NAAR VOOROUDERS
q
is „m" tegenwoordig
Ml
Negerhut voor Aartsbisschop
in Limburgse boomgaard
NE
ZATERDAG 30 DECEMBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 9
BROUWER
EilAS
VAN' HALL
HUIDEKOPER
M"
(l f 6tCtfiwff
dit laatste geld. maar over de Da
ge) prijzen zult u meestal ver
baasd zijn.
Terug
Zaterdagmorgen in één van de vele archieven die ons land telt. In de rustige
leeszalen buigen honderden mannen, vrouwen, jeugdigen en ouderen zich over
vergeelde papieren, in lederen band gebonden boeken en keurig gerangschikte
kaarten. Proberen al of niet met de hulp van een aanwezige archivaris of zaal-
bediende, het meestal op perkament geschreven schrift te ontcijferen, om dit
over te nemen in schriften, op blocnotes of een meegebracht kaartsysteem.
li:
iqc
i Zij nemen gegevens over
oorouders, die eeuwen geleden
leefden, werkten, vreugde
wi verdriet hadden. Een al lang
vtniet meer bestaand beroep uit-
elul oefenden al of niet aangesloten
bij een Gilde belasting betaal-
i, voor de vierschaar versche
nen, of hun wilsbeschikking door
een notaris lieten vastleggen, opdat
er na hun dood geen „gekrakeel"
over de inboedel, hoe klein deze
10k mocht zjjn, zou ontstaan. „Het
tnderzoek naar voorouders is
rfenorm „In", zeggen bestuurs-
j| eden van de Nederlandse Ge-
jg inealogische Vereniging, die ieder
jaar honderden leden in haar regis-
'ialter bijschrijft.
*in
inAptimulans
„De vrije zaterdag, of de vrije
968.door-de-weekse-dag, die velen, die
ip zaterdag moeten werken hebben,
E ïeeft een stamboom-onderzoek,
oals het met een populair woord
- fout overigens heet, enorm
estimuleerd. De mensen bemerken
riji iu edndelijk dat ze met zeer gerin-
[e kosten, vaak een paar kwartjes,
4 1 [egevens over hun voorouders kun
nen krijgen. De meeste archieven
itaan gratis hun gegevens af en
de mond tot mond „reclame"
968 ;aan steeds meer mensen speuren,
ïaar hun voorouders", zeggen ver-
chillende archivarissen.
34.
•i®11' Ir De „stamboom" genealogie
rJAj- van prof. dr. Albert Verwey
overgenomen uit het maandblad
Geus Nostra (Ons geslacht) van
le Nederlandse Genealogische
Vereniging.
Het is een soort detective-werk.
Eenmaal begonnen wil iedereen
steeds meer weten van zijn bet
bet-bet-overgrootvader. Waar hij
vandaan kwam, wat hij deed, hoe
oud hij geworden is, hoeveel kinde
ren hij had en ga zo maar door.
Maar het belangrijkste voor ieder
een is, toch zoveel mogelijk voorou
ders op te sporen. Verschillende ar
chieven bij voorbeeld die in Am
sterdam, kunnen gegevens ver
schaffen tot ongeveer het jaar zes-
tienhonderdtien
Vaak is het recherchewerk. De
meeste predikanten schreven aller
minst schoonschrift. Terwijl velen
de naam precies zo opschreven als
deze werd uitgesproken. Een pas
poort, rijbewijs of postlegitimatie-
bewijs bestond nog niet. Zo werd
bij voorbeeld een naam als Wij-
mels, in één pennestreek omge
vormd tot Wiemels, omdat de man
uit een ander deel van het land, ge
wend was de ij als ie uit te spre
ken. En dan praten we helemaal
nog maar niet over de vele Franse
naamdragers, die hun originele
naam in een paar jaar verbasterd
zagen tot de meest vreemdsoortige.
Maar met een beetje speurwerk is
daar wel achter te komen.
Hoe moet men beginnen?
Als een boom
Het is als bij een boom waaruit
steeds meer takken spruiten. Onder
aan de onderzoeker of amateur-ge
nealoog. Daarboven zijn vader en
moeder, zijn grootouders en daar
boven de ouders van die grootou
ders. Men heeft dan al zestien ou
ders en voorouders op papier staan,
waarbij niet minder dan 26 ver
schillende familienamen. Deze acht
overgrootouders leveren op hun
beurt weer zestien bet-overgrootou
ders op, enzovoort, in een reeks,
die ons doet herinneren aan het
sprookje van de arme knecht, die
de keizer rijstkorrels vroeg als be
loning. Op het eerste vak van een
schaakbord één, het tweede twee,
het derde vier, het vierde acht, en
zovoort. Toen de keizer het had la
ten uitrekenen bleek de gehele
oogst van tien jaar bij lange na
niet genoeg.
Zo gaat het ook een beetje
bij de voorouders, 16, 32, 64, 128,
256, 512, 1024, waarbij u bij 1024 te
rechtgekomen bent, zoals de ge
nealoog zegt, in de tiende genera
tie. Dan stamt u reeds af van 1024
voorouders. Nu zult u bijna nooit al
deze voorouders „compleet" krij
gen.
Door Hon W ielick
Binnen zeer korte tijd ontdekt ie
dere speurder hoe internationaal
zijn of haar „stamboom" is. Ter
wijl in verschillende gevallen de
papieren, waaruit u uw voorouders
kunt naspeuren niet meer bestaan,
omdat bij voorbeeld de kerk waarin
twee van uw voorouders in 1642 el
kaar het Ja-woord gaven, door
brand werd verwoest en daarmee
de trouwboeken verloren gingen.
Maar daar tegenover is de kans
niet uitgesloten dat u in een andere
tak lot ver in de zestiende eeuw te
rug kimt gaan. 16, 32, 64 of 128
voorouders bieden namelijk nogal
wat mogelijkheden.
met klinkende namen. Niet voor
mensen van „eenvoudige komaf",
lieden die niet in onze geschiedenis
boekjes voorkomen. Niets is minder
waar. Bekende mensen nu kunnen
voorouders hebben, die nooit van
zich hebben doen spreken, omdat
zij eenvoudige lieden waren (de ge
nealogie van prof. dr. Verwey hier
bij is er een bewijs van), terwijl
het voorkomt bijzonder dikwijls
zelfs dat „onbekenden" van nu
voorouders bezitten, die in hun tijd
een functie en een bekendheid van
jewelste hadden.
De mogelijkheden om toch ver
der te speuren naar voorouders
wanneer de Burgerlijke Stand en de
Gemeente- of Rijksarchieven u niet
verder kunnen helpen, omdat er
geen gegevens meer zijn, zijn
enorm, wanneer u de weg weet, en
die zal iedere archivaris, of bij
voorbeeld een van de genealogische
verenigingen u graag wijzen. Mili
taire archieven uw grootvader
vervulde misschien zijn dienstplicht
gildeboeken, notariële archie
ven, enfin te veel om op te noemen.
En de kosten? Alle bescheiden in
de Rijks- maar ook in alle Gemeen
tearchieven zijn kosteloos ter inza
ge te krijgen. De Rijksarchieven
bevinden zich in de provinciale
hoofdsteden. Zo zijn alle gegevens
van vóór 1883 van Alkmaar in
Haarlem te bemachtigen. Van Lei
den in Den Haag, van Ommen of
Zo zetten bruid en bruidegom
eeuwen geleden hun handteke
ning onder een huiuelijksakte.
Steenwijk in Zwolle. Ook voor na
sporingen van vóór 1811 kunt u
meestal bij een Rijksarchief te
recht. Behalve wanneer een ge
meente een eigen archief bezit, met
een eigen beroepsarchivaris. Ver
scheidene gemeenten —meest gro
te Amsterdam, Dordrecht. Zut-
phen en Leiden hebben dit. En
overal kunt u kosteloos alle re
gisters nazien, aantekeningen ma
ken of afschriften of fotokopieën
laten vervaardigen. Uiteraard kost
De mogelijkheid is er ook, om uit
een ander archief registers te laten
overkomen, die men in het voor u
dichtsbijzijnde archief kunt raad
plegen. Ook kan men de Rijks- en
Gemeentearchieven verzoeken Iets
voor u na te sporen, maar uiter
aard moet men dit een vast ta
rief betalen.
Zelfs het ontdekken van familie
wapens, portretten van voorouders,
enzovoort in deze archieven, be
hoort tot de mogelijkheden.
Het is gemakkelijker dan u denkt.
Iedere vereniging of organisatie,
die de genealogie behandelt, zal u
graag voorlichten, terwijl men in
ieder archief u graag zal helpen
bij het zetten van de eerste schre
den op de weg terug naar uw voor
ouders
Niet ivaar
Velen menen dat het hebben of
maken van een stamboom alleen
maar mogelijk is voor mensen uit
een bekend geslacht van adel, of
Zevenendertig jaar lang
heeft hoofdopzichter J.
Theunissen (55 jaar
oud) uit Schimmert in ver
schillende Limburgse mijnen
honderden meters onder de
grond constructies gebouwd.
Met hetzelfde materiaal
door inkrimping bij de kolen-
industrie nu weer doelloos
geworden bouwt hij in een
boomgaard achter zijn wo
ning aan de Langstraat in
Schimmert een paar wonin
gen. Voor die huizen hebben
negerhutten in Malawi model
gestaan. Één woning in de
Schimmertse „kraal" is al ge
reed.
Het had feitelijk een schuur moe
ten worden. De heer Theunissen
noemt het een prieel, maar het is
een klein paleis, dat (tijdelijk?) on
derdak verschaft aan zoon Rob en
zijn vrouw. De tweede nog in
aanbouw zijnde luxe negerhut is
bestemd voor mgr. dr. J. B. Theu
nissen, nu nog aartsbisschop van
Malawi in Blantyre, een broer van
de „aannemer".
Paus Paulus heeft mgr. Theunis
sen op verzoek ontslag verleend uit
kbi
zn. v. Jacob
Martlnusz. en
Marlijntjo
a<
oo Amsterdam 2-8-1812
CHRISTOFFEL
VERWEY
Amsterdam 30-6-1812
t Amsterdam 11-5-1896
Amsterdam 3/26-4-1801
ANNA MARIA
IIARDENBERG
Amsterdam 28-6-1811
t Amsterdam 19-10-1889
Amsterdam 18-5-1836
JAN VERWEY
Meubelmaker
Amsterdam 24-1-1838
t Amsterdam 7-12-1878
«^Anna*
Struyck
v/ii
PIET BB
O Amsterdam
V/12 2
FRANC1NA
HARDENBERO
Amsterdam
Amsterdam 13/29-4-1792
ALBERT
VAN DER VIJGH
houtkoper
v. Amsterdam 9-2-1808
t Amsterdam 9-7-1893
Amsterdam 22-2/12-3-1793
MARGRIETA
HELM1G
co Amsterdam 20-4-1831
WILHELMEN A FREDERIKA VAN DER VIJGH
Amsterdam 24-10-1841
f Amsterdam 29-1-1871
I. Amsterdam 13-3-1862
Amsterdam 15-4-1865
Prof. Dr. ALBERT VERWEY (R.N.L.)
t Noordwijk a. Z. 8-3-1937
Haarlem 6-3-1890 KAtHARINA "VAN VLOTEN, Deventer 16-7-1867, t
letterkundige, dr. v. Prof. Dr. Johannes en Johanna Elisabeth Hcndrica Christina van Gennep.
die kerkelijke gezagsfunctie. De ge
zondheid van de bisschop laat een
langer verblijf in Afrika niet meer
toe. Voor mgr. Theunissen volgend
jaar voorgoed naar Nederland te
rugkeert, neemt hij eerst nog een
paar maanden het bestuur van de
kerk op IJsland waar. Paus Paulus
benoemde de Limburger namelijk
tot apostolisch administrateur van
IJsland,
In de zomer van 1968 denkt mgr.
Theunissen naar Nederland te ko
men en zich in Schimmert te vesti
gen. Daarom werkt hoofdopzichter
Theunissen in Schimmert stug door
aan die wat vreemde behuizing in
zijn boomgaard.
Plannetje
Tot eind vorig Jaar stond ln de
tuin achter zijn huis een nooit afge
bouwde schuur. Toen zoon Rob (28)
eind 1966 zyn trouwplannen ont
vouwde, zou aanvankelijk het ou
derlijk huis moeten worden ver
bouwd. Rob wilde daarvan een paar
kamers tot een gerieflijk aparte-
ment voor hem en zijn vrouw ver
bouwen. „Eerst de schuur afma
ken", zei vader Theunissen. Later
rijpte de idee die schuur zó te bou
wen. dat het een tijdelijke behuizing
voor het Jonge paar kon worden.
Vader Theunissen werkte toen al
koortsachtig en geheimzinnig aan
een plannetje.
„In 1959 heb Ik In Afrika op
bezoek bü broer bisschop ln Blan
tyre rondgeneusd in de negerkra-
len. Ik heb daar met wat meer dan
normale Interesse de woningen,
eenvoudige ronde hutten en de wat
meer luxer© (ook rondgebouwde)
rondavcls, bekeken. Vreemd, maar
alles wat rond is, heeft mijn voor
keur", zegt de Limburger.
De bewoonbaar gemaakte schuur
is een knus - volkomen rond paleisje
met alles gelijkvloers. Een keuken
tje met eetbar, een grillig gevorm
de salon, toilet en badkamertje en
De door vader Theunissen
voor zijn zoon gebouwde vreemd
soortige bungalow in de tuin van
zijn huis in Schimmert (L.).
drie slaapkamers. Het stalen ge
raamte van deze vreemde bunga
low draagt op een verticale buis
uit de mijn die tevens als schoor
steen dienst doet. De buitenkant ia
met hout beslagen, het dak is be
legd met centimeters dikke (mijn),
transportband. Alle deuren en kozij
nen zijn van zwaar staal. Ze zijn
zonder uitzondering smaakvol be
kleed met leer of stoffen. Op het
dak over de schoorsteen heen
bouwde de mijnopzichter een Oos
ters koepeltje met het wapen van
Malawi: panter met opgaande zon
erachter. President Banda van Ma
lawi heeft een uitvoerige fotorepor
tage van de „hut" gevraagd. Ook
in Nederland trekt het vreemdsoor
tig bouwwerk veel belangstelling.
Molshoop
Toen dit „prieel" nog in aanbouw
was vroeg mgr. Theunissen tus
sen twee conciliezittingen door in
Schimmert op bezoek „bouw
voor mij ook zoiets onder de pere
laar in jouw tuin. Dan heb ik on
derdak als ik in 1968 voorgoed naar
Limburg terugkom".
Pogingen om huisvesting te krij
gen in kloosters of bejaardentehui
zen zette de bisschop toen direct
stop. De „negerhut" voor bisschop
Theunissen is nu al een flink stuk
gereed.
Het huls van de bisschop lijkt een
bunker te worden. Honderden me
ters duimdik bewapeningsstaal en
spoortaven worden in het geraamte
verwerkt. Er wordt een één meter
hoge buitenmuur van natuursteen
om heen gemetseld. De ingang komt
naast 'n garage in een soort
souterrain. Als een geweldig
molshoop torent de eigenlijke „hut"
op die kelderverdieping. In die
molshoop komen een keuken, zit- en
slaapkamers en onder andere ook
een privé-kapel voor de bisschop.
Veel hulpvaardige handen helpen
de mijnopzichter het huis op tijd ge
reed te krijgen.
