Gerrit is mij liever dan opa
F
LEEN JONGEWAARD
y
Hoepla
in eigen
omroep?
Boerenpartij boos op
Kamer en Roolvink
Motie tegen opening
Jaarbeurs op Zondag
DONDERDAG 21 DECEMBER 1007
IETDSCH DAGBLAD
PAGINA 5
(Van onze Hilversumse correspondent)
„Ik verlang enorm naar vrijheid. Enorm. Volgend jaar sep
tember loopt mijn contract met toneelgroep Centrum af".
Wat ik dan ga doen kan ik niet zeggen, 't Is zo moeilijk.
Liedjes. Misschien een eigen programma. Ik weet het niet. Het
is tijd geworden om daar diep over na te denken".
Leen Jongewaard. Tijdens de uitreiking van twee gouden exem
plaren voor de langspelers van „Ja zuster, nee zuster" streek een
andere vrouw hem vertederd over zijn geelblonde hoofd. Een lief
jongetje? Leen Jongewaard is veertig. Een koboldje met een spring
veer in zijn lijf. Een jongen met brede schouders, een paar turven
joog met een hoofd van iemand, die echt veertig is.
Zijn hoge wat metalige stem zakt
urns beslissend weg in het norsige
epruttel van opa uit „Ja zuster, nee
aster", galmt op een langspeelplaat
iet lange glijdende halen een Jor-
laanparodie, die door de
ooit als parodie is begrepen.
jlksli
Waaaroooom
„Ik kom uit een christelijk gezin,
lers. Mijn vader was bij het
\^pger des Heils. Oh man. Hij vond
jhannes de Heer zo prachtig zingen.
at imiteerde hij. Ik herinner mij
it. Het is al lang geleden. In „De
V owe Jacob" hoor je dat terug. Am-
'ierdammers zingen geen „waarom",
fee, waaaroooom". Dat moet slepen,
tijgen en dalen".
Jacob" is een topper,
iet üed van de onverbeterlijke An-
M. G. Schmidt en oh zo beschei-
en Harry Bannink met „Opa",
V een Jongewaard en de drie ouwe-
jes op de achtergrond pakt de men-
Door alle smartlapperij en kras-
»nde humor blinkt de kern. 't Is een
ied en dat grijpt de mensen te-
inwoordig weer.
„Ik zal de plaat eens opzetten. Je
ont horen dat ik ergens de toon niet.
pakken omdat ik stikte van het
ichen. Eén van die ouwetjes hield
jjn tekst met zoveel ernst en zolang
an!
Er is gezegd dat Leen Jongewaard
rerspannen zou zijn. „Nee, soms is
Lar alle verplichtingen na te
Radio: „Klatergoud" bij voor
leid. Televisie:„Ja zuster, nee zus-
r". Per aflevering twee tot drie
eken vol repetities en opnamen,
meel„Yvonne" by Centrum op het
;enblik. Een stuk van Gombrowicz.
Ut kost kracht, geloof me".
Kwetsbaar
Leen Jongewaard heeft gezegd, dat
ij liever Gerrit dan opa is.
„Ja, Gerrit staat dichter bij mij.
zie hem minder duidelijk, moet
iet hem vechten. Hij is kwetsbaar
ik houd van kwetsbare mensen",
felle sprong komt Leen
it de voor zijn afmetingen immens
rote stoel. „Succesmensen verfoei
Dat wil zeggen mensen die zich
-.erlijk gaan aanpassen aan dat suc-
ts. Het maakt niet gelukkig. Ik ben
i zekere zin een succesvol mens.
roeger dacht ik: ik uil dat worden
d dat bereiken. Zo is het gebeurd,
laar geluk komt daaruit niet voort.
Ons succes is het resultaat van goed
erken. Opa en Gerrit betekenen
oor de mensen veel meer dan voor
"ij".
„Opa is voor mij een „afzakker-
ije". Het. kost mij geen moeite. Als
ipa kom ik zonder dralen uit mijn
chuilhoek. Ik begin te grompelen
i mijn baard, schuifel met de vast-
eradenheid van een spoortrein over
iet scherm. Moeiteloos. Gerrit en
pa zijn in één opzicht hetzelfde,
ijn zich zelf. Een heerlijkheid".
Musicals
tigheid, kwaadwillig uit balans bren
gen".
Nauwelijks was hij cabaretier of
Annie M. G. Schmidt belde Jonge
waard op. Hy moest en zou in „Heer
lijk duurt het langst". Leen werd de
kruidenier die zich als boksbal op
werpt voor het gefrusteerde gezinne
tje in deze musical.
Terug bij Puck, dat later Centrum
werd, speelde hij talrijke rollen. Gro
te en kleine.
„Wij hebben in Nederland gebrek
aan goede regisseurs. Ik kom in mijn
vrije tyd niet veel in het theater".
Platen
Immer vriendelijke Leen Jonge
waard, die om duistere redenen een
hulpeloze indruk maakt, is tegen al
zijn zekerheden en stemverheffingen
m ook nog een platenster. Een kra-
keomaker.
„Ik ben blij met mijn elpee „Leen-
al-leen". Ik heb momenten dat ik ge
loof het gevonden te hebben. Sommi
ge liedjes
„Ik sta op het plein" bijvoorbeeld.
Dat opent 'n wereld. Ik ben die me
lancholische outcast. Ik heb oog voor
de zelfkant van het leven, dat uitein
delijk maar een forse slag in de lucht
is. Een Duys en een Van Rappard
proberen die zelfkant in de grond te
drukken, weg te cijferen. Alleen als
er een bruikbaar specimen uit de
zelfkant voorkomt haken die mensen
in. Jammer".
Leen Jongewaard werd „goede
waar" voor zijn platenmaatschappij
met „Op een mooie pinksterdag" met
„Mijn opa" en nu dus „De ouwe Ja
cob". Soms fluiteliert Leen erop los,
soms hangt in zijn stem een dikke
bui regen. Het slaat aan.
Gekke bazen
(Van onze Hilversumse
correspondent)
Ir staat weer een nieuwe omroep
»P stapel, die „Eldorado" moet gaan
ïeten en ernaar streeft om minder
saaie programma's op het scherm en
tsp de radio te brengen. Als men weet,
dat de oprichters bestaan uit de re-
lactie van VPRO's veelbespro-
m Hoepla en een redacteur van
ütweek, dan zal men de belofte van
^Eldorado" (taboes doorbreken) di
eet geloven.
De oprichters Hoepla redacteu-
!D Wim v. d. Linden, Wim T. Schip-
ers en Hans Verhagen en Hitweek
'edacteur Willem de Ridder reke-
sen bij het verwezenlijken van hun
'lannen op de aanhang van het blad
ütweek. Er zullen uit die hoek tien-
luizend handtekeningen moeten ko-
n en als de minister dan ook nog
vriendelijk is om zendtijd ter be
schikking te stellen, dan wil „Eldo
rado" volgend jaar op 1 oktober van
start gaan.
Overigens blijft het trio Schippers-
ferhagen-v. d. Linden medewerking
trienen aan Hoepla. Daaruit kan als
tonclusie worden getrokken, dat de
Plannen voor de nieuwe omroep-in-
Hoepla-stijl niet afkomstig zijn uit
VPRO-kringen en dan ook niets te
scaken hebben met de in die omroep
heersende controverse tussen creatie
ve staf en top.
Het gemompel van opa en de
streken van Gerrit de dief zijn door
televisiekijkend Nederland als top-
ontspanning de huiskamers binnen
gehaald. Wat als een kinderserie be
gon is kijkvertier voor alle leeftijden
geworden. Het bewijs: voor de kerst
dagen wordt een extra-aflevering ge
maakt.
Hemelhoog boven de Amsterdamse
singel, waar in het bruine water ve
le platte schuiten vol opgetaste kerst
bomen tegen de kademuur kreunen
woont Leen met zijn twee katers. Hij
schenkt limonade, prutst aan de ste
reo en frommelt zijn toneel-, en mu
sical en tv-ervaringen tot een dikke
woordenbal.
.Musicals zijn voor mij het einde.
Totaaltheater. Ik ga vele keren per
jaar naar Londen om musicals en
films te zien. De musical is het punt
waarop toneed en cabaret elkaar
ontmoeten.
.Mensen, hé mensen' van Mies
Bouhuys en Walter Kous was voor
mij een keerpunt. Daarvoor lagen de
dagen van mijn eigen amateurcaba
retgroep met Adèle Bloemendaal en
Cor Pisuisse en de schuchtere start
bij Puck. Cas Baas en Egbert van
Paridon vroegen my daarvoor".
Onrust
In die dagen was Leen Jongewaard
een kwikzilverig jongmens of een
„bevroren" ouwetje. Zijn eigen leef
tijd bleef op het grote toneel buiten
schot. Nu is dat anders. Mijn geringe
lengte werkt niet zo beperkend meer
in de moderne stukken.
Toen kwam Lurelei. Leen wilde
trappen, hei-vormen en reageerde
zich een vol jaar af.
„Satire mis ik nu op de televisie en
radio. Satire moet zijn: onrust ver
wekken. Liefdevolle onrust. De men
sen alert maken, hen van klatergou-
den waarheden afhelpen, die slechts
damesbladen voorkomen. Geen
liefdeloze onrust. Dat noem ik rot
Als het gesprek weer op de drie
opa's uit zyn meest recente hit komt
en hun beloning voor het. aandeel, dat
mede de kleur van dit tragi-komische
tekstwerk bepaalde, zegt Leen: „Een
topper blijft toeval. Die paar tientjes
de man vind ik redelijk. Royalties
worden nooit uitgekeerd aan achter-
grondmensen. Ik bedoel daarmee
niets denigrerends. Ik word er zelf
ook niet rijk van. Gekke bazen waren
het. Dat wel".
ADVERTENTIE
televisie
radio
magnetophons
afspeel-apparatuur
a"es P|eit voor
TELEFUNKEN
Ossekar
voor
The Shoes'
Op de middag van tweede
kerstdag komt de VARA met een
traktatie voor de televisiekijkers
die wel in de smaak zal vallen:
een nieuwe aflevering van „Ja
zuster 7iee zuster".
Annie M. G. Schmidt heeft een
speciale kerstgeschiedenis ge
schreven, waarin de acteur Ge
rard Hartkamp een gastrol speelt.
Hij is de man die een kerstspel
organiseert. Maar vlak voor de
opvoering ervan worden twee
engeltjes ziek. Wie moeten er in
vallen? 't Kan niet zo gek lopen
of zuster Clivia Hetty Blok) en
Jet iCarla Lipp) worden hiertoe
uitverkoren. Maar dat gaat na
tuurlijk niet allemaal even vlot.
Opa (Leen Jongewaard) zegt er
het zijne van en vooral niet te
vergeten boze buurman Boorde
vol
ADVERTENTIE
Quick Up...'t is goed. Ko drinkt 't.
(Van onze parlementaire redactie)
De tweede-kamerfractie van de
Boerenpartij is er boos over, dat ze
geen afgevaardigde mogen meestu-
met de parlementaire delegatie
de wereldhandelsconferentie,
die in februari >n New Delhi wordt
gehouden.
Van de vier plaatsen, die de Twee
de Kamer te verdelen kreeg, is er by
stemming in de betrokken commis
sies wel één toegewezen aan D'66,
aar niet aan de Boeren.
„Wij hebben evengoed belangstel
ling voor het wereldprobleem van de
onderontwikkelde gebieden", zei de
boeren-afgevaardigde mr. Kronen
burg gisteren in de Tweede Kamer.
wees erop, dat de Boerenpartij
ook niet is opgenomen in de staats
commissie voor de herziening van
grondwet en kiesstelsel en hij ver
weet de regering stelselmatige uit
sluiting va de Boerenpartij, wat
hij niet alleen ondemocratisch, m
ook grievend en krenkend vond'
Tegenstemmen
De Boerenpartij is ook boos op
minister Roolvink. Zij wil hem zelfs
niet meer als minister van Sociale
Zaken en Volksgezondheid.
Om dat standpunt kracht bij te zet
ten, stemden de Boeren tegen de be
grotingsposten voor het salaris en de
vakantietoeslag van de minister.
Fractieleider Koekoek beklaagde
zich erover, dat de minister bij de
begrotingsbehandeling niet op vragen
de Boeren was ingegaan. „Hij
deed. alsof wij geen kamerlid waren"
aldus de boerenleider. „Het zal de
minister daarom niet verbazen, dat
wij hem niet meer erkennen als mi
nister".
De begroting van Sociale Zaken en
Volksgezondheid werd desondanks
aangenomen. SGP, GPV en Boeren
partij stemden tegen het artikel,
waaronder ondermeer de subsidie
voor de NVSH is ondergebracht. Ir.
Van Dis noemde dat een vereniging
„die de zeden-verwildering bevordert
en grote schade toebrengt aan
volksgezondheid".
De „Ossekars" zijn toegekend aan
„Rob Hoeke s R en B-group" uit
Haarlem, „The Shoes" uit Zoeter-
woude en de zanger Wally Tax van
„Th, ^Outsiders" uit Amsterdam. Een
aanmoedigings-Ossekar gaat naar de
groep „Blues Dimension" uit Apel
doorn.
De „Ossekars" zullen op het Grand
Gala du Teenager, dat op 28 decem
ber in de Haagse dierentuinzalen
Willem van Kooten, alias Joost den
Willem v
I Draayer.
K.R.O. werkt
aan eigen
TV-serie
(Van onze rtv-medewerkster)
De KRO heeft de toneelschrijver
Jan Staal opdracht gegeven het boek
van Ina Boudier-Bakker „De klop op
de deur" te bewerken voor de t.v. Ge
dacht wordt aan een serie van zeven
tien afleveringen. Over de rolbezet
ting is nog geen beslissing genomen.
Gedacht wordt echter aan Petra La-
seur en Mary Dresselhuys, hoewel dit
de zijde van de KRO prematuur
wordt genoemd. De serie is bedoeld
voor het seizoen '68'69 en wordt niet
in kleur opgenomen.
Kersttoespraak
van de Koningin
Op eerste kerstdag, maandag
25 december, zal de Koningin in een
nationaal programma van de
NRU via Hilversum 1. 2 en 3 haar
kerstboodschap uitspreken (13.00 tot
13.15 uur).
NRU nam afscheid
van Benedict
Silberman
De dirigent, van het Promenade
orkest van de Nederlandse Radio-
Unie, Benedict Silberman, heeft na
een ruim 30-jarige carrière bij de
omroep, gisteren afscheid genomen
van de NRU in verband met het
bereiken van de pensioengerechtigde
leeftijd. Benedict Silberman is be
noemd tot ridder in de Orde van
Oranje Nassau. De internationaal
bekende musicus, dirigent, arrangeur
en componist, van geboorte een Fin,
is vanaf 1936 bij de Nederlandse om
roep werkzaam geweest.
Duits miljonair
toch beschuldigd
van spionage
De Westduitse miljonair Hans-
Heinz Porst de 45-jarige eigenaar van
een reusachtig postorderbedrijf op
fotografisch gebied, is aangeklaagd
wegens medeplichtigheid bij het ver
garen van vertrouwelijke politieke in
lichtingen voor Oost-Duitsland.
Twee maanden geleden werd hij
aangehouden. Een week geleden werd
hij tegen borgstelling van één mil
joen mark (ongeveer 900.000 gulden)
voorlopig vrijgelaten. Het is niet be
kend wanneer hij terecht zal staan.
Veiling deel
Linnaeushof
gaat niet door
De voor donderdag 28 december ii
Haarlem uitgeschreven veiling vai
een deel van de Linnaeushof in Ben-
nebroek (vorig jaar kocht de provin
cie Noord-Holland het grootste deel)
wegens faillissementen van de N.V.
Linnaeushof en van haar directeur
de heer H. W. Roozen, gaat niet door.
Curatoren in de faillissementen
verwachten, dat de adjunct-directeur
van de Linnaeushof. de heer P.
Grypstra en de heer J. H. Hooge-
doorn, beiden uit Aalsmeer, het deel
van de Linnaeushof zullen kopen. De
heer Hoogedoorn heeft de afgelopen
jaren de speeltuin gefinancierd. Bei
de heren zullen de Linnaeushof ver
der exploiteren. De heer Grijpstra
was reeds tien jaar in de leiding van
de Linnaeushof werkzaam.
NEDERLAND 1 NCRV
6.55 uur Pipo de clown
7.00 uur Nieuws
7.07 uur Boedapester zigeunerorkest
7.30 uur De stormridder (kleur)
8.00 uur Journaal en weeroverzicht
8.20 uur Hier en nu; actualiteiten
8.45 uur Jeroen aan het woord
8.47 uur Don Juan (of: De stenen gast); toneelspel
10.35 uur Zuster Yacinthe uit Baarn
10.40 uur Laatste nieuws
10.45 uur Sluiting
NEDERLAND 2 AVRO
6.55 uur Pipo de clown
7.00 uur Nieuws
7.25 uur Inburgeren
8.00 uur Journaal en weerbericht
8.20 uur De Messias
9.56 uur Dichterbij Jesaja
10.30 uur Laatste nieuws
10.35 uur Sluiting
UIT HET RADIOPROGRAMMA:
en
Interview met
president Johnson
De extra uitzending van „Pa-
noramiek". waarin we een in
terview met president Johnson te
zien kregen, leek om en nabij
een uur lang. De president had
drie ondervragers tegenover zich,
een van de CBS, een van de
NBC en een van de ABC.
Het viel op, dat Johnson geen
zichtbare moeite had met zyn
opponenten. die het hem
ook niet uitzonderlijk moeilijk
maakten. Zy stelden om de
beurt hun vragen. Dieper door
gaan op een vraag of een ant
woord terugketsen met een we
dervraag, was er niet of nau
welijks by. In feite was het de
president zelf die een vraag te
rugkaatste toen hij er kennelijk
moeite mee had.
Johnson beheerste de situatie
volkomen, dat staat vast.
„Yin-Yang"
Het andere te bespreken pro
gramma was „Yin-Yang", dat
zyn tweede en laatste uitzen
ding beleefde op de dag dat de
nieuwe omroepvereniging „El
dorado", geïnspireerd door de
Hoepla-kongsi, zich in Amster
dam aandiende. Yin-Yang is
uiteengevallen doordat regisseur
Boelen en de redactie „op een
verschillende golflengte zaten".
Ook deze tweede keer was Yin-
Yang niet wat het zijn moest.
Het programma laboreerde aan
te weinig eigen „inbreng". We
kregen een Afrika-show te zien
die wellicht op een achterkermis
thuishoorde, meneer Burgman
bleek veel geluiden te kunnen
nabootsen, zoals een lachende
specht en Prins Bernhard. we
kregen een zeer oud en amateu
ristisch Dick Bos-filmpje te
zien, en al deze onderdelen wa
ren van een kwaliteit die tussen
de schuifdeuren thuishoorde en
daarom alleen al met geamu
seerde verbazing konden worden
bekeken. Aardig was ook de
preek die we te horen kregen,
met daarna de vraaggesprekjes
met de mensen die uit de kerk
kwamen en zich de inhoud van
diezelfde preek niet meer bleken
te kunnen herinneren. Maar dat
iuurde toch te lang, net als de
happening" aan het slot, wat
een vrij machteloze toestand
werd. Het interview met Hoepla-
interviewer Trino Flothuis was
ook geen meesterwerk. Pamela
Rose, hoofdrolspeelster in de
laatste film van Ditvoorst holde
'n beetje mystiek en half ontbloot
maar dan tooch nog in doorzich
tig plastic gewikkeld over de set
berg was getoonzet in kippen,
konijn en dat soort pluimvee,
maar dat had toch allemaal wei
nig om het lijf. Bovendien was
het ook visueel allemaal weinig
uitgepunt. Geheel in stijl ech
ter was de jongen, die serieus
en zonder gevoel voor humor
enige onderdelen op hun méri
te mocht beoordelen, en die het
dan over de preek had inplaats
van over dat Yin-Yang-on-
derdeel.
AVRO: 18.00 Nws. 18.15 Act. 18.20
Ultz. van de C.H.U. 18.30 De tafel van
(half) zeven, gevar. progr. 19.30 Nws.
IKOR: 19.35 Tw(
In i
pauze: 21.25-21.50
kroniek. 22.30 Nws. 22.40
Venj
i de hedendaagse i
zikale lezing. 23.35 Mod. gewijde mi
(opn.). 23.55-24.00 Nws.
Hilversum 2. 298 m.
NCRV: 18.00 Stereo: Tijd vrij vc
vrije tijd: Fanfare-orkest
org. 19.30 Kerkorgelcon-
O.OO Wijd als de
IN TWEEDE KAMER
(Van onze
parlementaire redactie)
Mr. Scholten (CHU) heeft
gisteravond een motie inge
diend, waarin minister De
Block van Economische Zaken
wordt gevraagd ervoor te zor
gen dat de Jaarbeurs op zon
dag dicht blijft.
De motie werd door de heren De
Mooy (AR), Notenboom <KVP), Van
Rossum <SGP)Jongeling (GPV) en
Lems (PvdA) ondertekend.
Diverse afgevaardigden hebben de
minister bij de behandeling van
begroting gevraagd om stappen te
ondernemen om de Jaarbeurs op
dag gesloten te houden. De minister
gaf de kamer echter weinig hoop. Hij
zei, dat hy het jaarbeursbestuur niet
had kunnen overtuigen. Hij zou
nog eens proberen, maar hy had
niet veel vertrouwen in. Daarop
diende de heer Scholten zijn n
in.
2.25 Boekbespreking. 22.30
Nws* 22.40 Avondoverdenking. 22.50
Stereo: Licht orgelspel. 23.00 Studio
2300: gevar. progr. 23.55-24.00 Nws.
VOOR VRIJDAG 22 DECEMBER
Hilversum 1. 402 m.
AVRO: 7.00 Nws. 7.10 Ochtendgym.
7.20 Stereo: Lichte gr muz. VPRO: 7.55
Deze dag. lezing. AVRO: 8.00 Nws.
8.10 Act. 8.20 Stereo: Lichte grmuz.
(8.30-8.35 De groenteman.) 8.50 Woor
delijk. vandaag de dag. NRU: 9.00
Franse opera-aria's (gr.). (9.35-9.40
Waterstanden.). 10.00 AVRO: Kleuter -
progr. voor de kinderen.
10.10 Arbeidsvitaminen: populair
zoekplatenprogr. (11.00-11.02 Nws.)
i5 Beursber. NRU: 12.00 Blik op d<
wereld, informaties ov
zaken. 12.27 Med.
12.30 Overheidsvoorl.: Uitz
de landbouw. 12.40 Stereo: Lichte
orkestmuz. (gr.). 12.50 Recht en slecht,
lezing. 13.00 Nws. 13.10 Act. 13.20 Hoor
die krant: bespreking van bultenland-
tijdschriftenartikelen.
NRU: 14.30 De ondernemer in de ae
rlsche sector van de E.E.G., lezi
15.00 Vliegende blaadjes: licht mi
progr. 15.20 Dood water, lezing c
de droogmakingen van de Wlering
meer, 15.30 Noten-Festival: ge
muziekprogramma. VPRO: 16.00 Nws.
16.02 Thuis, progr.
16.30 V
dam: klass. en* mod. muz. 17.40 Infor
matie: achtergronden
Hilversum 2. 298 m.
KRO
woord. 7.15 Badlnerie: licht klass. pla-
tenprogr. (7.30 Nws.; 7.32 Act.; 7.
Overweging; 8.00 Nws.). 8.30 Nws.
16.45 Koor i
7.10 Het levende
9.40 Schoolra-
mod.
1.32 Voor de
dio. 10.00 Stereo:
werken (gr.). 11.00 Nws. 11.02 Voor de
zieken. 12.00 Van twaalf tot twee: ge
varieerd progr. (12.25 Voor de land
bouwers; 12.27 Med. voor land- er
tuinbouw; 12.30 Nws.; 12.40 Act.)
i kerstliederen. 16.00
zangsoliste (gr): kerstliedjes. 17.30
Sportkompas. 17.50 Act.
Hilversum 3. 240 m. en FM.
VARA: 9.00 Nws. 9.02 Licht platen-
(10.00 Nws.). NRU:
14.00 Nws. 14.0
tenprogr. AVRO: 15.00 Nws. 15.02 Mu-
zlekkantjes: lichte
r automobilisten.
VARA: 19.07 Fenklup, tiei
i Journaal.
Nederland II
NTS: 18.55 Pipo dc clown. 19.00
20.00 Journaal. KRO:
20.20 De Verloofden. TV-feullleton,
20.50 Intussen, een muzikaal kerstspel,
(Prod, van de Oostenrijkse TV). NTSl
22.20-22.25 Journaal.
Communistische
agenten pogen
slag te slaan
Het Westduitse ministerie van Bin
nenlandse Zaken heeft er voor ge
waarschuwd dat communistische a-
genten in treinen door Oost-Duitsland
rijden om te proberen Westduitse rei
zigers te werven voor spionagewerk.
De functionarissen van het Oost-
Duitse ministerie voor staatsveilig
heid in die treinen vertellen de reizi
gers dat zy journalisten zyn of ge
leerden en vragen om Inlichtingen
over West-Duitsland.
Wanneer de niets vermoedende
reiziger een gesprek met hen begint
wordt hem werk als agent voor Oost-
Duitsland aangeboden.Zij werken in
het bijzonder in treinen van West-
Duitsland naar West-Berlyn, die over
een lengte van ongeveer 180 km over
Oostduits gebied rijden. Zij schijnen
het in het bijzonder te proberen by
ambtenaren en leden van de bonds-
