St. Elisabeth-Ziekenhuis is
een druk 'bedrijf' geworden
DELA
Jubileum
programma
Ned. Rode Kruis heeft
dringend bloed nodig
Gebrek aan financiën staat
schouwburgbouw in de weg
l ijfenzeventig jaar aan de Leidse Hooigracht
Plannen opnieuw
in beschouwing
:.a
ZATERDAG 25 NOVEMBER 1967
LEIDSCH DAGBLAD
Een Leids „bedrijf" gaat volgende maand jubileren. Het zal dan namelijk vijfenzeventig
jaar geleden zijn, dat in deze stad het (R.-K.) Elisabeth-Gasthuis werd opgericht. Om precies
te zijn, op 9 december 1892 kwamen de eer ste zusters van de Congregatie van de H. Elisabeth
uit Breda naar Leiden, waar zij aan de Hooigracht haar werk van ziekenverpleging op be
scheiden wijze begonnen. Het gasthuis met de drie patiënten van toen is uitgegroeid tot een
ziekenhuis, waarin dagelijks bijna vierhonderd patiënten worden verzorgd en verpleegd. Hoe
wel de religieuzen er nog een rol van betekenis vervullen is het oude „St.-Elisabeth" gewor
den tot een modern middelgroot „bedrijf' met een jurist als algemeen directeur.
Van 3 naar
364 bedden
Voordat deze metamorfose een feit
werd is er in en rond het St. Eli
zabeth Ziekenhuis heel wat gebeurd.
Enkele jaren nadat de religieuzen
haar menslievend werk in een oud
herenhuis begonnen kon, op 19 no
vember 1909, aan dezelfde Hooi
gracht een nieuw gebouw met ope
ratiekamer en een röntgenkamer in
gebruik worden genomen. Vrij spoe
dig daarna moest er al weer aan
uitbreiding worden gedacht, welke
uitbreiding met 264 bedden, in 1933
feit werd. Tien jaar later was
ruimte geschapen voor 340 bed
den en werkten er in dit ziekenhuis
140 zusters, 40 dienstboden en een
chef technische dienst met 6 knechts.
Vliegtuig
Het was ook in 1943 dat een Duits
militair vliegtuig op het terrein van
het ziekenhuis neerstortte, bij welk
ongeluk alleen de piloot van het toe
stel omkwam. Dit vliegtuigongeluk
was des te merkwaardiger, omdat
het neerkomende toestel, na eerst
het dak van het ziekenhuis te heb
ben geraakt, een lek in de water
leiding sloeg, waardoor een snel om
zich heen grijpende brand als van
zelf rtverd geblust. Noch onder de
patiënten noch onder het ziekenhuis
personeel vielen slachtoffers. Ter na
gedachtenis aan de omgekomen pi
loot is in een van de muren van het
ziekenhuis een herinneringssteen ge
metseld. Ook 1951 is voor het zieken-
van belang geweest, want in
dat jaar werd een begin gemaakt
de aanstelling van (2) leken
zusters. Een jaar later stelde het
ziekenhuis jonge meisjes in de gele-
- genheid een opleiding tot verpleeg-
A ster te volgen, van welke gelegenheid
li ongeveer 45 meisjes gebruik maken.
Sindsdien is de zorg om de patiën
ten dus niet meer een zaak, die al
leen de religieuzen aangaat. In 1954
kwam er weer een stuk nieuwbouw
Hdo1 gereed> zodat het aantal bedden kon
groeien tot 356. Dit aantal bedden is
in de afgelopen jaren nog gestegen
tot 364, waarbij inbegrepen de 60
kinderbedden.
Organisatie
Behalve in materieel opzicht heeft
het jubilerende ziekenhuis vele
anderingen in organisatorische zin
ondergaan. Daarbij zijn tal
gekomen, die in een his
torisch overzicht niet onvermeld
gen blijven. Zuster Zephyrina bijvoor
beeld is nu al 58 jaar lang in het
St. Elizabeth Ziekenhuis werkzaam.
Zy heeft het ziekenhuis gedurende
niet minder dan 35 jaar als direc
trice geleid.
In 1964 werd het volgende direc
toraat ingesteld: zuster Felicitas
!»J(economische zaken), zuster Euphe-
mia (organisatie) en zuster Maria
Mediatrix (opleiding). Ruim een jaar
later echter kwam er een belangrij
ke wijziging in de ziekenhuisorgani
satie tot stand. Opgericht werd na
melijk de Stichting St.-Elisabeth-
Ziekenhuis met als doel het bestuur
en het beheer van het ziekenhuis. Dit
gebeurde in opdracht en op gezag
van de St.-Elisabeth-Stichting in
Breda, waar het moederhuis van de
Congregatie van de H. Elisabeth nog
steeds gevestigd is. (Alle roerende en
onroerende zaken van het ziekenhuis
zijn eigendom van de congregatie,
red.) In oktober 1965 werd tot alge
meen directeur van het ziekenhuis
benoemd mr. J. G. Bergmeier, tot
algemeen directeur van het zieken-
huis benoemd mi'. J. G. Bergmeier,
tot directrice van de verpleegkundige
dienst mej. M. A. v. d. Wulp, tot di
rectrice van de verpleegstersopleiding
zuster Maria Mediatrix. Als dirige
rend medisch coördinator werd per 1
januari van dit jaar dokter P. J. G.
Wijdicks aangesteld. De organisato
rische uitbouw van het ziekenhuis is
voor een groot deel te danken aan
oud-rector P. Bemefeld (19391956),
de opvolger van de eerste ziekenhuis
rector, R. Reynen (1930—1939). Nu
is het rector A. v. d. Boog, die op
stafvergaderingen een adviserend ge
luid laat horen. Als overste fungeert
op het ogenblik zuster Zita. Sinds
1954 is er ook een medisch5 College,
die de samenwerking tussen het zie
kenhuisbestuur en de artsen moet be
vorderen. In dit verband kan nog
worden opgemerkt, dat op 30 sep
tember a.s. zal worden opgericht de
Vereniging Medische Staf St.-Elisa-
beth-Ziekenhuis. Dit historische
overzicht zou niet volledig zijn, wan
neer de naam van dr. J. R. de Bruine
Groeneveldt onvermeld bleef. In 1899
als assistent in het „St.-Elisabeth"
De voorgevel van het Leidse St.
Elisabeth-Ziekenhuis, dat in de
afgelopen vijfenzeventig jaar al
vele malen is uitgebreid.
(Foto LD/Holvast)
gekomen, heeft deze chirurg, die het
mes in 1941 voor het laatst hanteer
de, op medisch terrein zeer veel voor
het ziekenhuis gedaan.
Hoewel het stichtingsbestuur op
het ogenblik druk bezig is met de
voorbereiding van het jubileumpro
gramma, houdt het zich dagelijks
bezig met huisvestingsproblemen, die
om een oplossing schreeuwen. Dit
bestuur heeft namelijk de vtaag aan
de orde gesteld of het St.-Elisabeth-
Ziekenhuis in de binnenstad moet
blyven met sanering van de bestaan
de bouw en uitbreiding aan de Nieu
we Rijn en Middelstegracht of naar
totale nieuwbouw elders in de ge
meente moet streven. Deze vraag is
inmiddels voorgelegd aan het bouw
bureau Melchior NV in Maastricht
dat samen met ir. Knibbeler uit de
zelfde stad aan het stichtingsbestuur
een gedocumenteerd plan zal voor
leggen op grond waarvan een beslis
sing kan worden genomen. Meer con
crete gegevens hierover zijn er op dit
moment van lustrumvreugde niet,
maar de viering van St>Elisabeth's
eeuwfeest in een geheel nieuwe om
geving lijkt niet onmogelijk.
Vacatures bij
gemeente Leiden
Naar de toestand op 15 oktober
1967 zijn bij de gemeente Leiden in
totaal 123 vacatures te vervullen,
n.l. 16 bij de Stedelijke Fabrieken
van Gas en Electriciteit; 24 bij de
Inrichtingen „Endegeest" c.a.; 17 by
de Gemeenteiyke Reinigings- en Ont-
smettingsdienst; 1. bij de Dienst voor
Kasbeheer en Kredietwezen; 58 by
de Dienst van Gemeentewerken; 1
by het Gemeente-archief; 2 by de
Brandweer; 8 by de Politie; en 6 by
de Gemeentesecretarie.
Het grote aantal vacatures by de
Dienst van Gemeentewerken vindt
nog steeds zyn oorzaak in de krap
te van de arbeidsmarkt, zowel in
de ambachtelyke als in de technische
sector.
Nu de situatie op de arbeidsmarkt
enigszins is verbeterd verwachten B.
en W. dat in een aantal vacatures
in de naaste toekomst kan worden
ADVERTENTIE
BRILJANTEN SIERADEN
Moderne diamantcollectie
Ringen met briljant reeds
vanaf f 75,—
Ook verlovingsringen
JUWELIER v.d. WATER
Haarlemmerstraat 181
ALTIJD VOORDELIG,
's Maandags gesloten.
Maandag 27 nov. en 4 deö.
de gehele dag geopend.
ADVERTENTIE
Ter herdenking van het vyfen-
zeventigjarig bestaan van het
St.-Elisabeth-ziekenhuis is het
volgende jubileumprogramma
samengesteld:
8 december: Wetenschappe-
ïyke byeenkomst voor de leden
van de Koninklyke Maatschap-
py ter bevordering der Genees
kunst afdeling Leiden en Alphen
waarop de stafleden van het ju
bilerende Ziekenhuis, de héren
P. Henry en H. P. Tilanus in de
collegezaal Fysiologie van het
Academisch Ziekenhuis een
voordracht zullen houden.
Aanvang 8 uur namiddag.
9 december Herdenkingsby-
eenkomst in de Stadsgehoorzaal,
tydens welke prof. J. Th. M. de
Vreeze, voorzitter van de Ver.
R. K. Ziekenhuis en Tweede Ka
merlid, een rede zal uitspreken.
Aanvang 2 uur nam.
10 december: Eucharistievie
ring in de kapel van het Zieken
huis. Aanvang 10 uur voorm.
Fred Kaps zal optreden voor
de regilieuzen met muzikale om
lijsting door een aantal leden
van het Accordeonorkest „Neer-
landia" ol.v. L. Boellaard. Aan
vang 8 uur nam. in de refter.
15 december: Balavond voor
het personeel van het Ziekenhuis
in de Stadsgehoorzaal. Het bal
zal worden onderbroken door het
optreden van een toneelgroep
van het verplegend personeel en
een volksdansgroepje uit Leiden.
Aanvang 8.30 uur nam.
16 december: Reünistenby-
eenkomst in het Ziekenhuis.
Aanvang 10.30 uur voorn.
Ter gelegenheid van het vyf-
enzeventigjarig bestaan van het
St. Elisabeth-Ziekenhuis in Lei
den heeft zich een comité ge
vormd, dat zich ten doel stelt
gelden by een te brengen voor de
uitbreiding van de ziekenhuisbi
bliotheek. In dit comité hebben
zitting genomen: deken W. P.
M. Haring, Leiden, burgemees
ter mr. G. C. van der Willigen,
Leiden, burgemeester drs. F. K.
Langemeyer, Warmond, burge
meester mr. J. M. Bonnike,
Noordwyk, burgemeester P. M.
F. Smolders, Alkemade (R'veen),
burgemeester J. A. Detmers, Zoe-
terwoude, burgemeester H. L. du
Boeuff, Oegstgeest, burgemees
ter P. M. M. van der Weyden,
Noordwykerhout, burgemeester
G. A. Stolwyk, Voorhout, wet
houder S. Menken, Leiden, ge
meente-secretaris dr. J. van de
Poel, Leiden, dokter J. G. Ba
zuin, directeur Geneeskundige
Dienst, Leiden, mevrouw G. van
Dongen-te Nyenhuis, Leiden,
mevrouw L. van Rossem-Koek,
Leiden, mevrouw H. C. Simons-
Kerstens, Leiden, mevrouw A.
Tolenaar-Roebroek, Leiden, me
vrouw M. Veenhuijzen-Warde-
nier, Alphen a. d. Ryn, C. J. M.
Stolwijk, Leiden, A. A. L. M.
Schlatmann, Oegstgeest.
De penningmeester van het
actiecomité "75 jaar St .Elisa
beth-Ziekenhuis", de heer C. J.
M. Stolwyk, zou giften ten bate
van het comité gaarne gegireerd
zien op nr. 9013 van de Alg.
Bank Nederland in Leiden.
„Het gaat om mensenlevens"
Een bekend spreekwoord zegt dat geven zaliger is dan ont
vangen. Wanneer er één zaak is waarop dit gezegde bij uitstek
van toepassing is, dan betreft dit wel het geven van bloed.
Immers: wie zijn bloed, na een voorafgaande strenge medi
sche keuring mag geven, weet daardoor automatisch dat zijn
gezondheid niets te wensen overlaat. En bovendien heeft hij
het prettige gevoel, dat hij door het beschikbaar stellen van zijn
bloed, iets van die gezondheid kan overbrengen op een mede
mens, ja zelfs zijn leven kan redden.
Er is nauwelijks en ideëlere en tegelijkertijd praktischer vorm
van menslievendheid en naastenliefde denkbaar.
onze stad wordt dit werk der
barmhartigheid al sedert ruim twin
tig jaar verricht door de Bloed
transfusiedienst van het Nederland-
sche Roadie Kruis, waarvan dr. J. F.
L. Fontein de leider is.
Hoezser de behoefte aan bloed
zich in stygende lyn beweegt, moge
blyken uit het feit, dat in 1947 1100
flessen bloed werden verwerkt; in
1952: 4000 flessen, in 1964: 10.000
flessen en in 1966 ruim 11.000 fles
sen. Deze toename is vooral ont
staan doordat als gevolg van dë ont
wikkeling van de chirurgie tegen
woordig veel meer grotere opera
tieve ingrepen mogelyk zyn gewor
den, zoals byvoorbeeld grote vaat-
en hartoperaties. Ook het steeds
toenemend aantal verkeersongeval
len maakt de directe aanwezigheid
van een flinke hoeveelheid bloed en
plasma dringend noodzakelyk.
In het landelyke patroon van de
bloedafgifte heeft Leiden altyd een
uitstekend figuur gemaakt. Maar by
een slechts langzaam stygend aan
tal donors en een snel toenemende
behoefte aan bloed, dreigt een ern
stig tekort te ontstaan.
De drie grote Leidse ziekenhuizen,
t.w. het Academisch Ziekenhuis, het
Diaconessenhuis en het Sint Elisa
beth-Ziekenhuis doen in steeds gro
tere frequentie een beroep op de
Leidse Bloedbank; de oprichting van
een ziekenhuis in Alphen aan de
Ryn heeft een 300-tal donors aan
het Leidse rayon onttrokken en zo
doende is langzamerhand een uiter
mate kritieke situatie ontstaan.
Momenteel staan er ruim 7.500
donors ingeschreven. Dat lijkt veel,
maar het blykt te weinig. Herhaal-
delyk moet nog een beroep worden
gedaan op bloedtransfusiediensten
WU de Leidse Bloemtransfusie-
dienst in staat zyn, zyn zegenrijk
werk voort te zetten, dan is het
dringend noodzakelyk, dat méér do
nors zich beschikbaar stellen om
tweemaal 's jaars een halve liter
bloed af te staan.
Degenen, die donor willen worden,
kunnen zich per briefkaart aanmel
den by de Bloedtransfusiedienst,
Rijnsburgerweg 12 te Leiden. Een
telefoontje aan 42.22.2 is ook voldoen
de. Zo spoedig mogelyk worden dan
de benodigde formaliteiten vervuld
en volgt een oproep voor de keu
ring. De oproep voor bloedgeven is
dan afhankeiyk van de vraag naar
de desbetreffende bloedgroep.
Moge deze oproep een duidelyke
weerklank vinden: het gaat om men
senlevens!
Het gebrek aan financieringsmiddelen is de oorzaak, dat het
plan voor de bouw van een nieuwe schouwburg nog steeds niet
van de grond komt. Het uitblijven van de rijksgoedkeuring,
aldus deelt het Leidse college van B. en W. mee in zijn Memorie
van Antwoord, houdt geen enkel verband met het jaarlijkse
exploitatietekort.
De grootst mogelijke meerder
heid van het college houdt nog
onveranderd vast aan de oor
spronkelijke plannen, welke voor
uitvoering gereed liggen. Dit sluit
echter niet uit, dat de schouw
burgbouw in het vlak van de fi
nanciering B. en W. zou kunnen
nopen de plannen opnieuw in be
spreking te nemen. In maart zal
opnieuw met Ged. Staten over
een mogelijke financieringsrege
ling worden gesproken.
Het goed geoutilleerde labora
torium van het jubilerende zie
kenhuis aan de Hooigracht in
Leiden. (Foto LD/Holvast)
Het college, zo lezen wy verder in
de M. van A„ heeft aan de Amster
damse beeldhouwer L. de Vries op
dracht verleend tot het vervaardigen
van een beeld, dat geplaatst zal wor
den by de Willem de Zwygerbrug
over de Haarlemmertrekvaart.
Een rapport inzake de toekomstige
behoefte aan ruimte voor de Leidse
Muziekschool is in studie.
In het rapport wordt onder meer de
mogelykheid van huisvesting van de
school in enkele bestaande, te restau
reren gebouwen onder het oog gezien.
Tot concrete plannen voor de huis
vesting van de school heeft dit nog
niet geleid.
cliolenbouw
De bouw van scholen in het stads
deel zuid-west vertoont steeds enige
achterstand ten opzichte van de uit
breiding van de bebouwing. Met na
me is er thans dringend behoefte aan
een r.k. g.l.o. school aan de Donizet-
tilaan de goedkeuring van Ged. Sta
ten op het desbetreffende raadsbe
sluit kan thans zeer spoedig worden
tegemoetgezien) en een openbare
g.l.o.-school aan de Brahmslaan
(plan in vergevorderd stadium van
voorbereiding)
Het plan voor de bouw van de gere
formeerde school voor g.l.o. Storm
Buysingstraat verkeert reeds gerui-
tyd in een zodanig stadium van
voorbereiding dat met de bouw kan
worden begonnen zodra de financie
ringsmiddelen en de ryksgoedkeuring
zyn verkregen. De school is op de ïyst
de tien meest urgente, nog te fi
nancieren kapitaalwerken geplaatst.
Reeds geruime tyd worden pogin
gen in het werk gesteld om tezamen
met enige andere gemeenten tot de
stichting van een tiental in systeem
te bouwen gymnastieklokalen te ko-
Voor deze plannen is van de zy-
ran het departement de nodige
medewerking echter nog niet verkre
gen.
Het schoolgebouw van de kweek
school voor voorbereidend onderwys
aan de Vliet voldoet niet meer aan
thans te stellen eisen en biedt onvol
doende ruimte. In verband met dit
laatste hebben B. en W. het bestuur
van de kweekschool een viertal loka
len aangeboden aan de Duivenbode-
straat. Voor een definitieve oplossing
onderzoekt het bestuur de mogelyk
heid van nieuwbouw.
Rembran dt-lyceum
loopt terug
Het teruglopen van het aantal aan
meldingen van leerlingen voor de
eerste klasse van het Rembrandt-ly-
ceum voor de cursus 1967/1968 (het
aantal was dit jaar 55 leerlingen)
vindt, naar de mening van het Colle
ge, zyn verklaring in het volgende.
Met ingang van de nu lopende cur
sus werd de Louis de Coligny-HB.S.
omgezet in de Louis de Coligny-scho-
lengemeenschap, aangewezen als ex-
perimenteerschool en kan mitsdoen
grotere differentiatie-mogeiykheden
bieden dan het Rembrandtllyceum.
Vele ouders, op wie het „nieuwe"
grote aantrekkingskracht heeft en die
met name enthousiast waren over de
mogelykheid hun kind h.a.v.o.-onder-
wys te kunnen laten volgen, gaven
daarom dit jaar de voorkeur aan de
Louise de Coligny-scholengemeen-
schap boven het Rembrandt-lyceum
(aanmelding by de Louise de Coligny-
school was dit jaar 192 leerlingen).
Voorts was deze voorkeur ongetwy-
feld ook het gevolg van het feit dat de
ouders hun kind graag leerling zien
in een modern ingericht schoolge
bouw, waar by de dageiyks af te leg
gen afstand blykbaar van minder be
lang wordt geacht.
By de aanvang van de cursus 1968/
1969 zal het Rembrandt-lyceum als
Rembrandt Scholengemeenschap naar
mag worden verwacht ook met het
h.a.v.o. een aanvang kunnen maken.
B.en W. verwachten dan ook in de
komende jaren een styging van het
aantal aanmeldingn voor de eerste
klasse van het Rembrandt-lyceum.
Plastic vuilzakken
Nu de door de contactpersonen
genomen proef met het gebruik van
plastic-vuilzakken in de vuilnisem-
3 is geslaagd, zal binnenkort in
een bepaalde stadswijk op grotere
schaal een proef worden genomen.
Aan de hand van de resultaten
van die proefneming zal o.a. worden
onderzocht, welke praktische en fi
nanciële consequenties aan de over
schakeling op een dergelyk systeem
zyn verbonden. Voooruitlopend hierop
kan reeds thans worden meegedeeld,
dat de platiczakken ook na de
verhoging van de reinigingsrechten
per 1 januari a.s. niet gratis
kunnen worden verstrekt.
Fluoride
Dat een beslissing op de door de
Leidsche Duinwater Maatschappy
aan de minister van Sociale Zaken
en Volksgezondheid gevraagde ver
gunning tot toevoeging van fluoride
aan het drinkwater nog op zich laat
wachten, is een gevolg van een ver
se hil tussen het Ryksinstituut voor
Drinkwatervoorziening dat over de
aanvraag moet adviseren, en de
LDM met betrekking tot de techni
sche uitvoering van de fluoridering
aan het pompstation te Katwyk. Het
laat zich evenwel aanzien dat het
overleg spoedig tot overeenstem
ming zal leiden.
Stadsgewest Leiden
Door de Vereniging van Nederland
se Gemeenten is een voorlopig on
derzoek ingesteld naar de sociogra
fische en bestuurlijke aspecten ln
de agglomeratie-Leiden. Mede aan
de hand van de resultaten van deze
onderzoekingen wordt thans een ont
werp voorbereid voor een gemeen-
schappelyke regeling voor het stads
gewest-Leiden, dat naar B. en W.
verwachtten op korte termyn kan
worden aangeboden.
127 volt
Het tydstip, waarop een begin kan
worden gemaakt met de overschake
ling van de netspanning van 127 volt
op 220 volt in het oude stadsdeel is
geheel afhankeiyk van de goedkeu
ring door Ged. Staten van Zuid-Hol
land van het raadsbesluit, waarbij
een krediet voor deze werkzaamhe
den beschikbaar werd gesteld.
Aan de voorbereiding van de om
schakeling wordt Intussen voortdu
rend gewerkt; in het hoogspannings
net zyn vele noodzakelijke wyzigin-
gen reeds tot stand gekomen.
