ONN,
Westduitse
het
grootste dorp van de
Bondsrepubliek
Nieuw naast oud in Bremen
(JTERDAG 9 DECEMBER 19B7
„Het Is gemakkelijker in Bonn
dichtingen te krijgen over de ge-
ompliceerde details van het kern-
lopverdrag, dan over waar en hoe
ier gebouwd zal worden", zo schrijft
en wanhopige commentator in de
'rankfurter Allgemeine Zeitung en
ij is niet de enige die zich over het
iterlijk van en de leefbare toestan-
'en binnen de Bondshoofdstad ern-
lige zorgen maakt.
Talloze journalisten hebben wel
tns badinerend, maar tandenknar
send, hun nood geklaagd over de
beruchte spoorweg, die het grootste
dorp van de Bondsrepubliek in twee
helften snijdt. Het is één van de be
langrijkste noord-zuid-verbindingen
in West-Europa en menig Nederlands
toerist zal, onbewust van het leed der
eeuwig bij de bomen wachtende Bon-
ners, met zijn hoofd vol zuidelijke
zon langs de Haags aandoende hoge
huizen van rond de eeuwwisseling
zijn gesneld, behaaglijk weggezakt in
de kussens van Rheingold of Rhein-
blitz.
Al ten tyde van Duitslands laat-
t keizer zou dit traject met zijn
fgend dichte spoorbomen onder
grond worden gebracht. Maar
|s steeds is het by plannen en
luwdrukken gebleven en moet
lere ambtenaar, diplomaat of
jisvrouw die in Bonn een afspraak
feft, heel wat extra tijd uittrek-
ji voor een gedwongen verwijlen
pgs de op dat moment bijzonder
önig fascinerende ijzeren weg.
oorivendsel
IINDS ONGEVEER twintig jaar
figt over de kleine, vriendelijke
ld een noodlot, een tragiek, meent
Keulse publicist Hans Schmitt-
st en het persbureau van de stad
Bonn is het daar blijkbaar zo mee
eens, dat het Schmitts weinig vlei
ende artikel gestencild aan haar
journalistieke klanten toestuurde.
Schmitt legt meteen de vinger op
de wonde plek als hij zegt dat geen
enkel wijds plan kans van slagen
heeft, omdat de verantwoordelijke
instanties nog altijd maar de fictie
proberen hoog te houden, dat Bonn
een „provisorische" hoofdstad is".
De gezamenlijk-Duitse gezindheid
wordt tot voorwendsel voor een
nauwelijks voorstelbare sleur".
De commentator in de Frankfur
ter Allgemeine merkt hierover ten
overvloede nog op: „achter al de
geheimzinnigdoenerij steekt ook de
angst, dat een verstandige stede-
bouw in Bonn als een gebrek aan de
juiste geest tegenover de hereni
ging zou kunnen worden gedood
verfd. Uit deze angst laat men lie
ver 120 miljoen mark in het ook
na haar gereedkomen als parle
ment onbruikbaar Rijksdagge
bouw vloeien, dan in Bonn aan het
„provisorium" een eind te maken".
Met de bizarre situatie waarin
Bonn zich bevindt hangt ook nauw
samen, dat het blijkbaar onmoge
lijk is de omliggende dwerggemeen
ten te annexeren. En naast deze
strijd met de „dwergen" is er dan
nog de al bijna klassieke strijd met
Bad Godesberg, dat enkele kilome
ters stroomopwaarts langs de Rijn
ligt en dat de naiive buitenstaander
gemakkelijk als onderdeel van
Bonn zou kunnen beschouwen. Zo
hebben van de eenennegentig aan
maan: veertien hun resi
dentie ln Bonn, terwijl Godesberg
er achtenveertig telt. (De Neder
landse ambassade zetelt nog net op
Bonner gebied, terwijl de residen
tie van de ambassadeur in Uhrfelf
ligt, een gehucht tussen Bonn en
Keulen).
Door het gebouw van het minis
terie van Arbeid loopt de grens tus
sen Bonn en Godesberg. In Godes
berg is het water goedkoper en er
is zelfs een verbrandingsinstallatie
voor huisvuil. De gemeente heeft
het pronkstuk van meer dan een
miljoen mark aangelegd op de plek,
die het verst van de grens met
Bonn verwijderd is. Het verwachte
resultaat bleef niet uit: voor het
Bonner huisvuil was dit te ver.
Maar ook een ander resultaat bleef
niet uit: de installatie werkt ver
onder zijn capaciteit en de Godes-
berger gemeenteraad zoekt klanten
in het Ahr-gebied.
Dezelfde raad maakt van een wat
schijnheilig klinkend argument ge
bruik als het zich verzet tegen inlij
ving bij Bonn: Hij verklaart dat
door deze inlijving het „proviso
rium" opgeheven zou worden en dit
zou betekenen dat Berlijn niet lan
ger als „Duitse hoofdstad" zou kun
nen gelden. Maar de voorzitter van
de sociaal-democratische fractie in
de gemeenteraad verweert zich te
gen dit soort geredeneer met offi
cieel te laten weten: „Deze raad
heeft niets te maken met kwesties
als hereniging, een gezamenlijk
Duitsland of een Duitse hoofdstad".
Chaotisch
TERWIJL het verkeer in Bonn
zich door de te smalle straten
Verst en verkeersagenten ondui
delijke bewegingen maken die
de chaos nog vergroten, en ter
wijl het verkeer in Godesberg
zich door even voorwereldse ste
gen perst, bouwt de regering
haar ministeries her en der ver
spreid, als een olifant in een
porceleinkast. Niemand denkt
er blijkbaar aan, langs de grote
weg tussen Bonn en Godesberg
een door de experts zo zeer be
pleit regeringscentrum te bou
wen.
Het énige honderd meter hoge ge
bouw dat er nu ontstaat ter ont
lasting van de overvolle kamertjes
van de afgevaardigden in het par
lement was door zyn ontwerpei-
als onderdeel van een indrukwek
kende groep „wolkenkrabbers" ge
dacht. Maar zover komt het niet.
De opdrachtgevers met name re
gering en parlement zijn blijk
baar al weer geschrokken dat zo
iets het karakter van „provisorium"
zou kunnen aantasten, zodat de
chaos niet alleen b 1 ij f t, maar nog
wordt vergroot.
Bonn heeft zyn peperdure „Beet-
hovenhalle" met een middelmatig
orkest en zijn nog duurdere gloed
nieuwe theater, dat door een min
der dan middelmatige toneelgroep
wordt bespeeld. Wie de Berliner
Philharmoniker onder Von Kara-
Het gedenkteken voor Beet
hoven op de Münsterplatz in
Bonn.
Foto Ed. Renne®,
jan wil horen moet naar Godes
berg, dat over een aanzienlijk min
der fraaie concertzaal beschikt. En
wie internationale toneelgezel
schappen wil zien, moet weer naar
Godesberg, waar alleen een provin
cie-bioscoop ter beschikking staat,
die in een „toneelzaal" kan worden
veranderd.
Satellietsteden
BONN TELT 144.000 inwoners,
Bad Godesberg 72.000 inwoners. Met
de omliggende dwerggemeenten
die lang niet meer zulke dwergen
zijn telt het gebied, dat de on
voorbereide leek voor „Groot-Bonn"
zou kunnen houden, ruim 300.000
inwoners.
Naar deze dwerggemeenten ver
huizen velen die het zich veroorlo
ven kunnen. De laatste acht jaar
verloor Bonn 8000 mensen aan de
onafhankelijke dwerggemeenten.
Ruim duizend van hen gingen naar
het (sociaal hoger aangeslagen)
Godesberg, een bijna even groot
aantal naar het tegenover Bonn
aan de andere Rijnoever gelegen
Beuel, de rest vestigde zich in de
gehuchten Duisdorf, Röttgen en Ip-
pendorf, die bezig zijn van boeren
dorpen in nieuwe satellietsteden te
veranderen.
Maar juist de bouw van deze sa
tellieten zou vanuit één centrum
geregeld moeten worden, zo vindt
men, en omdat alle bewoners hun
werk in Bonn verrichten, zou .het
hen aangenamer zijn wanneer de
gemeentelijke ordening eveneens
centraal (vanuit Bonn) geregeld
werd. De koninklijke Afghaanse
ambassade heeft zich zes kilometer
uit het Bonner centrum in de buurt
van Röttgen teruggetrokken. Maar
hoewel iedere voorbijganger zou
denken in Bonn te zyn, is de plaat
selijke gemeenteraad heer en mees
ter en worden de beide brievenbus
sen er niet meer dan eenmaal per
dag gelicht.
De eerder vermelde Keulse pu-
Het gebouw van het minis
terie van Buitenlandse Zaken in
Bonn.
Foto dr. Wolff en Tritschler.
blicist Schmitt-Rost pleitte aan het
einde van zijn artikel voor een
„rücksichtlose" en eenzame geest,
die de slalom door de bevoegdheden
van beambten en parlementen"
zou kunnen volbrengen. „Want veel
werkelijk groots was te danken
aan een initiatief-nemen door de
enkeling. Dat was al zo, toen Kon
rad Adenauer Bonn als Bonds
hoofdstad wilde". Maar ook Ade
nauer beleefde niet, dat erover de
Ryn tussen Keulen en Remagen
een tweede brug ontstond, dat het
vliegveld Wahn bevrijd werd van
een verkeerstoren, die nog door de
militaire autoriteiten in leen moest
worden gegeven, dat men op de aut
weg naar Keulen harder mocht rij
den dan 80 km, of dat de spoor
baan die beide delen van de Bonds
hoofdstad scheidt, eindelijk uit de
weg werd geruimd.
en wel op het marktplein in de di
recte omgeving van de 900-Jarige
Dom, van het in de 15e eeuw ge
bouwde en later van een renais-
sance-gevel voorziene stadhuis en
van de bijna even oude zetel van
het „koopmanschap". Het nieuwe
gebouw, naar een ontwerp van de
Berlijnse architect Wassili Luck-
hardt, past ondanks het moderne
lijnenspel uitstekend bij de tradi
tierijke omgeving, niet in de laat
ste plaats door een vouwdak, dat
met zijn golfachtige band als af
sluiting de beschouwer de illusie van
gevels geeft. De sokkel van de acht
hoge vensters in de lichtmetalen
facade wordt gevormd door ab
stracte reliefs van de beroemde
Berlijnse beeldhouwer professor
Bernhard Heiliger.
By na 120 jaar oud is Bremens
democratische traditie. Sinds 1848
kiest de stad haar parlement, de
„Bürgerschaft", direot. Maar ver
gaderen moesten de volksvertegen
woordigers van de op een na groot
ste zeehaven van de Duitse Bonds
republiek tot nu toe in gehuurde
ruimten. Kortgeleden konden zij
eindelijk een eigen huis betrekken
