Japanse volkskunst
in „Volkenkunde
Leidse kerstkapsels
„Concorde" officieel
aan publiek getoond
'Afvallige' leden van
D'66-Leiden zeggen
medewerking weer toe
Dr. F. J. M. Feldbrugge
hoogleraar te Leiden
Eerste super-straalvliegtuig
LISSENAAR
METEEN
VERKEERS-
VERLEDEN
pINSDAO 12 DECEMBER 19OT
LEIDSCH DAGBLAD
Grootste expositie in Europa
99
In het Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden is vandaag
een voor Europa unieke tentoonstelling geopend. Het is de win
tertentoonstelling, die dit jaar de Japanse volkskunst als onder
werp heeft. De tentoonstelling werd vanmiddag onder grote
belangstelling geopend door de Japanse ambassadeur Torao
Ushiroku.
De tentoonstelling, die van 13 december tot 12 maart 1968
voor het publiek toegankelijk zal zijn, vormt de grootste over
zichtsexpositie van Japanse volkskunst. di~ +-i" Europa
is gehouden.
De samensteller van deze tentoon- i
stdling, de conservator, dr. C. Ouwe-
baad, vertelde dat de directie van het
museum tien jaar heeft gewacht al-
rorens deze tentoonstelling te houden
WWel is al eerder (in 1957) een klei
nere expositie op dit gebied gehou
den door toedoen van Felix Tikotin.
Anoniem
De volkskunst wordt tegenover de
jrote kunst getypeerd door haar ano
nimiteit. Vooral in de dertiger jaren
nerd in Japan de volkskunst erg ge-
itimuleerd, maar later gingen de gro-
ere kunstenaars toch weer hun
Haam aan hun produkten verbinden.
j Volkskunst bestaat uit gewone, da-
elijkse gebruiksvoorwerpen of ook
rel cultusvoorwerpen, waarbij doel-
latigheid hand in hand gaat met
invoud, natuurlijkheid en schoon-
ïid van vormgeving, materiaal en
tcoratie. De makers verbonden er
at him namen aan. Volkskunst
w-d geboren uit noodzaak; de tijd
lefle over die dagelijkse dingen zijn
maar ze werden niet voor de
«U'igheid gemaakt en nog veel min-
ier met het vooropgezette doel
Jcunt" te zijn. Er spreekt wél kun-
e ui en een grote liefde voo'r het
Ing, lat zichzelf genoeg moest zijn.
De essayist en kunsthistoricus Ya-
agi Scetsu (1889-1961) komt de eer
&e de ó&panse volkskunst nog juist
p ty'd „ontdekt" te hebben.
In Japan waar de industrialisatie
de daariree gepaard gaande mas-
iproduktie hter inzette dan in Eu-
ipa, werd Yanagi de gangmaker van
ra volkskunstbeweging, die het ou-
handwerk wilde behoeden voor een
reigende ondergang. Dit streven
heeft ten dele succes gehad, maar
iet is duidelijk, dat de sociologische
[oorwaarden voor het ontstaan en de
eloei van een dergelijke volkskunst
la een eeuw van industrialisatie, op-
leffing van de isolering van het plat-
eland en de daaruit voortvloeiende
W Hjzigingen in levensgewoonten, le-
ensbehoeften en sociaal bestel vrij-
rel zijn komen te ontbreken. Noch de
pweging, die de volkskunst min of
aeer kunstmatig in leven wilde hou-
len of opnieuw trachtte te doen her
pen, noch ook de traditionele kun-
iRheid van de Japanse handwerker
(ebben kunnen verhinderen dat,
aar het zich laat aanzien, de tijd
e Jafn werkelijke volkskunst definitief
e geborbij is.
leven van de Japanse vrouw, die veel
van deze voorwerpen hanteert. Voor
beelden hiervan zyn de weefge
touwen, die de verschillende weef-
technieken duidelijk maken, pothaak-
spanners, waardoor de pot op de juis
te hoogte boven het vuur kwam te
hangen en graanpotten en inmaak-
potten. Om verschillende redenen is
deze tentoonstelling dus zeker een
gang naar het Rijksmuseum voor
Volkenkunde waard.
Herontdekking
t on
die (Veel belangrijker was dan ook Ya-
ondwi's aandeel in de herontdekking
an het oude volksambacht en de
faardering daarvan in termen
an volkskunst In 1931 bood
f zijn eigen volkskunstverza-
leling ter plaatsing in het Nationaal
s gduseum in Tokyo aan. Hü kreeg
dat Jen antwoord. De officiële kunst-
?plee?reld haalde de schouders op. Maar
•ffer I 1936 stelde een rijk man Yanagi
ondel 8taat zijn Mingeikan, het Volks-
kelijlnstmuseum in Komabachó (Megu-
mei Tókyó) te openen. Tot zijn dood
n on* bleef hij hier directeur en maak-
m Ed hij dit rijke museum tot een cen-
vertom van de volkskunstbeweging.
hs piju grootste verdienste is toch ge-
°m jest, dat hü zowel in Japan als
erbuiten de ogen opende voor de
"jote kwaliteiten van een niet-aris-
niet-klassieke .anonieme
8 S1 Jnst van mensen uit het volk en
zijn lór dit volk als dragers van de „klei-
traditie" der volkscultuur, van het
e*®ene *n JaPanse cultuur,
vordf
in li Deze E-ma votief schildering op
Oui NHonshu) werd omstreeks
jp gemaakt. Zij is te zien op de
ptoonstelling van Japanse
de Wiskunst.
Lezing tlr. Berghuis
uitgesteld
Dr. W. P. Berghuis, voorzitter van
de AH.P., is nog niet geheel hersteld
van zijn ziekte. Hoewel hij deze week
zijn werkzaamheden zoveel mogelijk
heeft hervat en o.m. zijn ambtsbezig
heden voortgang vinden, is hij nog
niet voldoende hersteld om meer te
doen dan het allernoodzakelijkste. Dit
houdt in dat de vergadering, die de
A.R. Kamercentrale Leiden morgen
avond in Boskoop heeft belegd en
waar de partijvoorzitter zou spreken
over de ontwikkeling van de A.R.P. op
verzoek van dr. Berghuis is uitgesteld
tot januari.
BURGERLIJKE STAND
l.EIDF.N
Jacqueline, d. v. C. Heemskerk er
C. G. Kralt; Willem, z. v. J. Kleyn
C. J. A. van der Kruijk; Jacque- j
line Henrlëtte. d. v. F. Broekhof «-n T. 1
P. Banke; Cecilia Catharina. d. v. J J. j
P. Geertsma en M. M. T. Tegelaar;
Alexandra Margaretha Geertruida. z. v.
C. Lens en J. A. Weijers; Andreas
Franciscus Casimirus, z. v. F. A. Las-
sooij en T. B. Tullen; Juliëtte Anna
Francisca, d. v. A. W. Marks en J. T.
Zandvliet; Stéphan Jean Raymond, z.
v. K. T. Ong en C. T. Potier; Edward
Theunis Abraham, z. v. F. Fokkema j
en S. van der Velden; Jacobus Maar
ten Pieter, z. v. P. Westbroek en E. M.
E. Bischoff; Francisca Jacoba Woutrl-
na Lena, d. v. P. F. G. Schippers en
J. A. Oudshoorn; Angelique, d. v. A. C.
Nieuwenburg en T. Vosselman; Wij
nand Leendert. z. v. J. J. Knetsch en
J. van Dijk; Pieter. z. v. J. J. C. Ul-
jee en W. C. Benning; Maria Ingrid.
d. v. A. Kastelljn en A. E. Jansen;
Agatha, d. v. K. Boxma en D. de
Vreugd: Irene Hélène, d. v. C. A. Viele
en J. Noppe.
GETROUWD
W. G. Kamer en A. E. van Egmond;
P. J. M van der Ploeg en J. J. M.
Montanus; M. P. A. Turk en J. de
MelJ; F. A. C. Mulder en J. A. Schoon
hoven; M. D. N. Kagchelland en L. Y.
Schouten; J. J. Witkam en M. A. M.
Ie Feber; G. J. Looijs en J. M.
Jonk; G. H. J. Saas en F. R M. de
Vries; H. Flippo en A. M. de Vries;
P. H. van den Brandhof en W. J. T.
de RooiJ: H. N. J. Servaas en E. D.
Bouwman.
OVERLEDEN
B. den Ouden, 49 jr., man; A. A.
Sandstra, 31 jr.. echtg., v. M. J. van
Nieuwenhuijzen; A. Kershof, 55 jr.,
man; G. J. Borst, 80 jr., man; H. C.
de Groot, 53 jr., man; J. Neuteboom,
59 jr., man; W. A. Kroes, 70 jr., wed.
van M. Tensen; J. van den Berg, 50
jr., man; W. van Borssum Waalkes, 28
jr.. man; J. Hartevelt, 48 Jr., vrouw.
Deze waterpot (Futugawa
Kyüshü) stamt uit de 19de eeuw.
Hij is gedecoreerd met een pijn
boom en een bloeiende pruim. Het
is een van de vele voorwerpen, die
op de tentoonstelling van Japanse
volkskunst zijn te zien.
De Japanse volkskunst bleef lang
onbekend. Zij werd ook in Japan
zélf pas laat, d.wz. zo tussen 1930-
1940 „ontdekt". Daarna volgde de oor
log. Eerst omstreeks 1956 hield in Ne
derland Felix Tikotin de eerste klei
ne tentoonstellingen van oude Japan
se volkskunst.
Anderen volgden hem. De verza
melaar en textiel-expert Jaap Lange-
wis bleef enkele jaren in Japan en
verraste er de Japanners met zijn
grote technische kennis van hun ei
gen volkstextielen. Tal van Neder
landse en buitenlandse musea heb
ben dankbaar geprofiteerd van wat
hij meebracht. Andere Nederlandse
verzamelaars hebben weer op hun
eigen wijze belangrijk materiaal bij
eengebracht en zo onze kennis van
het onderwerp verrijkt. De tijd leek
daarom rijp om te komen tot een
eerste overzicht op grotere schaal. Ze
ker geen volledig overzicht, dat zou
alleen in Japan zelf mogelijk zijn.
Maar wel van voldoende omvang en
kwaliteit om te leren, dat de oude
volkskunst van Japan evenzeer kan
boeien en overtuigen als de grote Ja
panse kunst.
Film
De tentoonstelling wordt begeleid
en ingeleid door een andere Europe
se première, nl. de vertoning van de
Japanse documentaire in kleuren
over de landelijke bouwkunst van Ja
pan. Deze film roept de sfeer van het
boerenland, de boerenhuizen en hun
interieur op, waarin de Japanse
volkskunst eeuwenlang haar zinvolle
plaats had.
Niet alleen uit oogpunt van kunst
is deze tentoonstelling interessant.
Juist omdat de volkskunst zich voor
namelijk beperkt tot gebruiksvoor
werpen leert deze tentoonstelling ook
veel omtrent het leven in huis en het
Niet meer in het bestuur
Drie van de vier bestuurs- Ciaal-liberaal", werd de motie in
leden die na het partijcongres
in Helmond bedankten voor
het lidmaatschap van D'66 zijn,
na een uitvoerige bespreking
met het hoofdbestuur, tot de
conclusie gekomen „dat er wel
degelijk bestaansrecht is voor
een pragmatische, democrati
sche partij als D'66 bedoelt te
zijn". Op grond daarvan heb
ben zij hun medewerking weer
Deze verrassende mededeling deed
gisteravond voor het begin van een
ledenvergadering van de Leidse afde
ling van D'66 prof. dr. G. Zoutendijk,
lid van de afdeling, die als bemidde
laar tussen de afvalligen en het
hoofdbestuur is opgetreden. De drie
bestuursleden om wie het gaat zün
mevrouw Zoutendijk en de heren
Chorus en Lukaart. Het vierde voor
malige bestuurslid, mej. Oostvogel,
was gisteren (de verzoening schijnt
te elfder ure tot stand te zün geko
men) niet bereikbaar. Wel werd een
brief voorgelezen, waarin zü bedankte
voor het lidmaatschap.
Het is (nog) niet zo dat de vroegere
bestuursleden weer lid worden van de
afdeling en daarmee van de partü.
Wel willen zü weer deelnemen aan de
discussies in de werkgroepen; op het
congres in Helmond is bepaald dat die
discussie ook voor de niet-leden open-
Ter vervanging van de afgetreden
bestuursleden werden gisteravond
vier nieuwe leden gekozen. Het be
stuur ziet er nu als volgt uit: D. J.
Jasper uit Katwijk aan Zee, voorzit
ter; H. Niepoth, penningmeester; S.
R. J. Timmermans, secretaris; A.
Loose; mr. J. Wessel uit Oegstgeest;
drs. C. M. Westermann; drs. L. Dal-
huisen uit Warmond; E. H. Vossepoel
uit Koudekerk aan den Rün; G. B.
J. Dobbeling.
Dagblad
Bij de rondvraag werd onder meer
gediscussieerd over het sinds kort be
staande blad Democraat, waarop in
Leiden nogal wat aanmerkingen ble
ken te zün. De discussie mondde uit in
een motie, waarin werd gevraagd van
het blad Democraat via tussenfasen
een onafhankelijk dagblad te maken,
nu er, zoals de motie stolde, door de
oprichting van Unitel geen onafhan-
kelijk liberaal blad meer bestaat. De
motie werd met een slem voor ver
worpen.
Een betere ontvangst kreeg een
daarna ingediende motie van prof. dr.
G. Zoutendük, waarin, eveneens In
verband met de oprichting van Uni
tel, werd gepleit voor de uitgave van
een onafhankelijk werkelük liberaal
dagblad. Nadat de woorden „werkelijk
liberaal" waren vervangen door „so-
stemming gebracht en met zestien
stemmen voor en vüf tegen aangeno
men. De motie zal ter kennis worden
gebracht van het hoofdbestuur.
luleiiliug tot
rechtswetenschap
Bij K.B. is dr. F. J. M. Feld
brugge benoemd tot gewoon hoogle
raar in de inleiding tot de rechts
wetenschap aan d'e Leidse Universi
teit. Dr. F. J. M. Feldbrugge, die
Kerstacties Leids
Leger des Heils
Dank zij de inzet van de heilssolda
ten en het gulle gebaar van de Leidse
burgerij heeft de kerstcollecte van
het Leger des Heils, die in de week
van 4 tot 9 december werd gehouden,
reeds een mooi bedrag bijeenge
bracht. Voor hen, die echter nog niet
in de gelegenheid waren om een gift
voor de komende kerstacties af te
staan, zullen de bekende kerstpotten
in de komende zaterdagen (16 en 23
december) weer in het Leidse stads
beeld verschijnen en wel op de Hoog
straat, by het postkantoor aan de Ge-
restraat en op de Haarlemmerstraat.
Uit de opbrengst zullen om. bekos
tigd worden de op woensdag 20 de
cember in de Stadsgehoorzaal te hou
den kerstbijeenkomst met circa 1000
bejaarden, het kerstspel op te voe
ren op eerste kerstdag in Den Burcht
het jeugdwerk, terwyl ook de zie
ken en hulpbehoevenden in de kerst-
i tyd niet zullen worden vergeten.
In 1933 in Den Haag werd geboren,
deed in 1955 zyn doctoraal examen
Nederlands recht aan de Rüksuniver-
siteit te Utrecht en promoveerde al
daar vier jaar later cum laude op
een proefschrift, getiteld „Schuld in
het Sovjet strafrecht". Na van 1955
tot 1957 zyn militaire dienstplicht te
hebben vervuld en vervolgens twee
jaar assistent strafrecht te zijn ge
weest, werd hij aangesteld als mede
werker op het Documentatiebureau
voor Oost-europees Recht van de
Leidse Universiteit. Een stipendium
van de Nederlandse Organisatie voor
Zuiver Wetenschappelijk Onderzoek
(Z.W.O.) stelde hem in staat in de
jaren 1964 en 1965 een bezoek aan
de Verenigde Staten te brengen,
waar hy verbonden was aan de Co
lumbia University en de Harvard
University.
Dr. Feldbrugge, die in 1966 werd
benoemd tot rechter-plaatsvervanger
bij de Arrondissementsrechtbank te
Haarlem, heeft in toevoeging aan zijn
dissertatie twee boeken, een reeks
artikelen en enkele boekbesprekingen
gepubliceerd.
Academische
examens
Aan de Leidse Universiteit zijn ge
slaagd voor de volgende examens:
doctoraal fiscaal recht de heer C. J.
Gebuis (Gouda)doctoraal niet-wes
terse sociologie de heer G. L. M. Ou
de Engerink (Leiden); doctoraal bio
logie de heer W. Heybroek (Leiden).
'lil**
Gisteren is in Toulouse het proto
type van het Frans-Engelse superso
nische straalvliegtuig voor maximaal
141 passagiers, de „Concorde", aan
het publiek getoond. Op 28 februari
zal het toestel zün eerste proefvlucht
maken. De testvluchten duren tot be
gin 1971 wanneer het toestel even
tueel het certificaat van luchtwaar
digheid zal krügen.
De „Concorde" kwam tot stand
dank zij de gezamenlijke inspanning
van de Franse en Engelse vliegtuig
industrieën de „Sud Aviation" en
,3ritish Aircraft Corporation". De
ontwikkeling van de „Concorde" kost
te ongeveer 5,5 miljard gulden. Het
toestel is in staat de Atlantische
Oceaan te overbruggen in 3 uur en
25 minuten, waarbij de kruissnelheid
ongeveer 2.U00 kilometer zal bedra
gen.
Ook Rusland en de Verenigde Sta
ten zijn bezig met de ontwikkeling
van een supersonisch verkeersvlieg
tuig. De Russische Toepolew 144 is
byna gereed. Het zal nog wel even
duren voor de Amerikaanse SST (die
de KLM heeft besteld) een proef
vlucht zal maken.
Van de „Concorde" die 76 miljoen
gulden gaat kosten zijn 74 exempla
ren besteld. Het eerste toestel wordt
geleverd aan de Pan American World
Airways. Hieronder enkele gegevens
van de „Concorde":
Byna 350 Franse, 250 Britse en
30 Amerikaanse firma's zyn bij de
bouw betrokken;
gezamenlijk zullen de eerste
prototypen 4250 vlieguren moeten
maken ter verkrijging van luchtwaar
digheidspapieren
met een stuwend vermogen van
60 ton bij het opstügen zal iedere
„Concorde" dezelfde kracht heb
ben als de Queen Mary of 5500 sport
auto's;
elk van de 4 Olympus motoren
van de „Concorde" zuigt evenveel
lucht aan als de gezamenlyke adem-
capaciteit van 1 miljoen mensen. De
ze motoren verbruiken 450 liter
brandstof per minuut. Bij een snel
heid van Mach 22 2 maal de
geluidssnelheid op een hoogte
van 20 kilometer zal de stuwkracht
van de 4 motoren samen 90.000 pk
bedragen;
een 500 ton wegend gebouw, dat
een oppervlakte van 1000 vierkante
meter bedekt, zal worden gebruikt
als geluiddemper voor het indraaien
van de motoren op de grond.
Twee conservatieve parlementsle
den hebben kritiek geleverd op het
Britse besluit om het eerste super
sonische vliegtuig ter wereld de
Franse naam „Concorde" i.p.v. het
Britse „Concord" te geven. Zij dien
den een motie in waarin gesproken
werd over de jongste vernederende
nederlaag tegenover generaal De
Gaulle.
Tijdens de gisteravond door de
leiders van de vak-technische
clubs tot vakverbetering van de
Nederlandse Katholieke kappers
patroonsbond afdeling Leiden en
omstreken georganiseerde kapde-
manstratie ontstond plotseling
het spontane idee om aan deze
demonstratie, die in kerstsfeer
was gehouden, een wedstrijd te
verbinden. Hierbij werd de eerste
prijs gewonnen door de heer P.
Braun uit Wassenaar (in het mid
den bezig de laatste hand te leg
gen aan de coiffure van zijn mo
del). Tweede werd de heer B. Wal
raven uit Noordwijkerhout (links)
en derde de heer J. Spiekerman
uit Leiden (rechts).
(Foto LD/Holvast)
Yoor de Leidse
kantonrechter
Tegen een 20-jarige straatmaker
uit Leiden eiste de officier van Justi
tie bij de Leidse kantonrechter, mr.
J. A. J. van der Bruggen, gisteren
twee weken voorwaardelijke hechte-
nisstraf met een proeftijd van 2 jaar,
een onverwaardelijke ontzegging van
de rijbevoegdheid voor de tüd van 6
maanden, drie geldboeten van f 100
en een geldboete van f 50 subs 70 da
gen.
De straatmaker had namelijk op
een avond in november vier proces
sen-verbaal gekregen. Na als auto
mobilist op de Voorschotenseweg zon
der enige verkeersnoodzaak tegen
een rechts van de weg staand muur
tje te zijn opgereden moest de knaap
tegenover de rykspolitie bekennen,
dat zijn auto niet verzekerd was e n
twee spiegelgladde voorbanden bezat.
De jongeman in kwestie was boven
dien niet in het bezit van een rijbe
wijs.
Voor de kantonrechter merkte ver
dachte op, dat hy inmiddels zyn rij
bewijs had gehaald. De kantonrech
ter wilde verdachte wat zyn rijbe
voegdheid betreft nog een kans geven
en stelde de intrekking hiervan dit
maal voorwaardelijk met een proef
tijd van 2 jaar. De tenlaste gelegde
feiten vond hy overigens dermate
ernstig, dat hy conform de overige
eisen vonniste.
Een 20-jarige grondwerker uit Lis-
se bleek by politie en Justitie geen
onbekende te zijn. Als autobestuurder
werd hij sinds 1965 al driemaal ver
oordeeld wegens een ernstig ver
keersdelict. waarbü het gebruik van
alcohol een belangrijke rol had ge
speeld. Eenmaal werd hem voor de
tijd van 6 maanden eveneens de rij
bevoegdheid ontzegd. Hij stond dit
maal voor de balie, omdat hü met
zyn auto een bocht zo ruim had geno
men dat hy tegen een betonnen paal
was opgebotst. De politie ontdekte,
dat om de voorwielen twee gladde
banden zaten.
De officier kwam tot de conclusie,
dat ook in deze tegen verdachte aan
hangig gemaakte zaak het gebruik
van alcohol een rol had gespeeld. Met
verwyzing naar verdachtes vroegere
veroordelingen kwam hü tot de slot
som, dat deze ondanks zijn jeugdige
leeftijd al een zeer laakbaar „ver-
keersverleden" had en weer eens te
meer had bewezen niet als automobi
list op de weg thuis te horen.
Hy eiste ditmaal naast twee geld
boeten van f 75 subs 30 dagen de on-
voorwaardelyke intrekking van ver
dachtes rijbevoegdheid voor de tyd
van 1 jaar. „Ik kan m'n rijbewys niet
missen by myn werk", pleitte de
grondwerker voor een voorwaardelij
ke intrekking.
De rechter vonniste met een on-
voorwaardelijke intrekking voor de
tüd van zes maanden en bepaalde de
geldboeten op tweemaal f 100 subs
40 dagen.
„Hoe kan ik in die zes maanden
m'n werk dan doen?", vroeg ver
dachte zich af. „Dat moet u zelf
maar uitmaken", antwoordde de
rechter. Waarop verdachte tenslotte
nog meedeelde in hoger beroep te
zullen gaan.
