Mensapen worden met
ondergang bedreigd
WERKELIJKHEID?
FANTASIE OF
Televisie maakte van
John Galsworthy weer
veelgelezen schrijver
Er is
nog optie
op tien
delen
Eén letter veranderd?
EATERDAG NOVEMBER 1967 L-D.EXTRA^
Een geplaagd man, dat zal hij zijn hele leven blijven, Soames Forsyte, volgens
het woord vam auteur Galsworthy „een man die in welstand kon leven maar ver
geefs verlangde naar schoonheid en liefde in de hem omringende wereld'L
In oude jaargangen van ..Who is who", komt de naam Forsyth ver
schillende malen voor en hierbij valt het op dat een heel bekende For-
jyth, luitenant-kolonel James Archibald C. M. G. D S. O. geboren
rerd in Dorset. Is het toevallig dat Galsworthy ook de stamvaoer
van het geslacht naar welks familiegeschiedenis nu miljoenen kijken
Jolyon Forsyte uit Dorset laat komen? Weliswaar was de stamvader
Jolyon een boer, en zijn zoon eveneens Jolyon gewoon maar bou
wer, maar dit kan Galsworthy bewust gedaan hebben om zelfs met de
scnijn op zich te laden, dat hij de in heel Engeland bekende rijke fami
lie Forsyth op de korrel nam. Het kan eveneens toevallig zijn dat de
moeder van luitenant-kolonel James Archibald, Winifred heette.
Eveneens In de oud? jaargangen van ,,Who is who" komt Neil For
syth voor, deze interesseerde zich bijzonder voor kunst. Hij was Officier
de l'Instruction Publique, een Franse orde. Had de eremedaille voor
Kunst en Wetenschap van Saksen-Coburg, hij diende zijn leven lang de
schone kunsten. Een opmerkelijke overeenkomst met kunstschilder
Jolyon „Jo", terwijl zijn schoonvader de nu ook al bekende naam in
het tv-spel James had.
En ten slotte Andrew Russel For-
Nieuwkomers'
in de Oostzee
Met verbazing stellen Duitse
Oostzeevissers steeds vaker vast,
dat in hun netten vissen spartelen,
die eigenlijk helemaal niet daarin
thuishoren. De zeebarbeel een
eetbare vis, die reeds in de oudste
tijden als een bijzondere lekkernij
gewaardeerd werd bijvoorbeeld
is een Noordzeevis, die vroeger
slechts hoogst zelden in het nabu
rige gebied verdwaalde. De oplos
sing van het raadsel luidt als volgt:
het zoutgehalte van de Oostzee is
door het voortdurend toestromen
van water uit de Noordzee in de
laatste decennia zó gestegen, dat
daar ook vissen kunnen leven, die
vroeger alleen als toevallige gasten
verschenen. Namelijk dan, wanneer
zij bij bepaalde wind- en weersge-
syth, hij werd in 1858 geboren
zijn vader droeg de voor de televi
siekijkers ook al bekende naam
John, terwijl misschien ook toe
vallig zijn moeder bij de doop de
naam Emily kreeg. Toevallighe
den? Wie zal het zeggen? „Wij heb
ben geen genealogie van de familie
Forsyte", zei men bij het Centraal
Bureau voor de Genealogie aan de
Nassaulaan in Den 'Haag. Er be
staat er geen van een geslacht, zo
als Galsworthy de naam schreef.
Heeft Galsworthy zijn fantasie de
vrije loop gelaten, of heeft hij :n-
derdaad de familie beschreven,
waartegen ook Benjamin Disraëli
en zijn groep vochten?
Een van de families die in
die dagen een enorme invloed In het
politieke maar ook economische le
ven hadden. John Galsworthy zou
indien hij nog geleefd had mis
schien een tip van de sluier hebben
opgelicht. Hoe het zij, zijn roman,
ongelofelijk knap voor de televisie
bewerkt en gespeeld, geeft in ieder
geval zeer realistisch weer hoe men
in het Victoriaanse tijdperk in de
betere kringen dacht, leefde en
liefhad.
Kort na de dood van John Galsworthy op 31 januari 1933
de Engelse roman- en toneelschrijver, die een jaar tevoren de
Nobelprijs had gekregen, was toen 65 jaar schreef de toen
malige samensteller van de rubriek „Kroniek der Engelsche Let
teren" ,De Forsyte Saga" een serie
verhalen die terecht als de hoogste openbaring van zijn kunnen
wordt beschouwd is een schildering van het leven van een fa
milie van de Engelsche hooge middenklasse, trouw en objectiet
gegeven
met een ken
schetsing van
karakters, die
zijn personen
doet leven en
lijden, zooals
slechts men-
schen van
vleesch en
bloed kunnen
Nog viermaal
in dit jaar, maar
In totaal bestaat de BBC-televisie-
serie „The Forsyte Saga", waarvan
de VARA de rechten voor Neder- a
land heeft gekocht uit zesentwintig f
delen. Zestien daarvan heeft l
VARA rechtstreeks gekocht, op dt 1
overige tien heeft deze omroep op-lfl
tie genomen. Naar het heet zal i' 9
programmaleiding pas eind decern- 1
ber beslissen of dit laatste tiental
ook zal worden uitgezonden. Mn® e
wil wel en men is er ook van over
tuigd, dat men er de kijkers eefl
groot plezier mee zal doen, maar
daar staat tegenover, dat de ser*
een flink deel van de beschikbar» 'w
zendtijd vraagt. En of het nu ver
antwoord is die zendtijd in de eer
ste maanden van 1968 nog eens
laten opslokken door tien aflevert
gen is de vraag waarop Piet t«
Nuyl c.s. vooralsnog geen 8it-
woord hebben gegeven. De vraag
is alleen of de druk van de oog
altijd niet aan Forsyte-kost overetet
kijkers niet zo groot zal zijn, dat
er eenvoudig geen terug is voor d» j
omroep, die deze ontwikkeling noo< J
zal hebben voorzien. En bovendieflJB
indien de VARA de laatste tien al-if
leveringen zou laten schieten, a0"»
dan een concurrerende omroep ttjB
niet op af schieten? En zou
VARA dat willen riskeren? 1
lijkt ons sterk.
In de laatste weken van dit Ja^
komen de vier laatste afleveringen
van de „definitieve zestien" op M
scherm. Op 20 november, 2, 1801
22 december.
Indonesië kent de orang-oetan en
West-Afrika de gorilla. De eerste
bereiken een gewicht van 75 kilo, de
laatste een gewicht van ruim 250
kilo. De reusachtige dieren worden
echter met de ondergang bedreigd.
Waren er twintig jaar geleden nog
ca. 5000 gorilla's in het oerwoud
van Afrika, thans zijn er vermoe
delijk nog maar nauwelijks 2000.
In het Kivoegebied dreigen de go
rilla's al geheel te verdwijnen. De
oorzaak van de daling is het op
rukken in Afrika van de dier-vijan-
dige beschaving, het vernietigen
van bos en van struiken waar de
gorilla's hun voedsel vandaan ha
len. Ook de illegale Jacht op deze
mensapen Is van invloed, want men
kan de dieren verkopen voor al
BEDREIGDE MENSAPEN'
aeia
KA
A FRI
S-fgg
Orang-oelan\J
woongebied v.d. J
gorilla en de orong-oeran.
gauw 4000 dollar on vaak nog veel
meer.
Ook de orang-oetan is ernstig in
zijn bestaan bedreigd. Twintig jaar
geleden leefden er in het wild nog
ca. 10.000, maar thans vermoedelijk
niet meer dan ongeveer 1000. Ook
hier zijn gelijke oorzaken voor te
vinden als in Afrika, maar vooral
de illegale jacht op de orang-oetan
is de hoofdschuldige. De afnemers
van deze zwarte handel zijn circus
sen, dierentuinen en ook wel weten
schappelijke instituten. Als de
jacht op de mensapen aldus voort
gaat, bestaat de kans dat na een
luttel aantal jaren de gorilla's en
de orang-oetans van de aarde zijn
verdwenen. Alleen in de 2000 die
rentuinen op de wereld bestaan ze
dan nog.
ERIC PORTER, de Londense
acteur, die als Seames door de he
le serie heenloopt, vond het een
aantrekkelijke rol, maar is nu toch
blij, dat hij de Victoriaanse kledij
weer kom uittrekken: „Ik hou van
afwisseling, het liefst doe Ik telkens
iets anders".
Ziü was een van de grote lief
des van John Galsworthy. Haar
naam is Margaret Morris en
was de jonge danseres op wie de
schrijver omstreeks 1910 verliefd
werd. Hij was echter gelukkig ge
trouwd met Ada, de vrouw
hem inspireerde bij het schrijven
over Irene, de vrouwelijke hoofd
figuur in „The Forsyte Saga"
Daarom was er voor Margare!
slechts een tweede plaats in het le
ven van Galsworthy weggelegd.
Maar die heeft zij op een uiterma
te persoonlijke, wijze ingenomen.
De intense briefwisseling tussen
haar en de schrijver zal daar wel
licht later nog eens een helder licht
op werpen. Voorlopig zullen dei»
brieven echter in de beslotenheid
van de kluis blijven, want Marga
ret Morris leeft nog. Zij is 75, woont
in Londen en geeft nog altijd dant-
lessen.
Soames For
syte en zijn
vrouw Irene,
die hem haat
te, moeten fi
guren blijven
in het beel
denmuseum
van de wereld
literatuur en
zullen voor
de mensch-
heid van de
toekomst niet
alleen klassie
ke voorbeel
den worden
van den le
vens jammer,
die deel wordt
van den man,
die het gehalte
van de kern
achter ver-
alindende
schoonl^id
niet onderkent, maar tevens de
zeer levende en belangwekken
de modellen van de menschen
der Engelsche bezittende klas
se in den aanvang van de twin
tigste eeuw, alsnog onbewust
van de ontredderende machten,
die deze klasse zoo spoedig
daarop zouden aangrijpen".
De schrijver van deze regels
heeft gelijk gekregen, alleen
heeft hij nooit kunnen voorzien,
dat het de televisie zou zijn,
die Galsworthy's romanfiguren
na jaren weer midden in de
belangstelling, in het licht van
de schijnwerpers op „het beel
denmuseum van de wereldlite
ratuur" zou plaatsen. Want tien
tallen jaren scheen het alsof de
werken van deze Britse auteur
steeds verder in de vergetel
heid wegzonken en alleen nog
maar op de literatuurlijsten van
examenkandidaten Engels voor
kwamen.
Galsworthy was een humanist
met een sterk sociaal gevoel,
dat vooral in zijn toneelstukken
tot uitdrukking kwam: „The Sil
ver Box" waarin de klassejus-
titie wordt veroordeeld, „Justi
ce" een aanval op het gevan
geniswezen, „Loyalties", dat
zich tegen het antisemitisme
keert.
Zijn carrière als romanschrij
ver begon in 1904, toen hij op
37-jarige leeftijd „The Island
Pharisees" publiceerde. Maar
zijn grootste werk zou toch wor
den de serie romans die later
met elkaar „The Forsyte Saga"
zou vormen: „The man of
property", „In chancery", „To
let", „Indian Summer of a For
syte" en „Awakening".
Zij liggen nu weer volop in
de boekhandels, deze Engelse
romans. In een gebonden Engel
se uitgave in drie delen vrijs
per deel ongeveer 17,-) en in
pocket-edities, met foto's van de
televisie-figuren op het omslag
voor prijzen van 3.50 en 4.20.
Maar ook in het Nederlands
wordt Galsworthy weer gelezen.
In een uitgave van Bruna, die
de eerste drie boeken in het
Nederlands vertaald samen
bracht in één band, die 17.50
kost en waarvan de eerste druk
al spoedig was uitverkocht. Vol
gende week komt de tweede
druk en dat is maar goed ook,
want bij de boekhandels heb
ben velen zich reeds op wacht
lijsten laten schrijven
ge tijd is het echter al een com
plete „emigratiegolf". Experts spre
ken van een „biologische omvor
ming", die wanneer zy aanhoudt de
„bevolkingsstructuur" van de Oost-
DONALD WILSON is de grote
i achter de BBC-serie „The For
syte Saga". Jarenlang onderhandel
de deze producer over de rechten
en toen hij ze eenmaal had gaf hij
leiding aan het team van vijf schrij
vers, die met elkaar ongeveer een
jaar werkten aan een scenario van
1500 pagina's, dat 300.000 woorden
dialoog voor 120 sprekende rollen
bevatte.
Beschreef John Galsworthy (18671933), de schrijver van
de roman „The Forsyte Saga", die heel Nederland via de
beeldbuis nu al maanden in zijn ban houdt en nog wel gerui
me tijd zal houden, een bestaande familie? Of fantaseerde
de met de Nobelprijs (1933) onderscheiden schrijver er maar
wat op los? Feit is dat Benjamin Disraëli, jarenlang premier
van Groot-Brittannië en leider van de Tories, rond 1840 een
groep jongeren „Het Jonge Engeland" om zich heen
verzamelde, die geestdriftig de woorden die Benjamin sprak,
ondersteunde, en heftige strijd voerde tegen de „clan"
Forsyth.
Inderdaad Forsyth wordt hier anders geschreven dan 'fn de roman
van Galsworthy. Maar nam de Engelse schrijver geboren in ce tijd
dat Benjamin Disraëli op het toppunt van zijn carrière was, deze „clan"
niet tot voorbeeld, zoals Emile Zola een tijdgenoot van Galsworthy
een bestaande familie beschreef die hij in zijn werken de familie
Rougons-Maquard noemde, om gevrijwaard te zijn tegen eventuele aan
klachten van de echte familie, die hij met een groot gevoel vo-or nuan
ces beschreef. Veranderde Galsworthy soms é«n letter om evenals Zo-
la, geen last te krijgen met de echte familie?
Soames Forsyte (Eric Porter) komt in zijn leven meer dan eens in
aanraking met huwelijksmoeilijkheden. Van zich zelf, maar cok van
zijn dochter Fleur (Susan Hampshire) met wie hij hier onder het oog
van de tegenpartij in gesprek is in de rechtszaal.
zee wezenlijk veranderen kan. Be
halve de genoemde zeebarbeel, be
horen ook de kabeljauw en de zee-
tong tot de nieuwkomers.
