de Pas-
teurstraat in Leiden hadden maandagavond gekeken naar de j
meprijs uit aan de heer M. detv-actie „Eén op Twaalf", voor de geestelijk en lichamelijk ge-
Jong. In het midden d eechtge-
note van de prijswinnaar
(Foto L.D./Holvast).
prestaties en bood de heer De Jong
een platenbon aan. Spreker was ver
heugd, da.t ook de burgemeester, mr.
G. C. van der Willigen, deze uitrei
king had willen bijwonen en zag
daarin het bewijs, dat er een groeiend
contact is tussen het gemeentebe
stuur en het bedrijfsleven.
Nadat oorkonde en medaille waren
uitgereikt, had de heer De Jong, die
vergezeld werd door zijn echtgenote,
vele gelukwensen in ontvangst te ne-
handicapten.
Dinsdagmorgen kwamen op school de reacties los. Men wilde
ook wat doen. Besloten werd een „glazenactie" te houden.
Glazenactie voor
SS
Cat*
BRILJANTEN SIERADEN
Moderne diamantcollectie.
Ringen met briljant reeds
vanaf f75.
Ook verlovingsringen
Juwelier v. d. Water
HAARLEMMERSTRAAT 181
Altijd voordelig.
'«Maandags gesloten.
In samenwerking met de Leidse malen verwerkt tot leuke modelletjes
mode-firma Gronheid heeft Boussac evenals katoenen imprimé. Het is
gisteren in de Stadsgehoorzaal weer waarschijnlijk niet te voorbarig om
de jaarlijkse stoffenshow gehouden, te voorspellen dat de Boussac show
waarbij men behalve de verschillen- evenals andere jaren weer de leuk-
de stoffen en dessins ook weer de toe- ste modeshow zal zijn, die voor dit
passingen ervan kon zien in geva- voorjaar in Leiden wordt gebracht,
rieerde modellen, waarvan helaas de Het is daarom des te be treur enswaar-
patronen niet verkrijgbaar zijn. diger. dat de patronen van de getoon-
Wel doet men er vele leuke ideeen de modellen niet te verkrijgen zijn.
maar het voordeel van de Bous- Men kan bÜ de betreffende modehui
In Agnes-Lyceum
Pint Jacobs
trad op
voor Leidse
scholieren
De belangstelling voor goede
muizek is vandaag de dag niet zo
groot meer als in de jaren veertig
vijftig. De beat heeft het ritme
de jazz voor een zeer groot deel ov
stemd en jazzconcerten zijn gewor
den tot een evenement voor een ge-
Hasl lelecteerd publiek van fijnproevers.
daarom een uitstekende ge
dachte van de Leidse Interscholaire
Contact Commissie geweest het be
taamde trio Pim Jacobs uit te nodi
gen voor een optreden in de aula van
het nieuwe St.-Agnes-Lyceum. Dit
optreden trok een daverend succes.
Het programma droeg een instructief
karakter en werd tot veler enthou-
•iasme besloten met een jam-session,
Waaraan een aantal leerlingen van
middelbare scholen deelnam. Pim Ja-
«Jjcflbs wilde vooral duidelijk maken
dat jazz niets te maken heeft met
Jnoeilyk-doenerij", maar gewoon
W r\in is om te horen en rijk gescha
keerd van klank kan zijn. Samen
met zijn broer Ruud (bas) en de gi
tarist Wim Overgaauw gaf hij tij
dens het instructieve gedeelte
avond voorbeelden van enkele kern
merkende jazz-stijlen en improvisa-
Het trio Pim Jacobs bleek nog
diets kwijt te zijn geraakt van zijn
muzikale soepelheid en dynamiek.
Hen poëtisch nummer als Autumn
Leaves bijvoorbeeld werd uiterst sub
tiel gespeeld. Des te jammer eigenlijk
dat het aantal voor deze avond geko
zen nummers zo gering was. Het op
treden van Pim Jacobs eindigde zoals
.--gezegd met een jamsession, dat aan
z het jeugdige pubMek een stormachtig
applaus ontlokte.
sacshow. dat er door de vaart
van de show veel afwisseling is. *dee
levert anderzijds weer het bezwaar
op, dat men daardoor de leuke mo
dellen slechts in een flits ziet en vrij
wel geen tijd heeft om tot zich door
te laten dringen welke mogelijkheden
tot verwerking van de diverse stof
fen allemaal worden geboden.
Boussac opende de show met een
scala van mogelijkheden met badstof
materialen, die waren verwerkt tot
strandpakken en complets, waar op
vallend veel jakjes met capuchons
aan te pas kwamen. De katoen komt
weer terug, maar ook kunststoffen en
verwerkingen van kunstvezels met
andere materialen blijken veel mo
gelijkheden te bieden. De dessins zijn
gevarieerd en geraffineerd en in de
show verwerkt in super charmante
en vrouwelijke modellen. Meermalen
treft men in een combinatie hetzelfde
dessin ln verschillende grootten en
kwaliteiten en kleurschakeringen aan.
In de eerste plaats gaat het er by de
Boussac shows dus om de stoffen,
waarbij veel tergal voorkwam, het
zij in wolaspect of in katoenaspect.
Over het algemeen hadden donkere
tinten de voorkeur en eveneens was
de invloed van Mexico (door de ko
mende Olympische somerspelen) en
die van Afrika, welke vorig Jaar al
begon door te dringen vrij sterk
merkbaar.
Er was zelfs een speciale Tout-
ankhamon gammorama (gamma van
kleuren en dessins, geïnspireerd op
de oude Egyptische motieven. Ook
geometrische dessins werden meer-
natuurlijk doorgeven naar welk
stof verwerkt wil zien.
slechts voor beter gesi
tueerde dames mogelijk Even snel
genoteerd werd wel het idee van een
robe-culotte, een japon bestaande uit
een lijfje en bermuda, aan de onder
kant afgezet met ruches. Voor veler
lei doeleinde is de nieuwe stof ..Pick
wick" geschikt, zowel voor geplis-
seerde rokjes, als voor losvallende
jurkjes. De gehele show maakte
gevarieerde, levendige en
geraffineerde indruk, en was er een
met welgevallen kon gade-
Orgelconcert Jan
Bonefaas
In het kader van de z.endings-
ctie A.B.C.Z. (Autos. Bijbelschool,
de Colportagecentrum, Ziekenhuis)
geeft Jan Bonefaas volgende week
zaterdag in de Chr. Geref. Kerk
het Steenschuur in Leiden een
gelconcert. Het programma van deze
orgelbespeling ziet er als volgt uit
Fantasie Psalm 105, Jan Bonefaas:
Ouverture in D, G. F. Handel; Aria
en gavotte, S. Wesley; Kooraalvoor
spelen. J. S. Bach; Choral III .César
Franck: Toccats, Jos Callaert; Impro
visatie. Jan Bonefaas.
Op 10 mei zal Feike Asma .even
eens in deze kerk. een orgelconcert
voor deze actie geven.
gehandic pten
Er werd contact opgenomen met
een bedryf in Rotterdam, dat de gla
zen kon leveren. Met de kinderen
werd besproken, welk embleem op de
glazen moest komen. Besloten werd
het schoolstempel en het embleem
van de Stichting G.L.G.. de stichting
die de belangen behartigt van de
geestelijk en lichamelijk gehandicap
ten. Het embleem is uitgevoerd in de
kleuren geel en zwart.
Er werden circulaires gestencild en
om twaalf uur konden de kinderen
aan het werk om bestellingen op te
nemen. Zowel de kinderen van klas
1 als de kinderen van klas 6 zetten
zich volledig in.
Het resultaat was verbluffend:
dinsdagmiddag, toen de balans werd
opgemaakt, waren al 600 glazen ver
kocht. Woensdag was het aantal op
gelopen tot 1000 glazen; donderdag
1600 glazen; vrijdag 2000 glazen. De
glazen worden verkocht voor 1 gulden
per stuk. Ongeveer 40% van de op
brengst komt ten goede aan de Stich
ting G.L.G. En nog weten de kinde
ren niet van ophouden. Vol spanning
wordt het resultaat van maandag
afgewacht.
Twaalf proefglazen zijn gistermid
dag door de fabriek reeds afgeleverd.
De eerste 2000 glazen worden eind
volgende week in Leiden verwacht.
Tij-diens de tv-uitzending van gister
avond. waarin het voorlopig resultaat
van de aotie „1 op 12" bekend werd
gemaakt, werd op de actie van de
Prinses Marijke-school gewezen.
spenderen grotendeels op te bren
gen in de vorm van varkens
correspondeert met de plaats die de
betreffende graad in de sociale rang
orde inneemt. Teinmal was. zoals
gezegd, lid van de hoogste graad
dat hy
iers betrokken maal tQt dJp graad behoorde", d.
fry had zes maal het bedrag kunnen
opbrengen nodig voor de toelating
tot deze kleine gesloten groep van
de meest invloedrijke en belangryke
mannen van deze gemeenschap. Voor
Teinmal was deze trom in hoge mate
c enstatus-symbool. Hij stond, duide-
steld op het dorpsplein van Fania
en verkondigde met luider stem de
glorie van zijn eigenaar.
De trom werd geslagen bij het
feest ter gelegenheid van de bevor
dering van een man tot een i hoge
re) graad. Er werd dan het ritme
gespeeld dat met deze speciale graad
correspondeert. Niet slechts van de
levenden, maar ook van de doden
proclameren dergelijke trommen rang
en stand. Wanneer de trom name
lijk als „doodsklok" fungeert, horen
de mensen aan de wijze waarop hij
gelsagen wordt tot welke graad de
overledene behoorde.
Toch waren deze trommen niet al
leen status-symbolen. het waren ook
voorwerpen van een grote magisch-
religieuze geladenheid. Men zou ze
kunnen vergelijken met een kerk en
een klokketoren m een Middeleeuwse
stad.
Het Leidse museum had wel enke
le spleetrrommen in bezit doch dit
waren uitsluitend liggende trommen,
waarvan geen verdere bijzonderhe
den bekend waren.
Het museum hoopt binnenkort ook
een andere belangryke aanwinst te
krijgen, ditmaal niet door aankoop
maar door ruil met een Zwitsers
Het gaat hier om een in
van een krokodil uitgesne
den paal van enige meters lengte.
Teinmalde voormalige eige
naar van de spleettrom, die de be
langrijkste figuur was van het
dorpje Fanla.
De klank, de „stem" van de klok,
is een essentieel element. De spleet
heet dan ook de mond en de twee
stroken aan weerszijden van de trom-
spleet worden de lippen genoemd.
Deze lippen zijn verschillend van dik
te en ook verschillend van klank.
De trom werd echter alleen op de
linker lip aangeslagen en bracht dus
alleen maar klanken van dezefde
toonhoogte voort. Klankvariaties wer
den sleohts bereikt door de trom
men in „ensembles" op te stellen
en als „orkest" te bespelen.
Het vervaardigen van een spleet
trom was het werk van een specia
list die voor zyn werk betaald werd.
In de regel was zijn opdrachtgever
een rijke hoofdman die, door deze
rijkdom, in deze gemeenschap veel
invloed had. Door het bezit van zo'n
speciaal voor hem gemaakte trom
verhoogde hij zijn presitge aanzien-
Zaterdag 2 maart
in Leiden
Zaterdag 2 maart wordt in Leiden
den de finale-zitting van de selectie
wedstrijden voor het Nederlands
jeugdteam gehouden.
De wedstrijd wordt gehouden in
Restaurant van der Heyden en vangt
Systeemleer en
fysiologie
nauw verbonden met de mening van
de tijd. In dit kader besprak prof.
Verveen de oude geschiedenis van de
klok en de meer recente van de
stoommachine.
De regeltechniek is nu honderdvyf-
tig jaar oud (Borgnis), maar ontwik
kelde zich in de negentiende eeuw
reeds sterk met name in de jaren
tussen 1868 en 1876 (Maxwell, Wisch-
negradskii en Farcot). De verdere
ontwikkeling kwam pas in de jaren
twintig van onze eeuw op gang met
de ontplooiing van de elektronen
techniek. Gedachten over regeling en
besturing ontstonden in de fysiologie
ln de zeventiende eeuw (Descartes en
Van Helmont). Deze werden in de
achttiende eeuw door Lavoisier en in
de negentiende eeuw door Claude
Bernard verder uitgewerkt, om om
streeks 1920 door Cannon en Von
Uexküll te worden voltooid.
Kwantitatief systeemonderzoek in
de fysiologie, aldus prof. Verveen,
werd pas mogelijk na de convergen
tie van de genoemde gebieden (plus
de rekentechniek en de automaten
theorie) gedurende de Tweede We
reldoorlog (Wiener, McCulloch. e.a.)
met als nevenresultaat de ontwikke
ling van de moderne digitale compu
ter (Von Neumann). Dit onderzoek
kwam in 1950 op gang
Prof. dr. A. A. Verveen aanvaard
de gistermiddag officieel het ambt
van gewoon Leids hoogleraar in de
fysiologie. Hy hield in het Groot
Auditorium een oratie onder de titel
„Op speurtocht naar processen",
waarin hy de geschiedenis van de
systeemleer en haar betekenis voor
de fysiologie behandelde.
In zijn oratie behandelde prof. Ver
veen de geschiedenis van de ontwik
keling van de systeemgedachte voor
de regeltechniek, de regeltheorie en
de fysiologie. Dit. op basis van de ge
dachte, dat het gebruik van werktui
gen en het denken erover voor de
fysioloog van belang is, omdat pro
cessen die zich in het organisme af
spelen, daarbij in mindere of meer
dere mate via structuren in de bui
tenwereld verlopen en daardoor voot
hem zichtbaar worden. Het gebruik
van werktuigen komt bij sommige
dieren voor. In de prehistorische fa
se vond een opmerkelijke ontwikke
ling plaats, die leidde tot de construc
tie van eenvoudige automaten.
Het is gebleken, dat zelfwerkzame zich na 1960 door te zetten. Tot slot
automaten reeds voor het begin van besprak prof. Verveen twee postula-
onze jaartelling bekend waren. De ten uit de moderne systeemleer.
ontwikkeling van deze systemen is i Na afloop van de oratie, die met
Prof. dr. A. A. Verveen.
(Foto L.D./Holvast)
de gebruikelijke toespraken werd
besloten, recipieerde prof. Verveen
in de ontvangstzaal van de Acade-
aan om 13.30 uur. Om ongeveer half
zes zal de uitslag bekend zijn.
De 10 paren, die zich voor deze
lectiewedstrijden hebben geplaatst
(in de vooi-wedstrijden, of door hun
lidmaatschap van het „oude" jeugd
team) zijn:
Tussen haakjes wordt de stand
zes rondes vermeld, evenals het rang
nummer)
1. Besouw-Keulemans (118; 7)
plaats van herkomst Eindhoven; 2.
FörchOskam (128; 4) Amsterdam;
3. Rebattu-Sint (139; 2) Amster
dam (het „oude" jeugdteam); 4. Mul
der-van Oppen (115; 8> Amsterdam:
5. de Jager-Schutte (135; 3) Amster
dam/Den Haag; 6. de Leeuw den
Bouter-den Tonkelaar (125. 5) Den
Haag; 7. Kemper-Krijgsveld (144; 1)
Groningen/Utrecht; 8. Haver-Hooge-
veen (120; 6) Rotterdam; 9. Ruyg-
Theissen (97; 9) Eindhoven en 10.
Moltzer-van Wijngaarden (79; 10)
Utrecht.
Er wordt gespeeld met uitslag-be
rekening volgens de Butler-telling:
Van alle NZ-scores wordt het gemid
delde bepaald, waarbij de hoogste en
de laagste score niet mee tellen. De
verschillen tussen een score en de
gemiddelde score (datuc-score) wor
den in matchpunten uitgedrukt. De
uitslag in victory-punten wordt be
paald door het matchpuntenverschil
tussen NZ en OW over de ronde door
twee te delen. Hierbij wordt dan ge
rekend met een vaste middenscore
van 20—20.
Zaterdag 2 maart worden de laat
ste drie rondes gespeeld.
Rebattu is ook lid van het Ne
derlandse team, dat naar de Europese
kampioenschappen 1968 ln Deauville
wordt uitgezonden (samenstelling:
Kreyns-Slavenburg; Kokkes-van
Heusden; Rebattu sr.-Rebattu jr.
Nederlander veroordeeld Een 26-
jarige Nederlander uit Leerdam, is
veroordeeld in Italië omdat hfj in
1964 in Bolzano een ongeluk op de
weg heeft veroorzaakt, waarbij drie
Nederlanders in een andere auto om
het leven zijn gekomen. Hy werd
voorwaardelijk tot anderhalf jaar by
verstek veroordeeld.
Expositie Wiggers
Op 2 maart, 's avonds negen uur
wordt door drs. A. E. J. van Hezlk
uit Voorburg in Galerie Van der Vlist lichting op het geëx
Botermarkt 3. een expositie geopend aal. aangevuld n
van schilderyen van Karei Wiggers. I het Japanse leven,
Japanse Volkskunst
K. en O. had gisteravond vele van
j zyn leden geïnteresseerd voor een
bezoek aan de tentoonstelling over
I Japanse volkskunst, die momenteel
I ln het rijksmuseum voor Volkenkun
de in Leiden wordt gehouden en
waarover wfj reeds uitvoerig schre-
ven. De volkskunst van Japan is
hier in velerlei verschijningsvormen
naar voren gebracht. Fraaie kimo
no's in vele versieringstechnieken,
prachtige textielweefsels. Keramiek
van grote watervaten en schalen,
kruikjes en flessen tot kleine borden
en kommen, hout -en lakwerk van
rijst- en soepkommen tot bladen,
nappen en dekseldozen en voorts
volksschilderingen en speelgoed. Bij
zonder interessant is verder de boe-
renkeuken, die geheel naar de wer
kelijkheid is ingericht en een idee
geeft hoe de boeren op het platte
land in Japan leven
Dr. C. Ouwehand gaf een korte toe-
ide
film
