Huishoudboekje van het
Nederlandse gezin
Voor
uisvrouw zestig-urige werkweek
I. Coster - voorzitter afdeling Leiden Alg.
Ned. Bond voor de Bouwnijverheid
Kwaliteitsmerk voor gekeurde meubelstukken Nieuw soort
wandbekleding
jflDUSTRIEBIJLAGE VAN HET LEIDSCH DAGBLAD
MAANDAG 13 NOVEMBER 1967
24!
Uiteindelijk vindt men de resulta-
•n van de Nederlandse industriële
inspanning terug in de (overigens
meestal niet bestaande) huishoud-
van de Nederlandse gezin
nen. Vandaar dat wij in dit indus
trienummer een poging hebben on
dernomen een indruk te geven van
de budgetbesteding van het Neder
landse gezin.
Daarbij doet zich de moeilijkheid
oor. dat een „gemiddeld" gezin
met bestaat. Gezinnen van diverse
grootten van zeer uiteenlopende in
komens en onder zeer verschillende
omstandigheden levend, laten zich
niet met elkaar vergelijken. Boven
dien leven zelfs naar grootte en in
komen vergelijkbare gezinnen zo
zeer verschillend naar eigen voor
keur, dat een „gemiddelde" zeer
moeilijk te vinden is.
De laatste poging die daartoe in
ns land is ondernomen, was het
nationaal budget-onderzoek van het
Centraal Bureau voor de Statistiek,
rerricht in de jaren 1963 tot 1965.
Aan de resultaten van dit onder-
oek zijn de meeste cijfers, welke
rij in dit artikel noemen, ontleend.
Jaarcijfers
io
sa 15
«S 20
25
Iff' 30
SI 35
I 35
I 50
65
STELLET3ES
DIVEKSEN
IN EN UIT BED
WERK ELDERS
VISITE 0NTVAN6EN
BOODSCHAPPEN
NIETS DOEN
LEZEN, STUDIE
ETEN
75 RADIO.TV
75 UIT6AAN
80 ZORG GEZIN
KOFFIE,
THEE ETC.
105 ONDERH0UT
HUIS
120 ONDERHO'
KLEDING
150 KOKEN,
AFWAS ETC.
door het CBS onderzochte groep ge
zinnen in deze afdeling werd ge
middeld in een jaar 8346 gulden be
steed. Alle getallen die wij hierna
noemen hebben betrekking op jaar
uitgaven, omdat de uitgaven sterk
variëren naar het jaargetijde. We
hoeven alleen maar te denken aan
de vakantieuitgaven, die meestal in
de zomer vallen, en de dure dagen
aan het eind van het jaar, wanneer
er onevenredig veel pleegt te wor
den uitgegeven aan geschenken.
Wonen en elen
Verreweg het grootste deel van
deze totaaluitgaven was bestemd
voor de voeding van het gezin:
2543 gulden of 30,5 Dat mag dan
ook wel, wanneer men in aanmer
king neemt dat de Nederlandse voe-
dings- en genotmiddelenindustrie
in 1966 bijna vijftienmiljard gulden
omzette. In het gezin, dat we aan
het bekijken zijn, werd alleen al
over de 300 kg brood genuttigd en
bijna 400 kg aardappelen, boven
dien nog eens 177 kg groenten, bijna
500 liter melk en ongeveer 70 kg
vlees.
Ongeveer 22,2 procent van het ge
zinsbudget werd besteed aan de wo
ning, ofwel 1851 gulden. Onder die
rubriek vallen zowel de huur (711
gulden of 8,5%) als het onderhoud
en de verzorging van de meubile
ring, verwarming en verlichting en
dergelijke zaken, die de woning be
woonbaar maken. Voor verwarming
en verlichting ging 473 gulden
(5,7 de deur uit.
Belastingen
Nadat het gezin aldus voor de
grootste happen uit het budget is
gehuisvest en gevoed, komt er een
iets minder plezierige uitgave om
de hoek kijken. Naar grootte de der
de uitgavenpost van het gezin wordt
gevormd door belastingen, verzeke
ringen en maatschappelijke ver
plichtingen in geldgaven: 1254 gul
den of 15.0 procent van het budget
gaat hieraan „verloren".
Bij" deze post blijkt overduidelijk,
waarom nauwelijks van een „ge
middeld gezin" kan worden gespro
ken. Deze derde uitgavenpost is
door de progressiviteit van de be
lastingen zo afhankelijk van de
groep, dat de hier gegeven getallen
nauwelijks voor enkele tientallen
gezinnen in het land gelden.
Recreatie
Als een voorbeeld kozen wij een
pin van ouders met twee kinde
ren, waarvan de inkomsten tussen
de 6000 en 9000 gulden lagen. In de
Een merkwaardige uitkomst van
het onderzoek is de verheugend gro
te post voor ontwikkeling en ont
spanning, waaruit blijkt dat de wel
vaart in ons land hoog genoeg is om
het normale gezin een royale mate
van recreatie te bieden. In ons ge
zin werd op dit gebied 1137 gulden
(13,6 procent) uitgegeven. Welis
waar nam het CBS bi/ de rubrice
ring deze „ontwikkeling en ontspan
ning" wat ruim door er b.v. alle
vervoerskosten onder te rekenen
alsof auto en fiets alleen worden ge
bruikt voor dagtochtjes en vakantie,
maar de post blijft toch wel opmer
kelijk groot.
Kleding en schoeisel vergen in
het hier besproken gezin 991 gulden
of 11,9 procent, hygiëne en genees
kundige zorg 549 gulden (6,6 H
CBS onderzoek kende voorts nog de
groep van „overige" uitgaven, die
21 gulden omvatten hetgeen 0,3 pro
cent van het budget was. Wanneer
een erg rekenkundig ingesteld lezer
deze «cijfers gaat controleren, zal
hij zien dat het totaal dan uitkomt
op 99,9 procent. Dat is echter een
gevolg van afrondingen in de onder
rubriceringen van het CBS-rapport.
Laten we maar zeggen dat die ene
tiende procent restant in de spaar
pot verdween.
Tolale consumptie
De totale consumptie in ons land
van voedings- en genotmiddelen,
duurzame consumptiegoederen,
overige goederen en diensten be
droeg in ons land in 1966 een be
drag van ruim 43 miljard gulden.
In 1962 was dit cijfer nog slechts
ruim 28 miljard.
Dit vrij grote verschil over slechts
vier jaren is voor het leeuwedeel
te wijten aan prijsstijgingen, doch
voor een deel toch ook aan een ro
yalere besteding dank zij grotere
algemene welvaart. De cijfers voor
1967 zijn vanzelfsprekend nog niet
bekend, maar aangenomen mag
worden dat deze weer een stijging
te zien zullen geven.
Aangezien gezinsuitgaven niet in
alle onderdelen evenredig stijgen
met de inkomstenstijging (men
gaat nu eenmaal niet meer aardap
pelen eten, omdat 6 procent opslag
krijgt) kloppen op dit moment ook
de vergelijkende cijfers van het
budgetonderzoek uit 1965 niet meer.
maar zy geven toch wel een indica
tie van de verdeling der uitgaven.
Verschuivingen
tussen groepen
Wanneer we een andere gezins
groep zouden bekijken, zouden heel
andere percentages voor de groe-
penuitgaven uit de bus komen. In
de groep inkomens van 12.000 tot
16.000 gulden per jaar wordt bij
voorbeeld in een gezin van vier
personen 23,7 procent aan voeding
uitgegeven tegen 30,5 procent in de
eerder beschouwde lagere inko
mensgroep. Dit illustreert alweer
de moeilijkheid van een budget-on
derzoek: het is allemaal eigenlijk
veel te individueel om als groep te
beoordelen. Aan ontwikkeling en
ontspanning geeft de genoemde ho
gere inkomensgroep 18.3 procent
uit tegen de genoemde 13,6 van de
lagere. Belastingen, verzekeringen
en maatschappelijke verplichtingen
vergen in de hogere groep 21,1 pro
cent tegen 15,0 in de lagere. Het is
een uitvloeisel van de woningnood,
waardoor grote en zeer grote roya
lere woningen nauwelijks meer be
schikbaar zijn, dat de hogere inko
mensgroep slechts 17,9 procent aan
de woning besteedt, dat wil zeggen
aanzienlijk minder dan de 22,2 pro
cent van de lagere groep.
Men kan bij een budgetonderzoek
op deze manier op vele wijzen in
details treden, maar de nu genoem
de cijfers geven wel enigszins een
indruk, hoe de produkten van onze
industrie en handel door de vele
honderdduizenden gezinnen in ons
land worden geconsumeerd.
Niet a-select?
Het is overigens zeer de vraag,
of er onder deze gezinnen heel veel
te vinden zyn, die aan de hand van
nauwkeurig bijgehouden huishoud
boekjes kunnen nagaan of zij enigs
zins aan de „norm" beantwoorden,
zo al van een norm gesproken kan
worden. Het onderzoek van het CBS
was ook in dit opzicht leerzaam.
Men stelde dit onderzoek in bij eni
ge duizenden niet-geselecteerde ge
zinnen, die de opdracht kregen in
een bepaald jaar alle uitgaven
nauwkeurig te registreren. Na ver
loop van tijd bleek dat velen deze
opdracht tot precisie niet konden
volvoeren over zo lange periode als
een jaar. Vele gezinnen vielen af,
en alleen de stugge doorzetters, die
dus zeer consciëntieus werkten,
hielden vol. Het is heel erg de
vraag, of daardoor niet een zeer
sterke selectie optrad en de resul
taten van het onderzoek alleen be
trekking hebben op „gedegen"
huishoudens.
Lijnverlaler voor
kleurentelevisie
De British Broadcasting Corpora
tion heeft een ingenieus nieuw ap
paraat ontwikkeld, dat enig is ter
wereld, waarmee het mogelijk zal
zijn kleurenbeelden afkomstig van
gebeurtenissen als de Olympische
Spelen in Mexico, die ontvangen
worden in het 525-beeldlijnen-sy-
steem naar Europa door te zenden
in de 625-lynen-systeem, zowel PAL
en SECAM.
Woningnood
voorlopig niet
op te lossen
Of het uit de grond stam
pen van woningen in de na
oorlogse jaren ten koste is
gegaan van de kwaliteit van
deze woningen? U moet we
ten, ik zit zelf in het onder
houdswerk en kan op deze
vraag dus echt wel een ant
woord geven. Ja, er wordt in
het algemeen slecht gebouwd
tegenwoordig. Aan wie dat
ligt, vraagt u? Ja, dat is nou
heel moeilijk Er staat een
partij nieuwbouwwoningen,
om een voorbeeld te noemen
in de Roomburg er wijk achter
de Hoge Rijndijk, zowel van
de woningbouwvereniging
„De Eendracht" als van de
„Eensgezindheid"De aan
nemen- is destijds om de een
of andere reden failliet ge
gaan, maar wat we daar zijn
tegengekomenHet leek
wel of er kleine jongens aan
het werk zijn geweestDe
schuld, ach die kan net zo
goed by de aannemer liggen
als bij de bouiovakarbeider
en ook wel bij de opzichter
Zoek het maar uit!
Aan het woprd is de heer I.
Coster (60), sinds 1945 bestuurs
lid van de afdeling Leiden van
de Algemene Ned. Bond voor
de Bouwnijverheid, welke bond
in 1920 door fusie is voortgeko
men uit de Algemene Timmer-
liedenbond en de Centrale van
Bouwvakarbeiders. De heer
Coster, die nu alweer een kleine
vijf jaar in dit bestuur de func
tie van voorzitter bekleedt,
praat enthousiast over het werk
van en in de vakbeweging. Pes
simistisch laat hij zich uit over
de nog steeds heersende woning
nood in ons land, die naar zyn
stellige overtuiging voorlopig
niet zal kunnen worden opgelost,
vooral niet in het overbevolkte
westen. „Moet u nagaan, In 1945
vlak na de oorlog dus, waren er
hier in Leiden zevenendertighon
derd woningzoekenden en dit ge
tal is in ruim twintig jaar al ge
stegen tot niet minder dan zes
duizend".
De heer Coster vindt dat er
veel te weinig woningwetwonin
gen worden gebouwd, woningen
dus. die voor de werkende man
betaalbaar zyn. Een huur van
twintig k vijfentwintig gulden in
de week noemt hij redelijk, een
huur van honderdzestig gulden
per maand te hoog voor de
meeste arbeiders. Hij noemt als
voorbeeld de pas gereedgekomen
woningen aan het Jacques Urlus
plantsoen in Leiden-Zuidwest,
waarvan de huur tien jaar lang
vier procent omhoog zal gaan.
„Voor een bouwvakarbeider,
die met een weekloon van, laten
Grond voor
volkswoning
stijgt met
f3000,- in
een jaar
In een jaar tijd zijn de ge
middelde grondkosten voor
woningwetwoningen in de
grote steden gestegen van
rond 4700 gulden tot 7700
gulden. Alleen deze kosten
stijging betekent in huur uit
gedrukt al een verhoging van
120 gulden per jaar. Indien
de regering haar plannen ten
uitvoer kan leggen om de ge
fixeerde rente (4 procent)
voor volkswoningbouw op het
niveau van de marktrente te
brengen kan een dergelijke
stijging leiden tot een hogere
huur van bijna 200 gulden
per jaar.
we zeggen, honderdvyftig gulden
thuiskomt, is een dergelijke huur
niet op te brengen", oordeelt de
heer Coster. Hij geeft toe. dat
het voor een regering moeilijk is
om, vooral in een tijd van kapi-
taalschaarste, de woningbouw
onbeperkt te subsidiëren. Toch
moeten er volgens hem op de een
of andere wijze woningen worden
gebouwd, waarvan de huur de
financiële draagkracht van „de
gewone arbeidersjongen" niet te
boven gaat.
Overigens is de heer Coster,
die als ervaren timmerman tal
van onderhoudswerkzaamheden
verricht voor de Leidse woning
bouwvereniging „De Eendracht",
niet ontevreden over hetgeen
„zijn" bond in de afgelopen ja
ren heeft weten te bereiken. Hij
merkt in dit verband op, dat een
bouwvakarbeider vóór de oorlog
gemiddeld niet veel meer dan
twintig gulden in de week ver
diende. „Nu krijgt deze man,
wanneer hy getrouwd is en geen
kinderen heeft, ongeveer hon
derdveertig gulden als minimum
bedrag mee naar huis". De
voorzitter van de Leidse A.N.B.
legt vervolgens uit, dat het vele
bouwvakarbeiders bovendien
mogelijk wordt gemaakt om. bij
aangenomen werk in tarief te
werken, waardoor zy wekelijks
tot dertig procent boven him mi
nimumloon uitkomen. Het ver
schijnsel van de zwarte lonen in
de bouw komt volgens hem niet
meer zo dikwijls voor als enkele
jaren geleden, toen de arbeids
markt nog overvoerd was.
De Leidse vakbondsbestuur
der heeft er alle begrip voor dat
een bouwvakarbeider zich zo
duur mogelijk wil verkopen,
maar anderzijds is hy zich be
wust van de grote nadelen, wel
ke aan het systeem van de
zwarte lonen verbonden zijn. Hy
herinnert in dit verband aan de
scheve verhoudingen, die door
dit systeem in de bouwwereld
zijn geschapen. De heer Coster,
die behalve afdelings-voorzitter
van de Algemene Nederlandse
Bond voor de Bouwnijverheid
tweede voorzitter van de Leidse
Bestuurdersbond is, spreekt
enthousiast aan de ene kant en
relativerend aan de andere
kant, wanneer het over zijn werk
in de vakbeweging gaat.
Hy laat niet na om in de loop
van het gesprek de naam te noe
men van de heer M. Sommeling,
de secretaris-penningmeester
van de Leidse bouwnijverheids-
bond. Hy vindt het bijzonder
jammer dat juist deze „vrijge
stelde" (een bestuurder, die
aan zyn werk voor de vakbewe
ging een volledige dagtaak heeft,
red.) door ziekte zijn taak voor
lopig uit handen heeft moeten
geven. „Sommeling is, neemt u
dat maar aan, een van de beste
secretarissen van de bouwnijver-
heidsbond", verzekert de voor
zitter van de Leidse afdeling
van deze bond tot slot.
31
Op de Meubelbeurs In Utrecht
die deze week wordt gehouden, is
het „keurmerk voor kwaliteit" ge
ïntroduceerd. Dit keurmerk, dat be
staat uit een zilveren zegel met
zwarte opdruk, mag worden aange
bracht op elk produkt van de bij
de Vereniging Nederlands Kwali
teitsmerk Meubelen aangesloten
meubelfabrikanten, waarvan het
type door het TNO ls goedgekeurd.
Meubelen moeten tien, twintig
jaar of langer een intensief gebruik
kunnen doorstaan.
Zestien meubelfabrikanten, die
zich hebben verenigd in de Vereni
ging Nederlands Kwaliteitsmerk
Meubelen, hebben besloten het pu
bliek een duidelijke garantie voor
hoge kwaliteit te geven.
Zy hebben strenge normen opge
steld. waaraan huls- en slaap
kamermeubelen moeten voldoen om
van een kwaliteitsmerk te mogen,
worden voorzien. De leden hebben
zich bereid verklaard tafels, stoe
len, banken, fauteuils en bergmeu
belen grondig te laten onderzoeken
door een onafhankelijke instantie,
het Houtinstituut van het TNO.
Het TNO heeft speciale „martel
werktuigen" geconstrueerd, die op
meedogenloze wijze meubelen tes
ten op bijvoorbeeld het draagvermo
gen van boekenplanken, de stabili
teit van tafels en stoelen, de sterkte
en stijfheid, de bestandheid tegen
water en alcohol, de samenstelling
van de kussenvullingen, de kwali
teit van hout en beslag en de trek
sterkte en kleurechtheid van be-
kledingsstoffen.
Meubelen, die de keuring goed
hebben doorstaan, mogen het kwa
liteitsmerk voeren.
Dit merk geeft de detaillist ze
kerheid, dat hij de klant kwaliteit
kan garanderen en geeft deze het
veilige gevoel, dat hij inderdaad een
kwaliteitsmeubel koopt.
„Decorpanel" is de benaming
van een nieuw soort wandbekle
ding, die is ontwikkeld door de
bekende Zweedse plasticfabrieken
Perstorp AB. Het nieuwe produkt
bestaat uit een met plastic be
dekt soort hardboard met een de
coratief oppervlak.
„Decorpanel," dat is bedoeld
als bekleding van binnenwanden,
plafonds, deuren, badkamers, enz.
wordt vervaardigd in twee diktes
3.2 mm voor gebruik op reeds
bestaande muren en 9,5 mm voor
gebruik op dwarslatten.
470 j
I TOTAAL 1440 MIN.
:£EN ETMAAL
De Nederlandse werknemer en dit geldt ook voor de
Leidse industrie brengt een groot deel van zijn leven door
in het bedrijf of de onderneming. Terwijl er door hem inge
spannen wordt gewerkt, verkeert zijn vrouw een zeer groot
gedeelte van de dag op het thuisfront. De dagelijkse zorg voor
het gezin komt voor een belangrijk gedeelte op haar schou
ders nèer.
In een recent rapport het on
derzoek heet betrekking op het
vorige jaar maakt de afdeling
marktanalyse van de N.V. Philips
Nederland resultaten bekend hoe de
gemiddelde Nederlandse huis
vrouw haar tyd indeelt. Uit dit on
derzoek, waarvoor wij verwyzen
naar de hierby afgedrukte grafiek,
is gebleken, dat de totale werktijd
van de huisvrouw circa 814 uur per
dag ofwel 60 uur per week be
draagt.
Zij brengt ongeveer 8 uur per dag
in bed door. Nogmaals: bij de be
oordeling van deze cijfers dienen
wy ons te realiseren, dat het hier
gemiddelden betreft. Een gemid
delde werkweek van 60 uur houdt in,
dat vele vrouwen langer dan 60 uur
per week werken.
genomen is het gezinsinkomen van
weinig invloed op de besteding van
de tyd door de huisvrouw.
Per dag brengt de huisvrouw ge
middeld relatief de meeste tijd door
in de slaapkamers. Dit is ook te
verwachten, gelet op het feit, dat
Radio en tv
De tyd besteed aan t.v. kijken en
radio luisteren is variabel. By huis
vrouwen, die beschikken over een
hoger gezinsinkomen, ligt in vele
gevallen de tijd lager, hetgeen ge
deeltelijk gecompenseerd wordt
doordat meer tijd wordt uitgetrok
ken voor lezen en studie. Globaal
De huisvrouw verblijft gemid
deld zeven tot acht uur per et
maal in de slaapkamer.
zij ongeveer 1/3 van een etmaal In
bed ligt. Na de slaapkamers komen
de woonkamers en daarna de keu
ken. Uit het onderzoek is om. ge
bleken, dat de huisvrouw op zondag
tweemaal zolang buitenshuis is als
op een doordeweekse dag. De hier
voor beschikbare extra tyd heeft zij
vooral beschikbaar, omdat ze op
zondag minder in de keuken is.
De hulsvrouw van 35 tot 50 Jaar
ligt wat korter in bed dan jongere
en oudere huisvrouwen en is daar
door ook minder lang In de slaapka
mer. Zij verblijft langer in de keu
ken, maar is weer korter buitens
huis.
Uit dit onderzoek is verder vast
komen te staan, dat moeders van
jonge kinderen relatief veel tyd be
steden aan „zorg voor het gezin";
145 minuten tegenover 55 minuten
(per dag) by moeders van oudere
kinderen.
Duidelijk blykt, dat de huisvrouw
's maandags i.v.m. het doen van de
was veel tyd doorbrengt in de keu
ken, op het balkon, in de schuur en
in de tuin. Op donderdag, vrydag en
zaterdag is de huisvrouw meer bui
tenshuis dan op maandag en dins
dag.
Tot drie uur staat de radio in vele
gezinnen aan. Daarna wordt zy wat
minder aangezet en na 's avonds
negen staat de radio in weinig ge
zinnen nog aan. Het ingeschakeld
zyn van de t.v. hangt zeer nauw sa
men met de zendtyd. Tussen 7 en 9
uur bereikt het aantal ingeschakel
de toestellen de maximale grens.
Vele uren van de iveek brengt
de huisvrouw in haar keuken
door
